Ablaktacja – połączenie przez zaszczepienie dwóch obok siebie rosnących roślin.
Aeroponika – uprawa roślin poprzez umieszczanie ich korzeni w gazach.
Agregacja roślinna – jednogatunkowe skupienie roślin w siedlisku wyjątkowo korzystnym dla danego gatunku, który wówczas całkowicie opanowuje przestrzeń, nie dopuszczając do rozwoju roślin innych gatunków.
Akrotonia – rozwijanie się w pędy boczne przede wszystkim pączków leżących blisko wierzchołka pędu lub jego odgałęzień, charakterystyczne dla większości drzew.
Aksenia – bierna, wrodzona odporność roślin.
Allelopatia – wpływ jednego gatunku roślinnego na rosnący razem lub uprawiany po nim inny gatunek, zachodzący za pośrednictwem związków chemicznych, wydzielanych
przez roślinę lub pochodzących z jej rozkładu.
Allochoria – bierne rozprzestrzenianie się diaspor (nasion) za pośrednictwem: wiatru, wody, zwierząt lub człowieka.
Allogamia – zapylanie się kwiatu pyłkiem pochodzącym z innego kwiatu, zwykle też z innego osobnika roślinnego (obcopylność).
Alpinarium – ogród skalny – specjalnie przygotowany i ukształtowany ogród do uprawy roślin wysokogórskich.
Amigdalina – związek organiczny glikozydowy występujący w nasionach wielu owoców nadając im gorzki smak i aromat.
Anemochoria – roznoszenie zarodników i nasion roślin przez wiatr.
Anemogamia – wiatropylność – zapylanie roślin przez wiatr.
Atraktanty – substancje wabiące owady, wytwarzane głównie przez kwiaty.
Auksyny – hormony roślinne, wpływają pobudzająco na wzrost.
Bazytonia – rozwój pędów bocznych przede wszystkim z pączków leżących blisko podstawy pędu głównego, charakterystyczne dla krzewów.
Bielmo – tkanka w nasionach zawierająca materiały zapasowe, które pobiera zarodek w okresie kiełkowania.
Bindaż – berso – sklepiona aleja utworzona przez rozpięcie gałęzi drzew lub pnączy na półkolistej kratownicy.
Błonnik – celuloza – nierozpuszczalny w wodzie związek chemiczny, niestrawny, jest głownym składnikiem błon komórkowych większości roślin.
Boskiet – zwarty masyw drzew lub krzewów ujęty w ściany żywopłotów.
Chlorofil – zielony barwnik występujący w komórkach roślin zielonych. Zamienia energię świetlną w energię chemiczną i przyczynia się do zaistnienia najważniejszej reakcji chemnicznej na świecie 6CO2 + 6H2O = C6H12O6 + 6O2, w wyniku której wytwarza się glukoza (cukier gronowy). Chlorofil występuje w czterech wariantach, wzór jednego z nich jest następujący C55H72O5N4Mg.
Chojak – popularna nazwa sosny lub świerka.
Chrust – nazwa gałęzi odłamanych od drzew, uschniętych i leżących pod nimi.
Czapeczka – kaliptra – warstwa komórek miękiszowych okrywająca stożek wzrosu korzenia.
Darń – zwarta okrywa roślinna łąk, pastwisk i trawników. Gęste korzenie roślin (głównie traw) zazębiające się ze sobą i silnie związane z wierzchnią warstwą gleby.
Wykorzystywana jest do uzupełniania ubytków w trawnikach, do zabezpieczania skarp.
Defoliacja – sztuczne wywoływanie opadania liści u roślin uprawnych (np. u bawełny) przed zbiorami, w celu ułatwienia sprzętu plonów.
Dendarium – ogród, w którym uprawia się w celach naukowych lub badawczych różne gatunki drzew lub krzewów.
Dichogamia – nierównoczesne dojrzewanie pręcików i słupków w kwiatach,
uniemożliwiające zapylenie własnym pyłkiem.
