Mózg, umysł i zachowanie
Temat VI
Zaburzenia pamięci
Różne rodzaje pamięci: Model
Atkinsona i Shiffrina
Psychologia kognitywna: model Atkinsona i Shiffrina
(1968)
W modelu Atkinsona i Shiffrina, pamięć funkcjonuje jako budynek
biblioteki, w którym informacje są przechowywane i mogą być
odtwarzane, jeżeli kod dostępu jest znany
Procesy pamięci zachodzą w trzech odrębnych współdziałających
układach (model trzech magazynów):
1- Pamięć sensoryczna: zachowuje napływające informacje
zmysłowe przez sekundę lub dwie, zanim będą mogły być
przetworzone
Model
1
Różne rodzaje pamięci: Model
Atkinsona i Shiffrina
Back
Różne rodzaje pamięci: Model
Atkinsona i Shiffrina
2- Pamięć krótkotrwała: gromadzi pewną ilość informacji przez
krótki okres, mniej więcej do trzydziestu sekund
3- Pamięć długotrwała: zadaniem tej pamięci jest
przechowywanie informacji w długim okresie (od kilku minut do
kilkudziesięciu lat)
Model
2
Pamięć sensoryczna
Pamięć sensoryczna
Pierwszy podstawowy krok procesu pamięci
Ta pamięć obejmuje kilka oddzielnych podsystemów, czyli
rejestrów zmysłowych. Jest ich tyle samo, ile zmysłów (np.
rejestr wizualny, rejestr słuchowy, itd.)
Na tym poziomie, informacja nie jest analizowana (np.
gdy słowo jest prezentowane, tylko obraz tego słowa jest
rejestrowany w rejestrze wizualnym. W tym momencie
 nie wiemy , co to jest za bodziec)
Model
Pamięć krótkotrwała
Pamięć krótkotrwała (short-term memory)
Otrzymuje informacje od pamięci sensorycznej i może
zatrzymywać informacje przywołane z pamięci
długotrwałej do chwilowego wykorzystania
Informacja jest kodowana (materiał nie jest tylko
wyobrażeniem sensorycznym, lecz wyobrażeniem
kodowanym, np. słowem lub liczbą)
Gdy informacja jest otrzymywana z pamięci długotrwałej,
bardzo często nie jest tylko przechowywana w pamięci
krótkotrwałej, ale również jest przetwarzana. Z tego
powodu pamięć krótkotrwała jest też nazywana pamięcią
roboczą, (working memory)
Model
3
Pamięć krótkotrwała
Np. Zadanie matematyczne (124+(234/12)=?).
Liczby  124 i  234 są znane przez ludzi i są
przechowywane w pamięci krótkotrwałej i
przetwarzane w celu wykonania zadania.
W danym momencie pamięć krótkotrwała może zatrzymać
tylko określoną ilość informacji, czyli tylko 7 elementów
(np. liczb lub liter) plus lub minus dwa. = 7 + lub - 2
(Miller, 1956). Jakkolwiek, 1 element może być porcją
danych (np. grupowane liczby)
Pamięć krótkotrwała zachowuje informacje tylko
przejściowo, do trzydziestu sekund
Model
Pamięć długotrwała
Pamięć długotrwała (long-term memory)
Pojemność tego typu pamięci jest nieograniczona
Pamięć długotrwała mieści dużo materiału. W tym miejscu
należy postawić pytanie: w jaki sposób ludzie mają dostęp
do informacji?
Informacja jest organizowana. W jakim sposób?
Informacja jest rejestrowana i klasyfikowana zwłaszcza
przez jej grupowanie semantyczne
Przykład: Model Collinsa i Loftusa (1975) (semantic
network, spread of activation)
Model
4
Pamięć długotrwała
Pamięć długotrwała
Opisywano kilka typów pamięci długotrwałej
Pamięć proceduralna ( wiedza, jak , know how):
pamięć wykonywanych czynności lub sprawności (np.
stosowana gdy ludzie prowadzą samochód)
Pamięć deklaratywna ( wiedza, że , know what):
pamięć faktów, reguł, pojęć i zdarzeń
Obejmuje pamięć semantyczną i epizodyczną
Model
5
Pamięć długotrwała
Pamięć semantyczna :
pamięć wiedzy ogólnej, czyli faktów, reguł, pojęć i
sądów. Reprezentacje w pamięci semantycznej są
niezależne od konkretnego kontekstu. (np. pojęcia:
 liczba ,  kot , itd.)
Pamięć epizodyczna :
pamięć osobiście przeżytych zdarzeń. Pamięć zdarzeń
jest dołączona z kontekstami w których nastąpiły.
