Prawne formy działania administracji publicznej:
Prawne formy działania administracji publicznej – są to czynności, jakimi posługuje się administracja
publiczna w wykonywaniu swoich zadań, są kierowane do różnych adresatów.
Klasyfikacja czynności:
- Kryterium ze względu na to, czy dana czynność jest czynnością prawną, czy też faktyczną, ale
wywołującą skutki prawne:
** czynności prawne – bezpośrednio wywołują skutki prawne, np. akt administracyjny
** czynności faktyczne – nie są nastawione bezpośrednio na wywołanie skutków prawnych, ale mogą
je wywoływać, np. doręczenie pisma. Jeśli wywołują skutki prawne, są one następstwem wykonanej
czynności faktycznej.
- Kryterium dzielące formy działania administracji na :
** czynności władcze – np. nakaz rozbiórki, za tymi czynnościami idzie przymus państwowy,
** czynności niewładcze – np. ugoda administracyjna, są to czynności dobrowolne.
- Kryterium ze względu na czynności zewnętrzne i wewnętrzne (są to czynności zależne od
podległości organizacyjnej – zakres oddziaływania formy)
Formy faktyczne:
* czynności materialno – techniczne, * działania społeczno – organizatorskie.
Formy prawne:
Podział według kryterium władztwa:
* czynności władcze,
* czynności niewładcze – są to takie, które nie mogą być zrealizowane przymusowo, nie można
nikogo zmusić do wykonania czynności, do tych czynności nie ma zastosowania ustawa o
postępowaniu egzekucyjnym w administracji.
Przykłady czynności niewładczych:
* Podstawowym typem czynności niewładczej, nie budzącym wątpliwości, jest umowa cywilno-
prawna, zawierana z określonym kontrahentem.
* Drugim rodzajem czynności niewładczej jest porozumienie administracyjne – rodzaj umowy o
charakterze publicznym, zawieranej między dwoma podmiotami, wykonującymi zadania publiczne.
Przedmiotem tego porozumienia jest wspólne wykonywanie zadań publicznych – np. porozumienie
między dwoma gminami w zakresie transportu lokalnego, kanalizacji itd.
* Trzecią formą niewładcze (budzącą wątpliwości) jest ugoda administracyjna. Ugoda jest instytucją
procesową (114-122 k.p.a.). Ugodę zawierają strony postępowania przed organem. Ugoda nie jest
więc klasyczną formą czynności organu ze stroną.
* Czwartą formą niewładczą jest przyrzeczenie administracyjne – rzadko spotykane. W ujęciu
teoretycznym przyrzeczenie powinno być zobowiązaniem się organu do określonego zachowania się
w przyszłości, udzielone konkretnej osobie. Instytucja przyrzeczenia ma szczególne znaczenie w
stosunkach gospodarczych. W prawie polskim przyrzeczenie jest wydawane w formie decyzji
administracyjnej (a decyzja jest formą władczą – stąd wątpliwości).
* Piątą formą czynności niewładczych jest uzgodnienie administracyjne – obowiązek współdziałania
dwóch organów. Uzgodnienie może się odnosić do spraw indywidualnych (np. współdziałanie
organów – art. 106 k.p.a.) oraz generalnych (np. projekt statutu gminy)
* formy indywidualne, * formy generalne.
Podstawową formą władczą, generalną, będzie akt normatywny, pochodzący od organu administracji
publicznej.
Czynność indywidualna – to akt administracyjny, np. decyzja administracyjna (w ciągu roku mamy ok.
10 milionów decyzji).
Akt administracyjny – jest to pojęcie nauki prawa. Są one dzielone na dwie grupy: akty
administracyjne zewnętrzne oraz wewnętrzne.
* Akty zewnętrzne – akty skierowane do podmiotów organizacyjnie niepodległych organowi
wydającemu, np. obywatel, cudzoziemiec, przedsiębiorca.
* Akty wewnętrzne – akty skierowane do podmiotów podległych organizacyjnie organowi
administracji publicznej – akty te nazywa się poleceniem służbowym.
Akt administracyjny – najczęściej utożsamiany z decyzją administracyjną – to władcza, jednostronna
wypowiedź organu administracji publicznej, skierowana do ściśle oznaczonej osoby, rozstrzygająca o
konkretnym uprawnieniu bądź obowiązku tej osoby, wywołująca skutki prawne (jest to czynność
prawna).
* Czynność jednostronna – treść aktu administracyjnego ustala organ administracji publicznej. Jeżeli
akt administracyjny przyznaje uprawnienie, to od adresata zależy, czy będzie on z tego korzystał, czy
nie.
Dwustronność aktu – zależność aktu od woli adresata, przyjęcie skutków aktu.
* Czynność władcza – jeżeli akt administracyjny nie zostanie wykonany dobrowolnie, a będzie to akt
nakładający obowiązek, co do zasady ten akt będzie egzekwowany przymusowo – ustawa z 1966 roku
o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.
* Podwójna konkretność aktu – akt administracyjny co do zasady skierowany jest do ściśle
określonego podmiotu (osoba fizyczna, prawna itd.). Posiada również konkretność przedmiotową
(rozstrzyga bowiem o określonym uprawnieniu bądź obowiązku).
Akt administracyjny generalny – to np. znak drogowy, podmiotem jest każdy kierowca, zakaz obrotu
dopalaczem „Tajfun” – podmiotami są wszyscy sprzedający, obracający tym dopalaczem.
Akt administracyjny jest czynnością prawną – bezpośrednio wywołuje skutki prawne.