Drewno – ksylem – tkanka roślinna o bardzo złożonej budowie, wytwarzana przez miazgę po jej wewnętrznej stronie.
Drewnienie – lignifikacja – proces przesycania ścian komórkowych roślin ligniną (drzewnikiem), wytwarzaną przez cytoplazmę.
Dziczka – młode drzewko owocowe lub ozdobne, wyrosłe z nasienia, używane do szczepienia odmian szlachetnych jako podkładka.
Egzot – roślina pochodząca z innej strefy klimatycznej.
Ekotop – przestrzeń zajmowana przez dane środowiska roślinne w określonym układzie warunków klimatycznych i glebowych.
Eksudacja – aktywne wydzielanie soku z przekroju po odcięciu łodygi, spowodowane parciem korzeniowym.
Elita – najlepsze okazy roślin otrzymywne z hodowli przez selekcję i ich materiał siewny.
Elongacja – wydłużanie się niektórych komórek roślin wskutek ich wzrostu.
Entomogamia – zapylanie kwiatów przez owady.
Epifitoza – epifitia – masowe występowanie na określonym obszarze i w ciągu ograniczonego czasu zachorowań roślin.
Fellogen – miazga korkotwórcza, wytwarza się w pierwszym okresie wegetacji danej części organu, łodygi i korzenia.
Filotaksja – ulistnienie, rozmieszczenie liści na łodydze rośliny.
Fitocenoza – płat roślinności – naturalne, rzeczywiste skupienie gatunków zajmujące pewną przestrzeń, jednolite pod względem składu florystycznego, wchodzące w obręb określonego zespołu roślinnego (powierzchnia od kilku cm2 do kilku a nawet kilkuset tysięcy m2).
Fitohormony – auksyny – hormony roślinne wytwarzane przez rośliny, regulatory wzrostu, które w niskich stężeniach pobudzają lub hamują różne procesy fizjologiczne.
Fitoklimat – klimat lokalny wytworzony pod wpływem określonego zbiorowiska roślinnego, np. klimat lasu sosnowego, torfowiska.
Fitoncydy – substancje wydzielane przez rośliny hamujące procesy życiowe innych organizmów zagrażających roślinie. Są wykorzystywane przez człowieka do konserwacji żywności.
Flora – rośliny żyjące w określonych granicach przestrzeni (kontynent, kraina).
Fotomorfoza – zmiany zachodzące w kształcie, zabarwieniu i wewnętrznej budowie oraz w czynnościach rośliny wyrosłej w świetle lub w ciemności.
Fotoperiodyzm – zależność procesu fizjologicznego od długości dobowego okresu świetlnego. Występują tu podziały na rośliny krótkiego dnia i rośliny długiego dnia.
Fotosynteza – złożony proces wytwarzania przez żywe komórki roślinne zawierające chlorofil, węglowodanów z dwutlenku węgla i wody przy udziale energii świetlnej.
Fototropizm – zdolność skierowywania się rośliny lub jej części, w stronę źródła światła lub w kierunku przeciwnym.
Fytonozy – choroby roślin wywoływane przez drobnoustroje, które w zasadzie nie są chorobotwórcze dla człowieka i zwierząt.
Galasy – patologiczne twory różnego kształtu powstające na roślinach w wyniku zaatakowania ich przez pasożyty roślinne oraz pod wpływem nakłucia i złożenia w ranie jaj owadów.
Gametofit – pokolenie płciowe roślin przechodzących przemianę pokoleń, wytwarzające płciowe komórki rozrodcze.
Garbniki – taniny – substancje chemiczne mające właściwości przeciwgnilne i impregnujące, zwiększające trwałość roślin, mogą ochraniać przed zjadaniem przez zwierzęta.
Geokarpia – zjawisko dojrzewania owoców pod ziemią.
Geotropizm – ruchy roślin, np.:
– Autonomiczny – bez bodźców np. owijanie się.