(np. pamięć tragedii  World Trade Center )
Model
Squire a model pamięci długotrwałej
6
Deficity pamięci
Deficyty pamięci krótkotrwałej i długotrwałej mogą być
niezależne od siebie (podwójna dysocjacja)
Pacjent HF (Milner, 1966)
- chirurgiczne uszkodzenie struktur skroniowych i hipokampa, w
celu leczenia epilepsji (padaczki)
- pamięć krótkotrwała w normie ( digit memory span w
normie)
- pacjent niezdolny do przechowywania nowych informacji w
pamięci długotrwałej (amnezja następcza)
Deficity pamięci
Dysocjacja odwrotna:
Pacjent KF (Warrington & Shallice, 1969)
- uszkodzenie regionu ciemieniowo  potylicznego
- deficyty pamięci krótkotrwałej (w teście  digit span test )
- nie wykryto natomiast żadnych deficytów w tworzeniu
wspomnień długotrwałych (w teście uczenia się par słów
skojarzonych)
7
Deficity pamięci
Deficity pamięci
Bardzo ważne: Rezultaty te poddają dyskusji model Atkinsona &
Shiffrina (1968). W rzeczywistości, jeśli byłoby konieczne
przechodzenie przez pamięć krótkotrwałą aby zachować informacje
w pamięci długotrwałej, przypadki takie jak KF nie byłyby możliwe
Bardziej realistyczna wydaje się struktura równoległa:
Pamięć krótkotrwała
Bodz
ce
Pamięć sensoryczna
do zapamiętania
Pamięć długotrwała
8
Deficity pamięci krótkotrwałej
Deficity pamięci krótkotrwałej
Jednym z modeli pamięci krótkotrwałej (working memory  pamięci
roboczej) który uzyskał poparcie w badaniach osób z uszkodzonym
mózgiem jest model Baddeleya (1986)
Jest to model pamięci krótkotrwałej u zdrowych osób, w którym
występują zarówno aktywne (np. procesy), jak i bierne (np.
przechowywanie informacji) składniki. Ulegają one dysocjacji u
pacjentów z uszkodzonym mózgiem
Model Baddeley a
9
Deficity pamięci długotrwałej
Amnezje
Dwa dysocjacyjne rodzaje amnezji opisywane w literaturze:
Amnezja wsteczna: utrata pamięci wydarzeń, które miały
miejsce przed wystąpieniem stanu bądz
czynnika
etiologicznego. W tym przypadku, pacjenci mają tendencję do
pamiętania wydarzeń, które miały miejsce dawno temu, mają
natomiast trudności w przypomnieniu sobie wydarzeń
dziejących się tuż przed urazem mózgu (gradient Ribot a)
Amnezja następcza: utrata pamięci wydarzeń, które miały
miejsce po wystąpieniu stanu bądz
czynnika etiologicznego. U
tych pacjentów, pamięć implicit jest zachowana
Deficity pamięci długotrwałej
100
80
60
Normalne
zapominanie
40
20
Pacjent amnestyczny
0
amnezja wsteczna amnezja następcza
x
przeszłość lezja teraz
niejszość
10
Deficity pamięci długotrwałej
Controls (n=16)
Korsakoff's (n=6)
0,8
Alzheimer's (n=8)
0,7
0,6
0,5
0,4
0,3
0,2
0,1
0
35-'44 45-'54 55-'64 65-'74 75-'84
Kopelman (1989)
News events test
Neuroanatomia amnezji
Wyjaśnienia zjawiska amnezji pozostają nadal bardziej
anatomiczne niż funkcjonalne &
Przykładowe regiony uważane za istotne w
deficytach pamięci długotrwałej:
Hipokamp
obszary sąsiednie takie jak: kora węchowa (entorhinal
cortex) i kora parahipokampalna (parahippocampal
cortex)
11
Neuroanatomia amnezji
Neuroanatomia amnezji
12
Neuroanatomia amnezji
Zaburzenia pamięci semantycznej
 The time has come,  the Walrus said,
 To talk of many things:
Of shoes - and ships - and sealing wax -
Of cabbages - and kings -
And why the sea is boiling hot -
And whether pigs have wings.
(Lewis Carrol)
13
Definicja semantyki w
neuropsychologii
" Jedna z możliwych definicji semantyki stosowanych w
neuropsychologii (dość ogólnikowa..):
 system semantyczny, dokładniej wiedza semantyczna  obiektów [of
the reference] w słownych i wzrokowych dziedzinach
(McKenna et Warrington, 1993)
Ale czym jest wiedza semantyczna...?
