PRĄDY TENS (przezskórna elektrostymulacja nerwów) Impulsy wykorzystywane w tej metodzie o określonym kształcie, natężeniu i częstotliwości osłabiają czucie bólu, zmniejszają impulsację z receptorów bólowych do ośrodkowego układu nerwowego.

Dobór kształtu do odczuć pacjenta.

Mają podobne właściwości biologiczne. Impulsy mogą występować w postaci „paczek”.

Pobudza się włókna nerwów czuciowych w miejscu bólu, co zmniejsza liczbę bodźców płynących do kory mózgowej. W efekcie uzyskuje się zmniejszenie lub całkowite zniesienie wrażeń bólowych u pacjenta.

Włókna czuciowe silniej niż inne włókna reagują na prąd dwukierunkowy. Składają się z faz dodatnich i ujemnych.

Włókna przewodzące czucie bólu najsilniej reagują na prąd stały.

Odkrycie to dało podstawy do wykorzystania wybiórczego prądu dwufazowego do pobudzenia włókien czuciowych bez reakcji ze strony włókien przewodzących wrażenia bólowe.

Impulsy prądu TENS powodują, iż układ wyzwalający endorfiny zachowuje się jak po zadziałaniu bodźca bólowego.

Podstawy teoretyczne:

Badania Ronalda Melzacka i Patricka Walla dotyczące kontrolowanego przepustu rdzeniowego w odniesieniu do neurofizjologii czucia bólu, mechanizmów jego powstawania i sposobów uśmierzania.

TENS

1. Włókna aferentne typu C (niezmielinowane) przewodzą ból.

2. Włókna aferentne typu A (zmielinowane) przewodzą czucie z receptorów czuciowych.

Łącza się wspólnym układem synaptycznym w substancji galaretowatej rogów tylnych rdzenia kręgowego, zwanej interneuronem (połączony jest synapsą z komórką przekaźnikową – T).

Pobudzenie interneuronu wpływa hamująco na aktywność komórek przekaźnikowych – T, które odpowiedzialne są za transmisję bólu.

Następstwem jest hamowanie przepływu impulsów bólowych do wyższych pięter centralnego układu nerwowego (CUN).

Przezskórna elektryczna stymulacja nerwów o wysokiej częstotliwości selektywnie stymuluje grube, szybkoprzewodzące włókna Ab (przewodzą czucie dotyku).

Najczęściej stosuje się:

- HF TENS: konwencjonalną stymulację wysokoczęstotliwą,

- LF TENS: elektroakupunkturową stymulację niskoczęstotliwą.

Obie metody różnią się stosowanymi w trakcie zabiegu parametrami prądu.

Rodzaje prądów TENS:

- wysokiej częstotliwości: TENS konwencjonalny; nieprzerwany łańcuch pulsów wysokiej częstotliwości o krótkim czasie trwania impulsu i reakcji amplitudowej. Ułożenie elektrod w miejscu bólu lub na przebiegu nerwu.

t = 50-250 mikrosekund

f = 60-100Hz

Natężenie reguluje się do poziomu uzyskania uczucia mrowienia, wibracji. Czas zabiegu do kilku godzin.

TENS - wykład

1

- niskiej częstotliwości: stymulacja akupunkturowa t = 150-250 mikrosekund

f – poniżej 10Hz optymalnie 2-4Hz

Natężenie wysokie tolerowane przez pacjenta może powodować skurcze mięśni. Zwiększa sekrecję endorfin, które łączą się ze swoistymi receptorami, wywołując poststymulacyjny efekt analgetyczny. Czas – do 45 minut.

- typu burst („wybuchowy”): dwa wybuchy impulsów na sekundkę; paczki składające się z 7-10 impulsów.

t = 100-200 mikrosekund

f = 100Hz

Nie należy stosować w stanach ostrych i u pacjentów wrażliwych na prąd. Czas do 45 minut.

- typu surge (falowanie): impulsy w paczkach, amplituda impulsów zmodulowana obwiednią o kształcie trójkąta.

