ZASADY TWORZENIA PRAWA
Wykład I z 05.1102006 r.
y
ródła prawa powszechnie obowiązującego
KONSTYTUCJA RP w sposób kompleksowy uregulowała z
ródła prawa  Rozdział III (próba
usystematyzowania tej kwestii).
y
RÓDA
O PRAWA to dokument urzędowy, zawierający reguły obowiązującego i wymagalnego
zachowania ludzi i ich zrzeszeń, a także kompetencje instytucji publicznych, zwłaszcza organów
państwa. y
ródła prawa tak uregulowane zawarte zostały w Konstytucji RP.
Te regulacje muszą cechować się abstrakcyjnością i generalnością. Generalność oznacza, że regulacje te
odnoszą się do nieokreślonej z góry ilości podmiotów, a abstrakcyjność oznacza, że odnoszą się do
nieokreślonych z góry przypadków. Te reguły (normy) zapisane są w przepisach.
Cechy polskiego systemu z
ródeł prawa (co wchodzi w skład tego systemu):
Øð Prawo w Polsce jest wyÅ‚Ä…cznie prawem stanowionym (ustanawianym przez odpowiedni organ
państwa) w opozycji do prawa sankcjonowanego (czyli zwyczaju).
Elementy systemu z
ródeł prawa w RP
" Porozumienia zawarte przez RP z innymi państwami, czyli umowy międzynarodowe (stają się
one z
ródłami prawa po ich podpisaniu, lub z chwilą ratyfikacji).
" Przepisy prawa ustanawianego przez organizacje międzynarodowe, które również stają się
częścią polskiego systemu z
ródeł prawa.
" Ogólne zasady prawa, ale także i zwyczaje międzynarodowe, będące z
ródłami prawa
międzynarodowego (zasady ponadczasowe, obowiązujące bez względu na to, czy one się
w jakiejś umowie znalazły, czy nie). Podstawą jest art. 9 Konstytucji RP.
" Układy zbiorowe pracy  reguły umowne, ustanawiane między organizacjami pracodawców
i pracowników.
y
ródło prawa stojące na najwyższym miejscu w RP, które zarazem określa system
z
ródeł prawa to:
KONSTYTUCJA RP  jest to akt normatywny, odnoszący się do fundamentalnych zagadnień
danej państwowości. Obejmuje:
1) charakter tej państwowości,
2) określenie ustroju państwa,
3) określenie organów państwowych i ich funkcjonowanie,
4) węzłowe zagadnienia dotyczące sytuacji prawnej obywatela.
Rozdział II Konstytucji RP  Wolności, prawa i obowiązki człowieka i obywatela powinien znalez
ć cię
w każdej konstytucji. W Konstytucji wszystko zależy od ustawodawcy. Powinny się w niej znalez
ć
kwestie fundamentalne. Uregulowanie jednak zbyt wielu kwestii powoduje, że staje się ona mało
przejrzysta.
Argumenty decydujące o tym, że konstytucja jest aktem o najwyższej mocy prawnej:
1) Zasada konstytucjonalizmu (zawarta w art. 8) mówi o tym, że konstytucja jest najwyższym
prawem w RP i jej przepisy należy stosować bezpośrednio (zwykle nie da się tych postanowień
stosować bezpośrednio, wówczas należy sięgnąć do innych ustaw).
2) Tryb dokonywania zmian i tryb uchwalania nowej konstytucji. Obecnie nigdzie nie jest
uregulowany tryb zmiany obowiÄ…zujÄ…cej konstytucji na nowÄ…. Natomiast zmiana w aktualnie
obowiązującej konstytucji jest uregulowana w niej samej  może tego dokonać Sejm.
Większością 2/3 głosów uchwala ustawę zmieniającą konstytucję, uchwałę tę zatwierdza Senat
1
uchwałą zatwierdzającą - większością bezwzględną. Można także w sprawie zmiany konstytucji
przeprowadzić referendum.
Ten utrudniony tryb zmiany bÄ…dz
uchwalenia nowej konstytucji świadczy o tym, że jest to akt
o najwyższej mocy prawnej. Jeszcze trudniejszy tryb występuje przy transferze (przekazaniu)
kompetencji, które RP przekazuje na rzecz organizacji międzynarodowych.
