Definicja: zmiana skórna stwierdzana wzrokiem i dotykiem, będąca reakcją skóry na działanie różnorodnych bodźców.
1
Kryteria
1. Rozmiar
Opis: np. 2x3 cm
2. Kształt
1. regularny
2. nieregularny
3. Ograniczenie
1. ostre
2. rozlane
4. Rozmieszczenie
1. rozsiane
2. zgrupowane
3. zlewające
5. Zasięg
1. miejscowy
2. uogólniony
6. Barwa
Opis: od białej do czarnej
7. Powierzchnia
1. gładka
2. nierówna
2
Podział wykwitów
1. Pierwotne
1. Plama
2. Grudka
3. Guzek
4. Guz
5. Bąbel pokrzywkowy
6. Krosta
7. Pęcherzyk
8. Pęcherz
2. Wtórne
1. Łuska
2. Strup
3. Nadżerka
4. Pęknięcie = rozpadlina
5. Owrzodzenie = wrzód
6. Blizna
1
Wykwity pierwotne
2.1.1
PLAMA (MACULA)
Definicja: zmiana zabarwienia skóry w jej poziomie (niewyczuwalna dotykiem).
Podział:
1. NACZYNIOWE
1. Zaburzenia ukrwienia:
1. Przekrwienie czynne - np. RUMIEŃ - bledną przy ucisku 2. Przekrwienie bierne - np. PLAMY SINICZE
3. Niedokrwienie - np. wskutek zimna
2. Zaburzenia unaczynienia:
1. Plamy naczyniowe wrodzone - np. ZNAMIĘ OGNISTE
2. Plamy naczyniowe nabyte - np. TELEANGIEKTAZJE (trwałe rozszerzenie naczyń), PAJĄCZKI NACZYNIOWE
3. Wybroczynowe - powstają wskutek wylewu krwi do skóry, nie bledną przy ucisku 1. Plamice - na skórze niezmienionej
1. P. UOGÓLNIONE - np. w ch. Shonleina-Hoenocha - PETECHIAE
2. P. OGRANICZONA
3. OBJAWOWE - np. w ch. wątroby
2. Wykwity wybroczynowe - na skórze zmienionej 4. Naczyniaki
2. BARWNIKOWE - nadmiar lub niedobór melaniny 1. Wrodzone
1. Nadmiar: znamiona
2. Niedobór: BIELACTWO (VITILIGO)
2. Nabyte
1. piegi (EPHELIDES)
2. bielactwo nabyte
3. ZAPALNE - np. RUMIEŃ (ERYTHEMA) - przekrwienie związane ze stanem zapalnym 4. ZŁOGOWE:
1. Zewnątrzpochodne: TATUAŻ
2. Wewnątrzpochodne: złogi hemosyderyny, złogi rtęci w zatruciu rtęcią 2.1.2
GRUDKA (PAPULA)
Definicja: wykwit wyniosły ponad powierzchnię skóry, o wzmożonej spoistości, mający skłonność do samoistnego ustę-
powania bez pozostawienia blizny.
Podział:
1. NASKÓRKOWA - powstaje wskutek przerostu naskórka (np. BRODAWKA ZWYKŁA) 2. SKÓRNA
1. NACIEKOWA - np. kiła
2. OBRZĘKOWA - np. rumień wielopostaciowy 3. SKÓRNO-NASKÓRKOWA - przerost naskórka i naciek w skórze właściwej np. ŁUSZCZYCA, LISZAJ PŁASKI OBJAW KOEBNERA - dotyczy grudek naskórkowych i skórno-naskórkowych, polega na linijnym wysiewie grudek po 6-12 dniach od zadrapania (podrażnienia). Występuje tylko w objawowym okresie choroby. Charakterystyczny dla: 1. łuszczyca
2. liszaj płaski
3. brodawki płaskie
2
GUZEK (NODULUS, TUBERCULUM)
Definicja: wykwit rozwijający się w łącznotkankowej części skóry, wyniesiony ponad jej powierzchnię. Wywodzi się ze SKÓRY WŁAŚCIWEJ. Nie przekracza wielkością orzecha włoskiego lub średnicy 1 cm. Ustępuje z pozostawieniem blizny.
Przykład: rak podstawnokomórkowy.
2.1.4
GUZ (NODUS, TUBER)
Definicja: jw, wielkość większa od orzecha laskowego. Wywodzi się ze skóry i tkanki podskórnej.
Podział:
1. ZAPALNY
1. OSTRE - ustępuje bez blizny, bolesny, żywoczerwony, nieostro ograniczony, np. CZYRAK
2. PRZEWLEKŁE - mają skłonność do wrzodzenia i rozpadu, np. GRUŹLICA 2. NOWOTWOROWY - np. WŁÓKNIAK, CZERNIAK
2.1.5
BĄBEL POKRZYWKOWY (URTICA)
Definicja: wykwit wyniesiony ponad powierzchnię skóry, barwy jasnoróżowej, swędzący, ustępuje szybko, bez śladu.
Powstaje wskutek obrzęku skóry właściwej.
