DEFINICJE I ISTOTA EKONOMICZNA
Instrument finansowy - każda umowa, która skutkuje jednocześnie
powstaniem składnika aktywów finansowych u jednej jednostki
gospodarczej i zobowiÄ…zania finansowego lub instrumentu
kapitałowego u drugiej jednostki gospodarczej.
kapitałowego u drugiej jednostki gospodarczej.
INSTRUMENTY FINANSOWE
INSTRUMENTY FINANSOWE
Instrument
w polskich regulacjach rachunkowości
finansowy
I strona II strona
kontraktu kontraktu
ZobowiÄ…zanie Instrument
Aktywo
finansowe kapitałowy
finansowe
Opracowanie: dr Przemysław Czajor
Katedra Rachunkowości , Wydział Zarządzania, Uniwersytet A
ódzki
dr Przemysław Czajor, Katedra Rachunkowości UA
2
DEFINICJE I ISTOTA EKONOMICZNA DEFINICJE I ISTOTA EKONOMICZNA
Składnik aktywów finansowych stanowi taki składnik Zobowiązanie finansowe 
aktywów, który ma postać:
każda umowa, z której wynika zobowiązanie do:
dostarczenia drugiej stronie umowy środków pieniężnych lub innego
dostarczenia drugiej stronie umowy środków pieniężnych lub innego
aktywów pieniężnych,
aktywów pieniężnych,
składnika aktywów finansowych,
umownego prawa do otrzymania aktywów pieniężnych
wymiany instrumentu finansowego z innÄ… jednostkÄ… na niekorzystnych
warunkach
umownego prawa do wymiany instrumentów
finansowych z innÄ… jednostkÄ… gospodarczÄ… na
korzystnych warunkach,
instrumentu kapitałowego innej jednostki gospodarczej.
Instrument kapitałowy  kontrakt, z którego wynika
prawo do majątku jednostki, pozostałego po zaspokojeniu
lub zabezpieczeniu wszystkich wierzycieli
dr Przemysław Czajor, Katedra Rachunkowości UA
3 dr Przemysław Czajor, Katedra Rachunkowości UA
4
ZA
OŻONE INSTRUMENTY FINANSOWE
PRZYKA
ADY INSTRUMENTÓW FINANSOWYCH
Wystawca złożonego instrumentu finansowego powinien
środki pieniężne (gotówka, kwoty na rachunku bankowym)
ocenić warunki umowy w celu określenia, czy instrument
lokaty bankowe,
taki zawiera zarówno zobowiązanie, jak i instrument
czeki i weksle,
czeki i weksle,
kapitałowy. Jeżeli tak, wówczas należy zaklasyfikować je
kapitałowy. Jeżeli tak, wówczas należy zaklasyfikować je
akcje i udziały (obce oraz własne),
oddzielnie
prawa do akcji,
certyfikaty inwestycyjne,
W momencie początkowego ujęcia do części kapitałowej
pożyczki i kredyty,
przypisuje się wartość pozostałą po odjęciu od wartości
obligacje i inne dłużne papiery wartościowe,
instrumentu złożonego jako całości, wartości godziwej
instrumenty pochodne (w tym wbudowane instrumenty pochodne): przypisanej części zobowiązaniowej (dłużnej)
instrumenty pochodne (w tym wbudowane instrumenty pochodne): przypisanej części zobowiązaniowej (dłużnej)
Wartość
opcje, warranty, kontrakty futures, forward (NDF oraz z dostawÄ…
Wartość
elementu Wartość godziwa
fizycznÄ…), transakcje swap, FRA (Forward Rate Agreement), &
godziwa
kapitałowego = % elementu
instrumentu
należności nabyte w drodze obrotu wierzytelnościami
instrumentu zobowiÄ…zaniowego
złożonego
złożonego
dr Przemysław Czajor, Katedra Rachunkowości UA
5 dr Przemysław Czajor, Katedra Rachunkowości UA
6
KLASYFIKACJA INSTRUMENTÓW FINANSOWYCH
ZA
OŻONE INSTRUMENTY FINANSOWE
wg ROZPORZ
DZENIA O INSTRUMENTACH FINANSOWYCH
Przykład
Aktywa i zobowiÄ…zania finansowe przeznaczone do
Jednostka ALFA wyemitowała 1 stycznia 2001r. 1000 5-letnich obligacji
zamiennych na akcje w cenie nominalnej 1.000.000 zł (łącznie). Odsetki
obrotu
wypłacane są raz do roku z dołu (na koniec okresu) przy zastosowaniu
oprocentowania wynoszÄ…cego 7,5%
oprocentowania wynoszÄ…cego 7,5%
Udzielone pożyczki i należności własne
Udzielone pożyczki i należności własne
Ponadto przyjęto założenie, że rynkowa stopa procentowa dla podobnych
zobowiązań bez opcji wynosiła 12%.
