1.POJ
CIE EMOCJI - PRZYKA
ADOWE SPOSOBY POJMOWANIA
EMOCJI CZYM S
EMOCJE ?
Psychologia emocji jest specyficzną teorią zachowania. Obejmuje stany
emocjonalne, motywacyjne, zachowania. Emocja pochodzi od łacińskich
dwóch słów :
E- oznacza na zewnątrz mover - poruszać się ( ruszać się z wewnątrz)
Ruch pochodzący z wewnątrz. Emocje to ruszanie się poza stan
dotychczasowy - zakłócenie pewnego stanu rzeczy. Definicje emocji są
bardzo kłopotliwe:
Paul Young mówił że tak naprawdę 8 rodzajów zjawisk można by nazwać
emocjami :
1) proste uczucia przyjemności i nieprzyjemności związane z zapachami,
smakami, kolorami, bodz
cami
2) negatywne odczucia głodu, chłodu, pragnienia, zmęczenia i pozytywne
odczucia : jedzenia, wypróżnienia. itp
3) uczucia związane z podejmowanymi czynnościami ( pragnienie
zaspokojeniem popędu, uczucia związane z oburzeniem, zadowoleniem itp.)
4) uczucia moralne, estetyczne, społeczne, religijne, intelektualne, np.
sentymenty, te które bazują na wcześniejszym zachowaniu, doświadczeniu.
5) Nastroje - radości, smutku, uniesienia
6) Patologiczne afekty - głęboka depresja, strach, mania
7) Śmiech, płacz, zakłopotanie, wstyd, cierpienie, poniżenie ( czyste stany
emocjonalne)
8) Typu temperamentalne - procesy emocjonalne - melancholijny,
depresyjny, flegmatyczny, nastrojowy itp.
Emocje mogą być definiowane z różnych opcji :
Z poziomu psychologii psychoanalitycznej, behawioralnej, itp. Współczesne
z
ródła różnic interpretacji emocji tak naprawdę wynikają z pewnych
orientacji na fizjologiczną psychologię i wtedy podkreśla że wszelkie
emocje są interpretowane w kategoriach fizjologicznych. Emocji jako takich
nie ma tylko, są to pobudzenia fizjologiczne. Druga ścieżka akcentuje
charakter, aspekt podmiotowy - wskazuje na fakt doświadczenia pewnych
stanów świadomości. Emocje to szereg wewnętrznych procesów , które dalej
uaktywniają ciąg reakcji fizjologicznych.
Definicja autorska emocji naszego profesora:
Emocje to są te stany, procesy, które dają szansę wyrażania jednostkowego,
jedynego. Bezpośredni, czuły sygnał który pokazuje co się dzieje w
osobowości. Stany emocjonalne są formą interakcji. Emocja jest sposobem
odpowiadania na jakość i rodzaj danej interakcji. Może być interakcja we
mnie, z moimi wartościami z moim ciałem.
EMOCJA to sposób odpowiadania na rodzaj interakcji lub jeszcze inaczej
sposób doświadczania jakości interakcji. Emocja jest formą odpowiedzi
organizmicznej - emocja tworzy jedną zespoloną całość - reaguje
emocjonalnie jako całość ( ciało + odczucia + stany ducha ) Rodzaj
interakcji świadczy o tym z jakim aspektem rzeczywistości mamy do
czynienia ( ja - dz
więk, ja - osoba rodzaje interakcji)
Odpowiadanie na rodzaj interakcji oznacza, że człowiek jest kimś
aktywnym w tworzeniu emocji. Mogę wzbudzać w sobie emocje pozytywne,
negatywne. Czyli ja nie tylko reaguję, ale również tworzę emocje. Zwracając
uwagę na fakt, że emocja jest sposobem odpowiadania na rodzaj i jakość
interakcji podkreśla się tym samym jaką naturę ma człowiek. Jeśli emocja
nie byłaby również formą odpowiadania to oznaczałoby to, że strony
emocjonalne mogą kierować człowiekiem, sterować nim. Nie chodzi o to, że
człowiek nie podlega emocjom, ale że ma szansę na ich kontrolowanie.
Czasami w emocje wchodzimy siłą woli, ale uczymy się stawania
podmiotem. Ta interakcja zakłada również pewną synchroniczność
dyspozycji podmiotu i obiektu, który wchodzi w interakcje z tym
podmiotem. Wg Gasiula wszystkie zjawiska emocjonalne można sprowadzić
do 4 kategorii, poziomów:
1.poz. predyspozycji emocjonalnej ( najniższy poziom) Predyspozycja
oznacza możność danego sposobu odpowiadania na rodzaj interakcji i jej
jakość. O predyspozycji stanowią właściwości natury ludzkiej. Mogą o nim
decydować elementy neurofizjologiczne - natura tworzy układ. Np. taka
predyspozycja - przewaga pobudzenia nad hamowaniem - skutek, kora jest
nadmiernie stymulowana - dalej: powoduje to pewne skłonności do pewnych
zachowań. Ale organizm jest podporządkowany zasadzie homeostazy to
nadmierne pobudzenie powoduje to, że ja jestem prowokowany przez
biologię do przywrócenia homeostazy
2.poz. dyspozycji emocjonalnej - skłonność do łatwiejszego wzbudzania
emocji. Bo poziom predyspozycji oznacza jaki mechanizm może leżeć u
podłoża tego, żeby kształtować dyspozycję. Jeśli u podłoża mamy
mechanizm przewagi pobudzenia nad hamowaniem to w tej predyspozycji
on wyznacza dyspozycję do zachowania introwertycznego, ponieważ jest
potrzeba równowagi, jak jest za duże pobudzenie to człowiek ucieka od
stymulacji, zamyka się. Przy powtarzalności tego układu to się zamienia w
stałą dyspozycję a więc dyspozycja jest wynikiem pewnych doświadczeń.
W efekcie ta dyspozycja powoduje, że mogą powstać we mnie różne stany
emocjonalne.
3. stany emocjonalne mogą one mieć charakter utrzymujących się
skłonności - wskazują na pewne układy nastrojów, skłonność do nich.
4. Proces - to jak w tej chwili odpowiadam, reaguję , co się w tej chwili
dzieje.
Emocja jako pojęcie budzi wiele kontrowersji. Określenie czym jest emocja,
co to jest emocja wymaga przyjęcia pierwotnych założeń potrzebnych do
uchwycenia pewnego kontekstu w jakim te emocje się rozważa. Prof.
proponuje pojmowanie emocji jako pewnych jakości doświadczeń
interakcyjnych. Emocja ma charakter pewnej interakcji. Jakość tej interakcji,
doświadczenie jakości tej interakcji jest właściwie stanem emocjonalnym.
Emocja sama w sobie może być również ujęta jako pewna forma odpowiedzi
na interakcję i jako pewna forma jakości odpowiedzi na interakcję, ponieważ
słowo odpowiedz
oznacza, że w tworzeniu emocji (powstawaniu emocji)
człowiek jest istotą aktywną, nie jest tylko reaktywny. Człowiek może
wzbudzać pewnego rodzaju stany w sobie, może pewnymi stanami również
sterować.
2. EMOCJE JAKO JAKOŚĆ DOŚWIADCZANEJ INTERAKCJI -
ZA
OŻONOŚĆ ZJAWISKA EMOCJONALNEGO (JAK MOŻNA T

ZA
OŻONOŚĆ PRZEDSTAWIĆ)
Emocje trzeba ustawić w kategoriach interakcji, podobnie jak osobowość.
Stany emocjonalne nie powstaną jeśli nie ma pewnej interakcji, są pewną
formą interakcji.
Emocja ma swoją specyfikę: jest reakcją ale poniekąd jest również
sposobem odpowiadania na rodzaj i jakość danej interakcji. Spotykamy się z
różnymi rodzajami interakcji np. interakcja wewnątrz mnie, interakcja moja
z moimi wartościami, jako stanami wyobrażeniowymi, interakcja z własnym
ciałem tzw. odczuciami ( coś strzyka mi w żołądku, coś gładkiego wewnątrz
pływa ) jakość interakcji pokazuje klimat tej interakcji - to jest sposób
odpowiadania na jakość i rodzaj interakcji, sposób doświadczania jakości
interakcji. Stan emocjonalny jest odpowiadaniem na jakość interakcji
zachodzącej pomiędzy podmiotem doświadczającym a oddziaływującym
nań obiektem (różnym obiektem). Emocje są formą odpowiedzi organizmu.
EMOCJA jest sposobem odpowiadania na rodzaj i jakość danej interakcji,
patrząc od strony wewnętrznej podmiotu można powiedzieć sposobem
doświadczania jakości tej interakcji. Emocje są formą odpowiedzi
organistycznej tzn. że emocja tworzy jedną zespoloną całość. Emocja jest
stanem całościowym, nie tylko stanem poznawczym bądz
tylko stanem
fizjologicznym, (człowiek jest złożony z ciała, psyche, ducha - tworzy jedną
złożoną całość, tak samo emocje). Jak człowiek reaguje emocjonalnie to
reaguje jako całość organistyczna, organistyczna oznacza, że na dany rodzaj
i jakość interakcji następuje odpowiedz
w postaci reakcji ciała, odczuć
wewnętrznych, jakiegoś stanu natury organistycznej.
Rodzaj interakcji wskazuje na to z jakim aspektem rzeczywistości mamy do
czynienia (np. może to być interakcja między dopływającymi do mnie
dz
więkami a mną jako podmiotem, inny rodzaj interakcji interakcja między
osobą, która się do mnie uśmiecha a mną. Emocja jest rozumiana jako forma
odpowiedzi ( nie jest to reakcja, ale forma odpowiedzi, nie jest to
reagowanie ale odpowiedz
). Używanie pojęcia reakcji wskazuje na to, że
człowiek jest istotą reaktywną, a używanie określenia  odpowiedz
,
odpowiadanie" na rodzaj interakcji oznacza, że człowiek jest kimś
aktywnym w tworzeniu emocji, człowiek odpowiada tzn. że jest też sprawcą.
Emocje nie mogą być traktowane tylko jako forma reaktywności na
interakcję pomiędzy daną osobą a danym aspektem rzeczywistości - to
byłoby lekceważeniem osobowej natury człowieka. Człowiek jest sprawcą -
np. ja wcale nie zareaguję, bo mogę w sobie wzbudzać uczucia szlachetne,
wyzwalać za pomocą instrumentów, ale de facto ja odpowiadam (a nie tylko
reaguję) jestem sprawcą, biorę udział w tworzeniu emocji i w tym sensie
należałoby to uchwycić. Podkreślając fakt, że emocja jest pewną interakcją,
pewnym sposobem odpowiadania na jakość i rodzaj interakcji. Tym samym
podkreśla się to jaką naturę ma człowiek. Nie mogę tego zrozumieć jeśli
założę, że jestem tylko istotą, która reaguje - takie założenia ma swoje
następstwa  np. stany emocjonalne mogą mną sterować. A nie chodzi o to,
że człowiek nie podlega emocjom, ale o to, że ma szansę na kontrolę. Bo nie
byłoby potrzeby terapii, kontroli emocji u człowieka. Interakcja musi
założyć pewną synchroniczność ( kompatybilność ) dyspozycji podmiotu
(człowieka) i obiektu wchodzącego w akt interakcji z podmiotem.
Dyspozycja musi być kompatybilna (synchroniczna) np. ja wcale nie
zareaguję emocjonalnie na muzykę derwiszów, patrzę na to zaciekawiony,
lekko zdziwiony, bo we mnie (jako podmiocie) nie ma dyspozycji (w innej
kulturze wyrosłem). Można powiedzieć, że to jest jakaś harmonia między
napięciem wypływającym z podmiotu a obiektem zsynchronizowanym z
danym podmiotem. Do tej harmonii też się dorasta, dyspozycja moja
dorasta, człowiek czasem nie rozumie pewnych znaczeń. Zatem zjawiska
emocjonalne traktowane jako forma interakcji, zjawiska emocjonalne i
emocje obejmują b. wiele zakresów (przykład Paula Yanga, który pokazuje,
że zjawiska emocjonalne afektywne mogą tak wiele rzeczy obejmować).
3. PROBLEM  KATEGORIE CZY WYMIARY EMOCJI".
ZASADNOŚĆ ANALIZY EMOCJI JAKO ODDZIELNYCH
KATEGORII
R. PLUTCHIK opracował tzw. BRYA

EMOCJI w górę idąc oznaczył
intensywność emocji wymiar intensywności emocji polega na tym, że im
wyżej położona emocja tym bardziej intensywna np. zachwyt jest bardziej
intensywny niż zaduma im emocje są położone dalej od siebie tym bardziej
są różne np. żal i zachwyt dalej od siebie niż żal i obrzydzenie. On uważał,
że to kategorie dla emocji są ważne bo kategoria da się opisać zachowaniem.
Kluczem do zrozumienia tego jest motyw nazwa  prototypowy wzorzec
zachowania" czyli inkorporacja dla zachowania, związanego z
pożywieniem, które prowadzi do odrzucenia czegoś np. wymioty - emocją
jest wstręt. Każde zachowanie jest związane z właściwą sobie emocją.
Dzięki związkowi motywacji z emocjami tworzą się pewne instytucje
społeczne, instytucje społeczne powstały w wyniku tego, że człowiek
doświadczał pewnych emocji a człowiek doświadczał emocji bo musiał się
przystosować. Bardzo wielu autorów uważa, że kategoria jest emocją. Inne
sposoby myślenia gdy uważa się, że kategorie nie są dobre a przy
charakteryzacji zjawisk emocjonalnych ważniejsze są wymiary emocji, bo
lepiej jest opisywać zjawiska emocjonalne. Emocje trzeba opisać przy
pomocy wymiarów: przyjemność - nieprzyjemność, odprężenie - napięcie,
spokój - podniecenie. Wymiary emocji, bo emocji jest więcej niż wrażeń,
których da się wyróżnić ok. 50 tyś. Dlatego, że emocji jest więcej, by je
nazwać lepiej użyć dymensji. Są autorzy, którzy opisują emocje za pomocą
kategorii i dymensji - łączą je ze sobą np. R. PLUTCHIK uważa, że są
kategorie emocji ale każda emocja może być może być bardziej lub mniej
przyjemna, bardziej intensywna mniej intensywna jest to też wymiarowość.
Obecnie uważa się, że lepsza jest wymiarowość. Plutchik uważał, że można
wyróżnić podstawowe kategorie emocji. O kategorii emocji świadczy z
jednej strony - gdybyśmy patrzyli z poziomów interakcji - jakość interakcji.
Różne są rodzaje interakcji, różne są kategorie interakcji np. interakcja z
drugim człowiekiem i wtedy może to być inna jakość niż interakcja z jakimś
z
ródłem dz
więków. Inny rodzaj interakcji i wyzwala inną jakość. Ta inna
jakość jest często kategoryzowana i da się uchwycić (ująć) w pewne ramy. O
jakości emocji czy o kategorii emocji świadczy inność odczuć, które
człowiek przeżywa, ale poza tym również inność mechanizmów
neurofizjologicznych tkwiących u podłoża emocji. Kwestia b. dyskusyjna
wymiary czy kategorie. Można by to pogodzić. Argumentem na rzecz
istnienia kategorii emocji jest fakt z jednej strony rodzaju interakcji i jakości
interakcji. Jakość interakcji oznacza, że człowiek ma inne odczucia
wewnętrzne, a jak ma inne odczucia wewnętrzne znaczy, że może inną
emocję przeżywać. O jakości interakcji i jakości emocji może świadczyć też
mechanizm neurofizjologiczny. (obecnie w psychologii emocji b. szeroko
rozbudowany jest dział, który poszukuje neurofizjologicznych
mechanizmów, komponentów, które tkwiłyby u podłoża różnych kategorii
emocji i rzeczywiście znajduje się takie mechanizmy, komponenty czy
struktury). Czy to jest takie pewne - do tej pory jeszcze nie bardzo wiadomo,
w każdym razie są prowadzone jakieś obiecujące badania w tym względzie.
To jest argumentem na rzecz, odmiennych kategorii emocji, na rzecz
możliwości istnienia kategorii emocji a nie tylko istnienia wymiarów
emocji. Plutchik wyróżnia pewne kategorie emocji a oprócz tego każda
kategoria emocji może mieć różną intensywność i ona w różnym wymiarze
w przestrzeni wielowymiarowej może być opisana. Mogą być emocje o
pewnej kategorii, które mają charakter bardziej pociągający-bardziej
odpychający; bardziej przyjemny-bardziej nieprzyjemny, emocje silniejsze
(intensywniejsze)-słabsze. Wymiary są wpisane w kategorie emocji i
jednocześnie z kategorią emocji wyraz
nie związane.
Podział na emocje pierwotne i wtórne
W psychologii emocji, poza problemem kategoria czy wymiar emocji,
pojawia się problem podziału na emocje pierwotne i emocje wtórne a z tego
bezpośrednio wynika problem czy są uczucia i emocje i czy są to dwie różne
rzeczy.
4. PRZYKA
AD PODZIAA
U NA KATEGORIE - R.PLUTCHIK
Plutchik uważał, że można wyróżnić podstawowe kategorie emocji. O
kategorii emocji świadczy z jednej strony - gdybyśmy patrzyli z poziomów
interakcji - jakość interakcji. Różne są rodzaje interakcji, różne są kategorie
interakcji np. interakcja z drugim człowiekiem i wtedy może to być inna
jakość niż interakcja z jakimś z
ródłem dz
więków. Inny rodzaj interakcji -
wyzwala inną jakość. Ta inna jakość jest często kategoryzowana i da się
uchwycić (ująć) w pewne ramy. O jakości emocji czy o kategorii emocji
świadczy inność odczuć, które człowiek przeżywa, ale poza tym również
inność mechanizmów neurofizjologicznych tkwiących u podłoża emocji.