3) Uchwalenie nowej konstytucji powoduje uchylenie nie tylko dotychczasowych regulacji
konstytucyjnych, ale i ustawowych. Uchylone są także regulacje, które mają taki sam stopień
ogólności jak konstytucja (te przepisy są symetryczne). Zwykle przepisy konstytucji są bardziej
ogólne, niż normy ustawowe.
4) Forma dokonywania zmian konstytucji. Uchwala siÄ™ ustawÄ™ o zmianie konstytucji (art. 235
ust. 2). Zmiany te wprowadzane są w taki sposób, że zmienia się treść istniejącego przepisu na
inną treść, uchyla się dotychczasowy lub też wprowadza nowy przepis do aktualnego tekstu.
Nie ma możliwości uchwalenia w RP takich ustaw, które mają taką samą pozycję, jak Konstytucja RP.
Jedyna możliwość to zmiana konstytucji w trybie uchwały o zmianie konstytucji.
Konstytucja określa system z
ródeł prawa i tym samym dzieli je na pewne kategorie:
1. Konstytucja w art. 87 ust. 1 wyczerpujÄ…co wylicza z
ródła powszechnie obowiązującego
prawa w RP:
1. y
ródłami powszechnie obowiązującego prawa Rzeczypospolitej Polskiej są: Konstytucja, ustawy,
ratyfikowane umowy międzynarodowe oraz rozporządzenia.
oraz akty prawa miejscowego  art. 87 ust. 2:
2. y
ródłami powszechnie obowiązującego prawa Rzeczypospolitej Polskiej są na obszarze działania
organów, które je ustanowiły, akty prawa miejscowego.
CechÄ… charakterystycznÄ… z
ródeł prawa powszechnie obowiązującego jest to, że są to akty, które
dotyczą wszystkich obywateli. Jest także to, że obowiązują one pod warunkiem, że zostaną
ogłoszone w odpowiednim trybie i odpowiednim publikatorze.
2. y
ródła prawa wewnętrznie obowiązujące (o charakterze wewnętrznym)  art. 93  choć nie
jest to wyliczenie wyczerpujÄ…ce:
1. (2) Uchwały Rady Ministrów oraz zarządzenia Prezesa Rady Ministrów i ministrów mają charakter
wewnętrzny i obowiązują tylko jednostki organizacyjnie podległe organowi wydającemu te akty.
2. Zarządzenia są wydawane tylko na podstawie ustawy. Nie mogą one stanowić podstawy decyzji wobec
obywateli, osób prawnych oraz innych podmiotów.
3. Uchwały i zarządzenia podlegają kontroli co do ich zgodności z powszechnie obowiązującym prawem.
Art. 142 ust. 1:
1. Prezydent Rzeczypospolitej wydaje rozporządzenia i zarządzenia na zasadach określonych w art. 92
i art. 93.
Są także inne akty niż uchwały i zarządzenia, które mogą być wydawane (np. instrukcje,
obwieszczenia, okólniki).
Cecha odróżniająca z
ródła prawa powszechnie obowiązującego od z
ródeł wewnętrznych:
 w przypadku aktów o charakterze wewnętrznym można rozszerzyć ten katalog ustawowo
(wprowadzić ustawę), natomiast z
ródła prawa powszechnie obowiązujące można zmienić tylko
zmieniajÄ…c konstytucjÄ™.
Art. 93  tutaj jest ta różnica, tkwi ona w adresatach  i obowiązują tylko jednostki&  y
ródła
prawa powszechnie obowiÄ…zujÄ…cego dotyczÄ… wszystkich, a z
ródła prawa wewnętrznie
obowiązującego tylko tych jednostek, które organizacyjnie podlegają organowi wydającemu te
akty. Akty powszechnie obowiązujące i akty wewnętrzne mogą regulować taką samą materię
(np. służbę zdrowia, ochronę środowiska). Różnica tkwi w tym, do kogo ten przepis będzie
skierowany i kogo on będzie obowiązywał.
Zgodność z
ródeł prawa  z
ródła o charakterze wewnętrznym muszą być zgodne z całością
przepisów obowiązujących powszechnie i podlegają kontroli pod względem zgodności z tym
prawem (kontroli sądowej Trybunału Konstytucyjnego).