Stosowane modulacje:

- częstotliwość (MF)

- automatyczna zmiana częstotliwości w granicach określonych parametrami częstotliwości podstawowej,

- częstotliwość typu RANDOM (losowo): częstotliwość zmienia się losowo, 10-20Hz – 20-80Hz: skurcze tężcowe mięśni,

90-200Hz – rozluźnienie mięśni,

1-10Hz – synteza endorfin, pobudzanie pozazwojowych włókien sympatycznych, 50-100Hz – hamowanie bólu na zasadzie kontrolowanego przepustu rdzeniowego.

Modulacja amplitudy i częstotliwości ma na celu opóźnienie adaptacji oraz tworzenie faz odpoczynku w trakcie sesji.

Metodyka zabiegu:

- umiejscowienie elektrod:

- lokalnie: obejmuje obrzęk bolesny,

- przykręgosłupowo: segmentarnie,

- w punktach stymulacyjnych nerwu i trigger point (punkty spustowe), punkty akupunkturowe

Najczęściej 4 płaskie elektrody łączone z 2 kanałami (nie interferują).

Wskazania:

- schorzenia przebiegające z bólem przewlekłym,

- neuralgia popółpaścowa,

- neuralgia oraz zapalenia nerwów międzyżebrowych,

- bóle kikutów po amputacji,

- bóle fantomowi,

- radikulopatia,

- awulsje splotu ramiennego.

Ma zastosowanie w bólach przewlekłych, zapalaniu stawu krzyżowo-biodrowego, kolanowego, nadgarstkowego, łokciowego oraz w zespołach bólowych dolnego odcinka kręgosłupa i dysfunkcji stawów skroniowo-żuchwowych.

Prądy wysokonapięciowe HV

Modyfikacja TENS.

Mają zastosowanie w leczeniu bólu.

Napięcie do 500V.

t – 50-300 mikrosekund (dwa impulsy)

f – 1-120Hz

TENS - wykład

2

Stosuje się duże zastawki prądu szczytowego, jednak krótki czas trwania impulsu umożliwia bezpieczne wykonanie zabiegu.

Powstający w tkance w czasie 1s prąd osiąga max wartość 1-2mA, jest szybko rozpraszany i nie powoduje zmian pH w tkance. Nie dochodzi do zmian elektrolitycznych pod elektrodami.

Częstotliwość powyżej 15Hz powoduje skurcz tężcowy w mięśniach i w konsekwencji ich późniejsze rozluźnienie.

Czas przerwy w przepływie prądu jest 3-krotnie dłuższy od czasu impulsu, dzięki czemu mięsień nie męczy się.

W terapii przeciwbólowej częstotliwość: 70-110Hz.

W gojeniu ran: 50-100Hz

Ułożenie elektrod jak w TENS

Natężenie prądu – do granicy bólu

Zastosowanie: terapia przeciwbólowa, obniżenie napięcia mięśniowego, gojenie ran, resorpcja wysięków.

Prądy mikroamperowe: MES – mikroamperowi elektrostymulacja.

MES jest terapią z użyciem prądów o bardzo małym natężeniu mierzonym w mikroamperach w zakresie 1-999 µA.

Są to natężenia poniżej progu odczuwania ludzkiego, dlatego nie wywołują żadnych wrażeń u pacjenta.

Parametry prądu:

Kształt – prostokątny i jedno lub dwukierunkowy z pikiem w fazie narastania t – 1-200ms

f – 0,3-400Hz

Podstawą teoretyczna stosowania jest prawo Arndta Schultza:

Słabe i średnie bodźce wzmagają procesy fizjologiczne silnie działają hamująco, bardzo silnie destrukcyjnie.

Przywraca równowagę bioelektryczną w uszkodzonych komórkach.

Normalizuje procesy fizjologiczne i pozytywnie wpływa na ich regenerację.

Wzrasta transport aminokwasów oraz synteza ATP i białek.

Pod wpływem mikroprądów jony łatwiej wnikają krwią do tkanki. Wpływa na to efektywniejszy transport substancji odżywczych.

Prąd wpływa korzystnie na procesy fizjologiczne w tkankach, przywracając im utraconą homeostazę.

Zastosowanie:

- w terapii przeciwbólowej,

- w gojeniu ran i złamań.

Katodę stosuje się w celu pobudzenia procesów regeneracji tkanek.

TENS - wykład

3