Plutchik wyróżnia pewne kategorie emocji a oprócz tego każda kategoria
emocji może mieć różną intensywność i ona w różnym wymiarze w
przestrzeni wielowymiarowej może być opisana. Mogą być emocje o pewnej
kategorii, które mają charakter bardziej pociągający-bardziej odpychający;
bardziej przyjemny-bardziej nieprzyjemny, emocje silniejsze
(intensywniejsze)-słabsze. PLUTCHIK uważa że istnieją pewne
podstawowe, pierwotne kategorie emocji. W układzie centrycznym: radość,
akceptacja, lęk, zdziwienie. Wg R. PLUTCHIKA (Placzika) kryterium bycia
kategorią podstawową jest po prostu zachowanie i uczy pewnego
zachowania. powiązanie wstrętu i gniewu daje pogardę . R. PLUTCHIK
opracował tzw. BRYA

EMOCJI ( zachwyt, podziw, strach, zdumienie, żal,
obrzydzenie, wściekłość, czujność) w górę idąc oznaczył intensywność
emocji wymiar intensywności emocji polega na tym, że im wyżej położona
emocja tym bardziej intensywna np. zachwyt jest bardziej intensywny niż
zaduma im emocje są położone dalej od siebie tym bardziej są różne np. żal i
zachwyt dalej od siebie niż żal i obrzydzenie On uważał, że to kategorie dla
emocji są ważne bo kategoria da się opisać zachowaniem. Kluczem do
zrozumienia tego jest motyw nazwa  prototypowy wzorzec zachowania"
czyli inkorporacja dla zachowania, związanego z pożywieniem, które
prowadzi do odrzucenia czegoś np. wymioty - emocją jest wstręt. Każde
zachowanie jest związane z właściwą sobie emocją. Emocje trzeba opisać
przy pomocy wymiarów przyjemność - nieprzyjemność, odprężenie -
napięcie, spokój - podniecenie. Wymiary emocji, bo emocji jest więcej niż
wrażeń, których da się wyróżnić ok. 50 tyś. Dlatego, że emocji jest więcej,
by je nazwać lepiej użyć dymensji. Są autorzy, którzy opisują emocje za
pomocą kategorii i dymensji - łączą je ze sobą np. R. PLUTCHIK uważa, że
są kategorie emocji (Radość, akceptacja, lęk, zdziwienie, smutek, wstręt,
gniew, antycypacja, radość) ale każda emocja może być może być bardziej
lub mniej przyjemna, bardziej intensywna mniej intensywna jest to też
wymiarowość. Obecnie uważa się, że lepsza jest wymiarowość.
5. EMOCJE PIERWOTNE I WTÓRNE - KRYTERIA
KLASYFIKACJI DO GRUPY EMOCJI PIERWOTNYCH .
Podział na emocje pierwotne i wtórne W psychologii emocji, poza
problemem kategoria czy wymiar emocji, pojawia się problem podziału na
emocje pierwotne i emocje wtórne a z tego bezpośrednio wynika problem
czy są uczucia i emocje i czy są to dwie różne rzeczy.
EMOCJE PIERWOTNE :
Pomijając wszelkie b. wyraz
ne różnice teoretyczne wydaje się, że większość
autorów zgadza się z tym, że kryterium przynależności do emocji
podstawowej jest przede wszystkim mechanizm biologiczny (kryterium
biologiczne), który leży u podłoża emocji. Pierwotne emocje to te, w
których wyraz
nie istnieje mechanizm biologiczny, podłoże biologiczne
(zawsze istnieje podłoże biologiczne, ale tu wyraz
nie jest mechanizm
neurofizjologiczny), wyraz
ne struktury biologiczne, które wyznaczają dany
sposób przeżywania, pewien sposób jakości interakcji. Poza tym emocje
pierwotne to te, które dzięki wyraz
nemu mechanizmowi biologicznemu
(podkładowi neurofizjologicznemu) występują u wielu gatunków, nie
przynależą tylko człowiekowi. Jest pewna ciągłość ewolucyjna z gatunkami
niższymi bo te same struktury biologiczne występują w gatunkach niższych
niż człowiek i u człowieka.
Kryterium biologiczne wskazuje na to, że
l) jest konkretny mechanizm biologiczny (emocje pierwotne związane są z
konkretnymi strukturami biologicznymi (z konkretnymi mechanizmami
neurofizjologicznymi precyzyjnie rzecz biorąc
2) emocje pierwotne występują u wielu gatunków, nie tylko u człowieka
także u gatunków niższych (u zwierząt niższych - nie u robaka, ale u
szympansa => u ssaków przede wszystkim).
Kryterium powszechności występowania emocji u wszystkich ludzi. Emocje
pierwotne inaczej podstawowe (różnie można mówić, tutaj o emocjach
pierwotnych w znaczeniu tych fundamentalnych, podstawowych) one
towarzyszą człowiekowi od samego początku, człowiek nie musi się ich
uczyć. Te emocje (stany emocjonalne) występują u wszystkich ludzi bez
względu na rasę, narodowość np : emocją pierwotną (podstawową),
występującą w każdej kulturze jest emocja gniewu, emocja wstrętu, emocja
zdziwienia, emocja smutku, emocja radości. Niektórzy żeby być bardziej
precyzyjnymi mówią, że do emocji pierwotnych należą te, które ujawniają
się zaraz po urodzeniu w l roku życia. Oczywiście jest to wzmocnienie tego
argumentu biologicznego.
Kryterium pierwotności (podstawowości) do emocji pierwotnych należą
emocje, które związane są z najbardziej istotnymi zadaniami adaptacyjnymi
u zwierząt i u ludzi. Jest możliwość spełniania najbardziej podstawowych
zadań adaptacyjnych przez człowieka i przez zwierzę wyższe. Zadanie
adaptacyjne to np. obrona przed niebezpieczeństwem, reprodukcja,
eksploracja, orientacja na rzeczywistość. Zadania adaptacyjne wiążą się
bezpośrednio z pewnymi reakcjami, odpowiedziami i to, że te odpowiedzi
zawsze występują ilekroć występuje uruchomienie danego motywu, zadania
adaptacyjnego potwierdza fakt pierwotności emocji.
Kryterium uniwersalności biologicznej oraz uniwersalności kulturowej,
czyli bez względu na kulturę pojawiają się te same stany emocjonalne. Jest
to niekwestionowane kryterium. Żeby odpowiedzieć na pytanie, co jest
podstawową emocją a co jest wtórną emocją trzeba odpowiedzieć na pytanie
jaka jest natura zwierząt czy wystarczy uniwersalność biologiczna do tego
żeby zakwalifikować daną emocję do emocji pierwotnych, podstawowych.
Czy zwierzę przeżywa poczucie winy, wstyd, uczucia moralne, religijne,
uczucia praksyczne - związane z wykonywaną pracą, działalnością (czy w
ogóle może wykonywać pracę) ? Jeśli założymy, że zwierzę nie przeżywa
takich uczuć jak wstyd, wina, lęk egzystencjalny to wskazuje bezpośrednio
na to, że człowiek ma inną naturę. Jeśli szukamy w naturze przyczyn
pierwotności musimy powiedzieć jaka jest natura człowieka, czyli co jest
pierwotne u człowieka. Zakładamy, że natura człowieka jest osobowa. W
naturze osobowej jest coś co nazywa się emotywnością. Emotywność to
dyspozycja w ogóle do przeżywania emocjonalnego pewnych jakości
emocjonalnych. Ta emotywność, jest atrybutem osobowym, jest to pojęcie
bardziej filozoficzne (tak jak racjonalność jest wpisana w naturę osobową,
tak samo emotywność). Ta emotywność ma inny charakter niż emotywność
zwierzęcia. Człowiek ma naturę osobową związaną z racjonalnością,
rozumnością w efekcie inny będzie układ elementów podstawowych, które
odpowiadają za sposób odpowiadania (jakość reakcji) za odpowiedz
na
pewne formy interakcji. Pierwotność emocji byłaby związana i musiałaby
uwzględnić poza uniwersalnością biologiczną, kulturową również naturą
osobową człowieka => te emocje są pierwotne u człowieka, które
wypływają z jego natury osobowej. W efekcie do emocji pierwotnych
(podstawowych) u człowieka będzie należał także lęk egzystencjalny, wstyd,
wina w tym układzie te emocje nie występują u zwierząt, występują tylko u
ludzi. Te stany emocjonalne można kształtować, wzmacniać lub osłabiać to
jest kwestia psychologii wychowawczej, klinicznej i psychologii szeroko
pojętych oddziaływań na człowieka, rozwoju człowieka. Człowiek bardzo
daleko odszedł od natury zwierzęcej dzięki kulturze jaką wytwarza. Dzięki
naturze osobowej bardzo daleko odeszliśmy od zaplecza biologicznego.
Człowiek w tym momencie można powiedzieć dysponuje naturą
biologiczną, może ją wykorzystywać na różne sposoby dzięki posiadaniu
pewnych atrybutów, które są atrybutami osoby. Lęk człowieka mimo
porównywalności uczestniczących w nim mechanizmów biologicznych nie
jest takim samym lękiem, jak lęk zwierzęcia z uwagi, że inna jest natura.
Natura osobowa nasyca sobą i powoduje, że ten lęk jest wręcz inaczej
przeżywany. W przeżycia te włączają się systemy pewnych ocen,
wartościowania, doświadczeń kulturowych, nacisków itd. Natura osobowa
powoduje inne spełnianie się mechanizmów biologicznych. Biologia jest
niejako przesycona tą innością natury i nią zdominowana, bo ta natura jest
jakościowo wyższa i będzie zawsze dominować. Człowiek biologicznie
podlega wpływom natury , ale dzięki temu, że ma naturę osobową może to
zaplecze wykorzystywać w różny sposób, może im b. silnie ulegać lub nie.
 Stan depresji ducha" powoduje zanik, obniżenie sprawności biologicznej,
dlatego człowiek ma świadomość mniejszych szans. Jeżeli człowiek zostanie
zniewolony przez własny stan chorobowy, obniża się stan ducha ale na tyle
on się obniży, na ile biologia go ogarnie, na ile człowiek da się biologii.
Heroizm ludzki polega na tym, że walczy on jak gdyby ze swoją biologią, z
własnym stanem chorobowym i często go przezwycięża. To jest dziwny
mechanizm. Natomiast jeśli człowiek ma świadomość mniejszych szans i
podda się biologii bo np. wie, że ma nowotwór i dopuści do świadomości to,
że ma mniejsze szansę na dysponowanie biologią, jak dopuści to do
świadomości może nastąpić upadek ducha stan depresji i w efekcie może
nastąpić szybkie zejście tego człowieka. Kluczem jest to co dyktuje stan
natury osobowej, często jest to kluczem do zrozumienia emocji u człowieka.
Reasumując: argumenty na rzecz emocji pierwotnych to uniwersalność
biologiczna, uniwersalność kulturowa, argument natury osobowej. U
człowieka emocja musi się spełniać inaczej, ponieważ ma on naturę
osobową i w tej naturze jest coś co powoduje inne nasycenie, inną jakość
doświadczeń. Natura osobowa dyktuje jednocześnie inność stanów i inne
kategorie emocji, które nie występują u zwierząt.
EMOCJE WTÓRNE : W tym układzie, bez względu na to jaki argument
podajemy, emocje wtórne to emocje które są wypracowane, ukształtowane
na bazie dyspozycji, które człowiek posiada do przeżywania. Emocje wtórne
to emocje, które często są wynikiem pewnych doświadczeń człowieka.
Emocje wtórne to wynik pewnego zderzenia dyspozycji, którą posiadam w
swojej naturze osobowej z doświadczeniami, które zdobywam przez całe
życie. Doświadczenie zawsze jest tym wyznacznikiem spełniania się emocji.
Z doświadczeniem związana jest kultura, w której my się wychowujemy.
Doświadczenie to jest jednostkowy system elementów, które poprzez
spotkanie się z dyspozycją jako pewnym sposobem reagowania powodują,
że pewne kategorie włączają się i wyzwalają w nas jakąś odpowiedz
.
Istotnym elementem, może nawet bardziej kluczowym niż jednostkowe
doświadczenie jest kultura. Kultura to system wartościowania, układ norm
wyznaczający pewne trendy myślowe. Kultura pokazuje co jest znaczące
bardziej a co mniej, jakie wartości są istotne a jakie nieistotne. W rezultacie
moje doświadczenie jest przesycone innymi schematami w wyniku bycia w
danych trendach myślenia, trendach kulturowych. Gdy pojawia się
naruszenie danej wartości, danego obiektu o pewnej kategorii kulturowo b.
znaczącej wyzwalany jest stan emocjonalny, pewna reakcja emocjonalna,
odpowiedz
czyli tzw. emocja wtórna np : uczucia religijne - człowiek
generalnie może reagować na świat w ogóle pewnym lękiem
egzystencjalnym, świat jest zagrożeniem, jest nieznany , nie umie
wytłumaczyć tego zjawiska jakim jest świat => ta samoświadomość
powoduje, że uruchamia się lęk egzystencjalny => ten lęk może być
skanalizowany w różne układy znaczeń. Dana religia może powodować, że
lęk jest kanalizowany w pewne układy znaczeń takie, które zwalniają z lęku
i jednocześnie dają szansę wyzwolenia zupełnie innych stanów
uczuciowych. Katolik w świątyni Buddy ma możliwość doznać uczuć
religijnych ale to nie będą takie uczucia religijne jak u człowieka, który jest
wyznawcą buddyzmu. Dany system znaczeń powoduje wyzwalanie się we
mnie pewnych stanów emocjonalnych dlatego gdyż on wyzwalał we mnie
pewne układy nagradzania - karania, przyjemności - przykrości. Emocje
wtórne buduje się na bazie emocji pierwotnych przez drażnienie stanów
emocjonalnych (jak widzę, że koleżanka wychodzi za mąż to płaczę - to jest
pewien klimat, który jest klimatem wartości : małżeństwo, piękno bycia w
kościele - to jest ten stan uczuć wtórnych. Należy mieć świadomość tego, że
te pojęcia dają się tylko teoretycznie rozróżnić. Pierwotność -
uniwersalność a w wyniku powiązania uniwersalności z doświadczeniem i z
kulturą powstaje wtórność ale w tej wtórności ciągle przewija się ta
uniwersalność (jak ja doznaję uczucia uniesienia w wyniku medytacji tam
też występuje pewien stan naturalny, który wyzwalany jest przez
uniwersalność biologiczną). Kłopotliwe jest rozróżnienie: to na pewno
emocja pierwotna a to wtórna pierwotności może świadczyć automatyzm, na
wtórność składa się doświadczenie, pewien styl wychowania, coś w czym ja
jestem, coś co dzięki interakcjom społecznym może być dla mnie znaczące.
To interakcje społeczne nadają znaczenie zdarzeniom. Zatem rozróżnienie
na e. pierwotne i e. wtórne w tym kontekście ma swoje uzasadnienie.
6. EMOCJE A UCZUCIA (SPOSOBY ROZWI
ZANIA) .
PROBLEM UCZUCIA A EMOCJE - PODOBIEC
STWA I RÓŻNICE
Wydaje się, że to nie to samo, ale w psychologii nie ma na ten temat
jednoznaczności. Gdybyśmy weszli w taki tradycyjny układ: każda emocja
posiada trzy komponenty
1. komponent neurofizjologiczny, baza biologiczna
2. komponent przeżyciowy, doświadczeniowy czyli to wewnętrzne
odczucie
3. komponent ekspresywny ( ekspresji ) czyli to co jest widoczne w moim
ciele na zewnątrz. Każda emocja posiada te wszystkie komponenty tylko, że
komponenty te są o różnym nasileniu. Np. : Ja mogę być wewnętrznie b.
spięty ale ja nie muszę tego ujawniać na poziomie ekspresji dzięki temu, że
mam mechanizm samokontroli, który hamuje tę ekspresję (chociaż do końca
nie zahamuję w przypadku gdy ta emocja jest silna, bo są różne współruchy
zwężenie z
renic -rozszerzenie, lekkie drgania mięśni twarzy nie zawsze
czytelne dla potencjalnego odbiorcy, ale dla wyszkolonego, wyrafinowanego
na pewno).
Generalnie w każdej emocji występują 3 komponenty:
.-. neurofizjologiczny,
.-. przeżyciowy- doświadczeniowy,
.-. ekspresywny
W tej konwencji, w tym uchwyceniu (styl myślenia anglosaski) emocja jest
tym co tworzy ten układ trzech komponentów a uczucie to jest komponent
wewnętrzny, doświadczeniowy. Różnica między emocją a uczuciem, polega
na tym, że jak mówimy, o uczuciu to mówimy w znaczeniu wewnętrznych
doświadczeń stanu przeżyciowego. Uczucie to jest to, co ja przeżywam
wewnętrznie. Emocja jest to to, co się wiąże w jedną całość a więc mój stan
przeżycia wewnętrznego czyli uczucie, ekspresja i to co tworzy podstawę
biologiczną. Ten przedstawiony stopień zróżnicowania i pokazania
podobieństw, jedności między uczuciami a emocjami jest najłatwiejszy.
Perspektywa dość szeroko przyjmowana. Inny punkt widzenia : jeden z
znakomitych psychologów polskich Pro f. A
ukaszewski uważa, że emocje i
uczucia różnią się między sobą w sposób wyraz
ny (to jest autorskie ujęcie)
chyba najbardziej wyraz
ne z podanych przez autorów polskich. Wg
A
ukaszewskiego różnice między emocją a uczuciem:
różnica nr l: emocje mają charakter transsytuacyjny, uczucie może trwać
bez względu na sytuację np. ja jestem zakochany bez względu na sytuację w
jakiej ja się znajduję z tą osobą, w tej chwili mogę na nią reagować gniewem
ale nie zmienia to mojego uczucia do tej osoby. Generalnie mogę różne
stany emocjonalne przeżywać ale uczucie się utrzymuje.
różnica nr 2: emocje są zazwyczaj krótkotrwałe. U A
ukaszewskiego
emocje trwają tak długo jak długo występuje (on mówi  wzbudzony popęd )
jakiś stan napięcia a uczucia charakteryzują się względną trwałością
(oczywiście uczucia też się zmieniają, ale w stosunku do krótkotrwałości
emocji są b. trwałe, dłużej trwają np. mogę przestać być zakochany ale
uczucie zakochania dłużej trwało niż uczucie gniewu wobec tej osoby. (w tej
konwencji jest to względna stałość)
różnica nr 3: emocja ma charakter względnie jednorodny tzn, że w danym
momencie występuje jedna emocja konkretna, wyraz
na kategoria danej
emocji (gniew, wstręt) bardzo jednorodna. Uczucia mają charakter często
różnorodny (niejednorodny), w uczuciu przepływają różne stany, uczucie
jest przesycone (kocham, trochę nie lubię, różne fluktuacje są tego) - to
wskazuje na dynamiczność systemu ludzkiego. Człowiek jest dynamiczny,
człowiek ciągle się staje, dzieje.
różnica nr 4: uczucia są podporządkowane raczej refleksji, mają swój
wątek refleksyjności natomiast emocje mają raczej charakter impulsywny
(charakter pewnego automatyzmu, nie są kontrolowane przez refleksję).
Emocje są raczej sterowane przez procesy podkorowe (przez ten czysty
biologiczny podkorowy mechanizm czy układ limbiczny) a uczucia są
sterowane przez korę mózgową. Uczucia są emocjami wtórnymi.
Emocje - emocje pierwotne, uczucia - emocje wtórne.
Żeby emocja wtórna powstała musi być element pewnego doświadczenia,
pewnej kultury, pewnego znaczenia, pewnej refleksji po prostu musi być
udział kory - w efekcie uczucie jest tą emocją wtórną.
Reasumując: uczucia są sterowane przez strukturę korową, przez
element refleksyjny a emocje przez podkorową, przez element impulsywny.
Problem emocje a uczucia ukaże pewną perspektywę.
7. PODSTAWOWE WA
AŚCIWOŚCI EMOCJI
WA
AŚCIWOŚCI EMOCJI
W psychologii emocji oprócz problemów: czy są pierwotne i czy są wtórne
emocje, czy są uczucia i czym różnią się od emocji, z jakiej perspektywy
możemy patrzeć na człowieka, który przeżywa stan emocjonalny (na
człowieka jako na istotę emocjonalną) występuje kwestia właściwości
samych emocji.
