Gadamer Estetyka i hermeneutyka
Zadaniem hermeneutyki ma być pokonywanie duchowego dystansu między ludzmi
albo między epokami historycznymi.
Sztuka jest tym, co przemawia do nas najbardziej bezpośrednio i w zagadkowy sposób
wydaje się znane i bliskie.
Dzieło i jego odbiorca są sobie absolutnie współcześni mimo narastającej świadomości
dziejowej.
Dzieło jest wyrazem prawdy twórca nie wie wiele o tej prawdzie.
Dzieło sztuki przekazuje się samo.
Częścią procesu integracji jest spotkanie ze sztuka.
Dzieło sztuki cechuje obecność ponadczasowa ponadczasowa współczesność.
Jednak nie godzi się na dowolne ujęcie; żąda oceny trafności ujęcia, żąda recenzji,
interpretacji.
Problem estetyki jako system na zagadnienie istoty sztuki.
Dzieło sztuki nie podoba się w sposób tak czysto estetyczny jak kwiat czy ornament.
Hegel: piękno przyrody jest odbiciem piękna sztuki.
Sposób w jaki podoba nam się przyroda, łączy się ze smakiem warunkowanym i
określanym przez artystyczną twórczość epoki.
Dzieło sztuki coś nam mówi i zalicza się do kategorii tego, co mamy zrozumieć; jest
przedmiotem hermeneutyki (sztuka objaśniania i pośredniego komunikowania).
Zadaniem hermeneutyki jest zapobieganie błędnemu rozumieniu; przekład z języka na
język (stosunek dwóch języków).
Dawne określenie hermeneutyki Droysena wyróżnia zródła (przekaz językowy
umożliwiają zrozumienie świata językowo zinterpretowanego) i pozostałości
(zachowane fragmenty minionych światów, z którego pochodzą).
Mieszaną formę zródeł i pozostałości Droysen nazywa pomnikami i zalicza do nim
m.in. wszelkiego rodzaju dzieła sztuki.
Jednak dzieło sztuki nie jest dokumentem historycznym.
Dla każdego dzieła istotne jest trwanie dla sztuk ulotnych w formie powtarzania.
To co nazywane jest językiem dzieła sztuki, ze względu na który jest ono
zachowywane i przekazywane, to język, którym ono samo mówi, bez względu na to
czy jest natury językowej czy nie.
Dzieło sztuki mówi cos każdemu i chodzi o to, by zrozumieć co ono mówi, i uczynić
go zrozumiałym dla siebie i innych.
Nie można zrozumieć jeśli się nie chce zrozumieć jeśli nie chce się dać sobie czegoś
powiedzieć.
Dzieło sztuki, które coś mówi, staje przed nami twarzą w twarz, tzn. wypowiada coś,
co przez sposób powiedzenia jest jakby odkryciem, odsłania coś zakrytego. Na tym
polega porażenie.
Zrozumienie, co mówi dzieło sztuki, to spotkanie z samym sobą.
Doświadczenie sztuki jest we właściwym sensie doświadczeniem.
Język sztuki oznacza nadwyżkę sensu zawartą w samym dziele; na tym polega
niewyczerpalność dzieła; wszelkie próby przełożenia go na pojęcia zagrażają jego
tożsamości.
Wszystko, co przemawia do nas jako przekaz w najszerszym tego słowa znaczeniu
stawia przed nami zadanie rozumienia, przy czym rozumienie nie ma być
aktualizowaniem w sobie cudzych myśli.
Byt, który może być rozumiany, jest językiem.
Goethe: wszystko jest symbolem , czyli każda rzecz wskazuje na jakąś inną rzecz
najszersza formuła myśli hermeneutycznej.
W porównaniu do innych przekazów językowych i niejęzykowych dzieło sztuki jest
absolutną terazniejszością dla każdej terazniejszości, a zarazem ma gotowe słowa na
każdą przyszłość. W dziele sztuki stykamy się z czymś bliskim, a jednocześnie to
zetknięcie w zagadkowy sposób wstrząsa nami i burzy zwyczajność.
Gadamer Sztuka i naśladownictwo
Trzy pojęcia nowego malarstwa:
- naśladowanie
- ekspresja
- pojęcie znaku i języka znaków
(W tych trzech powyższych kategoriach estetycznych da się może znalezć jakąś
prawdę, nie mogą one jednak sprostać nowemu zjawisku, którego doświadczamy w
sztuce naszego stulecia;)
Kant:
Uznając określenie przedmiotu za piękne, nie wydaje się sądu o jakimś ideale
przedmiotu.