Aktywa finansowe utrzymywane do terminu
Dla uproszczenia zakłada się, że stopy procentowe nie ulegają zmianie przez
wymagalności
okres 5 lat.
Aktywa finansowe dostępne do sprzedaży
Wyniki obliczeń:
Wyniki obliczeń:
Wartość bieżąca nominału = 1.000.000 / (1+ 0,12)5 = 567.427
Zobowiązania finansowe inne niż przeznaczone do
Zobowiązania finansowe inne niż przeznaczone do
Wartość bieżąca kwoty odsetek = 75.000 x [1-1/(1+0,12)5]/0,12 = 270.358
Wartość bieżąca kwoty odsetek = 75.000 x [1-1/(1+0,12)5]/0,12 = 270.358
Razem element zobowiÄ…zaniowy = 837.785
obrotu
Element kapitałowy = 1.000.000  837.785 = 162.215
Wpływy z emisji obligacji = 1.000.000
dr Przemysław Czajor, Katedra Rachunkowości UA
7 dr Przemysław Czajor, Katedra Rachunkowości UA
8
KLASYFIKACJA INSTRUMENTÓW FINANSOWYCH KLASYFIKACJA INSTRUMENTÓW FINANSOWYCH
Do aktywów finansowych przeznaczonych do obrotu zalicza się Warunek możliwości i utrzymania aktywów do terminu wymagalności
aktywa nabyte w celu osiągnięcia korzyści ekonomicznych wynikających z
nie jest w szczególności spełniony gdy:
krótkoterminowych zmian cen oraz wahań innych czynników rynkowych albo
jednostka zamierza utrzymać określone instrumenty przez pewien
krótkiego czasu trwania nabytego instrumentu, a także inne aktywa finansowe,
krótkiego czasu trwania nabytego instrumentu, a także inne aktywa finansowe,
czas, lecz nie ustala, że zakończenie tego okresu nastąpi w terminie
czas, lecz nie ustala, że zakończenie tego okresu nastąpi w terminie
bez względu na zamiary jakimi kierowano się przy zawieraniu kontraktu, jeżeli
wymagalności,
stanowią one składnik portfela podobnych aktywów finansowych, co do
kwota możliwa do uzyskania od emitenta po wykonaniu przez niego
którego duże jest prawdopodobieństwo realizacji w krótkim terminie
opcji kupna znacząco odbiega od wartości instrumentu wynikającej z
zakładanych korzyści ekonomicznych.
