Przestrzeganie przepisów dotyczących bezpieczeństwa przy użytkowaniu, magazynowaniu i transporcie substancji i preparatów chemicznych w
świetle nadzoru i kontroli PIP.
Użytkowanie, magazynowanie i transport substancji i preparatów
chemicznych może stać się źródłem zagrożenia dla pracowników z uwagi na
właściwości tych substancji. Dlatego pracodawca ma obowiązek zapewnienia
pracownikom ochrony zdrowia i życia przed niebezpiecznym działaniem w
całym cyklu ich użytkowania, przechowywania i
transportu. Obowiązki
pracodawcy (użytkownik, producent, dystrybutor) wynikają m.in. z:
ustawy z 26.06.1974 Kodeks pracy - art. 221 (tekst jedn. Dz. U. nr 21, poz.
94 z 1998 r. z późn. zm.),
ustawy z 11.01.2001 o substancjach i preparatach chemicznych – art. 28 (Dz.
U. nr 11, poz 84 z późn. zm.),
ustawy z 28.10.2002 r. o przewozie drogowym towarów niebezpiecznych –
art. 8 ust. 2 (Dz. U. nr 199, poz. 1607),
rozporządzenia MP i PS z 26.09.1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bhp (Dz. U. nr 129, poz. 844 z późn. zm.),
rozporządzenia Ministra Zdrowia z 3 lipca 2002 r. w sprawie karty
charakterystyki substancji niebezpiecznej i preparatu niebezpiecznego (Dz.
U. nr 140 poz. 1171),
rozporządzenia Ministra Zdrowia z 11.07.2002 r. w sprawie kryteriów i
sposobu klasyfikacji substancji i preparatów chemicznych (Dz. U. nr 140
poz. 1172),
rozporządzenia MZ z 11.07.2002 r. w sprawie oznakowania opakowań
substancji i preparatów niebezpiecznych (Dz. U. nr 140 poz. 1173),
przepisów umowy ADR (załącznik do Dz. U. nr 194, poz. 1629).
Państwowa Inspekcja Pracy w sposób systematyczny prowadzi kontrole
prewencyjne, mające na celu ocenę przestrzegania przepisów bezpieczeństwa
chemicznego oraz podniesienie świadomości i wiedzy osób bezpośrednio stosujących niebezpieczne substancje i preparaty chemiczne, zaangażowanych w ich dystrybucję, konfekcjonowanie oraz pracujących w magazynach, a także
przy rozładunku i załadunku. Brak wiedzy o ryzyku związanym ze stosowaniem substancji i preparatów chemicznych jest przyczyną chorób zawodowych i
wypadków. Te ostatnie, chociaż na szczęście nie zdarzają się zbyt często, są jednak w skutkach bardzo tragiczne.
Bardzo ważnym elementem informującym pracodawców o zagrożeniu
oraz sposobie postępowania z substancją i preparatem niebezpiecznym są
etykiety umieszczone na opakowaniach oraz karty charakterystyki opracowane dla każdej substancji.
Wyniki kontroli PIP wskazywały w przeszłości na ogromną skalę
nieprawidłowości w tym zakresie. Na przykład pracodawcy w 2000 r. stosowali, produkowali i magazynowali substancje i preparaty chemiczne niebezpieczne
dla zdrowia i życia, z których aż 74% było oznakowanych niezgodnie z
przepisami, a 40% nie miało karty charakterystyki. Wiele z tych substancji, głównie z importu oznakowanych było etykietami w języku obcym i nie
posiadało kart charakterystyki. Użytkownicy tych substancji nie mogli więc skorzystać z podstawowych źródeł informacji o zagrożeniu, a także o
postępowaniu na wypadek awarii, rozlania, pożaru czy skażenia środowiska w miejscu pracy i podczas transportu. Aktualnie PIP dostrzega poprawę w zakresie informacji o zagrożeniu oraz sposobie postępowania z substancjami i
preparatami niebezpiecznymi. Wzrasta zainteresowanie i świadomość
użytkowników substancji i preparatów chemicznych sprawami bezpieczeństwa.
W
2002 r. Państwowa Inspekcja Pracy szczególną uwagę zwracała na
bezpieczeństwo przy użytkowaniu i magazynowaniu proszku aluminium,
substancji łatwo palnej i wybuchowej. Po wypadkach (śmiertelnych i ciężkich), do jakich doszło w 2000 i 2001 r. na skutek wybuchu pyłu aluminium
(„Prefabet” w Łodzi, Spółka „Italian Look” w Gorzowie, PPUH „Emerstal” w
2
Dąbrowie Górniczej), podjęto kontrole ukierunkowane na problematykę narażenia pracowników na atmosfery wybuchowe z udziałem pyłu aluminium.
Najmniejszą wiedzę na temat zagrożeń wynikających z obecności pyłu
aluminium na stanowiskach pracy wykazują pracodawcy i pracownicy
zakładów, w których występuje emisja pyłu podczas prac szlifierskich i
polerowania. W szczególności dotyczy to remontów i napraw urządzeń, w
których gromadzą się warstwy pyłu. Pracodawcy nie przywiązują wagi do
utrzymania porządku przez systematyczne czyszczenie i usuwanie pyłu, nie
sprawdzają urządzeń ochronnych, nie wiedzą o obowiązku użytkowania
narzędzi nieiskrzących w obecności leżącego pyłu aluminium, nie posiadają procedur kontroli czyszczenia instalacji wentylacji wyciągowej, pomimo że w dokumentacji oceny ryzyka wymieniają tę czynność w określeniu środków
przeciwdziałających ryzyku wybuchu.
Państwowa Inspekcja Pracy nadal prowadzi kontrole w zakresie
bezpieczeństwa chemicznego, współpracując w obszarze omawianej
problematyki z Państwową Inspekcją Sanitarną, Inspekcją Ochrony Środowiska oraz Biurem ds. Substancji i Preparatów Chemicznych.
3