Najczęściej w polskiej psychologii ogólnej podaje się 4 podstawowe
właściwości emocji.
Każda emocja posiada swoją:
1. siłę bardziej lub mniej intensywna emocja
2. kierunek w znaczeniu coś jest pociągające-odpychające, emocje
pozytywne-negatywne, przyjemne- nieprzyjemne
3. jakość każda emocja ma swoją jakość, emocje wyzwalają pewne formy
zachowań i to, że emocje mogą wyzwalać odmienne formy zachowań
świadczy o jakości emocji
4. pobudzenie emocjonalne - stan pewnej mobilizacji, który przede
wszystkim przejawia się na poziomie neurofizjologicznych zmian
(przyspieszenie akcji serca, oddychania, zwolnienie trawienia - działanie
gałęzi sympatycznej układu nerwowego). Pobudzenie emocjonalne na
poziomie psychicznym przejawia się w zmianie umysłowości, w zmianie
uwagi - przy optymalnym poziomie pobudzenia człowiek szybciej
kombinuje, bardziej koncentruje uwagę lub też przy zbyt wysokim
pobudzeniu albo zbyt słabym w ogóle nie kombinuje, rozproszona uwaga,
chaotyczne przetwarzanie informacji. Więcej - w pkt 9 zasady emocji
8. PERSPEKTYWY ANALIZY EMOCJI
Perspektywa podmiotu jest najbardziej analizowana przez - poznawcze
teorie emocji.
Perspektywa obserwatora najczęściej są to tzw. ekspresywne teorie emocji
Perspektywa społeczna - teorie kulturowo-spoleczne emocji
Perspektywa neurofizjologiczna (biologiczna) - teorie neuro fizjologiczne
emocji.
PERSPEKTYWY Z JAKICH MOŻEMY SPOJRZEĆ NA EMOCJE
W psychologii emocji ważny problem to perspektywy z jakich możemy
spojrzeć na stan emocjonalny. Na emocje możemy patrzeć z różnych
punktów widzenia i w efekcie inaczej można interpretować zachowania
człowieka.
Często podaje się 4 podstawowe perspektywy spojrzenia na emocje.
1.perspektywa podmiotu - chwytam emocje od strony tego kto doświadcza
tych emocji, próba uchwycenia życia emocjonalnego od strony tego kto
przeżywa ten stan emocjonalny. Tu powstaje wiele problemów
psychologicznych. Czy są osoby, które przeżywają pewne kategorie silniej
(mocniej) - słabiej.
Emocje, z tej perspektywy patrząc, stanowią podstawowy czynnik
powodujący zmienność obiektów uwagi dzięki temu, że następuje
zmienność stanów przeżywania. Zmienia się uwaga, zmieniają się również
obiekty uwagi następuje fluktuacja (przepływ), pewna płynność uwagi i w
tym sensie emocje, patrząc ze strony podmiotu, mogą być też wskaz
nikami
pewnych znaczeń u człowieka, (wskaz
nikiem pewnych znaczących dla
niego informacji). Z tej perspektywy patrząc to, co dla człowieka jest ważne,
jakie wartości są ważne, bo on przez stany uczuciowe skupia na tym uwagę
Te subiektywne doświadczenia dają mi szansę odczytać różne jakości
emocji. Patrząc na emocje z perspektywy podmiotu największy udział w
interpretacji i analizie emocji pełnią poznawcze teorie emocji, najbardziej są
tu zaawansowane.
2.perspektywa obserwatora (bardzo ważna perspektywa) - na emocje
mogę popatrzeć z perspektywy obserwatora.
Obserwatorem jest ten, kto wnioskuje o stanie emocjonalnym drugiego
człowieka, wnioskuje po ekspresji twarzy, ciała ludzkiego. W efekcie
obserwowanie stanu zewnętrznego może prowadzić również do określenia
pewnych specyficznych właściwości danej osoby, (tzn. specyficznego
sposobu odpowiadania na pewne rodzaje interakcji, na pewne bodz
ce,
pewne układy). Z perspektywy obserwatora ja patrzę jak człowiek wyraża
siebie na zewnątrz i ta zewnętrzna strona daje szansę wnioskowania o jego
indywidualności, niepowtarzalności a jednocześnie daje mi szansę
wnioskowania co dla niego jest znaczące, jakie rodzaje interakcji są
znaczące, jakie jakości interakcji są znaczące. Obserwator zewnętrzny
może badać emocje w sposób obiektywny. Ta perspektywa obserwatora
oznacza, że emocje mogą być badane w sposób obiektywny, ponieważ to, co
człowiek ujawnia może być rejestrowane przez wielu obserwatorów. W
rezultacie powstają w psychologii tzw. skale wyrazu mimicznego, skale
ekspresji czyli takie mapy rozpoznawania stanów emocjonalnych, które
człowiek przejawia bo przeżywa wewnętrznie. Ekspresja jest czynnikiem
bardzo istotnym. Z perspektywy obserwatora najpełniej, w szczególny
sposób, mogę pracować nad psychologią emocji (również z biologicznej ale
nie w tak szczególny sposób). Perspektywa obserwatora mówi, że emocje
podlegają pewnym prawom, perspektywa podmiotu (moich doświadczeń)
nie mówi mi o tym, bo ja jestem sam ten, który przeżywa. Ja nie wejdę w
stan doświadczeń człowieka chyba, że on mi powie, ale jak mi powie to już
jest ekspresja, to jest interpretacja. Ekspresja mówi mi o tym, że emocje są
rządzone pewnymi prawami. Perspektywa obserwatora mówi mi jakie są
relacje tego człowieka z otoczeniem, można wnioskować o tym jakie są
wartości przez niego cenione, jakie są strefy znaczeń, jakie są przekonania
tej osoby na temat świata i siebie samego.
3.perspektywa społeczna pozwala spojrzeć na emocje jako na pewne
wypracowane, narzucone przez społeczność sposoby reagowania.
Perspektywa społeczna mówi o tym, że pewne emocje, pewne stany
emocjonalne, które człowiek przeżywa (ja tylko wnioskuję, że przeżywa )
mogą być w pewien sposób wyrażane, przejawiane (np. zachowanie
emocjonalne zgodne z oczekiwaniami społecznymi). Społeczność narzuca
pewne sposoby przejawiania emocji, dzięki temu ja poznaję z jakiej kultury,
społeczności ten człowiek się wywodzi. np : W latach 40-tych kulturę
japońską określano kulturą winy i wstydu, bo ten stan emocjonalny był u
nich dominantą. Japończycy ciągle się kłaniają. Sposób przejawiania agresji
np. kultura euroamerykańska - agresja jest przejawiana w kategoriach
ambicji, aspiracji i to jest bardziej pożądane niż zaczepianie kogoś na ulicy.
W innej kulturze, w innych układach agresja przejawia się w zabijaniu jakiś
zwierząt, polowaniu.
4. perspektywa biologiczna ma obecnie b. wiele obiecujących badań,
analiz, pokazuje b. ciekawe zjawiska. Pokazano to w ramach tzw.
neurofizjologicznych teorii emocji. Te teorie chwytają emocje z
perspektywy biologicznej. Każda perspektywa ma to do siebie, że daje
szansę pokazania się innej grupie teorii emocji.
Perspektywa podmiotu jest najbardziej analizowana przez - poznawcze
teorie emocji.
Perspektywa obserwatora najczęściej są to tzw. ekspresywne teorie emocji
Perspektywa społeczna - teorie kulturowo-społeczne emocji
Perspektywa neurofizjologiczna (biologiczna) - teorie neurofizjologiczne
emocji.
9. ZASADY PSYCHOLOGII EMOCJI (ZASADA ZRÓŻNICOWANIA
EMOCJI, ZASADA WSPÓA
WYST
POWANIA I WZAJEMNEGO
ODDZIAA
YWANIA NA SIEBIE KOMPONENTÓW EMOCJI,
ZASADA WYZWALANIA EMOCJI, ZASADA EMOCJONALNEJ
KOMUNIKACJI, ZASADA  EMOCJE CZYNNIKAMI
UA
ATWIAJ
CYMI OSOBISTY ROZWÓJ", ZASADA
INTERAKTYWNYCH SYSTEMÓW, ZASADA WRODZONYCH
FUNKCJI ADAPTACYJNYCH I PSYCHOPATOLOGII, ZASADA
EMOCJONALNEGO ZARAŻANIA SI
, ZASADA SELF-
REGULACJI I WYKORZYSTANIA EMOCJI).
ZASADY PSYCHOLOGII EMOCJI - inny sposób uchwycenia właściwości
emocji
Proponuję inny sposób. Właściwości emocji uchwycone w tzw. zasadach
psychologii emocji. Podstawowe zasady w psychologii emocji. Zasady,
które stanowią opis, z jednej strony właściwości emocji (procesów
emocjonalnych) a z drugiej strony umożliwiają uporządkowanie wiedzy na
temat emocji.
ZASADA NR 1
ZASADA RÓŻNICOWANIA EMOCJI Zasada ta wskazuje na to, że
istnieją odrębne emocje, które różnią się między sobą ze względu na podłoże
neurofizjologiczne, wzorce ekspresji, wewnętrzne doświadczenia (3
komponenty emocji: neurofizjologiczny, ekspresywny i wewnętrzny,
doświadczeniowy, przeżyciowy). Ta zasada mówi o tym, że występują
oddzielne stany , oddzielne emocje i kwestia wyróżnienia jakie to są
oddzielne emocje, które są bardziej pierwotne a które wtórne jest kwestią b.
wewnętrzną danego autora, kwestią autorską. Każda z wyróżnionych emocji
pobudza w sposób odmienny człowieka do działania. Można powiedzieć, że
kryterium rozróżnienia emocji jest najczęściej charakter wyzwalanych przez
daną emocję działań, charakter motywów działań. Jeśli dana emocja
wyzwala pewną kategorię działań to jest inna niż ta emocja, która wyzwala
inną kategorię działań.
ZASADA NR 2
ZASADA WSPÓA
WYST
POWANIA I WZAJEMNEGO
ODDZIAA
YWANIA NA SIEBIE KOMPONENTÓW EMOCJI.
Każda emocja zawiera 3 komponenty emocji. Każdy komponent emocji
powoduje uruchomienie innych komponentów emocji. Jeśli występuje jeden
komponent ekspresywny to on z reguły pobudza inne komponenty
(pobudzenie komponentu przez uaktywnienie jednego z komponentów to
jest zasada współwystępowania a jednocześnie wzajemnego oddziaływania).
Jak człowiek nagle poczuje wewnętrzny skutek u siebie to uaktywnia
komponenty neurofizjologiczne i ekspresję, (dygresja: starzenie się to
normalny proces rozwoju) To jest właściwość emocji, że są komponenty i
one na siebie oddziałują. Z tego wynika, że jest układ interaktywny.
ZASADA NR 3
ZASADA KSZTAA
TOWANIA (WYZWALANIA ) EMOCJI.
Ta zasada wskazuje na to, że emocje nigdy nie występują w formie
pojedynczej niezwiązanej ze sobą. Jedna emocja jak się pojawia to ma
tendencję do uruchamiania następnej emocji, tworzy się swoisty, łańcuch.
Ten łańcuch może być w każdej chwili przerwany. Pojawienie się danej
emocji ma tendencję do kształtowania nowej emocji ( do tego by była
swoista fluktuacja - płynność emocji). Przykład : w wyniku naruszonej
cenionej wartości moralnej => odczuwam poczucie winy czyli emocję winy
=> to uczucie winy może prowadzić do tego, że czuję się głupio, jest mi
wstyd => to uczucie wstydu może prowadzić do tego, że czuję wobec siebie
agresję ( autoagresja ). Trzeba wziąć pod uwagę to, że są emocje, które mają
większą tendencję do kształtowania innych i są emocje, które nie mają takiej
tendencji.
ZASADA NR 4
ZASADA EMOCJONALNEJ KOMUNIKACJI.
Człowiek najpełniej komunikuje o swoich stanach emocjonalnych przez
ekspresję widoczną dla obserwatora. Niektóre stany emocjonalne mogą być
odczytywane bez względu na kulturę (w sposób powszechny odczytywane
są wyrazy mimiczne). Ta ekspresja komunikuje o tym jaki jest mój stan
emocjonalny. Zasada ta wskazuje na to, że komponent ekspresywny jest
pewną formą, która daje mi szansę komunikowania tego co czuję. Są stany
emocjonalne, które nie są odczytywane w sposób jednoznaczny, ponieważ
zależy to od tego w jakiej kulturze człowiek się wychowuje (czasami pewne
grymasy mogą być z
le odczytywane przez nas ponieważ to jest człowiek z
innej kultury). Podobnie jest z doświadczeniami indywidualnymi np. jeden
człowiek jak się cieszy to się marszczy i nie wiadomo czy on się cieszy, czy
kpi a inny całą buzią jak słoneczko - to jest wyraz ekspresji, to trzeba poznać
i odczytać. Generalnie chodzi o to, że następuje kodowanie i dekodowanie
ekspresji emocji bez względu na język, kulturę, wykształcenie ale oprócz
tego występuje też zawężenie do pewnych podgrup społecznych. Jest to b.
ważna zasada. Wydaje się, że dzięki temu, iż emocje mogą być przez
ekspresję komunikowane dziecko uczy się własnych stanów emocjonalnych.
Istnieje tzw. fizjonomiczna teoria - która mówi o następującym
mechanizmie: dziecko tylko wtedy nauczy się stanów emocjonalnych gdy
widzi twarz matki, bo przez twarz matki odbija siebie. Ta zasada nie do
końca jest jeszcze opracowana, ale głównie chodzi o to, że emocje wyrażane
na zewnątrz dają szansę bycia komunikowanym komuś innemu i odczytu
siebie.
ZASADA NR 5
WSKAZUJ
CA NA EMOCJE JAKO CZYNNIKI UA
ATWIAJ
CE
OSOBISTY ROZWÓJ l PRZYWI
ZANIE EMOCJONALNE.
Emocje tworzą pewien koloryt człowieka (ujawniają koloryt codzienności
ludzkiej) wskazują na jakość przebiegu interakcji, świadczą o poprawności
spełniania się człowieka, o jego zadowoleniu z rozwoju, z adaptacji, z tego
co robi lub niepoprawności. Dzięki temu, że emocje są sygnałem tego jak się
człowiek czuje, spełnia ( czy czuje się osobą rozwijającą czy nie,
przystosowaną czy nie) zwrotnie ( ponieważ człowiek jest istotą
interakcyjną ) wyzwala u innego człowieka pewne stany emocjonalne a
wyzwalając sam sobie podnosi stan rozwoju, napędza pewien kierunek
rozwoju. Jeśli np. dziecko cieszy się, że rozebrało budzik na części, ten jego
uśmiech radości jest przez kogoś odczytywany ( np. przez rodzica ) i nagle
dziecko widzi w twarzy rodzica ( to jest właśnie zasada komunikowalności
emocji), że rodzic wcale się wraz z nim nie cieszy, wręcz przeciwnie jego
twarz robi się drapieżna w rezultacie jego stan emocjonalny, który miał
związek z tą aktywnością zostaje kodowany jako pewien sygnał, że tak nie
powinno się robić, ponieważ natychmiast jest odpowiedz
innego typu i on
powinien rozwój, adaptację jak gdyby na inne tory wstawić. Ta zasada
wskazuje na to, że emocje mogą wpływać na kształtowanie
interpersonalnych więzi, kształtowanie pewnego stylu rozwoju człowieka.
Emocje są wskaz
nikiem, świadectwem pewnych zaburzeń osobowości np : (
psychopata zupełnie inaczej przeżywa pewne stany: ( nie ma odczuć
wyższych, nie ma tej komunikowalności ) => w rezultacie nie ma szansy na
rozwój (bo nie ma odbicia tak jak u innego człowieka), nie ma przywiązania
(bo emocje pokazują [obrazują] styl przywiązania do drugiego człowieka).
ZASADA NR 6
ZASADA INTERPERSONALNYCH SYSTEMÓW.
Zgodnie z tą zasadą stany emocjonalne powodują zmiany w zakresie
różnych innych stanów psychicznych człowieka. Stany emocjonalne
(wyzwolone emocje) powodują zmiany w zakresie motywacji, poznania,
myślenia, wszystkich procesów, działań ludzkich. Ta zasada wskazuje na to,
że występuje ścisła zależność między emocją a innymi systemami
psychicznymi u człowieka. To jest specyficzna właściwość emocji, że
emocja wzbudzona zawsze powoduje oddziaływanie na inne stany, inne
procesy psychiczne. Emocja zawsze wpływa na poznanie, działanie,
myślenie, spostrzeganie i w efekcie modyfikuje te procesy. Jeśli modyfikuje
poznanie to zwrotnie wyzwala też we mnie inne stany emocjonalne. To
jedna sprzężona ze sobą całość. Właściwością emocji jest to, że one
oddziałują na inne układy psychiczne.
ZASADA NR 7
ZASADA WRODZONYCH FUNKCJI ADAPTACYJNYCH I
PSYCHOPATOLOGII.
To jest ujęcie typowo adaptacyjne. Emocje pełnią pewną rolę w
przystosowywaniu się człowieka do otoczenia. Dzięki temu, że człowiek
pokazywał emocje wyzwał pewne formy zachowań u innych zwierząt a
jednocześnie w jakimś sensie podporządkowywał sobie otoczenie. Dzięki
temu, że ktoś inny emocje przejawiał ja się podporządkowywałem pod jego
schemat działania. Ta zasada mówi o tym, że pewne emocje pełnią pewne
konkretne funkcje adaptacyjne, dają szansę przystosowania np : emocja
gniewu pełni funkcję adaptacyjną daje szansę przystosowania. Dzięki temu,
że ja pokażę gniew przystosowuję sobie otoczenie. Dziecko przystosowuje
sobie otoczenie wyzwalając pewne zachowania, dzięki temu, że ujawnia
wstręt przystosowuje siebie do pewnego układu środowiskowego.
ZASADA NR 8
ZASADA PSYCHOPATOLOGII.
Emocje mogą prowadzić do stanów patologicznych. Emocje są u człowieka
wskaz
nikiem naruszenia pewnych normatywów, pewnych norm
społecznych. Emocje, które są wzbudzone w wyniku naruszenia pewnych
normatywów mogą dyktować różne formy zachowań np : jeśli naruszę
pewne normy => to najczęściej doznaję poczucia winy czy wstydu lub
innego stanu emocjonalnego. To poczucie winy, wstydu =>jest czynnikiem
dynamizującym mnie do zmiany zachowań, jest czynnikiem b. ważnym bo
daje szansę na korekcję ale człowiek nie chce się korygować, przyznać do
własnego błędu. => W efekcie ta emocja może uruchamiać różne
mechanizmy obronne, bo człowiek nie znosi napięcia wewnętrznego. Te
mechanizmy obronne mogą prowadzić do różnych form zaburzeń i to jest
właśnie zasada psychopatologii. Jeżeli człowiek nie umie rozwiązać wstydu,
winy, własnego uczucia upokorzenia - tłumi , broni się przed tym - narasta
stan, który zniekształca siebie i całą rzeczywistość a prowadzi do patologii,
neuroz. Niektórzy autorzy mówią wprost, że zaburzenie patologiczne to jest
wynik niemoralnego zachowania człowieka, są takie b. skrajne ujęcia.
