Czar parowozów

Pierwszą maszynę parową zbudował T. Newcomen już w 1705 roku, ale dopiero w początkach XIX wieku zaczęła ona odgrywać znaczną rolę w przemyśle. Zastosowanie maszyn parowych było początkiem rewolucji przemysłowej w Europie.

Działanie

maszyny:

Pochodząca z kotła para pod wysokim ciśnieniem pojawia się raz z jednej, raz z drugiej strony tłoka, powodując jego przesuwanie, Cofający się tłok wyrzuca "zużytą" parę do atmosfery.

Ta prosta zasada jednak wymaga szeregu dodatkowych usprawnień konstrukcyjnych samego tłoka, suwaków, układu sterowania itp. Istotnym okazała się sprawność takiego silnika, czyli dążenie do jak najmniejszych strat pary,

co z tym jest związane paliwa,

które było używane do

wytwarzania pary. W miarę

rosnącego zapotrzebowania

na moc parowozów pojawiały

się nowe konstrukcje silników

parowych.

Konstruktorem pierwszego

parowozu był brytyjski

inżynier i wynalazca Richard

Trevithick, który zbudował tę

maszynę dla kopalni Johna

Blekinshopa w 1804 roku. Jego parowóz poruszał się z

wykorzystaniem zębatej szyny. Kolejny inżynier Wilima

Hedley w 1814 roku zbudował maszynę korzystającą z

gładkich szyn. Jego Puffing Billy zbudowany dla kopalni węgla

w Wylam jest najstarszym zachowanym parowozem na

świecie. W 1814 roku Georg Stephenson zbudował parowóz

Richard Trevithick

"Blucher" ciągnący 8 wózków. Georg Stevenson był przede (1771 - 1833)

wszystkim menedżerem, który zastosował w swoich parowozach rozwiązania zarówno swoje (np. wiązary w miejsce przekładni ze ślepego wału), jak i cudze (kocioł

płomieniówkowy), dzięki czemu osiągnął sukces przede wszystkim marketingowy.

W 1825 r. uruchomiono pierwszą linię kolei

publicznych na trasie Stockton on Tess -

Darlington. Tu na tym szlaku rozpoczął swą

służbę parowóz Stephensona "Locomotion"

(Ruch). W 1829 roku G. Stephenson

zbudował parowóz "Rocket" (Rakieta) będący

pierwowzorem

wielu

późniejszych

konstrukcji.

Na początku stosowano silnik bliźniaczy

składający się z dwóch cylindrów o

parowóz z 1829r. "Rocket"

jednakowej średnicy. Już Stephenson

zastosował taki układ w swoich parowozach.

Przed dodawanie kolejnych cylindrów powstały parowozy trzy i czterocylindrowe. Dzięki temu można było nie tylko zwiększać moc, ale także osiągać znacznie spokojniejszą jazdę, większa liczba cylindrów oznaczała mniejsze wahanie siły pociągowej na obwodzie kół a przez to mniejsze skłonności do poślizgu kół podczas ruszania.

W 1876 roku A. Malett skonstruował sprzężony silnik parowy i od tej pory standardowe konstrukcje wielocylindrowe mogły być wykonywane w wersjach sprzężonych.

Sprzężenie polegało na wtórnych wykorzystaniu pary poprzez skierowanie z wyjścia tłoka wysokoprężnego do tłoka niskoprężnego, gdzie kończyła się faza rozprężania i para kierowana była do komina. Takie rozwiązanie spowodowało bardziej ekonomiczną

pracę

silnika

parowego.

Obecnie parowozy zostały prawie całkowicie wyparte

przez lokomotywy spalinowe i elektryczne, tylko w

Azji wykorzystuje się je nadal na dużą skalę, np. w

Chinach, gdzie stanowią większość taboru trakcyjnego

(60%), Pakistanie i Indiach. Jest jednak w Europie

miejsce gdzie codziennie parowozy prowadzą planowe

pociągi pasażerskie i towarowe. To miejsce

to....Wolsztyn, miasto położone niedaleko Poznania, w

którym znajduje się stara czynna parowozownia -

skansen. Codziennie (oprócz niedziel - brak ruchu

towarowego) pod parą są trzy parowozy. Dwa

obsługują pociągi osobowe relacji Wolsztyn - Poznań

Gł. i Zbąszynek - Leszno, natomiast trzeci parowóz

obsługuje ruch towarowy i manewry na stacji

Wolsztyn. W sumie parowozy prowadzą 5 pociągów

osobowych !!!.

W

Parowóz ok1-359 -

parowozownia Wolsztyn

Wolsztynie znajduje się ogółem około 30

parowozów 13 serii, z czego 8 nadaje

się do jazdy. Chlubą wolsztyńskiej

parowozowni jest parowóz pospieszny

Pm36-2, który otrzymał wyróżnienie na

wystawie w Paryżu w 1938 roku, a który

to w maju ubiegłego roku pobił swój

rekord prędkości i obecnie wynosi on

127 km/h. Szczegółowy rozkład i opis

stacjonujących

parowozów:

Parowóz pm36-2 - parowozownia Wolsztyn

http://www.parowozy.com.pl/

Parowozy mają swoich wielbicieli. Dla nich organizowane są specjalne parady, czyli

"święta

parowozów".

Oprócz wolsztyńskiej parowozowni dużym zbiorem eksponatów może poszczycić się skansen w Chabówce. Do niedawna istniały także skanseny w Jaworzynie Śląskiej, Choszcznie, Skierniewicach, Ełku, obecnie są niestety w trakcie likwidacji.

opracował Paweł Bartczak

student fizyki U.Wr.