Równość drogi (podłużna i poprzeczna)
Równość podłużna jest cechą, którą w odczuciu użytkownika objawia się jako
zdolność nawierzchni do niewzbudzania wstrząsów i drgań pojazdu. Równość
podłużną definiuje się poprzez geometryczne odchyłki powierzchni rzeczywistej w
stosunku do powierzchni idealnej. Inną definicją jest definicja dynamiczna
określająca nierówność drogi jako zmianę powierzchni jezdni wprowadzającą
wibracje w przejeżdżających pojazdach. Ogólnie przyjmuje się, że nierówności
nawierzchni można utożsamiać z zaburzeniami okresowymi o różnych okresach
częstotliwości. Dolna granica fal zaliczanych do równości podłużnej ustalana jest w
oparciu o reakcję koła samochodu poruszającego się po nawierzchni. Do równości
podłużnej dróg zalicza się te fale, które wpływają na wielość siły działającej na koło
pojazdu. Są to fale powodujące pionowy ruch koła pojazdu, czyli fale o długościach
większych niż długość kontaktu opony z nawierzchnią. Przyjmuje się więc umownie,
że długości fal, które decydują o równości podłużnej zawierają się w przedziale od
10-30 cm do kilkudziesięciu metrów. Fale krótsze są interpretowane jako mikro-
makro- lub megatekstura. Fale dłuższe są opisywane jako niweleta drogi. Należy
zwrócić uwagę, że fale o długości do 3 m mają bezpośredni związek z
bezpieczeństwem jazdy, natomiast fale o długości powyżej 13 m są odpowiedzialne
przede wszystkim za komfort jazdy i zużycie elementów zawieszenia pojazdów.
Nierówności podłużne nawierzchni drogi powodują również przyspieszoną
degradację jej konstrukcji, na skutek zwiększenia oddziaływania dynamicznego kół
pojazdów na nawierzchnię.
Oddziaływanie na pojazd nierówności podłużnych o różnych długościach fali
mm
Równość poprzeczna drogi ma również duże znaczenie dla użytkowników dróg,
ponieważ jej niewłaściwe parametry mogą powodować zagrożenia obejmujące:
- konieczność pokonywania pojazdem nierówności utworzonych przez koleiny oraz
boczne wypiętrzenia (szczególnie podczas wyprzedzania),
- słabe odprowadzenie wód opadowych, szczególnie na odcinkach o małym
pochyleniu podłużnym; powstająca na skutek złego odprowadzania wody grubsza jej
warstwa zmniejsza tarcie między kołem pojazdu i nawierzchnią, co przyczynia się do
występowania zjawiska poślizgu wodnego.
Ocena równości podłużnej - wymagania (wypis z rozporządzenia)
Do oceny równości podłużnej warstw nawierzchni drogi klasy Z i dróg wyższych
klas należy stosować jedną z następujących metod:
- metodę z wykorzystaniem łaty i klina, według normy BN-68/8931-04,
- metodę pomiaru równoważną użyciu łaty i klina (planograf),
- metodę profilometryczną pomiaru, umożliwiającą obliczanie wskaz
nika równości
IRI.
Stosowanie łaty czterometrowej i klina dopuszcza się do oceny równości
podłużnej drogi klasy Z oraz tych elementów nawierzchni drogi klasy G i dróg
wyższych klas, gdzie nie można wykorzystać innych metod.
W wypadku stosowania łaty i klina (lub planografu), pomiar wykonuje się nie rzadziej
niż co 10 m. Wymagana równość podłużna jest określona przez wartości odchyleń
równości, które nie mogą być przekroczone w liczbie pomiarów stanowiących 95%
oraz 100% liczby wszystkich pomiarów na badanym odcinku. Przez odchylenie
równości rozumie się największą odległość między łatą a mierzoną powierzchnią.
Wartości odchyleń, wyrażone w mm, określa tabela.
Procent liczby
Klasa Rodzaj warstwy
pomiarów
Element nawierzchni
drogi konstrukcyjnej
95% 100%
ścieralna d"4 d"5
Pasy ruchu zasadnicze, awaryjne, wiążąca d"7 d"8
dodatkowe, włączania i wyłączania
podbudowa
- d"11
zasadnicza
A, S,
GP
ścieralna d"5 d"6
jezdnie łącznic, jezdnie MOP, wiążąca d"9 d"10
utwardzone pobocza
podbudowa
- d"13
zasadnicza
ścieralna d"6 d"7
Pasy ruchu zasadnicze, dodatkowe,
wiążąca d"9 d"10
G, Z włączania i wyłączania, postojowe,
podbudowa
jezdnie łącznic, utwardzone pobocza
- d"13
zasadnicza
Wymagania dotyczące równości podłużnej, określone powyżej, powinny być
spełnione w trakcie wykonywania robót i po ich zakończeniu.
Ocena równości poprzecznej
Do pomiaru równości poprzecznej nawierzchni powinna być stosowana metoda
równoważna metodzie z wykorzystaniem łaty i klina. Pomiar powinien być
wykonywany nie rzadziej niż co 5 m, a liczba pomiarów nie może być mniejsza niż
20. Wymagana równość poprzeczna jest określona przez wartości odchyleń
równości, które nie mogą być przekroczone w liczbie pomiarów stanowiących 90% i
100% albo 95% i 100% liczby wszystkich pomiarów na badanym odcinku.