ZASADA NR 9
ZASADA EMOCJONALNEGO ZARAŻANIA SI
.
Emocja doznawana przez jedną osobę może wyzwalać zbieżne stany u
innych osób. Emocje doznawane przez jedną osobę mogą wyzwalać
podobne, stany u drugiej osoby. Tą zasadą można wytłumaczyć pewne
grupowe zachowania się ludzi np. kibiców na stadionie. Stan emocjonalny
powoduje jakieś napięcie i człowiek zaraża się tym napięciem np : na ślubie
kobiety często płaczą - jest ślub, jest w związku z tym jakiś klimat, jest
emocja i ja się zarażam tym stanem emocjonalnym, gdy widzę na ulicy
radosnego człowieka, który się do mnie uśmiecha też mam tendencję do
uśmiechania się, jeśli ktoś wrogo na mnie patrzy, mam tendencję do ucieczki
lub też wrogości. Ta właściwość emocji zostaje wykorzystana w przekazach
reklamowych, chodzi o klimat uczuciowy, który jest nośnikiem.
ZASADA SELF REGULACJI - REGULACJI SOB
I
WYKORZYSTYWANIA EMOCJI
Człowiek jeśli chce może podjąć odpowiedni wysiłek by kontrolować swoje
stany emocjonalne. Jest to możliwe dzięki temu, że są różne komponenty
emocji. Mogę regulować stanem emocjonalnym przez zmianę odczuć,
ekspresji, układów pobudzenia wewnętrznego. W efekcie jeśli człowiek
chce może się nauczyć sprzężenia zwrotnego - na tym polega feet beck-
uczenie się stanów emocjonalnych przez kontrolę fal mózgu itd. Jeśli
człowiek chce, może regulować wykorzystując posiadane komponenty
emocji (poprzez komponenty emocji). Ta zasada wskazuje na to, że
człowiek może wykorzystywać różnie emocje. Fakt, że emocja ma
komponenty wskazuje na to, że ja mogę oddziaływać różnie na człowieka.
Np: mogę ekspresją tak wytwarzać stany emocjonalnie u drugiego
człowieka, że on ulegnie mi, mogę się zgrywać ekspresją, mogę pokazywać
cudowną twarz (na tym polega kokieteria - człowiek wystawia się tak do
drugiego człowieka żeby go zachęcić ekspresją, nie zawsze to jest zgodne z
wewnętrznymi odczuciami, wewnętrznie może czuć co innego), mogę
wykorzystać emocje na rzecz własnego interesu, tworzenia pewnego układu
- dzięki temu ja go wciągam w swoją orbitę. Wykorzystanie tej zasady
może wskazywać też na charakterystyczny stan emocji
10. KLASYCZNE TEORIE EMOCJI (TEORIE PERYFERALNE,
POZNAWCZE, MOTYWACYJNE, ADAPTACYJNE). Klasyczne teorie
fizjologiczne
OMÓWIENIE KLASYCZNYCH TEORII EMOCJI
TEORIA PERCEPCYJNO- MOTYWACYJNA ROBERTA LEPPERA.
Autor akcentuje: poznanie i motywację od tego zaczyna całość rozważań.
Autor podaje, że emocji nie da się od siebie odróżnić na podstawie:
" odmiennej świadomości doświadczania tych stanów,
" reakcji cielesnych,
" funkcji adaptacyjnych, które one pełnią.
Wg Roberta Leppera w/w kryteria są tylko częściowo słuszne. Szukał
układu, takiej funkcji psychicznej, procesu psychicznego, który byłby
procesem kluczowym i kryterium pozwalającym na odróżnienie emocji od
siebie. Tym kryterium dla Roberta Leppera są efekty motywacyjne
wyzwalane przez emocje. Motywacja jest kryterium rozróżnienia emocji.
Żeby odróżnić emocje od siebie trzeba odp. na pytanie jakie zachowania są
wzbudzane przez pewne stany psychiczne a zatem stany lęku - ktoś ucieka,
stany gniewu - ktoś atakuje. Rozróżniamy, rozpoznajemy emocje tylko
dlatego, że są motywami (i to jest jedyne kryterium odróżnienia emocji od
siebie), że wzbudzają pewne działania. Emocje to motywy, które powodują
uruchomienie pewnych zachowań, aktów, działań. Stany emocjonalne (nie
będą kwestią utrzymywania się pewnych form percepcji, pewnych form
zmian cielesnych) będą tak długo trwały jak długo będzie trwała skłonność
do pewnego działania. Przy powstawaniu samego procesu emocjonalnego b.
istotny udział ma poznanie (procesy percepcji). Nie ma możliwości
działania, powstania motywacji jeśli nie będzie percepcji. Robert Lepper
twierdzi, że procesy percepcyjne muszą zaistnieć, ponieważ dają szansę
rozpoznania skutków działania lub rozpoznania rzeczywistości, która daje
szansę pojawienia się pewnych aktów działania. Procesy percepcyjne są b.
istotne ale nie są kluczowe dla powstania emocji. Emocja zależy od tego
jakie działania zostaną wzbudzone w wyniku pojawienia się pewnych form
zakłócenia. Ta teoria jest motywacyjną teorią emocji ( motywacyjna teoria
psychologiczna). Zrozumieć emocje to zrozumieć motywację a więc to jakie
działania wyzwalają pewne stany, które są emocjami.
Robert Lepper - b. ważna rola percepcji poznawczej.
Percepcja sytuacji motywacyjnie znaczącej ( emocja jest motywem ).
Percypuję sytuację i może ona wzbudzać we mnie działanie. Sytuacja jest
motywacyjnie znacząca gdy wzbudza działanie. Percepcja sytuacji jeśli
uruchamia działanie, jeśli ja pragnę działać to pragnienie staje się motywem
=> wówczas to jest emocja. Ten motyw to emocja. Jeśli uruchamiam
działanie ( emocja jest motywem) wówczas działanie przejawia się jako
emocja łącznie ze zmianami cielesnymi np. pobudzeniem wewnętrznym i
wtedy ekspresję emocjonalną). percepcja sytuacji => pragnę działać, emocja
=> uruchamiam działanie => jeśli uruchamiam działanie emocja jest
motywem
TEORIA PERYFERALNA EMOCJI W. JAMESA
Peryferalna - on uważa, że emocje powstają w wyniku zmian cielesnych na
peryferiach, rejestracja zdarzenia (percepcja sytuacji) => zmiany cielesne
=> świadomość zmian cielesnych rejestrowana jest jako stan emocjonalny.
Jako pierwsze muszą być zmiany cielesne i dopiero potem pojawia się
emocja. Emocja jest następstwem zmian cielesnych.
James (teoria peryferalna), gdyż on uważa ,że w wyniku zmian
cielesnych, na peryferiach - peryferalna.
MODEL POZNAWCZY EMOCJI M. ARNOLD
Poznawcza, ponieważ emocje powstają w wyniku poznania.
TEORIA ARNOLD poznawcza, gdyż emocje powstają w wyniku
poznania. Najpierw jest rejestracja sytuacji, pojawiają się zmiany cielesne
emocje potem. U Arnold, podobnie jak James, tylko używa innych pojęć,
występuje u niej pojęcie postawy motorycznej, jest ona charakterystyczną
zmianą cielesną w zakresie motoryki. Zmiany motoryczne jak się pojawiają
,to one ukierunkowują świadomość człowieka, emocja, w wyniku
pojawienia się emocji pojawia się działanie u Arnold i Jamesa.
U Arnold sytuacja wyzwala zdarzenie najpierw jest ocena oszacowanie
sytuacji, w wyniku oceny sytuacji doświadcz. emocji, czyli jak ja oceniam
sytuacje, np. : w tej chwili wchodzi do sali niedz
wiedz
! w tym momencie w
wyniku oceny doświadczenie emocji, lub koleżanka jest tak pociągająca ,że
wyzwala stan emocjonalny, pojawiają się zmiany, mam ochotę podejść i
pogłaskać ją po głowie.
U Leepera ważna motywacja emocja jest tak naprawdę motywem, wejście
koleżanki wyzwala we mnie chęć działania. Pragnienie działania jest
motywem emocja .
Teoria K. Darwina pojawia się współcześnie pod postacią rożnych teorii
emocji.
Emocje maja 3 komponenty:
-neurofizjologiczny
-podmiotowy-doswiadczeniowy
-ekspresyjny
Koncepcje neurofizjologiczne:
udział struktur neuronalnych
Model adaptacyjny Darwina ( model bliski motywacyjnemu ) - pojawia
się współcześnie w postaci różnych teorii emocji.
Darwin wskazywał pewne fakty decydujące o zmianie zachowań i
pozwalające wnioskować o pewnych stanach doświadczanych przez ludzi
(ludzi traktował jak efekt końcowy ewolucji). Darwin wskazywał, że we
wszystkich kulturach różne emocje są związane z pewnymi wzorcami zmian
w mięśniach. Różne emocje (zmiany mięśniowe) wyzwalają różną
ekspresję. Zatem istnieje tzw. uniwersalny język. Każdy z nas, bez względu
na kulturę, pokazuje pewien styl ekspresji. Ten styl ekspresji pozwala
wnioskować o przeżyciach wspólnych dla ludzi. We wszystkich kulturach
różne emocje są związane z różnymi zmianami mięśniowymi (szczególnie
na twarzy). Zmiany te (wzorce i sposoby reagowania widoczne przede
wszystkim na twarzy ale i na całym ciele) są (podobne) u ludzi i u zwierząt
(np. jak człowiek się zjeża)
U ludzi i u zwierząt przyjemne (pozytywne) emocje i nieprzyjemne
(negatywne) emocje wyrażają się w przeciwstawnych wzorcach zmian
somatycznych (wzorcach ekspresji). Dlatego też na podstawie zmian
somatycznych można domniemywać jakie stany emocjonalne są przeżywane
Wg Darwina wzorce zmian somatycznych związane z daną emocją mają
znaczenie funkcjonalne. Wzorce zachowań, związane z danym stanem
emocjonalnym dają szansę adaptacji do otoczenia a jednocześnie
przystosowują sobie otoczenie. Wprowadzenie takiego sposobu myślenia ma
bezpośredni wpływ na współczesne ekspresywne teorie emocji. U Darwina
kluczem do zrozumienia emocji jest ekspresja to co wyraża ciało (a
szczególnie twarz). To co wyraża ciało pełni jednocześnie funkcję
adaptacyjną daje szansę przystosowania (przez wzorce ekspresji ja
wyzwalam pewne zachowania u innej osoby). Upraszczając Darwina
przedstawię schemat interpretacji jego myślenia, gdzie cykl znaczeń
przebiega następująco: sytuacja (zdarzenie) => percepcja tej sytuacji
(uruchamia się kod poznawczy) => następuje ekspresja twarzy (pojawia się
pewien styl wyrażania siebie) => pojawiają się odczucia związane z tą
ekspresją. Proces ewolucji prowadzi do tego, że ekspresja twarzy związała
się z pewnym stanem psychicznym -wyzwalanie się ekspresji twarzy =>
uruchamia momentalnie pewne wzorce pobudzeń wewnętrznych => te
wzorce pobudzeń wewnętrznych w ciele wyzwalają => pewne odczucia
wewnętrzne. Jest to pewien automatyzm , który wg Darwina jest efektem
ewolucji (coś wdrukowane) (np. jak się zmarszczycie to macie tendencję do
odczuwania stanu emocjonalnego np. gniewu, smutku). W efekcie stan
emocjonalny pojawia się w następstwie ekspresji (tak jakby ona była
podstawą) i wyzwala dalsze emocjonalne zmiany w ciele. Ekspresja stanowi
wg Darwina pewną formę działania. Darwin i jego konwencja leży u
podłoża współczesnych ekspresywnych teorii emocji
Lange, Wegner i Cannon wychodzili z pozycji analiz fizjologicznych
(zajmowali się fizjologią, strukturą biologiczną człowieka) a nie analiz
psychologicznych. Teoria Jamesa znajduje swoje uzasadnienie w
podkładach fizjologicznych na które wskazywał Lange i Wegner.
Teoria Canona też jest teorią fizjologiczną a nie psychologiczną. Canon
zaczynał od analizy struktur neurofizjologicznych, które odpowiadają za
powstawanie stanów emocjonalnych.
Klasyczne teorie emocji można podzieli na dwie grupy:
I. to grupa teorii psychologicznych, które starają się pokazać z perspektywy
psychologicznej, jakie procesy są najpierw uaktywniane, aby następnie móc
doprowadzić do zmian we wietrznych.
Wyróżnia 3 procesy kluczowe:
*** proces percepcji,
*** proces motywacji
*** proces ekspresji
II. to pozostałe modele - modele fizjologiczne w których wyróżniamy dwie
teorie - trzewiowa Lanego i Wepnera wzgórzowa W.Cannona.
KLASYCZNA TEORIA EMOCJI propozycja Wiliama Jamesa
(powstała w IX wieku, 1884 r - psychologia zaczynała się dopiero rozwijać).
Tekst Jamesa:
 Nasz naturalny sposób myślenia o tych pospolitych emocjach jest taki:
umysłowa percepcja jakiegoś faktu wyzwala umysłową afektację nazywaną
emocją a teraz taki stan umysłu prowadzi do cielesnej ekspresji. Moja teoria
przeciwnie uważa, że zmiany cielesne są bezpośrednim następstwem
percepcji pobudzającego zdarzenia a nasze odczuwanie tych zmian w takiej
formie w jakiej one występują jest emocją. W potocznym myśleniu jest tak,
że tracimy szczęście i dlatego płaczemy, spotykamy niedz
wiedzia i dlatego
ogarnia nas strach i dlatego uciekamy, to jest potoczne myślenie. Hipoteza
której bronię mówi natomiast, że prezentowana wyżej kolejność następstw
jest nieprawidłowa nasz stan umysłowy jest wyzwalany bezpośrednio przez
objawy cielesne, które muszą wystąpić jako pierwsze stąd bardziej
uzasadnione jest założenie stanowiące o tym, ze odczuwamy przykrość,
ponieważ płaczemy, boimy się ponieważ drżymy. Bez stanów cielesnych
następujących po percepcji sama percepcja byłaby w swojej formie zbyt
czysta poznawczo, bezbarwna, pozbawiona emocjonalnego ciepła.
Kolejność zdarzeń (następstw) w pojawianiu się emocji jest
następująca:
1) percepcja pobudzającego doświadczenia (zdarzenia) - najpierw jest
rejestracja i percepcja jakiegoś zdarzenia np. idzie niedz
wiedz

2) percepcja zmian cielesnych - następuje uaktywnienie mięśni
szkieletowych ( moja kora mózgowa rejestruje to co się dzieje w mięśniach
szkieletowych wnioskuję o przyczynie zmian cielesnych
Reasumując:
1) percepcja pobudzającego zdarzenia
2) percepcja zmian cielesnych
3) wnioskowanie o przyczynie zmian cielesnych i to jest emocja Następuje
najpierw rejestracja zdarzenia wraz z rejestracją zdarzenia następuje reakcja
ciała, rejestruję reakcję ciała i w zależności od tego jaką reakcję rejestruję
taki jest stan emocjonalny - czyli tak jakbym nadawał znaczenie mojemu
ciału (to co się z moim ciałem dzieje ).
TEORIA MAGDY ARNOLD ustawia rzeczywistość emocji w kategoriach
naturalnych, zdrowego myślenia, rozsądku. Wskazuje na to, że podstawą
emocji jest świadome wartościowanie emocji przez człowieka, świadoma
ocena. Emocja jest możliwa wtedy gdy następuje stan pewnej oceny, stan
pewnego wartościowania.
Można przedstawić ten schemat w następujący sposób:
l) jest receptor
2) rejestracja jakiegoś zdarzenia
3) te impulsy biegną przez wzgórze ( ona uważa, że wzgórze pełni
rzeczywiście b. istotną rolę ) we wzgórzu są tzw. stacje przekaz
nikowe.
Impuls przez stację przekaz
nikową we wzgórzu biegnie do kory mózgowej
4) w korze mózgowej następuje tzw. ocena, ewaluacja tego impulsu (tego co
jest rejestrowane przez receptor )
5) w efekcie ewaluacji następuje uaktywnienie różnych wzorców emocji,
wzorców emocjonalnych. Np. niepokój, wrogość jak uaktywnią się te
wzorce emocjonalne wtedy następuje przebieg impulsu z kory mózgowej
przez układy wzgórzowe, następuje pobudzenie sympatycznego i
parasympatycznego układu nerwowego. W rezultacie tego pobudzenia
następuje pobudzenie różnych szkieletowych i wisceralnych. Zwrotnie jest
to rejestrowane przez korę mózgową jako zmiany w ciele. Tu układ byłby
następujący (gdybyśmy z Jamesem porównywali i analizowali to na
poziomie psychologicznym to percepcja jakiegoś zdarzenia np. wchodzi na
salę wykładową niedz
wiedz
(i nie tak jak mówi James od razu się trzęsę a
jak się trzęsę znaczy, że się boję) następuje, uruchamia się stan ewaluacji
oceny czy ten niedz
wiedz
jest ładny-brzydki zagraża-nie zagraża, jest
pociągający-odpychający. W efekcie ewaluacji następuje uruchomienie
pewnego wzorca w korze mózgowej w wyniku pewnych moich
doświadczeń. Ja np. wiem, że takie zwierzęta gryzą, jak to zostanie
uaktywnione i ocenione, że niedz
wiedz
może mnie zjeść to następuje przez
wzgórze pobudzenie gałęzi sympatycznej i parasympatycznej czyli człowiek
się trzęsie, ucieka, zaczyna być spięty zwrotnie rejestruję, że jestem spięty,
że chcę uciekać.
Schemat jest następujący:
l) jest percepcja
2) ocena
3) emocja
4) działanie. Jest to ujęcie zupełnie inne ale normalne i zdroworozsądkowe.
Autorka określa emocje jako odczuwaną tendencję w kierunku
czegokolwiek intuicyjnie ocenianego jako dobre, korzystne albo od
czegokolwiek intuicyjnie odczuwanego jako złe, niekorzystne. Emocja to
odczuwana tendencja. Ten łańcuch następstw percepcja, wartościowanie
(ocena), emocja, działanie
Emocja jest odczuwaną tendencją w kierunku czegokolwiek intuicyjnie,
automatycznie (w wyniku doświadczeń tworzy się pewien automatyzm)
oceniane jako dobre, korzystne lub od czegokolwiek intuicyjnie,
automatycznie odczuwanego jako złe, niekorzystne. CD pyt 11 - można
dopisać...