ksiÄ…g rachunkowych,
jednostka nabywa dłużny instrument finansowy z opcją zamiany na
Do aktywów finansowych lub zobowiązań finansowych przeznaczonych
instrumenty kapitałowe, chyba że wykonanie opcji jest możliwe w
do obrotu zalicza siÄ™ pochodne instrumenty finansowe, z wyjÄ…tkiem
terminie wymagalności ustalonym dla instrumentu dłużnego albo inne
przypadku gdy jednostka uznaje zawarte kontrakty za instrumenty
przypadku gdy jednostka uznaje zawarte kontrakty za instrumenty
uzasadnione okoliczności wskazują na małe prawdopodobieństwo
uzasadnione okoliczności wskazują na małe prawdopodobieństwo
zabezpieczające. Do zobowiązań finansowych przeznaczonych do obrotu
wykonania opcji,
zalicza się również zobowiązanie do dostarczenia pożyczonych papierów
jednostka nie dysponuje środkami na finansowanie aktywów do
wartościowych oraz innych instrumentów finansowych, w przypadku zawarcia
terminu wymagalności,
przez jednostkę umowy sprzedaży krótkiej.
przepisy prawa, statut albo zawarte umowy ograniczają możliwość
utrzymania aktywów do terminu wymagalności.
dr Przemysław Czajor, Katedra Rachunkowości UA
9 dr Przemysław Czajor, Katedra Rachunkowości UA
10
Brak negatywnych skutków
KLASYFIKACJA INSTRUMENTÓW FINANSOWYCH
Naruszenie warunków utrzymywania aktywów
Naruszenie warunków utrzymywania do
finansowych do terminu wymagalności
terminu wymagalności:
dotyczyło nieznacznej wartości składników
dotyczyło nieznacznej wartości składników
2-letni zakaz klasyfikacji do tej kategorii,
portfela,
przeklasyfikowanie pozostałych składników aktywów
nastąpiło:
w tej kategorii
w dniu bliskim terminowi wymagalności,
po dniu, w którym co najmniej 90% wartości nominalnej
Instrumenty
zostało spłacone,
finansowe
finansowe
na skutek zdarzeń trudnych do przewidzenia w
utrzymywane
momencie zaliczenia instrumentu finansowego do
do terminu
aktywów utrzymywanych do terminu wymagalności.
wymagalności
dr Przemysław Czajor, Katedra Rachunkowości UA
12
KLASYFIKACJA INSTRUMENTÓW FINANSOWYCH KLASYFIKACJA INSTRUMENTÓW FINANSOWYCH
Do pożyczek udzielonych i należności własnych
Pożyczki udzielone i należności własne, które jednostka
zalicza się niezależnie od terminu ich wymagalności
przeznacza do sprzedaży w krótkim terminie, zalicza się
przeznacza do sprzedaży w krótkim terminie, zalicza się
(zapłaty), aktywa finansowe powstałe na skutek wydania
(zapłaty), aktywa finansowe powstałe na skutek wydania
do aktywów finansowych przeznaczonych do obrotu.
bezpośrednio drugiej stronie kontraktu środków
pieniężnych.
Do pożyczek udzielonych i należności własnych zalicza
Do pożyczek udzielonych i należności własnych nie
się także obligacje i inne dłużne instrumenty finansowe
zalicza się nabytych pożyczek ani należności, a także
nabyte w zamian za wydane bezpośrednio drugiej stronie
wpłat dokonanych przez jednostkę celem nabycia
instrumentów kapitałowych nowych emisji, również
kontraktu środki pieniężne, jeżeli z zawartego kontraktu
wtedy gdy nabycie następuje w pierwszej ofercie
jednoznacznie wynika, że zbywający nie utracił kontroli
publicznej lub w obrocie pierwotnym, a w przypadku
nad wydanymi instrumentami finansowymi.
praw do akcji - także w obrocie wtórnym.
dr Przemysław Czajor, Katedra Rachunkowości UA
13 dr Przemysław Czajor, Katedra Rachunkowości UA
14
WYCENA NA DZIEC
BILANSOWY
UWAGA! Do pożyczek i należności (wg MSR 39) zalicza się
pożyczek i należności
niepochodne aktywa finansowe, z ustalonymi bÄ…dz
dającymi się ustalić
RODZAJ INSTRUMENTU PARAMETR WYCENY
płatnościami, które nie są notowane na aktywnym rynku.