Podział:
1. Fizjologiczny: po oparzeniu pokrzywą 2. Patologiczny: POKRZYWKA
2.1.6
KROSTA (PUSTULA)
Definicja: ograniczone, drobne wzniesienie naskórka, wypełnione od początku treścią ropną. Treść ropna gromadzi się między komórkami naskórka lub warstwami naskórka.
Rodzaje:
1. NASKÓRKOWE - niezwiązane z mieszkami włosowymi 2. PRZYMIESZKOWE - związane z zakażeniem mieszków włosowych 3. GĄBCZASTE - charakterystyczne dla łuszczycy krostkowej, powstają wskutek nagromadzenia się w warstwie kolczystej granulocytów wielojądrzastych
2.1.7
PĘCHERZYK (VESICULA)
Definicja: drobne (do 0.5 cm), ograniczone wzniesienie naskórka wypełnione przezroczystą cieczą, ustępuje bez pozostawienia blizny. Powstaje wskutek uniesienia górnych warstw naskórka przez płyn obrzękowy.
Płyn może się gromadzić:
1. poza komórkami: STAN GĄBCZASTY - np. WYPRYSK
2. w komórkach: ZWYRODNIENIE WODNICZKOWE - np. PÓŁPASIEC, OPRYSZKA 1. PODROGOWE - płyn gromadzi się między warstwą rogową i ziarnistą, np. LISZAJEC ZAKAŹNY (IMPETIGO
CONTAGINOSA)
2. ŚRÓDNASKÓRKOWE - np. wskutek utraty łączności między komórkami warstwy kolczystej naskórka, gł. w PĘ-
CHERZYCY ZWYKŁEJ
3. PODNASKÓRKOWY - między naskórkiem a skórą właściwą, np. PEMFIGOID
4. DERMOLITYCZNE - pęcherz powstaje poniżej błony podstawnej 2.1.8
PĘCHERZ (BULLA)
Definicja: wykwit o tych samych cechach klinicznych co pęcherzyk, większy od niego i powstający wskutek innych mechanizmów.
3
Wykwity wtórne
2.2.1
ŁUSKA (SQUAMA)
Definicja: fragment zrogowaciałego naskórka, częściowo trzymający się, a częściowo oddzielony. Powstaje jako zejście stanu zapalnego lub wskutek nieprawidłowego rogowacenia.
Przykład: ŁUSZCZYCA.
2.2.2
STRUP (CRUSTA)
Definicja: wykwit powstały wskutek wyschnięcia płynu surowiczego lub ropnego zawierającego resztki rozpadłych komórek, krwinek, cząstek naskórka i bakterii.
Przykład: LISZAJEC ZAKAŹNY
2.2.3
NADŻERKA (EROSIO)
Definicja: powierzchowny ubytek naskórka w chorobowo zmienionym miejscu skóry, ustępuje bez blizny.
2.2.4
PRZECZOS (EXCORIATIO)
Definicja: powierzchowny ubytek naskórka w miejscu zdrowej skóry, powstaje głównie pod wpływem drapania (np. w ŚWIERZBIE).
2.2.5
PĘKNIĘCIE (FISSURA), ROZPADLINA (RHAGAS) Definicja: linijny, głęboki ubytek sięgający skóry właściwej. Może pozostawiać bliznę.
Przykład: ZAJADY
2.2.6
OWRZODZENIE (ULCUS)
Definicja: głęboki ubytek w tkance chorobowo zmienionej, ustępuje z pozostawieniem blizny.
Najczęstsze przyczyny:
1. neo
2. rozpad guzów, guzków, krost
3. zaburzenia naczyniowe (tętnicze i żylne) 4. urazy
5. odleżyny
6. odmrożenia
7. oparzenia chemiczne
8. zaburzenia w unerwieniu
Cechy:
1. lokalizacja
2. ilość
3. wielkość
4. kształt
5. głębokość
6. dno
7. barwa dna
8. charakter wydzieliny
9. brzeg
10. otoczenie
4
12. przebieg
13. typ
14. zmiany w okolicznych węzłach chłonnych 15. przyczyna
16. obecność żylaków
2.2.7
BLIZNA (CICATRIX)
Definicja: tkanka nowotworzenia, mniej wartościowa od skóry zdrowej, wypełniająca ubytki w łącznotkankowej części skóry.
Podział:
1. POURAZOWE
2. PO OWRZODZENIACH
3. PRZEROSTOWE - np. keloid
4. ZANIKOWE - powstają bez naruszenia ciągłości skóry, np. ZANIKOWY LISZAJ PŁASKI Cechy blizny:
1. ścieńczenie naskórka
2. brak przydatków
3. brak poletkowania
4. wygładzenie linii skórno-naskórkowej 5. ↓ sprężystość
3
Stany narzucone skóry
Są to zmiany nie będące wykwitami:
1. Zliszajcowacenie (IMPETIGNISATIO) - powstaje wskutek wtórnego zakażenie bakteryjnego zmian skórnych.
2. Zliszajowacenie (LICHENFICATIO) - przerost naskórka (skóra gruba, szorstka), ze wzmożonym poletkowaniem powierzchni. Występuje w chorobach przebiegających ze świądem.
5