11. NEUROFIZJOLOGICZNE TEORIE EMOCJI (KR
G
EMOCJONALNY J.PAPEZA, KONCEPCJA MÓZGU TRZEWNEGO
MACLEANA, ROLA CIAA
A MIGDAA
OWATEGO WG
J.LEDOUX'A, NEUROENDOKRYNOLOGICZNA TEORIA
J.HENRY'EGO, WKA
AD I INTERPRETACJA S.TOMKINSA,
POZIOM AKTYWACJI WG D.LINDSIEYA, INTERPRETACJA
K.PRIBRAMA)
Teoria Wzgórzowa ( talamiczna) emocji Cannona Według Cannona nie
jest tak jak mówi James. Emocja powstaje wtedy kiedy następuje moment
rejestracji i pobudzenia ośrodka we wzgórzu. Kolejność zdarzeń byłaby
następująca:
rejestracja jakiegoś zdarzenia ( receptor odbiera jakiś układ ) w efekcie
odbioru następuje przepływ impulsów do wzgórza, we wzgórzu może być
uaktywniony tzw. wzorzec pobudzenia jeśli zostaje on uaktywniony zostaje
również pobudzona kora mózgowa. Jest to teoria raczej o charakterze
fizjologicznym niż psychologicznym, operuje ona pojęciami o charakterze
fizjologicznym
1) rejestracja przez receptory
2) impuls do wzgórza
3) pobudzenie we wzgórzu pewnego wzorca ( wzorzec pobudzeń )
4) w efekcie pobudzenia tego wzorca następuje rozhamowanie kory
mózgowej, co powoduje jednocześnie uruchomienie mięśni szkieletowych,
układów steralnych i trzewnych
5) w efekcie zwrotnie jest też rejestrowanie zmian w układzie szkieletowym
i steralnym przez korę mózgową i to tworzy emocje. W stanie braku
dopływu bodz
ców wzgórze jest w sposób naturalny hamowane przez korę
mózgową
Wg Cannona emocja jest pewnym stanem pobudzenia
neurofizjologicznego, w którym kluczową role odgrywa wzgórze. Cannon
dlatego zaprzecza Jamesowi bo uważa, że trzewia czy układy pobudzeń
typowe dla silnych emocji nie mogą być do końca poczytane za z
ródła
emocjonalnych odczuć, ponieważ one tak naprawdę zbyt wolno działają a
jednocześnie nie działają w sposób b. specyficzny, w efekcie nie mogłyby
stanowić podstawy różnicowania kategorii emocji a James mówi, że
podstawą różnicowania emocji jest to, co się dzieje w ciele i by emocja
powstała to musi być układ pobudzeń przez fluktuację impulsów przez
wzgórze. Wzgórze odgrywa kluczową rolę. We wzgórzu jest pobudzany
wzorzec dzięki pobudzeniu wzorca zostaje pobudzona kora mózgowa w
efekcie uaktywnienia kory mózgowej następuje pobudzenie dalszych innych
układów trzewnych i mięśni szkieletowych
Teoria wzgórzowa Cannona zakłada, że w przypadku powstawania emocji
kolejność jest następująca: najpierw następuje rejestracja sytuacji, percepcja
sytuacji zakłóca homeostazę (pojęcie homeostazy na to wskazuje, że
wchodzimy w układ interpretacji biologicznej) w wyniku percepcji
następuje rozhamowanie kory i uaktywnienie wzgórza - co powoduje
pojawienie się emocji. Emocja pojawia się jako wzorzec pobudzenia
wzgórza i uwalnia różne reakcje cielesne, teoria trzewiowa mówi iż najpierw
jest sytuacja a z nią związane zmiany naczyniowo - ruchowe i zakłócenia
wtórne np.: u Langego powstają typowe wrażenia. U Wagnera najpierw
następuje percepcja sytuacji, następnie zmiany wrażenia - zawsze zakłócane
są emocją. Klasyczne teorie emocji podjęły się rozwiązania problemu
następstw wydarzeń, które prowadzą do pojawienia się emocji. Jednakże
nadal we współczesnych teoriach emocji pojawia się pytanie co jest
pierwsze: koncepcja, poznanie czy zmiany cielesne. Istotną sprawą jest
również, zapoczątkowane przez Canonna, podłoże neurofizjologiczne
emocji, które znalazło odbicie w koncepcjach Ledouz`a i Pappez`a. Główny
akcent kładą na strukturę neuronalną i podkreślają podstawowe znaczenie
wzgórza w powstawaniu emocji, również K.T.E, wskazały na związek
emocji i motywacji, który to związek został udowodniony w sposób
teoretyczny i empiryczny.
I wreszcie nurt Darwina skazujący na fakt pojawienia się form
ekspresyjnych prowadzących do powstania emocji - udział w teorii Topinsa.
Jak wiadomo, każda emocja składa się z 3 komponentów :
_>_ podmiotowego,
_>_ doświadczeniowego
_>_ ekspresyjnego.
Wychodząc z tej perspektywy można by rozpocząć analizę wychodząc z
najbardziej trwałego elementu - elementu neurofizjologicznego
(biologicznego).
Dochodzimy zatem do koncepcji neurofizjologicznych, które wskazują na
pewien układ struktur neuronalnych jako podstawę emocji.
PIERWSZA TEORIA JAMESA PAPNEZA.
Pappez odszedł od teorii wzgórzowej Cannona w sposób bardzo wyrazisty.
Przedstawił szczegółowy opis emocji, u podłoża których jest obwód
składający się z kilku struktur, odpowiadających razem za stany
emocjonalne. Zawiera się w jednym układzie limbicznym (rys) Główna
pętla to 1 -2-5-4.
Pappez uważa, że zasadniczą rolę w powstaniu emocji w pętli odgrywa
Hippokamp, chociaż w zasadzie pomiędzy wszystkimi strukturami
neuronalnym występuje pewna wzajemna zależność, wzajemna - układ
wzbudzania. Sensorycznym wejściem z otoczenia jest chwytanie impulsów
przez układ wzgórzowy, w którym następuje rejestracja impulsów i następne
impulsy przechodzą dalej. Istotnym jest fakt, że czasem strumień impulsów
może biec różnymi układami (np.: najpierw pobudza podwzgórze lub ciała
siateczkowate). W zasadzie, w układzie tym główną rolę odgrywa
Hippokamp i cały obwód dział jako całość, ale ilekroć pobudzany jest jeden
element całości, to pobudzana jest całość. Pappez uważa, że tak na prawdę
występują 5 ścieżki doprowadzając impulsy do kory mózgowej, która
odczytuje je jako stany emocjonalne (rys),
I. pierwsza ścieżka to tzw (ścieżka) strumień myśli - przewodzenie
impulsu następuje wtedy bezpośrednio od wzgórza do kory mózgowej, do
kory sensorycznej. W pętli występuje kora asocjacyjna - kojarzeniowa, która
zostaje pobudzona dzięki wcześniejszemu pobudzeniu kory sensorycznej.
Gdy zatem pobudzona jest kora asocjacyjna, pobudzony jest zarówno
hipokamp, podwzgórze itd. Dlatego tłumaczymy, że czasem musi być tak :
aby powstała emocja musi być percepcja.
II. ścieżka - tzw (ścieżka) strumień ruchu - pobudzenie przebiega poprzez
wzgórze, wewnętrzną torebka do ciała prążkowanego i do móżdżku, gdzie
znajdują się układy pobudzające motorykę w efekcie dochodzi do sytuacji
automatycznego wyrażania emocji, które uderzają w sferę motoryki.
Pamiętać należy, że sfera motoryki na zasadzie pętli pobudza inne układy i
w wyniku tego pobudzane są inne układy i zaczynają występować uczucia.
III. ścieżka - tzw strumień uczuć - przebiega ona poprzez dolną część
wzgórza, do podwzgórza i ciała siateczkowatego, następnie przednie jądro
zakrętu obręczy w środkowej ścianie półkuli mózgowej. Również gdy tym
kanałem płynie impuls też pobudzana jest cała pętla. Zatem w efekcie
odczuć pojawia się ruch i świadomość. Koncepcja ta mówi o jedności
psychologicznych doznań i jedności odczuć cielesnych.
Kolejna koncepcja, to nieco poprawiona teoria Paula MACLEANA, który
zaproponował koncepcje tzw wisceralnego mózgu. Uważa się, że jest to
jedna z najbardziej fascynujących teorii neurologicznych.
MACLEAN rozszerza pętlę Pappeza o ciało migdałowate i śródmózgowe.
Uważa, że w trakcie ewolucji ludzie rozwinęli przodomózgowie, które
posiada tradycyjna strukturę. Oznacza to, że mózg składa się niejako z 5
typów mózgu, które różnią się strukturą anatomiczną i procesami
chemicznymi.
I typ - to typ podstawowy u gadów
II typ - ssaków
III typ pojawia się u wyższych ssaków.
I typ- zabezpiecza ochronę siebie i gatunku, struktura jest taka, aby mogły
przebiegać, procesy umożliwiające utrzymanie ciągłości gatunku. Występuje
on również u ssaków
II typ - umożliwił nowe sposoby zachowania a także ułatwienie relacji
dziecko - matka. Pojawiły się takie formy zachowania jak lęk, gniew,
agresja, ekscytacja. Typ ten nazwał systemem limbicznym. Dostarcza on
informacji o charakterze czysto emocjonalnym.
III typ mózgu rozwinął się gdy nastąpiła konieczność posługiwania się
informacjami o charakterze werbalnym, symbolicznym. Można powiedzieć,
że emocje są wynikiem pobudzenia czy uaktywnienia tych struktur
werbalnych, w wyniku czego powstają słowa.
Wg MacLeama zrozumienie mechanizmu emocji wymaga uchwycenia
zasad działania drugiego typu mózgu czyli systemu limbicznego.
II typ mózgu składa się z płata limbicznego i osi podkorowej. Znajduje się w
miejscu centralnym i dlatego kontroluje impulsy płynące z
"najwcześniejszych i "najpóz
niejszych" układów. Ten układ nazwał
mózgiem wisceralnym. w latach 70 - 80, nieco zmodyfikował koncepcję i
jednocześnie określił dokładniej struktury siadające się na mózg wisceralny.
Wyróżnił 3 elementy kluczowe do zrozumienia emocji:
>> ciało migdałowate,
>> hippokamp
>> przegrodę
mózg tym samym zawiera różne obwody w zależność-i od tego, który
transmituje impulsy.
Kolejna, obecnie najbardziej modna teoria Josefa Le Doux zakłada, że
główną rolę w tworzeniu emocji ma, ciało migdałowate - podstawowa
struktura układu limbicznego. Jednakże aby zrozumieć emocje, trzeba
najpierw zrozumieć schematy utworzone przez ewolucje w strukturach
neuronalnych. Szczególną uwagę należy przypisać wartościowaniu bodz
ca -
ewaluacji informacji dopływającej do człowieka. Ewaluacja polega na
porównywaniu dopływającej informacji do informacji wcześniej
nagromadzonych. Porównywanie może nastąpić ponieważ pewne informacje
zostały wcześniej zakodowane w pewnych strukturach. Zakodowanie może
być wynikiem przekazu wiedzy poprzez pamięć gatunkową lub wynikiem
do świadczeń indywidualnych bądz
grupowych. U zwierząt porównywanie
ma charakter instynktowny u ludzi instynkt nie odgrywa takiej roli. Jednakże
Ledoux uważa, że aby zrozumieć emocje należy zrozumieć pewne
dodatkowe elementy. Wg niego docierające informacje do ciała
migdałowatego dochodzą poprzez obszary monomodalne, polimodalne i
supermodalne. Ciało migdałowate ma charakter ciała integrującego, i ma
bezpośrednie połączenie ze wzgórzem. Toteż Ledoux uważa bramę do
emocji za wzgórze. Ponieważ występują różne obszary może dojść do
sytuacji, że wzgórze może być pobudzane z różnych układów równolegle.
Stąd może dojść do sytuacji, że reakcja na bodz
ce może wystąpić wcześniej
niż uświadomienie.
Obszary monomodalne - miejsca skojarzeniowe specyficzne dla danego
zmysłu - danego receptora (jednostkowe informacje wzrokowe, słuchowe
itp). Z tych obszarów informacje są przesyłane do obszarów polimodalnych
- które integrują pojedyncze informacje w pewne całości.
Obszary supramodalne - mają najwyższą formę i zbierają informacje z wielu
obszarów polimodalnych. Odpowiadają one za informacje o charakterze
abstrakcyjnym. Teoria ta jest zbliżona do teorii prof Buchowskiego w której
istnieje podział układów informacyjnych na monokonkretne, polikonkretne
i hierarchiczne Należy pamiętać, że podstawą powstania emocji jest
ewaluacja, która ma charakter automatyczny lub świadomy, te dwie - ścieżki
zostały nazwane przez Ledoux reakcjami pierwszego i drugiego typu.
Reakcje typu I mają charakter mimowolny i natychmiastowy
Reakcje typu II mają charakter reakcji kontrolowanych, dowolnych.
Również ostatnio stała się modna teoria neuroendokrynologiczna
sformułowana przez Henry'ego. Mówi ona, że stany emocjonalne
aktywizuje układ limbiczny, ale również układ, przysadka - nadnercze
powodując wydzielanie odpowiednich hormonów (adrenalina, noradrenalina
itp). można zatem ustalić wzorce reakcji hormonalnych dla reakcji
emocjonalnych. Wg niego stany emocjonalne zawsze aktywizuje układ
limbiczny ale również stan emocjonalny związany jest z pewnym
uaktywnieniem pracy przysadka nadnercze, z wydzielaniem pewnego
zestawu hormonów. W zależności od tego jakie układy hormonalne zostaną
uaktywnione taki tez stan emocjonalny pojawi się u człowieka.
Propozycja Tomkinsa.
Wprowadził on pojęcie gęstości pobudzenia nerwowego w określonej
jednostce czasu.
Wg niego są 3 klasy aktywatorów emocji:
I klasa to wzrost stymulacji
II klasa to utrzymywanie się stymulacji
III klasa to obniżanie się stymulacji
W zależności od tego jak szybko następuje obniżenie lub podwyższenie
stymulacji takich stanów doświadczamy. Przy stymulacji bardzo szybkiej i
podwyższonej gęstości pobudzeń doświadczamy stanu zaskoczenia. Przy nie
tak szybkiej, ale podwyższonej stymulacji następuje stan lęku. Przy wolnej
czasowo, ale podwyższonej stymulacji następuje zainteresowanie. Przy
utrzymującej się stymulacji mamy do czynienia ze złością lub sytuacją
dystresu. Przy gwałtownym spadku stymulacji następuje przy szybkim
śmiech, przy wolniejszym radość. W teorii tej kluczem do zrozumienia
emocji są nie struktury neuronalne ale stan pobudzenia. Stąd wchodzimy w
teorię pobudzenia, gdzie za pobudzenie odpowiedzialny jest układ
siatkowaty.
Propozycja Lindsley'a - układ ten wzmacnia impulsy, potem istotną rolę
odgrywają wzgórze i podwzgórze oraz kora. Wzmacniając bodz
ce,
wzmacnia struktury układu limbicznego. Im wyższy stan napięcia
emocjonalnego tym wyższa aktywność. Teoria ta leży u podłoża współ-
czesnych teorii temperamentów. Wymiar aktywności, wyostrzenie uwagi
prowadzi do zmiany świadomości, ta zaś do zmiany jakości emocjonalnych,
Dalej poszedł PRIBRAM. Wprowadził jednostkę TOTE tj jednostkę
poznania, działania, aktywności poznawczej. podstawą zrozumienia emocji
jest stan równowagi stabilizacji, z którego następuje przejście do innej
jednostki.(próbuje -działa, próbuje - działa itd), teoria ta podkreśla rolę
pamięci i uczenia się. Sama emocja wynika z porównywania mojego planu
programu z aktualną sytuacją: układ wzmaga stan pobudzenia, są to procesy
które generują afekty, natomiast wyzwolenie afektu jest związane z
wyzwoleniem działania. Emocja jest motywem przygotowującym do
pewnego stanu. Kluczową rzeczą będzie również działanie układu
siatkowatego także wdrukowanie pewnego programu czy pewnych
doświadczeń.
Klasyczne teorie emocji tworzą pewien fundament pod współczesne
kontrowersje związane z psychologią emocji, warto sięgnąć do z
ródeł gdyż
jest to klucz do współczesnych kontrowersji.
TOTE -jednostka poznawcza działania aktywności człowieka np: jeśli
wchodzę do tramwaju i wkładam bilet to kasownika to wtedy wejście do
tramwaju jest pewną formą rzeczywistości. Aby do tej rzeczywistości się
dostosować uruchamiamy cykl działania. Następuje:
Test - wsadzanie biletu do kasownika Operate - naciskanie kasownika Test -
wyjmowanie biletu i sprawdzanie czy jest skasowany Exit - wyjście do
następnej jednostki Podstawą zrozumienia emocji jest stan równowagi,
stabilizacji, równowaga to stan gdy działanie zostanie wykonane zgodnie z
moimi oczekiwaniami. Ta teoria podkreśla role uczenia się i pamięci.
Trzeba zrozumieć jakie były wcześniejsze doświadczenia, sytuacje
wyzwalające napięcia, w efekcie sama emocja to jest wynik pewnego
porównania z aktualna sytuacja. Jeśli dany układ nie pasuje do planu to ten
układ powoduje wyzwalanie działania. Wg Pribrama emocja jest bardzo
bliska motywacji. On wprost mówi o tym ze wszystkie procesy które
wyzwalają, wybijają ze stabilnego położenia, są niezgodne z oczekiwaniami,
z planem to są procesy, które generują afekty emocji. Wyzwolenie tego
afektu nie jest od razu związane z działaniem w związku z tym emocja jest
de facto motywem. Stan motywacji wskazuje ze organizm przygotowuje się
do pewnego stanu oddziaływania na otoczenie. Działanie ukl. siatkowatego
jest kluczowe, oraz warunkowanie pewnych doświadczeń. Emocje są
jakością interakcji miedzy podmiotem a otoczeniem. Ta teoria uświadamia
w sposób bardzo prymitywny, schematyczny, ze aby zrozumieć emocje to
trzeba zrozumieć nie tylko jednostkowy ukl. organizmu, należy zrozumieć
układ człowiek - doświadczenie, człowiek - system oddziaływań na
otoczenie.
12. EKSPRESYWNE I SOCJOKULTUROWE TEORIE (ZNACZENIE
EKSPRESJI - FUNKCJE, DOWODY NA ROL
EKSPRESJI,
TEORIA S.TOMKINSA. INNE PROPOZYCJE).
Kolejny nurt wskazał na to, że aby zrozumieć emocję trzeba zrozumieć
jakie formy ekspresywne prowadzą do tej emocji - Tomkins. Każdy proces
emocjonalny (każda emocja) zawiera w sobie 3 komponenty:
)> komponent neurofizjologiczny,
)> komponent podmiotowy (doświadczenie, świadomościowy) i
)> komponent ekspresywny.