– Geotropizm – ruch w kierunku przyciągania Ziemi.
– Heliotropizm – ruch w kierunku Słońca.
– Hygroskopijne – wykonują nieżyjące części roślin.
– Nastie – ruchy pod wpływem bodźca lecz bez związku z kierunkiem działania.
– Plagiotropizm – ruch poprzeczny.
– Taksja – ruch całym ciałem.
– Tropizm – ruch w określonym kierunku.
Gołożer – całkowite ogołocenie roślin z liści przez żerujące owady, podczas masowych pojawów, np. szarańcza.
Gonidia – glony, będące obok grzybów składnikiem porostów.
Grzybnia – wegetatywna, czyli służąca do odżywiania się część grzybów nie wytwarzająca komórek rozrodczych.
Gumoza – objaw chorobowy drzew, wyciek gumy z gałęzi lub pni (głównie drzewa owocowe).
Gutacja – aktywne wydzielanie wody przez rośliny.
Helotyzm – w przypadku porostów; niewolnicze uzależnienie jednego symbionta od drugiego (glonu od grzyba).
Herbarium – zbiór, kolekcja zasuszonych i ułożonych systematycznie roślin.
Heterofilia – występowanie u tej samej rośliny liści różnego kształtu.
Higromorfizm – zespół cech budowy anatomicznej roślin, siedlisk wilgotnych.
Histogeny – części merystemu wierzchołkowego, mające własne komórki inicjalne i dające początek określonym częściom organu rośliny.
Huby – potoczna nazwa grzybów żagiowatych.
Hybryd – mieszaniec – osobnik powstały ze skrzyżowania roślin różniących się dziedzicznie.
Hydroponika – bezglebowa uprawa roślin wyższych na pożywkach wodnych.
Izydia – wyrostki – sadzonki zwykle kilkuletnie, używane do uzupełnienia starszych upraw lub młodych pokoleń drzew.
Jaryzacja – wernalizacja – procesy biochemiczne zachodzące w nasionach wielu roślin ozimych, dwu i wieloletnich i wpływające na ich zakwitanie. Proces jaryzacji zachodzi w temperaturze od –10oC do nieco powyżej 0oC.
Jarzyna – część jadalna rośliny warzywnej, przeważnie przyrządzana w formie dodatku do innych potraw bardziej kalorycznych lub spożywana jako potrawa ze względu na swoje wartości odżywcze.
Kallus – tkanka regeneracyjna powstająca na powierzchni roślin głównie drzewiastych i ma duże znaczenie w gojeniu sią ran.
Kapilary – włoskowate naczynia roślin.
Kari – curry – mieszanina zmielonych przypraw korzennych.
Kauliforia – wyrastanie kwiatów lub skróconych kwiatostanów, bezpośrednio na pniu drzew lub na starszych gałęziach z uśpionych pączków.
Kiełkowanie – pierwsza faza wzrostu roślin nasiennych i zarodnikowych w warunkach dostępu wody, tlenu i odpowiedniej temperatury (przejście ze stanu spoczynku do fizjologicznego).
Klejstogamia – samozapylenie występujące u niektórych roślin, a odbywające się w pąkach kwiatowych przed ich otworzeniem się.
Klon – potomstwo jednego osobnika, identyczne pod względem właściwości
dziedzicznych, powstałe z rozmnożenia wegetatywnego (podział, pączkowanie, rozłogi, bulwy, cebule, sadzonkowanie).
Knieja – wielki, gęsty obszar leśny, w którym przebywa zwierzyna.
Komórczak – wielojądrowa struktura stanowiąca jedną komórkę (niektóre zielenice, pleśniaki, pełzatka).
Komysz – nazwa krzaków, zarośli, zwykle w miejscach podmokłych.
Konidofor – szczytowa część strzępków grzybów, na której powstają zarodniki.
Krystaloid – produkt przemiany materii w komórce roślinnej – występuje w postaci bryłki zawierającej białko, czasem inne składniki.