3. Przepisy regulaminowe i statutowe, np. art. 113, 1254, 169.
Różnice między przepisami powszechnie obowiązującymi, a regulaminami:
2
- przepisy regulaminowe także są przepisami wewnętrznymi, ale o innych charakterze;
różnią się adresatami; regulują funkcjonowanie jednostki, która ten przepis wydała;
adresowane są do różnej grupy odbiorców;
- między tymi przepisami nie ma hierarchii, są od siebie niezależne,
- są aktami wykonawczymi bezpośrednio do Konstytucji,
- precyzyjnie wyznaczono regulacje statutowe.
UKA
ADY ZBIOROWE PRACY
Jest to bardzo specyficzna grupa przepisów regulujących rozmaite relacje powstające na tle świadczenia
http://notatek.pl/tworzenie-prawa-wyklady?notatka
pracy, a także regulujące funkcjonowanie podmiotów, które pracownikami nie są (emerytów i
rencistów). Tryb ustanawiania układów zbiorowych pracy reguluje kodeks pracy. Nie ma między tymi
układami żadnej hierarchii, powstają na drodze rokowań. Kodeks pracy określa osoby uprawnione do
prowadzenia rokowań. Układy zbiorowe pracy muszą być zgodne z przepisami powszechnie
obowiązującymi  mogą jednak być bardziej korzystne dla pracowników, niż powszechne z
ródła prawa.
Podobieństwo między układami zbiorowymi pracy a regulaminami i statutami polega na tym, że dotyczą
one określonej z góry liczby podmiotów.
y
ródła prawa powszechnie obowiązującego
1. Ogólne zasady prawa międzynarodowego  są elementem z
ródeł prawa powszechnie
obowiązującego, choć w Konstytucji nie jest to wyraz
nie zapisane (wynika to z art.
9 Konstytucji). Przykłady ogólnych zasad prawa:
- zakaz ponownego rozstrzygania tej samej sprawy,
- nie można przekazać więcej, niż się samemu posiada,
- nie można korzystać z bezprawnego własnego zachowania.
Jaka jest zależność między Konstytucją a zasadami prawa międzynarodowego  Polska
stworzyła system prawny, który jest zgodny z zasadami prawa międzynarodowego. Gdyby jakaś
zasada nie znalazła się w polskim systemie prawa, to ona i tak obowiązuje ze względu na
stosowanie prawa międzynarodowego.
2. Przepisy prawne organizacji międzynarodowych, tych organizacji, których Polska jest
członkiem i tych przepisów które RP współtworzy.
Jaka jest zależność między przepisem prawa organizacji międzynarodowej, a przepisem ustawy
lub umową międzynarodową ratyfikowaną (art. 91 ust. 3) - Jeżeli wynika to z ratyfikowanej przez
Rzeczpospolitą Polską umowy konstytuującej organizację międzynarodową, prawo przez nią stanowione
jest stosowane bezpośrednio, mając pierwszeństwo w przypadku kolizji z ustawami.
3. Umowa międzynarodowa ratyfikowana na podstawie upoważnienia ustawowego:
a) umowy międzynarodowe nie wymagające ratyfikacji (zawarte w trybie prostym),
nazywane umowami resortowymi  muszą one być tylko zatwierdzone przez RM;
b) umowy międzynarodowe wymagające ratyfikacji przez prezydenta (ratyfikacja
to potwierdzenie woli państwa związania się umową, prezydent może odmówić ratyfikacji
lub skierować sprawę do TK w trybie kontroli konstytucyjnej);
c) umowy, do których ratyfikacji wymagane jest upoważnienie ustawowe. Są to
umowy, które dotyczą spraw najistotniejszych dla państwa. Jaki jest zakres przedmiotowy
tych umów:
żð dotyczÄ… sojuszów politycznych, wojskowych, gospodarczych;
żð dotyczÄ… wolnoÅ›ci, praw i obowiÄ…zków zapisanych w Konstytucji;
żð dotyczÄ… czÅ‚onkostwa RP w organizacjach miÄ™dzynarodowych;
żð dotyczÄ… umów zwiÄ™kszajÄ…cych obciążenie dla budżetu paÅ„stwa (np. wysÅ‚anie
pomocy wojskowej);
żð dotyczÄ… umów regulujÄ…cych kwestie, co do których wymagana jest regulacja
ustawowa (art. 74 ust. 3);
żð dotyczÄ… przekazania przez RP kompetencji niektórym organizacjom
międzynarodowym (art. 90 ust. 1); przekazanie nie może dotyczyć całości
3