Można by taki trójpodział uznać za przyjęty w psychologii. Wychodząc z tej
perspektywy można zacząć analizę od komponentu najbardziej
dysponującego do powstawania emocji. Najbardziej trwałym komponentem
jest podkład neurofizjologiczny => neurofizjologiczne koncepcje.
Komponent ekspresywny (to, co wyraża człowiek przeżywający pewien stan
emocjonalny): wskazuje na związki człowieka ze społecznością i
sposobność do podejmowania komunikacji z innymi ludz
mi. Człowiek
poprzez ekspresję ujawnia siebie, a dzięki temu, że ujawnia siebie ma
możliwość nic tylko ukazania własnego stanu ale wpływania na zachowanie
innych osób. Najbardziej znaczącą teorią ekspresywną, która wskazuje na
podstawowa rolę mięśni twarzy jest teoria TOMKINSA.
MODEL WEWN
TRZNYCH AKTYWATORÓW AFEKTU
WEDA
UG TEORII TOMKINSA Uważa on że afekty są bardziej naglące
niż popęd. Afekty zawsze działają wzmacniająco. Stany emocjonalne tym
samym stają się podstawowym systemem motywacyjnym, ponieważ brak
wzmocnień ze strony emocji powoduje wygaszanie popędu. Natomiast
wzmocnienie emocji powoduje wzmocnienie popędu. Kluczową kwestią jest
znaczenie ekspresji. Charakterystyczne u Tomkinsa to silne związanie
emocji z ekspresją twarzy. Uważa że afekty są głównie reakcjami twarzy a
potem głosu i skóry. Emocje są głównie reakcjami twarzy, które gdy zostaną
uświadomione to wtedy fakt uświadomienia wyzwala we mnie stan
psychiczny. Świadomość tych stanów prowadzi do pojawienia się stanu
innego psychicznego. Następuje sprzężenie zwrotne między twarzą a stanem
wewnętrznym. Uświadomienie zmian, które zachodzą w twarzy tworzą
doświadczenie emocji. Jeśli twarz się wykrzywia i ja to uświadamiam to fakt
uświadomienia powoduje doświadczenie emocji. Przebieg sprzężenia
zwrotnego jest bardzo indywidualny. Sama organizacja reakcji twarzy to jest
wynik działania podkorowych ośrodków. W tych ośrodkach znajdują się
oddzielne specyficzne programy dla każdej emocji. Ta teoria nazywa się
teorią mimicznego sprzężenia zwrotnego. Układ siatkowaty stanowi
wzmacniacz wszelkich impulsów i on odpowiada za stany przyjemności i w
każdej chwili może podnieść temperaturę do tego stanu że wystąpi stan
emocjonalny. Poza układem siatkowatym istotnym czynnikiem
wzmacniającym afekt jest twarz , skóra, głos. To tworzy jedną całość. Twarz
jest pewnym czynnikiem wzmacniającym i na mocy sprzężenia z układem
siatkowatym następuje uaktywniający się stan programów , który jest
doświadczany jako stan emocjonalny. Wyróżnia trzy stany są związane ze
skóra :
-pierwszy dotyczy zadawania cierpień, poddawanie torturom przez
stymulację skóry to wymuszanie do pewnych zachowań .
Fakt że przez skórę zadaje się cierpienie wskazuje że jest ona szczególnie
wrażliwa na stany emocjonalne.
)>seksualne uwodzenie przez stymulację skóry.
)>zmęczenie prowadzi do senności, widać je na skórze
Wyróżnia trzy klasy aktywatorów emocji (czynników aktywizujących
emocje wzbudzanie emocji,
l) wzrost (podwyższenie) stymulacji
2) utrzymywanie się stymulacji
3)obniżanie się stymulacji.
Trzy klasy dające szansę opisu form drażnień nerwowych prowadzących do
wzbudzania emocji. W zależności od tego jak szybko następuje
podwyższenie, obniżenie stymulacji lub jak długo utrzymuje się stymulacja
doświadczamy takich stanów emocjonalnych.
Każda emocja wiąże się również z inną jakością wokalną jeśli chodzi o głos.
1.Każda emocja ma sobie właściwe bez względu na kulturę.
2.Emocjonalne formy ekspresji są wieloskładnikowymi sygnałami.
Ekspresja tworzy pewien zespół sygnałów , obejmują one przede wszystkim
twarz , głos , skóra (Tomkins). Można rozszerzając powiedzieć że składa się
na to cała ekspresja ciała.
3.Emocje mają ograniczony czas trwania od 0,5 do 4 sekund. Jest to czas
trwania zdecydowanej większości emocji, krótsze lub dłuższe raczej
świadczą o udawaniu przezywania emocji.
4.Ekspresja emocjonalna może być symulowana (udaje zakłopotanie,
zdziwienie) Wskaz
nikiem rozpoznania emocji jest czas trwania emocji.
Ważnym wskaz
nikiem jest koordynacja ruchów mięśni twarzy ,
synchronizacja, harmonijność (dysharmonia przy symulacji). W kontakcie
laików nie jest to wyczuwalne. Ważnym wskaz
nikiem jest symetryczność
ekspresji. Przy symulacji pojawiają się asymetrie w zakresie uruchamianych
mięśni twarzy. Symulacja nie musi być w pełni świadoma. Jeśli ludzie
wierzą że mówią prawdę to wtedy trudno jest odczytać symulację.
5.Za wywołanie każdej emocji odpowiadają jednakowe u wszystkich ludzi
właściwości zdarzeń. . Nie chodzi o treść ale o formalne cechy.
6.Dla każdej emocji występują wspólne i dające się odróżnić zmiany w
układzie nerwowym.
7. Kształt, ekspresja jest rezultatem trzech elementów:
- wrodzonych wzorców, biologicznie uwarunkowanych schematów
mimicznych
- nabytych, społecznie ustalonych sposobów ustalania emocji. -mimiki,
wyraz emocji jest efektem indywidualnych właściwości ekspresyjnych,
które modyfikują szereg ekspresji.
KOMPONENT EKSPRESYWNY - TEORIE EKSPRESYWNE EMOCJI
Generalne refleksje nad ekspresją:
Komponent ekspresywny jest czymś kluczowym dla wyrażania zachowań i
dla wpływania na zachowanie innych. Ten komponent wskazuje na
autentyczność, zwartość zachowań ludzkich, jest zewnętrznym przejawem
tego, co się dzieje wewnątrz człowieka. Ekspresja może być i jest
sposobnością do wyrażania własnych postaw, nastawień i własnych
moralnych zachowań. Czasem człowiek może przez ekspresję ujawnić świat
wewnętrzny własnych przeżyć.
Ekspresja jest ważna (koloryt baletu, koloryt teatru), ekspresja ma w sobie
filozofię życia, może stawać się pewnym stylem życia np. taniec flamenco,
tango. Przez tango wyraża się pewne stany emocjonalne, stan ducha
ludzkiego.
Reasumując: ekspresja jest czymś, co wskazuje na wewnętrzny stan
człowieka, jest pewną podstawą wyzwalania doświadczeń emocjonalnych i
w tym momencie ekspresja staje się czymś, co może nam pokazać postawę
twórczą człowieka. Dzięki temu, że człowiek wyraża swój stan - tworzy,
kreuje pewną rzeczywistość. To jest uzewnętrznienie własnego stanu
wewnętrznego. Dzięki temu uzewnętrznieniu można łatwo odczytać
człowieka. Np. można odczytać manieryzmy w ujawnianiu uczuć,
wrażliwość moralną człowieka (człowiek zdolny do przeżywania winy,
wstydu, radości, człowiek bezwstydny, obojętny, cyniczny).
Komponent ekspresywny ma duże znaczenie w kontaktach
interpersonalnych, bo wpływa na zachowanie podmiotu, wyraża to
zachowanie i wpływa na zachowanie innych ludzi, w związku z tym często
ten komponent staje się instrumentem manipulacji zachowaniami innych
ludzi, ale również staje się elementem manipulacji zachowaniami własnymi,
ponieważ ja siebie w jakiś sposób ujawniam i ludzie mnie w jakiś sposób
odbierają i oni poprzez odbiór (odczytanie mojej ekspresji) mojego
zachowania zewnętrznego uwiarygodniają je. Ekspresja jest swego rodzaju
maską, która ukrywa indywidualność i tym samym broni intymności, broni
mojego świata, własności a z drugiej strony ekspresja (czyli maska) daje
poczucie wspólnoty i jednocześnie skłania do odwołania się do
podobieństwa zachowań z innymi np. czuję i wyrażam nienawiść ale inni
członkowie czują i wyrażają w ten sam sposób nienawiść. Należy zwrócić
uwagę na łatwość wzbudzania ekspresji w sytuacjach przejmowania
pewnego klimatu emocjonalnego.
Zjawisko motorycznej mimiki - wtedy gdy człowiek imituje ekspresję innych
ludzi gesty, sposób mówienia, sposób poruszania się - jest takim
wymownym świadectwem wpływu ekspresji na zachowanie człowieka.
Ważne dla podkreślenia znaczenia elementu ekspresywnego emocji są
pierwsze kontakty człowieka z matką. b. istotne są doświadczenia z twarzą
ludzką u małych dzieci, u niemowląt, (b. wiele badań jest na ten temat
prowadzonych). Przez twarz matki i ekspresję ciała matki dziecko uczy się
odczytywania własnych stanów tzn. gdyby nie było ekspresji twarzy, ciała
matki dziecko nie mogłoby nauczyć się rozpoznawania własnych stanów
emocjonalnych. Twarz innej osoby uczy rozpoznawania. Twarz matki jest
odbiciem mojego stanu psychicznego, jest wskaz
nikiem jednocześnie
korygującym moje zachowanie, korygującym mój sposób przeżywania. W
efekcie , tak jak by to określili teoretycy psychologii relacji z obiektem,
psychologii selfu poprzez twarz matki następuje tak jakby wewnętrzne
różnicowanie na to co dobre i na to co złe, to buduje  Ja'' - konstrukt
wewnętrzny osobowości. Dlatego tak ważny jest ten element ekspresji
emocji. Twarz jest symbolem osoby, nośnikiem niejako zachęcającym do
interakcji międzyosobowych.
Wiele badań wskazuje na to, że kultura modyfikuje ekspresję, sposób
wyrażania emocji. Kultura i trendy, które dominują w danym społeczeństwie
narzucają pewne sposoby zachowania, nie modyfikują one samych tendencji
do przeżywania emocji, sposobu wyrażania emocji ale modyfikują
możliwość i adekwatność sposobów przejawiania się emocji. Na 100 osób u
10 tak samo się przejawia a u 90 inaczej.
Wniosek z tego, że są duże różnice indywidualne w zakresie ekspresji
emocji. Możemy przeżywać te same stany emocjonalne lęk, zdziwienie,
zaskoczenie ale na twarzy możemy zupełnie inaczej reagować. Duży jest
udział mechanizmów indywidualnych, które do końca nie są rozpoznane.
Współczesne eksperymenty Paula Ekmana
uruchomienie mięśni twarzy, proszono badanego: unieś brwi, ściągnij je
razem, unieś powieki, zaciśnij wargi i dla 6 wyróżnionych emocji, które
badano podawano specjalną instrukcję, która zawierała opis form
angażowanej ekspresji. Poza tym dokonywano pomiarów
neurofizjologicznych (akcję serca, temp. skóry). Okazało się, że jest
ogromne podobieństwo w przeżywanych stanach wewnętrznych. Osoby,
którym podawano instrukcję zaciśnij wargi, podnieś brwi do góry, zaciśnij
zęby mówiły, że doświadczały stanów wewnętrznych b. podobnych np.
jedna z osób jak otrzymywała te instrukcje miała wrażenie jakby była
zagniewana, chociaż de facto nie czuła w sobie gniewu. To by wskazywało
na to, że stan ekspresji staje się pewną dyspozycją do wyzwolenia stanu
wewnętrznego i te stany wew. są b. podobne u wszystkich ludzi.
Eksperymenty Jamesa Lairda, który uważa, że na subiektywne
doświadczenia emocji mają wpływ wyjaśnienia jakie ludzie podają przy
pojawianiu się danych form zachowań b. istotne są atrybucje. Na to jak ja
doświadczam emocji mają wpływ interpretacje, wyjaśnienia jakie ja jako
człowiek podaję przy pojawieniu się danej formy zachowania.
SOCJOKULTUROWE TEORIE EMOCJI
Zrozumieć emocje to zrozumieć możliwości uchwycenia perspektyw z
jakich można spojrzeć na emocje. Zrozumieć emocje to zrozumieć
predyspozycje, dyspozycje i stany.
Cd pyt 13
13. SOCJOKULTUROWE SPOSOBY INTERPRETACJI EMOCJI
(ROLA KULTURY W TWORZENIU EMOCJI; ROLA KULTURY W
INTERPRETACJI PLUTCHIKA).
Perspektywa socjokulturowa - na emocje można byłoby popatrzeć z
perspektywy kultury i społeczności w jakiej wzrasta człowiek. Perspektywa
socjokulturowa mówi o tym, że emocje są uwarunkowane przez kulturę,
przez społeczność w której człowiek się wychowuje, w której żyje. Tych
teorii jest b. dużo. Prof. wskazał na kilka elementów godnych uwagi:
Sposoby myślenia, które można by zaliczyć do socjokulturowych
interpretacji emocji są b. istotne. Takim sposobem myślenia jest
TEORIA SPOA
ECZNEGO ETYKIETOWANIA.
Ta teoria wskazuje na to, że dla nazwania emocji człowiek kieruje się
pewnymi wskaz
nikami pochodzącymi z otoczenia. Przypomnijmy sobie
Szachtera i Singera (ich eksperyment) - dla nazwania emocji, gdy człowiek
nie ma pełnej informacji i jest to stan, który do końca nie da się
jednoznacznie wytłumaczyć człowiek szuka wskaz
ników z otoczenia. Tak
jak w eksperymencie Szchachtera z adrenaliną poinformowani,
niepoinformowani. W tym eksperymencie wskaz
nikiem z otoczenia było
zachowanie osoby (wesołkowaty lub gniewny) powodowało, że badany
mógł znalez
ć nazwę dla swojego stanu. Te teorie często nazywają się
teoriami społecznego etykietowania, ale wielu autorów mówi, że one do
końca nie należą do nurtu socjokulturowego. Wszakże szeroko ten nurt
ujmując można byłoby je zaliczyć.
Bardziej pasują do tego nurtu tzw.
TEORIE SPOA
ECZNEGO WNIOSKOWANIA
to są teorie, które czasem uważa się za pewną formę odmiany społecznego
etykietowania. Są bliskie teoriii społecznego etykietowania. Zgodnie z tymi
teoriami emocja jest społecznie wyuczona przez to, że ja się wychowuję w
danej kulturze. Emocja jest wyuczoną przez daną kulturę, społeczność
teorią, z góry narzuconą, która pozwala wyjaśnić przyczyny mojego
zachowania. Człowiek uczy się, stan odniesienia tego typu, że kogoś
pogłaszczę, kogoś kopnę, to tworzy jakąś teorię. Ja się wyuczyłem, że
przytulanie się i głaskanie nazywa się sympatią, miłością a kopanie w kostkę
nazywa się agresją, gniewem. Jest to pewna aprioryczna teoria (narzucona a
priori), która pozwala wytłumaczyć moje zachowanie. Teorie społecznego
wnioskowania dopuszczają możliwość popełnienia przez człowieka błędu.
Te teorie mówią o tym, że choć mamy narzucone pewne schematy,
aprioryczne możliwości interpretacji własnych zachowań to czasami
nazywanie emocji może być trudne, kłopotliwe. Ta teoria może być czymś
błędnym. Te teorie poprzez dopuszczanie możliwości popełniania błędów
dopuszczają fakt, że ludzie mogą przedstawiać fałszywy obraz swoich
stanów emocjonalnych. Te teorie dopuszczają możliwość popełniania
błędów, niepoprawnego odczytywania własnych zachowań. To w efekcie
może powodować, że zaprzeczam pewnym emocjom lub też nazywam je
inaczej a tak naprawdę przeżywam co innego. Jest to odbierane przez
zewnętrznego obserwatora następująco: człowiek sprzeczny, który mówi, że
przeżywa emocje gniewu a okazuje się , że on kogoś darzy sympatią.
SPOA
ECZNY KONSTRUKTYWIZM podobny do społecznego
wnioskowania z tym, ze konstruktywizm traktuje emocje jako społecznie
wyuczone intelektualne reprezentacje, intelektualne konstrukcje w rezultacie
raczej charakteryzujące w ogóle zachowanie człowieka niż same emocje.
Konstruktywizm traktuje emocje jako semantyczne interpretacje służące do
ukazania zachowań jako czegoś znaczącego i zrozumiałego.
Teodor Kemper to przedstawiciel słabszej odmiany konstruktywizmu
społecznego. Dzięki temu, że jest słabsza pokazuje kiedy pojawia się forma
typowa dla konstruktywizmu. Kemper uważa, ze emocje są zakorzenione w
naturze dzięki ewolucji, która według niego miała charakter społeczny
(gdyby nie było charakteru społecznego nie byłoby ewolucji). Wg Kempera
nie ma emocji, które byłyby w pełni wewnętrzne, wolne od kontekstu
zewnętrznego. Emocje są zakodowane w naturze dzięki ewolucji. Ewolucja
sama w sobie ma charakter społeczny i dlatego, że ewolucja ma taki
charakter nie ma emocji takich, które miałyby charakter czysto wewnętrzny.
Emocje nie mogą być wolne od kontekstu zewnętrznego, bo maja charakter
społeczny (bo ewolucja ma charakter społeczny). Wg Kempera podłoże
czysto fizjologiczne mają emocje tzw. pierwotne, do nich należą:
gniew, lęk, depresja i szczęście (zadowolenie).
Te emocje są powszechne dla całego gatunku ludzkiego bez względu na
kulturę, ponieważ w rozwoju ontogenetycznym zawsze były b. znaczące i
mają dużą wartość dla przetrwania człowieka. Jest to słabsza odmiana
konstruktywizmu, która zakłada, że: jest układ biologiczny będący
wynikiem ewolucji (a ewolucja ma charakter społeczny), w efekcie same
emocje nie mogą być zjawiskiem czysto wewnętrznym, zawsze mają
kontekst zewnętrzny. Wg Kempera emocje, które mają swoje podłoże
fizjologiczne są podporządkowane czynnikom społecznym. Wg Kempera
układ zależności mógłby wyglądać następująco: rezultaty stosunków
społecznych prowadzą do zróżnicowanej aktywności układu nerwowego
(stosunki społeczne: człowiek się spotyka z innymi ludz
mi, człowiek jest w
pewnym sensie pod wpływem innych ludzi, ich statusu, pozycji). Stosunki
społeczne prowadzą do uaktywnienia w pewien sposób centralnego układu
nerwowego (gdyby tego nie było nie byłoby oddziaływania na system
nerwowy) w efekcie komunikaty płynące z systemu nerwowego zwrotnie są
doświadczane jako pewien stan wewnętrzny, ten stan jest nazywany stanem
emocjonalnym, tak naprawdę przyczyna tego jest układ społeczny.