Kserochazja – mechaniczne rozsiewanie nasion przez rośliny.
Kseromorfizm – ogół cech życiowej postaci, świadczących o przystosowaniu do życia w warunkach skąpego uwilgocenia.
Lignit – niezwęglone całkowicie kawałki drewna występujące w węglu brunatnym –
nadają się do akwariów.
Łyko – floem – złożona tkanka roślin naczyniowych, przewodząca substancje organiczne.
Makuchy – nazwa wyciśniętych nasion roślin oleistych stanowiących cenną paszę.
Mentor – roślina starsza o utrwalonych cechach, na której zaszczepia się młody pęd aby nabrał tych cech.
Merystem – tkanka twórcza – składająca się z komórek inicjalnych i powstałych z nich komórek dzielących się w zarodkach roślin i w określonych częściach roślin dojrzałych.
Miazga – kambium – warstwa komórek roślinnych zachowujących stale zdolność podziału. Mnożąc się wytwarza łyko i drewno.
Mikoryza – współżycie niektórych grzybów z roślinami.
Miksameba – nieobłoniona komórka śluzowców, mogąca wykonywać ruchy
pełzakowate.
Monoginia – zjawisko występowania u roślin jednego słupka i znamienia, z możliwością wykształcenia się wielu owoców.
Monokultura – uprawianie jednego gatunku rośliny na tym samym miejscu przez wiele lat.
Mozaika – wirusowa choroba roślin objawiająca się w postaci jasnozielonych lub żółtawych plam na tle zdrowej zieleni liścia.
Murawa – niskie zbiorowisko trawiaste, często pochodzenia sztucznego (np. parki, zieleńce, boiska).
Nard – przyjemnie pachnące organy u niektórych gatunków roślin.
Nasiennik – roślina dwuletnia, wyrosła w drugim roku wegetacji z sadzonki, uprawiana dla uzyskania nasion.
Nastie – reakcje ruchowe roślin związane ze zmianą bezkierunkowo działającego bodźca:
– Termonastie – wpływ temperatury,
– Fotonastie – wpływ oświetlenia,
– Chemonastie – działanie chemiczne,
– Haptonastie – działanie mechaniczne,
– Sejsmonastie – pod wpływem wstrząsów.
Naturalia – płody rolne lub ogrodowe.
Nektarium – miodnik – zazwyczaj występujący w kwiatach narząd roślinny (gruczoł), który wydziela słodki sok będący przynętą dla zwierząt biorących udział w zapylaniu kwiatów.
Nowalia – nowalijki – młode warzywa ukazujące się po raz pierwszy w danym roku.
Nutacje – ruchy autonomiczne roślin, wywołane procesami wewnętrznymi wywołanymi w roślinie np. ruchy wijące fasoli ułatwiają pędowi znalezienie podpory.
Nyktynastie – ruchy senne – ruchy organów roślinnych odbywające się w rytmie dnia i nocy (np. liście fasoli wieczorem opadają i ponownie wznoszą się rano).
Ornitogamia – zapylanie kwiatów przez ptaki.
Panmiksja – możliwość dowolnego rozmnażania się w obrębie danej zbiorowości.
Parch – objaw chorobowy roślin w postaci plam z szarooliwkowym lub czarniawym nalotem na liściach, owocach i pędach, albo krostowatych wzniesień lub zagłębień na bulwach i korzeniach.
Partenokarpia – wytwarzanie owoców bez nasion, bez procesu zapłodnienia komórki jajowej, np. banan, ananas.
Płonność – niepłodność kwiatów (brak pręcików, słupków) występuje głównie u licznych roślin ozdobnych.
Prolifikacja – wypuszczenie pędów – rozwój jakiegoś organu z organu innego, który zakończył swój okres rozwoju (np. wyrastanie pędu z kwiatu u pomidorów).