Występuje tu problem definicji
Deficyty pamięci semantycznej:
demencja semantyczna
Demencja semantyczna
Definicja:  deficyt pamięci semantycznej, podczas gdy pamięć
epizodyczna i inne funkcje poznawcze są zachowane 
(Saffran & Schwartz, 1994)
Symptomy (Hodge et al., 1992):
Deficyty pamięci semantycznej, anomia, deficyty rozumienia
słów, deficyty czytania, osłabiona fluencja kategorialna, brak
wiedzy ogólnej
Inne komponenty przetwarzania języka (fonologia i składnia)
są zachowane
14
Deficyty pamięci semantycznej:
demencja semantyczna
Normalna percepcja i nie upośledzona zdolność rozwiązywania
niewerbalnych problemów
Autobiograficzna i epizodyczna pamięć są względnie zachowane
Deficyty pamięci semantycznej:
deficyty specyficzne dla modalności
Deficity pamięci specyficzny dla modalności
Asocjacyjna agnozja wzrokowa: niezdolność do podania
znaczenia obiektu, kiedy jest prezentowany wzrokowo z
zachowaną zdolnością do podania znaczenia tego samego
obiektu, kiedy jego nazwa jest podana w formie pisemnej
(również, Warrington, 1975)
Przeciwstawna dysocjacja: McCarty & Warrington (1988), przypadek
T.O.B.
Zadania identyfikacji obrazów i słów:
Obrazy Słowa
istoty żywe 94% 33%
przedmioty 98% 89%
15
Deficyty pamięci semantycznej:
deficyty specyficzne dla modalności
Przykłady odpowiedzi dostarczanych przez T.O.C. :
słowo  nosorożec =  zwierze, inne funkcje nie
przychodzą mi do głowy
zdjęcie  nosorożca =  olbrzymi,waży ponad tonę i żyje w
Afryce
słowo  delfin =  ryba albo ptak
zdjęcie  delfina =  delfin żyje w wodzie& uczą je
wyskakiwania z wody(...)
Deficyty pamięci semantycznej:
deficyty specyficzne dla modalności
T.O.C. pokazuje:
- deficyt specyficzny dla słownej modalności
- efekt nadrzędnej kategorii semantycznej
- deficyt specyficzny dla danej kategorii
semantycznej (istoty żywe vs martwe przedmioty)
16
Deficyty pamięci semantycznej:
deficyty specyficzne dla kategorii
Deficyty swoiste dla kategorii semantycznej
istoty żywe vs przedmioty
Wybiórcze deficyty dla istot żywych (to jest najczęstsza
sytuacja)
Deficyty pamięci semantycznej:
deficyty specyficzne dla kategorii
Warrington & Shallice (1984), przypadek J.B.R i S.B.Y.
Przykłady odpowiedzi w zadaniu definiowania
słów:
 kompas =  instrument wskazujący kierunek, w
Przedmioty
którym się udajesz (J.B.R.)
 parasol =  przedmiot wykorzystywany do
ochrony przed deszczem (S.B.Y)
 róża =  roślina (J.B.R.)
Istoty żywe
 kaczka =  zwierzę (S.B.Y.)
17
Deficyty pamięci semantycznej:
deficyty specyficzne dla kategorii
Notatki:
- J.B.R. et S.B.Y. Również wykazywali deficyty w
identyfikacji przedmiotów jadalnych (naturalnych i
wyprodukowanych)
- J.B.R. Nie wykazywał deficytów związanych z
częściami ciała
- J.B.R. Miał problemy z rozpoznawaniem
instrumentów muzycznych
Pytanie : czy ten specyficzny deficyt dotyczący istot
żywych mógł być artefaktem?
Deficyty pamięci semantycznej:
deficyty specyficzne dla kategorii
Deficyty wybiórcze dla przedmiotów (podwójna
dysocjacja):
Warrington & McCarthy (1983), V.E.R.
Inne kategorie:
- owoce i warzywa
- kolory
- części ciała
- nazwy własne
18
Interpretacja deficytów pamięci
semantycznej
Jeden czy więcej systemów semantycznych ?
Teoria wielokrotnych systemów semantycznych (jako funkcja
modalności), Warrington & Shallice
Według Warrington a et Shallice istnieją dwa niezależne ,
oddzielne systemy semantyczne, specyficzne dla modalności:
system wzrokowy/ niewerbalny oraz system werbalny
Interpretacja deficytów pamięci
semantycznej
Wejście
Wejście
wzrokowe
słuchowe
System Wizualna Fonologiczna
klasyfikacji analiza formy forma analizy
perceptualnej słowa słowa
wzrokowy/niewer
Werbalny
balny system
semantyczny
system
semantyczny
19
Interpretacja deficytów pamięci
semantycznej
Dane wspierające teorię wielokrotnych systemów
(Shallice 1987) :
1. Specyficzny dla modalności efekt
prymowania
2. Afazja specyficzna dla modalności
3. Specyficzne dla modalności deficyty
semantyczne
Krytyka teorii wielokrotnych systemów semantycznych :
model O.U.C.H. (Caramazza i wsp. 1990)
20