Przyczyna emocji jest zawsze układ społeczny i dlatego to jakie będą
powstawały następne emocje zależy od społeczności w której człowiek żyje,
od kultury.
Poza 4 pierwotnymi emocjami powstają emocje wtórne, kształtowane
właściwie przez ośrodki socjalizujące.
Wg Kempera:
emocja winy jest uspołecznioną formą lęku, lęku przed karą za niepoprawne
zachowanie. Lęk został wytworzony jako ewolucyjny układ, ale ewolucja z
natury jest czymś społecznym. Człowiek wchodząc ze swą naturą w układ
nowego kontekstu społecznego może ten lęk modyfikować tworząc wtórny
poziom emocji, którym jest np. wina uczucie dumy jest uspołecznionym
zadowoleniem, powstaje wtedy kiedy jest kontekst społeczny, który
sygnalizuje mi, że cos jest dobrze uczucie wstydu jest efektem
uspołecznienia gniewu do siebie samego Społeczność wytwarza konstrukty.
To jest ta słabsza odmiana konstruktywizmu. Silna odmiana
konstruktywizmu mówi, że wszystkie emocje są konstruktami społecznymi.
Skrajny konstruktywista to jest Rom Harre. On twierdzi wprost, że nie ma
czegoś takiego jak emocje, są tylko różne sposoby działania i odczuwania,
ujawniania własnych postaw, własnych opinii. Ciekawe jest to, że jego
analizy są logiczne, poprawne. Wg niego emocje są i były cielesnymi
zapisami ocen moralnych i postaw, a oceny moralne powstają dzięki
społeczności, kulturze. Można by się zastanawiać nad tym czy kultura ma
wpływ na emocje, abstrahując od pewnych układów teoretycznych. Silna
jest zależność emocji od kontekstu kulturowego, historycznego,
politycznego, społecznego b. wiele analiz było na ten temat prowadzonych.
Lata 70-te antropologiczne analizy wskazywały na różnice w ujawnianiu się
emocji między różnymi kulturami, obecnie te różnice się zacierają się z
uwagi na to, że różnice międzykulturowe się zacierają. Obszernie były
analizowane emocje wstydu i winy. Mówiono o kulturach winy i wstydu.
Ruth Benedykt prowadziła badania w latach 40-tych, wyróżniła
narodowości kultury wstydu i kultury winy, pokazała te różnice i te
mechanizmy. Inny autor interesował się zmianami w społeczeństwie anglo -
amerykańskim przeprowadzał analizy porównując dwa ostatnie wieki.
Zmiany w zakresie emocji wiązał ze zmianami społeczno-kulturowymi. Z
oczekiwaniami religijnymi, zmianami demograficznymi. Zauważył, że
smutek przed nastaniem XIX w. był wyraz
nie umniejszany natomiast w
epoce wiktoriańskiej był dominującą emocją osiągającą prawie poziom
obsesji. Pod koniec XIX w. Obrzędy żałobne były b. rozbudowane smutek i
żal zajmowały dużo miejsca w życiu prywatnym i publicznym. Początek XX
w. - zwrot smutek traktowany jako coś plebejskiego, chorobliwego, zwrot w
kierunku izolacji człowieka od żalu i smutku. Optymizm prowadzi do
przeżywania tylko emocji pozytywnych. Nasza kultura jest kulturą emocji i
ona narzuca pewien schemat myślenia, przeżywania  Don't worry by
happy",  Keep smiling", myśl pozytywnie. Ludzie średniowiedza - był
emocjonalny stan osłabionego zainteresowania światem, znudzenie światem,
lekceważący stosunek do świata, melancholia, dystans. Kultura ma istotny
związek z emocjami i ona narzuca przez pewne społecznie sankcjonowane
schematy myślenia pewien styl przeżywania, doświadczania świata i siebie
samego. W pewnych kulturach występują zróżnicowane nazwy stanów
emocjonalnych takie, które nie występują w innych kulturach,  np. w
terminologii taitańskiej jest wiele form gniewu, gniew jako: wynik irytacji,
wściekłości, wyrastający ze stosunków osobistych, związany ze stanem
układu interpersonalnego małżeńskiego. W tej terminologii występuje
obniżona świadomość emocji smutku, winy, depresji. Kultura ma znaczenie,
ale jeśli kultura jest traktowana jako klucz i jedyna przyczyna to jest to błąd
i nadużycie. Kultura i społeczność jest ważna, ponieważ koryguje, uczy
sposobu wyrażania emocjonalnego przez komponent ekspresywny. Kultura i
społeczność uczy sposobu wyrażania emocji, uczy kontroli i tym samym
zmienia stany wewnętrzne b. istotny jest język, który dana kultura,
społeczność proponuje na określenie różnych stanów. Język powoduje, że
pojawia się dana forma reprezentacji poznawczej. Z innej strony patrząc
społeczność być może stwarza tylko podstawy ku odmienności spełniania
się natury ludzkiej emocjonalności. Społeczność sama w sobie tej natury nie
tworzy tylko stwarza podstawę ku możliwości spełniania się w dany sposób
natury ludzkiej emocjonalności. W wyżej wskazanym wymiarze przykładem
może być
UJ
CIE R. PLUTCHIKA, On podkreśla b. istotny, przyczynowy związek
emocji z kulturą, wg niego emocje są czymś, co jest wynikiem naturalnych
dyspozycji i łańcuch ewolucji (adaptacji do środowiska). Plutchik podkreśla
związek emocji z osobowością (z cechami osobowości). W tym wymiarze
swej teorii podkreśla istotny związek emocji z instytucjami społecznymi. To
jest interpretacja Plutchika, ona ma charakter ewolucyjny. Te instytucje
pomagają w jakimś sensie radzić sobie z emocjami. Pomagają manipulować
ekspresją emocji np. religia musi uporać się z problemami śmierci i utraty a
śmierć i utrata wyzwala zawsze lęk. Religia musi uporać się z lękiem
egzystencjalnym człowieka. Lęk egzystencjalny jest motorem by
przyjmować pewien system wierzeń Małżeństwo jako instytucja musi
uporać się z doświadczanym powszechnie przeżyciem typu zachowanie
związane z popędem seksualnym. Popęd seksualny wiąże się z emocja
radości czyli instytucja małżeństwa musi sobie poradzić z emocją radości,
która wynika z popędu seksualnego przez stworzenie instytucji małżeństwa i
rodziny, bo inaczej byłyby zaburzenia w życiu społecznym. Instytucja
Wojny i Policji jest odpowiedzią na emocję gniewu. Policja musi sobie
radzić z gniewem człowieka. Instytucja Psychoterapeuty radzi sobie z
emocją akceptacji - choroba umysłowa wyzwala pewien stan emocjonalny,
powoduje zerwanie z rzeczywistością co jest b. trudne dla podmiotu, który
może być odseparowany od społeczności. Społeczność musi darzyć tę osobę
akceptacją ale ta osoba jest trudna do zaakceptowania więc buduje instytucje
psychoterapeuty, żeby ludzie mogli zaakceptować chorego. Terapia jest
forma akceptacji pewnej odmienności.
Generalnie R. Plutchik pokazuje związek emocjonalny tej dyspozycji
biologicznej z kulturą, ze społecznością. Ten związek jest na tyle silny i
wyrazisty, że daje szansę rozróżnienia pewnych prawidłowości Tyle można
powiedzieć na temat układu czynników socjokulturowych i samych teorii
socjokulturowych. Jest to propozycja pewnego myślenia. Kultura,
społeczność w efekcie buduje pewne predyspozycje emocjonalne.
Gdybyśmy powiedzieli, że predyspozycją emocjonalną są cechy naturalne
człowieka (np. kompozycja neurofizjologiczna) to kultura poprzez
wykorzystanie tej kompozycji neurofizjologicznej (tej predyspozycji) buduje
jakiś stan dysponujący do łatwiejszego wzbudzania pewnych stanów
emocjonalnych, buduje coś z czym człowiek póz
niej łatwiej sobie radzi,
buduje instytucje, które go wspomagają. Kultura jest czynnikiem b.
ważnym, ale nie wystarczającym do pełnego uchwycenia emocji dlatego
wymagane jest b. wiele wymiarów sfery życia emocjonalnego.
14. EMOCJE W PERSPEKTYWIE PODMIOTU
(DWUCZYNNIKOWA TEORIA EMOCJI WG S.SCHACHTERA,
POZIOMY I RODZAJE PRZETWARZANIA INFORMACJI JAKO
PODSTAWA INTERPRETACJI PRZEBIEGU PROCESÓW
EMOCJONALNYCH, TEORIA OSZACOWANIA WG R.LAZAMSA).
Często podaje się 4 podstawowe perspektywy spojrzenia na emocje.
1) perspektywa podmiotu - chwytam emocje od strony tego kto doświadcza
tych emocji, próba uchwycenia życia emocjonalnego od strony tego kto
przeżywa ten stan emocjonalny. Tu powstaje wiele problemów
psychologicznych. Czy są osoby, które przeżywają pewne kategorie silniej
(mocniej)-słabiej. Emocje, z tej perspektywy patrząc, stanowią podstawowy
czynnik powodujący zmienność obiektów uwagi dzięki temu, że następuje
zmienność stanów przeżywania. Zmienia się uwaga, zmieniają się również
obiekty uwagi następuje fluktuacja (przepływ), pewna płynność uwagi i w
tym sensie emocje, patrząc ze strony podmiotu, mogą być też wskaz
nikami
pewnych znaczeń u człowieka, (wskaz
nikiem pewnych znaczących dla
niego informacji). Z tej perspektywy patrząc to, co dla człowieka jest ważne,
jakie wartości są ważne, bo on przez stany uczuciowe skupia na tym uwagę
Te subiektywne doświadczenia dają mi szansę odczytać różne jakości
emocji. Patrząc na emocje z perspektywy podmiotu największy udział w
interpretacji i analizie emocji pełnią poznawcze teorie emocji, najbardziej są
tu zaawansowane.
Perspektywa podmiotu - dyktuje inny sposób interpretacji emocji: poziom
reprezentacji poznawczych tak jak u Maruszewskiego bądz
też poziom
doświadczenia czyli czysto fenomenologiczne ujęcie
DWUCZYNNIKOWA TEORIA EMOCJI S. SCHACHTERA I
JEROME SINGERA (gdzie dominującym jest Schachter). Schachter
uważa, że podstawowy udział w powstawaniu procesów emocjonalnych ma
zarówno ciało jak i umysł (body and mind). Sam stan cielesny wg
Schachtera stanowi czynnik wyzwalający, prowokujący do poszukiwania
wyjaśnień.
Zrozumienie emocji wymaga uchwycenia sposobu dokonywania atrybucji
(jakie właściwości przypisujemy danemu zdarzeniu ). Człowiek uczy się od
przyjaciół, rodziny, społeczności nazywania pewnych stanów ciała. W
pewnych sytuacjach niedookreślonych gdy nie da się do końca nazwać
sytuacji, z pomocą zawsze przychodzi ktoś z zewnątrz kto daje mi szansę
określenia tego stanu. Jest to teoria dwuczynnikowa dlatego, ponieważ żeby
zrozumieć emocje trzeba zrozumieć dwa podstawowe procesy: to co dzieje
się w ciele (szczególnie ważny jest stan pobudzenia) i to co dzieje się w
umyśle ( szczególnie ważna jest ocena, atrybucja (jakie właściwości
przypisuje się danemu stanowi ciała) Przypisanie właściwości powoduje
pojawienie się danych stylów doświadczenia.
Schachter przyjmuje, że emocja wyrasta z poznawczej interpretacji
pobudzenia. Możliwość powstania emocji występuje wtedy, kiedy istnieje
możliwość poznawczego określenia tego, co się dzieje w ciele
(poznawczego - ocena wartościowanie). Poznanie (umysł) i pobudzenie
(ciało) to dwa elementy i dlatego dwuczynnikowa teoria emocji.
Emocja powstaje wtedy, gdy człowiek odczuwa pobudzenie, które wiąże się
zawsze z aktywnością układu nerwowego. To pobudzenie jest tylko
dyspozycją do pojawienia się emocji, wyzwala poznanie, ukierunkowuje
poznanie. Stan pobudzenia jest czynnikiem wyzywającym, prowokującym
do tego, że człowiek szuka przyczyn swego pobudzenia. Wtedy włącza się
poziom poznania, oceny, wartościowania. Poziom oceny, poznania,
wartościowania wraz z tym pobudzeniem tworzą coś co można nazwać
układem emocjonalnym. Jest taki schemat w kolejności następstw: widzisz
niedz
wiedzia, pobudzony zostaje system oceny, oceniasz poznawczo czy
sytuacja jest bezpieczna czy nie. Określasz przeżywany stan pobudzenia
jako strach, ponieważ uciekasz od czegoś. Zostaje określone otrzymane
pobudzenie, poznawczo nazwane. Jak zostaje nazwane za tym następuje
zachowanie, jakieś działanie. EKSPERYMENT SCHACHTERA I
SINGERA Osoby badane w tych dwóch grupach, które nie znały
właściwego wyjaśnienia swego pobudzenia, czuły się uszczęśliwione, gdy
pomocnik eksperymentatora zachowywał się figlarnie, były zaś mniej
szczęśliwe, gdy udawał on rozgniewanego. Przypuszczalnie spostrzegane
zachowanie i nastrój pomocnika eksperymentatora wpływały na ich ocenę
własnego nie wyjaśnionego pobudzenia. Właściwie poinformowani badani,
którzy znali już odpowiednie wyjaśnienie swego pobudzenia
fizjologicznego, nie byli podatni na nastrój pomocnika i efekty te u nich nie
wystąpiły. Podobnie u badanych z grupy kontrolnej (placebo), u których nie
występowało żadne fizjologiczne pobudzenie, lecz otrzymywali te same
społeczne dane poznawcze, różnice te nie wystąpiły. Wyniki eksperymentu
zdają się potwierdzać teorię, że jakość stanów emocjonalnych jest
zdeterminowana przez czynniki poznawcze. Osoby badane znajdujące się w
stanie pobudzenia fizjologicznego (którego nie potrafiły wyjaśnić) określały
swoje emocje w różny sposób, zależnie od poznawczych aspektów sytuacji.
Wyniki takie podważają bezpośrednio wcześniejszą teorię emocji, która
sugerowała istnienie związku przyczynowego między wzbudzeniem
fizjologicznym a doświadczeniem poznawczym.
Jednakże metodologiczna rzetelność opisanych powyżej badań również
została podważona.
Problemy metodologiczne: Adrenalina oddziaływuje w różny sposób na
różnych ludzi - czas wystąpienia i trwania objawów oraz ich intensywność
zależą od ciężaru ciała i innych czynników. Teoria ta nadal oczekuje na
definitywną weryfikację.
Brak możliwości wyjaśnienia fizjologicznego pobudzenia (adreno- nie
poinformowani) i (adreno- błędnie poinformowani) zaczyna być wyzwalana
potrzeba oceny, co się dzieje w naturalny sposób z organizmem. W tym
momencie następuje odwołanie się do otoczenia. Otoczenie umożliwia
poprawne określenie przeżywanego stanu. W tym momencie następuje
szukanie wskaz
ników w otoczeniu. Dzięki temu spełniona zostaje potrzeba
nazywania emocji i zachowanie adekwatnie do tego jak została nazwana
emocja. Jak nazwano emocję - gniewem - zachowanie adekwatne do
gniewu. To jest ta myśl Schachtera.
Dwuczynnikowa teoria emocji jest już w zasadzie teorią klasyczną. Ta
teoria spowodowała uruchomienie pewnych poszukiwań interpretacyjnych i
to było b. cenne.
Możliwości zaradcze z każdą emocją trzeba sobie poradzić.
Obecnie w teoriach emocji Lazarus jest szczególnym przykładem
współczesnego (lat 90-tych) myślenia o emocjach. K.R. Scherer jest bliski
Lazarusowi. U Schelera b. wyraz
nie są pokazane poziomy przetwarzania
informacji, dobry przykład przedstawienia, zobrazowania poziomów. Na
poziomie schematycznym: w wyniku doświadczeń wyprowadzenie pewnych
stereotypów myślowych.
Nowość - jeśli jest coś co nie pasuje do schematu wyzwala stan
emocjonalny.
y
ródło tych afektów (stanów emocjonalnych): wyuczone preferencje i
awersje. Struktura
poznawcza jest nabyta, to nie jest coś wrodzonego na poziomie organizmu,
jest nabyta i w efekcie to tworzy schemat, strukturę.
Na tym poziomie poznanie ma już b. istotny udział, ale niekoniecznie
dominujący.
Na poziomie pojęciowym:
Nowość - oczekiwania: przyczyna / skutek oceny prawdopodobieństwa.
Dominujący udział poznania i on dyktuje wyzwalanie emocji informacji o
poziomie pojęciowym, wtedy ocena kiedy się stan emocjonalny pojawił.
y
ródło afektu: oceny przypominane, antycypowane lub wyprowadzane.
Przypominam sobie np. że kiedyś gdy byłem spotkaniu było b. przyjemnie.
Przypomnienie powoduje wyzwalanie stanów emocjonalnych ale to jest
układ pojęcia, abstraktu, oczekiwania. Oczywiście to może być na poziomie
schematycznym np. ciągle widzę sąsiada kiedy o 8 rano chodzi z psem i
nagle zaskoczenie: sąsiad nie pojawił się o 8. To jest nowość:  znaność"
dopasowywanie do schematu i wtedy ta nowość wyzwala stan np.
niepewności. To jest jedna z prób interpretacji, rozwiązania tego dylematu.
Model Lazarusa. Jest on w tej chwili dominującą postacią jeśli chodzi o
interpretacje stresu. Żeby zbudować teorie stresu Lazarus musiał opracować
koncepcję emocji. Tak naprawdę dla Lazarusa bardzo istotną rzeczą jest
zrozumienie jakości relacji. Emocja jest zdarzeniem relacyjnym , to jest
relacja, pewien układ, nic można zrozumieć emocji jeśli nie zrozumie się ich
od strony relacji - relacji pomiędzy mną a pewnymi zdarzeniami. To co jest
istotne dla człowieka i wyznacza jakość relacji musi być też związany z
osobistym interesem. Jeżeli nie jest związane z osobistym interesem nie
wyzwala stanu emocjonalnego. Z jednej strony dla zrozumienia emocji
ważny jest fakt że emocje są stanami relacyjnymi. Z drugiej strony ważne
jest to że interakcja musi być związana z osobistym interesem. Osobisty
interes wyznacza możliwość kierowania zdarzeniami i wymaganiami. Każdą
emocję cechuję specyficzny rodzaj znaczenia relacyjnego. Chodzi o to że
każdą emocje charakteryzuje podstawowy temat relacyjny. Temat relacyjny
to np.: dla emocji lęku podstawowym tematem relacyjnym jest stanie w
obliczu niepewnego zdarzenia. W zależności od tego jaką treść ma to
zdarzenie, ono wyzwala pewien styl zachowania. Żeby zrozumieć jak
generuje się emocja to trzeba uwzględnić trzy podstawowe elementy. One
opisują sposób powstawania emocji.
