Mózg, umysł i zachowanie
Temat IX
Funkcje płatów czołowych
Płaty czołowe
Ośrodki, które się
znajdują w płatach
czołowych
- boczna kora przedczołowa
(ang. lateral PFC)
- przyśrodkowa komora
kory przedczołowej (ang.
Ventromedial PFC)
- przedni zakręt obręczy
(ang. anterior cingulate)
1
Płaty czołowe
Wymiary płatów czołowych
Płat czołowy: 1/3 kory mózgowej u człowieka
Kora przedczoÅ‚owa: ½ pÅ‚ata czoÅ‚owego
Dlaczego badania nad funkcjami płata
czołowego są trudne?
Czynniki, które utrudniają badania nad funkcjami
płata czołowego
Płaty czołowe posiadają wiele połączeń z innymi ośrodkami
Istnieje wiele hipotez dotyczących funkcji płata czołowego
Wykazano, że testy czułe na funkcje płata czołowego są mało
korelowane (np.Schacter i współ., 1991)
Inne procesy (np. pamięć/uwaga) wpływają na wyniki w testach
płata czołowego (ang. Frontal tests)
Prawdopodobnie, nie można nawet ogólnie mówić o procesach
angażowanych w funkcje płata czołowego
2
Przypadek Phineasa Gage a
Amerykanin Phineas Gage pracował przy budowie koleji.
Pewnego dnia w 1848 r. podczas umieszczania dynamitu
w otworze skały doszło do eksplozji
Wybuch wyrwał mu z ręki żelazny pręt, który wbił się w
jego lewy policzek i przebił głowę. Nikt nie wierzył, że
Gage może przeżyć wypadek
Mężczyzna jednak wyzdrowiał, ale zmienił się nie do
poznania. Ten spokojny, zrównoważony i godny zaufania
człowiek stał się wulgarny, gwałtowny i trudny we
współżyciu
3
Przypadek Phineasa Gage a
Deficyt w zachowaniu społecznym jest najgorszą konsekwencją
zaburzenia płatów czołowych
Deficyty funkcji płata czołowego
Zaburzenia płata czołowego typowo prowadzą do
następujących deficytów
Deficyty poznawcze
- Perseweracja
- Rozwiązywanie problemów
- Pamięć (pamięć robocza)
Deficyty tożsamości, reakcje emocjonalne, i zmiana
zachowania społecznego
4
Deficyty poznawcze
Perseweracja
Tendencja do powtórzenia danego zachowania bez celu lub
znaczenia. Tendencję tę można obserwować w zadaniach
rysowania, w zadaniach pamięciowych, oraz w zadaniach, które
wymagają rozwiązywania problemów
IstniejÄ… 3 rodzaje perseweracji
1. Powtarzanie danej sekwencji operacji lub idei w zadaniach
rozwiązywania problemów (np. pacjenci mają trudności z testem
Wisconsin (Wisconsin Card Sorting Test), który wymaga zmiany
strategii/kryterium
Test Wisconsin (WCST)
Grupa 64 kart
Karty posiadajÄ… 4 rodzaje symboli
- 4 kolory
- liczba elementów na jednej
karcie
Pacjent musi znalez
ć kryterium grupowania
kart w 4 grupach
Po prezentacji każdej karty i wyborze
kryterium, podaje siÄ™ pacjentom informacjÄ™
zwrotną (kryterium jest prawidłowe, czy nie)
Kiedy pacjent jest w stanie grupować pewną
liczbÄ™ kart (6-10) pojawia siÄ™ zmiana
kryterium
5
Deficyty poznawcze
2. Powtarzanie bez intencji: powtarzanie słów lub sekwencji operacji
bez intencji po prezentacji danego bodz
ca (to występuje często razem
z afazją i jest skojarzone z deficytami pamięci)
3. Ciągła perseweracja
Pacjent może powtarzać pewną operację (np. kopiowanie rysunku)
bez przerwy
W przypadku afazji słowa oraz zdania mogą być powtarzane bez
przerwy
Deficyty poznawcze
Rozwiązywanie problemów
Pacjenci mają trudności w trakcje rozwiązywania problemów, kiedy
muszą planować sekwencje operacji i strategie przed wykonywaniem
zadania
Test  Tower of London lub  Tower of Hanoi
6
Deficyty poznawcze
Pamięć
Zaburzenia płatów czołowych dotykają pamięci roboczej (np.
u małp wykazano, że lezja struktur przedczołowych powoduje
specyficzny deficyt pamięci roboczej
Badania wykorzystujące metody neuroobrazowania mózgu
także wykazały, że boczna kora przedczołowa jest niezbędna
dla wykonania zadań angażujących pamięć roboczą
Supervisory Attentional System (SAS) w
planowaniu oraz selekcji wykonań
Norman and Shallice (1986)
zaproponowali model, za
pomocą którego można
wyjaśnić wykonane
zachowanie, aby realizować
pewien cel
Przykład hierarchii operacji
7
Supervisory Attentional System (SAS) w
planowaniu oraz selekcji wykonań
Model Normana i Shallice a:
selekcja odpowiedzi
Sytuacje, w których selekcja odpowiedzi jest kontrolowana przez SAS
1. Kiedy związek pomiędzy wejściem (input) oraz schemat jest nowy
2. Kiedy poprawianie błędów jest potrzebne
3. Kiedy sytuacja wymaga odpowiedzi, która jest mało prawdopodobna
(występują bardzo rzadko)
4. Kiedy sytuacja jest trudna lub niebezpieczna
5. Kiedy planowanie lub podjęcie decyzji są niezbędne
8
SAS oraz przedni zakręt obręczy
9