Rafidy – igiełkowate kryształki (np. szczawiany wapnia) w komórkach roślin, najczęściej jednoliściennych.
Rekultywacja – przywrócenie do użytku terenów pod uprawę roślin, a zniszczonych wskutek działalności gospodarczej.
Roszenie – proces wydzielania włókna z roślin łykodajnych.
Rozsiewanie – nasion roślin jest czynnikiem współdecydującym o możliwościach ekologicznej i geograficznej ekspansji gatunków. Typy rozsiewania:
– autochory
– rozrzucają nasiona,
– barochory
– opadają wskutek siły ciężkości,
– anemochory – rozsiewają się przez wiatr,
– hydrofory
– rozsiewają się przez wodę,
– zoochory
– rozsiewają się z wykorzystaniem zwierząt.
Runo – przyziemna warstwa roślinności w lasach, o wysokości od kilku cm do 1 m.
Ruń – zwarty porost roślinny o różnorodnym składzie, pokrywający łąkę, także młody zieleniejący się zasiew, np. pszenicy, żyta.
Ryzosfera – strefa korzeniowa – bezpośrednie otoczenie powierzchni młodych korzeni, podlegające w silnym stopniu ich wpływom. Ryzosfera przesycona wydzielinami korzenia odznacza się większą bujnością flory bakteryjnej i grzybowej, która wywiera duży wpływ na pobieranie przezeń substancji pokarmowych.
Sadzonka – odnóżka – odcięta część pędu lub korzenia, liść lub część liścia używana do wegetatywnego rozmnażania rośliny.
Samopylność – autogamia – zdolność rośliny do wytwarzania nasion po zapyleniu pyłkiem z tego samego kwiatu. Odmianę samopylności jest klejstogamia – wytwarzanie kwiatów, które się nie otwierają i muszą być zapylane własnym pyłkiem.
Samożywność – autotrofizm – charakterystyczny dla roślin zielonych sposób odżywiania się prostymi związkami nieorganicznymi, z których przy udziale energii słonecznej, syntezują one swe ciało.
Skleromorfizm – kseromorfizm objawiający się zdrewnieniem większości organów rośliny.
Skleroty – przetrwalniki niektórych grzybów wyższych, zbudowane ze ściśle splecionych strzępek.
Soliter – drzewo lub krzew rosnące pojedynczo, charakteryzujące się oryginalnym kształtem, kolorem itp., kontrastujące z otoczeniem.
Sporofit – bezpłciowe pokolenie roślin.
Synuzja – część składowa fitocenozy, zwykle tworząca jedną z jej warstw złożoną z roślin o podobnych wymaganiach życiowych i podobnej formie wzrostowej.
Transpiracja – wydzielanie wody w postaci pary wodnej przez rośliny lądowe.
Turgor – napięcie błon komórek roślinnych powodowane ciśnieniem wody od wewnątrz na ściany komórki. Jest dla wielu roślin zielnych najważniejszym czynnikiem
usztywniającym. Utrata wody powoduje spadek ciśnienia protoplazmy i w następstwie zanik sztywności (więdnięcie).
Ulistnienie – filotaksja – sposob rozmieszczenia liści na łodydze, może być:
– skrętoległe – liście wyrastają z węzłów pojedynczo, a linia łącząca ich nasady obiega łodygę spiralnie,
– okółkowe – z węzła wyrasta po dwa lub wiecej liści.
Więdnięcie – proces zwiotczenia tkanek roślinnych związany z obniżeniem torgoru komórek. Bezpośrednią przyczyną jest niedobór wody.
Wirescencja – u roślin przybieranie zielonej barwy, zazielenianie się.
Wykrot – drzewo powalone wraz z korzeniami.
Wypłonienie – etiolacja – zmiany fotomorficzne zachodzące w roślinie wyrosłej w ciemności (zanik chlorofilu, dużo wody, słaby rozwój).
Zarośla – zbiorowisko krzewiaste nazywane agregacją roślinną.