- podstawą emocji jest proces oszacowania, proces oceny. Angażuje on
wiele komponentów.
Generalnie do procesu oszacowania należą:
- ocena prymalna ( pierwotna)
- ocena wtórna
Również należą jako następstwa:
- środki zaradcze
Te trzy elementy tworzą teorię emocji.
Ocena pierwotna i wtórna może być podporządkowana pod pojęcie szersze
a mianowicie - oszacowanie, ocena. Można by oszacowanie, ocenę
traktować w kategoriach stylu lub w kategoriach procesu. Proces wskazuje
na zmiany poznawcze , na konstruowanie rzeczywistości. Czyli oszacowanie
w znaczeniu procesu oznacza konstruowanie rzeczywistości, z których
wyłania się jakość relacji. Natomiast styl oszacowania oznacza pewna
dyspozycję do pewnego sposobu oceniania rzeczywistości. My w wyniku
doświadczeń z różnymi zdarzeniami wypracowujemy pewne style, formy
oceny zjawisk. Te style, formy można nazwać stylem oszacowania. Każdy z
nas ma pewien styl oszacowania zjawisk. Ten styl zależy od wielu rzeczy ,
ale głównie zależy od właściwości podmiotu, od pewnych dyspozycji
osobowościowych.
Według Lazarusa ocena, oszacowanie , która składa się na ocenę pierwotną
i wtórna jest kluczem do zrozumienia emocji, czyli jest oceną pierwotną.
Otóż to jest jakby rozpoznanie jakie następstwa mają dla osobistego
dobrostanu pewne zdarzenia. Jakie znaczenie ma osoba pojawiająca się w
nocnym zaułku. To jest ocena pierwotna, ocena zdarzenia dla mojego
dobrostanu. Czy to może zagrażać czy nie. Ta ocena pierwotna, ocena
zdarzenia dla mojego dobrostanu. Czy to może zagrażać czy nie. I ta ocena
pierwotna ona następuje w sposób automatyczny, jest wynikiem pewnych
doświadczeń, pewnego stylu, pewnych dyspozycji. Ocena pierwotna jest
czymś co można nazwać emocjonalnym rozgrzaniem. Ocena pierwotna
bazuje na trzech elementach : chodzi o to że są różne poziomy, na których
przetwarzana jest informacja. Jest poziom sensomotoryczny i na tym
poziomie może być nagła stymulacja, która wyzwala wrażenie. Wtedy wcale
nie potrzeba do tego poznania od razu jest stan emocjonalny. Nie można
powiedzieć że u Schachtera jest bardzo ładnie pokazany poziom
schematyczny. Struktura poznawcza musi być nabyta, tu nie ma nie
wrodzonego w efekcie to tworzy schemat. Można powiedzieć że na
poziomie schematycznym poznanie ma już bardzo istotny udział, ale
niekoniecznie dominujący. Natomiast dominujący udział ma poznanie wtedy
kiedy mówimy o informacji na poziomie pojęciowym . Kiedy pojawia się
stan emocjonalny: przypominam sobie jak kiedyś byłem na spotkaniu i było
bardzo przyjemnie. To przypomnienie wyzwala stan emocjonalny, ale to jest
układ pojęcia, abstraktu.
15. EMOCJE JAKO MOTYWY (POP
DY A EMOCJE, TEORIA
PROCESÓW PRZECIWSTAWNYCH SOLOMONA, TEORIA
ODWRÓCENIA APTERA- RODZAJE MOTYWACJI; STAN
EMOCJONALNY JAKO MECHANIZM MOTYWACYJNY -
INTERPRETACJA WICKLUNDA; PROPOZYCJA M.ROKEACHA;
MECHANIZMY AKTYWACJI WG D.HEBBA; PROPOZYCJA
BERLYNE'A; TEMPERAMENT JAKO POZIOM DYSPOZYCJI
EMOCJONALNEJ).
TEORIA R. SOLOMONA- przeciwstawnych procesów.
Tłumaczy ona zachowania ryzykowne i w jakich układach emocje mogą
stać się motywami. Ta teoria bazuje na założeniu, że organizmy dążą do
utrzymywania równowagi biologicznej i psychologicznej .Zakłada ,że
wszystkie organizmy Dążą do utrzymania tej równowagi, pojawienie się
silnej emocji powoduje wytworzenie przeciwnej emocji ,która tę równowagę
przywróci.
Wszystko dąży do równowagi na poziomie biologicznym i
psychologicznym. Jak pojawi się stan który spowoduje utratę tej
równowagi, ponieważ organizm działa na zasadzie równowagi wzbudza się
zawsze emocja przeciwna, aby zachować równowagę np: pierwszy skok na
spadochronie, najczęściej wyzwala stan lęku i niepokoju, emocje lęku i
napięcia na zasadzie dążenia do równowagi osiągnięcia stanu zadowolenia.
Jest to czynnik powodujący chęć ponownego skoku.
TEORIA ODWRÓCENIA Autorem tej teorii jest Michael APTER
Wyobrażamy sobie 4 sytuacje życiowe pierwsza: w poczekalni u dentysty
Oczekiwanie na dentystę ,dz
więki pobudzenie negatywne emocje druga:
kąpiel po ciężkim dniu pobudzenie małe stan relaksu duży, trzecia:
oczekiwanie na autobus, nuda nic się nie dzieje ,nie ma na kim oka zawiesić
,niskie pobudzenie, czwarta: kino thriller szczyt akcji bardzo wysokie
pobudzenie, silny stan napięcia Te cztery sytuacje oddają charakter
zależności między pobudzeniem a stanem emocjonalnym. Ta teoria
powiada, że tak na prawdę możliwość wytłumaczenia wszystkiego w
kategoriach równowagi jest zbyt słabą możliwością. Prawo Jerkesa -
Dodsona Im większa motywacja tym większa efektywność wykonywania.
Efekt zależy od optimum.
Oba te prawa to dążenie do optymalnego poziomu stymulacji. Człowiek
,żeby dobrze się czuć emocjonalnie szuka optymalnej stymulacji. Stan
emocjonalny działa motywacyjne. Teoria odwrócenia mówi, że tak na
prawdę przebieg pewnych procesów szczególnie motywujących i
emocjonalnych- zasada dwustabilności kieruje. W systemie dwustabilnym
następuje przełączenie z l stabilnego w inny stan odwrócenia poprzedniego.
Emocje same w sobie, wzbudzane, stają się motywem bo wyzwalają sobie
właściwe i specyficzne zachowania. Emocja radości wyzwala zupełnie inne
zachowania niż emocja smutku. Można też interpretować emocje w
kategoriach procesów równowagi. To jest interpretacja Solomona -
naruszenie równowagi poprzez wzbudzenie stanu emocjonalnego uaktywnia
proces przeciwny emocjonalnie. Tym samym można wytłumaczyć dlaczego
ludzie ryzykują . Inna forma jest propozycja Aptera , który mówił że zasada
homeostazy jest tak naprawdę ograniczona. Dlatego trzeba wprowadzić
zasadę dwóch stabilności. Wtedy jest związek między rodzajem motywacji (
telliczna i parateliczna ) a jakością emocjonalna. W efekcie jeśli mamy do
czynienia z motywacja telliczna, czyli nastawioną na cel, dla takiej
aktywacji najlepszy jest stan niskiej aktywności , niskiego pobudzenia. To
wyzwala uczucia przyjemności. W efekcie jeśli stan napięcia będzie rósł to
napięcie doprowadzi do stanu przykrego emocjonalnie i odwróci to cały
proces. Natomiast przy motywacji paratelicznej poziom podniesionej
aktywacji działa pociągająco , jest to stan przyjemny emocjonalnie. Jest to
teoria odwrócenia Aptera.
Propozycja Wicklimda : to różnica wzbudzonej świadomości siebie jako
przedmiotu (jaki jestem ). jest to tak zwana teoria samoświadomości
przedmiotowej. Wtedy kiedy u człowieka zostaje wzbudzona świadomość
jaki jest i porównań ( tym jak widzi siebie i standardami ) wtedy występuje
stan napięcia. To jest stan napięcia motywacyjny.
Teorii jest oczywiście bardzo dużo , ale warto zasygnalizować to co leży u
podstaw teorii Solomona, Aptera, Wicklunda. To są teorie, które były
dominantą w psychologii motywacji. Mianowicie teorie dążenia do
optymalnego poziomu motywacji i stymulacji. Analiza dążenia do
optymalnego poziomu stymulacji najlepiej jest widoczna u D. Hebba.
Pokazał on pewne możliwości interpretacyjne. Wg Hebba dla utrzymania
integracji kory mózgowej, synchronizacji funkcji mózgowych , niezbędny
jest pewien stopień stymulacji zewnętrznej. Po to żeby kora mózgowa
odpowiednio funkcjonowała niezbędny jest dopływ stymulacji zewnętrznej.
Dwa główne rodzaje dróg nerwowych są kluczowe dla zrozumienia dążeń
ludzkich i motywów :
)> pierwszy rodzaj to drogi specyficzne, które przewodzą impulsy do
różnych receptorów i odpowiednich pól w korze mózgowej, np. droga
specyficzna dla układu receptorycznego słuchowego, wzrokowego. Te drogi
specyficzne przewodzą impulsy z poziomu receptora do odpowiedniego
ośrodka w korze mózgowej. Dzięki temu że te impulsy napływają do
człowieka ( a impulsy dopływają wtedy kiedy jest stymulacja zewnętrzna )
to wtedy kora mózgowa jest w stanie pobudzenia i staje się aktywna. Drogi
prowadzą do pobudzenia w wyniku napływu stymulacji.
)> drugi rodzaj dróg nerwowych to są niespecyficzne drogi, które nie
przewodzą impulsów osobno z poszczególnych układów, one łączą
wszelkie impulsy docierające do organizmu i przekazują w całości do
wszystkich części kory mózgowej. Rozróżnienie to ważne jest po to by
potem zrozumieć pewne funkcje, które się ze sobą wiążą. Wg Hebba kora
mózgowa musi być ciągle stymulowana po to by odczuwać integracje
funkcji, które pełni. Żeby zrozumieć jak to wszystko funkcjonuje to trzeba
zrozumieć dwa rodzaje drogi. Jeden rodzaj to drogi specyficzne, które
prowadzą impulsy od poziomów receptorycznych do odpowiednich
ośrodków w korze mózgowej, dzięki temu pobudzają korę mózgowa . Drugi
rodzaj dróg to drogi niespecyficzne i one nie przewodzą osobno
poszczególnych impulsów od danych receptorów , ale one łączą wszelkie
pobudzenia i przewodzą w całości do wszystkich części kory mózgowej.
Odpowiadają one za utrzymanie koń mózgowej na poziomie aktywności.
Taki podział jest kluczowy ponieważ wskazuje na to że stymulacja
sensoryczna może pełnić dwie funkcje:
1.funkcja sygnałowa , czyli jest to funkcja , której zadaniem jest
dostarczenie informacji oraz kierowanie zachowaniem.
2.funkcja druga związana jest z drogą niespecyficzną , jest to tak zwana
funkcja aktywacyjna . Ta funkcja wyznacza pewien poziom pobudliwości
mózgowej. Oznacza to że kora jest ciągle w stanie aktywacji.
Te dwie funkcje pozwalają zrozumieć pewne formy zachowania, które są
zachowaniami dość specyficznymi w różnych układach. Otóż wg Hebba
funkcje sygnałowa i aktywacyjna , one są ze sobą ściśle związane. W miarę
wzrostu poziomu aktywacji również wzrasta sprawność odczytu stymulacji
na poziomie danego receptora. Niska aktywacja to jest stan smutku, przy
niskiej aktywacji funkcja sygnałów a nie spełnia dobrze swoich zadań. Jeżeli
ktoś jest zaspany to nie kontaktuje dobrze z otoczeniem. Oznacza to że
między funkcją sygnałową a aktywacyjna jest pewna synchronizacja,
zbieżność. W miarę wzrostu aktywacji funkcji sygnałowej polepsza się
odczyt stymulacji, która dopływa przez dany receptor, funkcja sygnałowa
uzyskuje swoją maksymalną aktywność. Jak człowiek osiąga optymalny
poziom aktywacji to na tym poziomie najlepiej rejestruje informacje. Jeśli
aktywacja jest bardzo wysoka i człowiek jest ogarnięty stanem pobudzenia,
to jest on odczuwany jako stan chaosu, dezorganizacji. Wtedy żadne bodz
ce
, które do nas dopływają nie maja znaczenia. (zachowanie w czasie wypadku
- ludzie nie wiedzą co się z nimi dzieje ). Wg Hebba każdy dąży do tego aby
uzyskać maksymalną sprawność działania, uzyskać maksymalny poziom
aktywacji ponieważ wtedy najlepiej wykonuje swoje zadania. Nadrzędnym
motywem jest dążenie do optymalnej stymulacji i aktywacji. Wszystko co
przekracza poziom optymalny będzie działało jako motyw ponieważ
wyzwala ono stan napięcia lub stan senności i zmęczenia. To będzie działało
jako motyw a z
ródłem tego wszystkiego jest emocja. Teoria Hebba nie
wszystko jednak tłumaczy , bo często jest tak ze jak człowiek jest senny to
wcale mu to nie przeszkadza. Nie działa to motywacyjnie żeby się obudzić ,
wręcz przeciwnie ( nie do końca Hebb ma racje ). Dlatego teoria ta została
zmodyfikowana przez Berlyne'a. On stara się uchwycić to czego Hebb nie
ujął.
Wprowadza dwa pojęcia : pobudzenie i potencjał pobudzenia.
Pobudzenie to stan napięcia wewnętrznego , jest to stan popędowy, wpływa
na poziom aktywności. Staje się stanem wewnętrznym i zwiększa
możliwość wystąpienia danej reakcji. Pobudzenie działa jako motyw. To
znaczy ze człowiek musi dążyć do optymalnego poziomu pobudzenia.
Potencjał pobudzenia- składa się z trzech czynników :
1.zmienne porównawcze , w zakres tych zmiennych wchodzi nowość
bodz
ca, , niepewność sytuacji, złożoność
bodz
ca. Nowy bodziec im bardziej jest złożony, tym większy będzie
potencjał pobudzenia. Zmienne porównawcze to są
cechy bodz
ca , które wpływają na takie zachowanie jak np. ciekawość.
2.drugi rodzaj zmiennych to są takie zmienne psychofizyczne, które zależą
od pewnych właściwości organizmu. Można powiedzieć że jest to ilość i
jakość stymulacji jaki i właściwości chemiczne i fizyczne obiektów. Takimi
zmiennymi będą zmienne mające charakter bodz
ców zewnętrznych lub
silnych bodz
ców zewnętrznych.
3.zmienne etologiczne do nich wchodzą silne emocje związane ze stanami
popędowymi. ( strach, lęk, gniew ). Są to bodz
ce afektywne i to wszystko
tworzy potencjał pobudzenia. Dzięki temu że mamy układ dwu elementów :
pobudzenia i potencjału pobudzenia można zupełnie inaczej przewidywać
zależność pomiędzy elementami. Wg Berlyne'a nie tyle istotne jest dążenie
do średniego poziomu pobudzenia ale dążenie do optymalnego pobudzenia.
Teoria M.Zuckennana nazywa się teoria poszukiwania doznań,
poszukiwanie doznań to poszukiwanie dobrego samopoczucia. Jeśli je
osiągniemy to stan emocjonalny jest przyjemny i chcemy utrzymać tę
aktywność. Jeśli ja nie uzyskuję tego stanu pozytywnego to znaczy że
istnieje pewien układ szukania pewnej potrzeby stymulacji , by uzyskać stan
dobrego samopoczucia. Stąd koncepcja poszukiwania doznań to jest
koncepcja oparta o potrzebę sensoryczną o dążenie do optymalnego sposobu
stymulacji. Ponieważ jeżeli jest odpowiedni poziom stymulacji to czuję się
dobrze. Poszukiwanie doznań wyraża się w poszukiwaniu ekscytacji (
uprawianie niebezpiecznych sportów) i przygód.
Teoria Rokeacha - uważa on że z
ródłem motywacji jest niezadowolenie z
siebie samego. To jest teoria niezadowolenia z siebie samego lub
dyssatysfakcji. To niezadowolenie wyzwala pewne dążenia. Żeby zrozumieć
dlaczego tak a nie inaczej się zachowujemy trzeba zrozumieć jakie są w nim
elementy , które wyzwalają poczucie zadowolenia z siebie. Niezadowolenie
z siebie to efekt rozbieżności systemu poznawczego. System poznawczy to
organizacja hierarchiczna.
Wyraża ona 10 elementów które składają się na system poznawczy
człowieka. By zrozumieć z
ródła dyssatysfakcji trzeba zrozumieć między
jakimi elementami występuje dysharmonia.
Emocje to motywy, które powodują uruchomienie pewnych zachowań,
aktów, działań. Stany emocjonalne (nie będą kwestią utrzymywania się
pewnych form percepcji, pewnych form zmian cielesnych) będą tak długo
trwały jak długo będzie trwała skłonność do pewnego działania. Przy
powstawaniu samego procesu emocjonalnego b. istotny udział ma poznanie
(procesy percepcji). Nie ma możliwości działania, powstania motywacji jeśli
nie będzie percepcji.
Robert Lepper twierdzi, że procesy percepcyjne muszą zaistnieć,
ponieważ dają szansę rozpoznania skutków działania lub rozpoznania
rzeczywistości, która daje szansę pojawienia się pewnych aktów działania.
Procesy percepcyjne są b. istotne ale nie są kluczowe dla powstania emocji.
Emocja zależy od tego jakie działania zostaną wzbudzone w wyniku
pojawienia się pewnych form zakłócenia. Ta teoria jest motywacyjną teorią
emocji ( motywacyjna teoria psychologiczna). Zrozumieć emocje to
zrozumieć motywację a więc to jakie działania wyzwalają pewne stany,
które są emocjami.
16. METODY POMIARU EMOCJI (SPOSOBY ANALIZY
DOŚWIADCZANIA I ŚWIADOMOŚCI EMOCJI; METODY OCENY
DYSPOZYCJI EMOCJONALNYCH). DOKONYWANO POMIARÓW
NEUROFIZJOLOGICZNYCH (AKCJ
SERCA, TEMP. SKÓRY).
Okazało się, że jest ogromne podobieństwo w przeżywanych stanach
wewnętrznych. Osoby, którym podawano instrukcję zaciśnij wargi, podnieś
brwi do góry, zaciśnij zęby mówiły, że doświadczały stanów wewnętrznych
b. podobnych np. jedna z osób jak otrzymywała te instrukcje miała wrażenie
jakby była zagniewana, chociaż de facto nie czuła w sobie gniewu. To by
wskazywało na to, że stan ekspresji staje się pewną dyspozycją do
wyzwolenia stanu wewnętrznego i te stany wew. są b. podobne u wszystkich
ludzi.