Odchylenie równości oznacza największą odległość między łatą a mierzoną
powierzchnią w danym profilu. Wartości odchyleń, wyrażone w mm, określa tabela.
Klasa Rodzaj warstwy
Element nawierzchni 90% 95% 100%
drogi konstrukcyjnej
ścieralna d"3 - d"5
Pasy ruchu zasadnicze, awaryjne, wiążąca d"6 - d"8
dodatkowe, włączania i wyłączania
podbudowa
- - d"11
zasadnicza
A, S,
GP
ścieralna - d"5 d"6
jezdnie łącznic, jezdnie MOP, wiążąca - d"9 d"10
utwardzone pobocza
podbudowa
- - d"13
zasadnicza
ścieralna d"6 - d"9
Pasy ruchu zasadnicze, dodatkowe,
wiążąca d"9 - d"12
G, Z włączania i wyłączania, postojowe,
podbudowa
jezdnie łącznic, utwardzone pobocza
- - d"18
zasadnicza
Wymagania dotyczące równości poprzecznej, określone powyżej, powinny być
spełnione w trakcie wykonywania robót i po ich zakończeniu.
Osobne wymagania równości dotyczące autostrad płatnych zawarte są w
Rozporządzeniu Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 14 maja 1997 r. w
sprawie autostrad płatnych (Dz. Ust. z 1997 r Nr 62).
Wymagania równości według normy PN-S-96025:2000 Drogi samochodowe i
lotniskowe  nawierzchnie asfaltowe
Nawierzchnia powinna być równa. Nierówności podłużne i poprzeczne warstw
asfaltowych mierzone według BN-68/8931-04 lub metodą równoważną nie powinny
być większe od podanych w tabelach zawartych w normie.
Maksymalne nierówności podłoża pod warstwy asfaltobetonowe (mierzone łatą
o długości 4 m) zawiera tabela
Maksymalne nierówności podłoża pod warstwę
Drogi i place [mm]
ścieralną wiążącą
Drogi klasy A, S i GP 6 9
Drogi klasy G i Z 9 12
Drogi klasy L i D oraz place i
12 15
parkingi
Maksymalne nierówności podłoża w nowych warstwach asfaltobetonowych
(mierzone łatą o długości 4 m) zawiera tabela.
Drogi i place Maksymalne dopuszczalne nierówności [mm]
warstwa warstwa podbudowa
ścieralna wiążąca asfaltobetonowa
Drogi klasy A, S i GP 4 6 9
Drogi klasy G i Z 6 9 12
Drogi klasy L i D oraz place 9 12 15
i parkingi
Wymagania równości według normy BN-68/8931-04 Drogi samochodowe.
Pomiar równości nawierzchni planografem i łatą
Dopuszczalne wartości prześwitów mierzonych planografem lub łatą
czterometrową
Numer warstwy przy układaniu
Rodzaj nawierzchni lub licząc od góry (bez mechanicznym ręcznym
podbudowy warstwy
mm
wyrównawczej)
nawierzchnia z betonu
1 6 8
asfaltowego i betonu
2 9 12
smołowego
nawierzchnia z asfaltu 1 6 8
lanego 2 9 12
nawierzchnia z asfaltu
- 6 8
piaskowego
powierzchniowe
- - 10
utrwalanie nawierzchni
nawierzchnia z betonu
- 6 -
cementowego
nawierzchnia klinkierowa:
- - 8
z klinkieru I i II klasy
- - 10
z klinkieru III klasy
nawierzchnia z kostki
- - 10
kamiennej
nawierzchnia z płyt
- - 10
kamienno - betonowych
nawierzchnia tłuczniowa - - 15
nawierzchnia żwirowa - - 15
nawierzchnia z brukowca - - 20
jeżeli ma na niej
leżeć jedna warstwa 9 12
podbudowa (bez nawierzchni
brukowcowej) jeżeli mają na niej
leżeć dwie lub więcej 12 15
warstw nawierzchni
podbudowa brukowcowa
(przy co najmniej
- - 20
dwuwarstwowej warstwie
jezdnej)
Badanie równości podłużnej i poprzecznej według BN-68/8931-04
Podstawowym i najprostszym przyrządem do pomiaru równości jest łata
drewniana lub z metalu o długości 4 cm oraz klin. A
ata powinna mieć taką sztywność
aby jej ugięcie w środku, przy podparciu na końcach nie przekraczało 0,5 mm.
Stopka łaty nie powinna być szersza niż 6 cm . Do pomiaru prześwitu służy
wyskalowany klin wykonany z metalu lub twardego drewna.
W celu sprawdzenia równości łaty należy ułożyć ją na równej podstawie spodem
do góry, następnie należy położyć na krańcach dwie blaszki o grubości 2 mm i
naprężyć silnie żyłkę opierając ją na tych blaszkach. Sprawdzamy prześwit pomiędzy
łatą a żyłką za pomocą 1,5 mm blaszki. Blaszka ta w żadnym miejscu nie powinna
dotykać żyłki oraz prześwit pomiędzy nią a żyłką nie powinien przekraczać 0,5 mm.
Pomiar równości podłużnej należy wykonać na każdym pasie ruchu w odległości
0,7 m od krawędzi co 20 m oraz w miejscach budzących wątpliwości co do równości,
szukając największego prześwitu pomiędzy łatą a badaną nawierzchnią. Klin należy
podkładać w miejscu największego prześwitu.
A
ata i klin
Normowe wymiary klina