Przedstawienie przedmiotu nazywamy pięknym wtedy, gdy przedstawienie pobudza
siły duchowe do swobodnej gry wyobrazni i intelektu.
Sztuka istnieje po to, by się podobać. Ponadto dzieło sztuki istnieje zawsze w sposób
intelektualny.
Podstawą kantowskiej teorii sztuki jest pojęcie geniuszu, a nie wolne piękno .
(geniusz nieświadoma, jakby natchniona przez naturę zdolność tworzenia
wzorowego piękna, bez stosowania uświadomionych reguł)
Arystoteles:
Jego podstawowe pojęcie to mimesis, czyli naśladownictwo.
Arystoteles używa pojęcie naśladownictwa w stosunku do tragedii, jednak przez
analogie teorie tą przypasowuje do sztuk innych.
Naśladowanie jest naturalnym popędem człowieka i sprawia człowiekowi naturalna
radość.
Radość naśladownictwa to radość rozpoznawania.
Rozpoznanie świadczy i potwierdza, że przez zachowanie mimetyczne coś się
uobecniło, coś zaczęło istnieć (ale nie chodzi o podobieństwo do oryginału).
Platońska krytyka sztuki:
Sztuka zasługuje na wzgardę, ponieważ dzieli ją od prawdy więcej niż jeden wymiar.
Sztuka naśladuje tylko to, czym są rzeczy. Sztuka jest naśladowaniem naśladowania i
dzieli ją niezmierny dystans od tego co jest naprawdę.
Arystoteles krytykuje Platona.
Istota naśladownictwa polega na tym, że w przedstawiającym widzi się samo to, co
przedstawione.
Rozpoznanie zachodzi wtedy, gdy poznaję coś jako coś już widzianego.
Ze sztuką mimiczną mamy do czynienia przede wszystkim w teatrze.
Rozpoznanie czegoś jest również poznaniem samego siebie.
Teoria Arystotelesa:
Sztuka jest sposobem rozpoznania, w którym zarazem pogłębia się samopoznanie, a
więc i oswojenie ze światem.
Wg Arystotelesa (wbrew Platonowi) mimesis to nie tęsknota, ale jej spełnienie.
W spełnieniu tkwi cud porządku, który zwiemy kosmosem .
Pitagorejczycy:
Rzeczy są naśladownictwem, mimesis.
Naśladowanie, które polega tu na tym, że nasze sklepienie niebieskie i harmonia
dzwięków, jakie słyszymy, przedstawiają się najcudowniej w stosunkach liczbowych
(stosunkach liczb parzystych).
Wg nauki pitagorejskiej naśladowane są liczby i stosunki liczb.
Dzięki zachowaniu czystych liczb (relacji) w świecie widzialnym powstaje jakiś
porządek; nie tylko porządek dzwięków.
3 porządki: świata, muzyczny i duszy
Muzyka należy do kultu i pomaga w oczyszczeniu duszy.
Porządek liczb we wszystkim istnieje i jest podstawą wszelkiego porządku.
Nowoczesna produkcja i nowoczesna konsumpcja wyglądają tak, że rzeczy nie ma
są tylko egzemplarze, które można dowolnie często nabywać, bo są dowolnie często
wytwarzane, póki nie skończy się produkcja danego modelu.
Każde dzieło sztuki jest jeszcze czymś takim, czym była kiedyś rzecz, w czego
istnieniu rozbłyskuje i potwierdza się porządek.
Świadectwo porządku jest kategorią odwieczną i zawsze ważną, gdyż dzieło sztuki,
zawsze świadczy o duchowej sile porządkującej, która jest rzeczywistością naszego
życia.
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
Hans Georg Gadamer Semantyka i HermeneutykaH G Gadamer Estetyka i hermeneutyka [1964]Hans Georg Gadamer Aktualnosc PieknaHans Georg Gadamer Tekst i interpretacjaGadamer Hans Georg Cóż to jest prawda (1)[1]Gadamer HansGadamer H G Uniwersalność problemu hermeneutycznegoGeorg?nzer HansGadamer HansHans Gadamer Aktualnosc PieknaSztuka wojnySztuka czarno bialej fotografii Od inspiracji do obrazuwięcej podobnych podstron