Poprzednia wersja MSR 39 definiowała  pożyczki udzielone i należności jako
Poprzednia wersja MSR 39 definiowała  pożyczki udzielone i należności jako
przeznaczone do obrotu WARTOŚĆ GODZIWA
przeznaczone do obrotu WARTOŚĆ GODZIWA
aktywa finansowe powstałe na skutek wydania drugiej stronie kontraktu
dostępne do sprzedaży WARTOŚĆ GODZIWA
środków pieniężnych, przekazania dóbr, towarów bądz
świadczenia usług na
jej rzecz.
pożyczki udzielone i SKORYGOWANA CENA
należności własne NABYCIA
W polskim Rozporządzeniu o instrumentach finansowych:  ... powstałe na
utrzymywane do terminu SKORYGOWANA CENA
utrzymywane do terminu SKORYGOWANA CENA
skutek wydania drugiej stronie kontraktu środków pieniężnych
wymagalności NABYCIA
Dlatego w świetle polskich regulacji rachunkowości należności z tytułu
polskich regulacji rachunkowości
zobowiÄ…zania finansowe
SKORYGOWANA CENA
inne niż przeznaczone do
dostaw i usług nie stanowią składnika aktywów finansowych, natomiast w
nie stanowiÄ…
NABYCIA
obrotu
świetle MSR/MSSF - TAK
MSR/MSSF TAK
dr Przemysław Czajor, Katedra Rachunkowości UA
16
dr Przemysław Czajor, Katedra Rachunkowości UA
15
WYCENA NA DZIEC
BILANSOWY WYCENA NA DZIEC
BILANSOWY
UWAGA! W przypadku aktywów finansowych
Aktywa finansowe Pozostałe aktywa i
dostępnych do sprzedaży, będących dłużnymi
dostępne do zobowiązania
papierami wartościowymi wycenianymi w wartości
papierami wartościowymi wycenianymi w wartości
sprzedaży finansowe
sprzedaży finansowe
godziwej z ujęciem skutków wyceny w kapitale z
aktualizacji wyceny, na kapitał odniesiona zostaje
różnica (nadwyżka) między wartością godziwą
składnika aktywów finansowych a jego wartością w
kapitał z aktualizacji wynik finansowy
skorygowanej cenie nabycia.
skorygowanej cenie nabycia.
wyceny
wyceny
lub
wynik finansowy
dr Przemysław Czajor, Katedra Rachunkowości UA
17 dr Przemysław Czajor, Katedra Rachunkowości UA
18
ZASADY WYCENY INSTRUMENTÓW FINANSOWYCH
ZASADY WYCENY INSTRUMENTÓW FINANSOWYCH
WYCENA NA DZIEC
BILANSOWY WYCENA NA DZIEC
BILANSOWY
SKORYGOWANA CENA NABYCIA (zamortyzowany koszt) EFEKTYWNA STOPA PROCENTOWA  stopa, za pomocÄ…
której następuje zdyskontowanie do bieżącej wartości
cena nabycia w jakiej składnik aktywów finansowych lub
związanych z instrumentem finansowym przyszłych
zobowiązań finansowych został po raz pierwszy wprowadzony do
przepływów pieniężnych oczekiwanych w okresie do terminu
ksiąg rachunkowych (wartość początkowa), pomniejszona o
wymagalności, a w przypadku instrumentów o zmiennej stopie
spłaty wartości nominalnej (kapitału podstawowego),
procentowej - do terminu następnego oszacowania przez rynek
odpowiednio skorygowana o skumulowanÄ… kwotÄ™
poziomu odniesienia. Efektywna stopa procentowa stanowi
zdyskontowanej różnicy między wartością początkową składnika i
wewnętrzną stopę zwrotu składnika aktywów lub zobowiązania
jego wartością w terminie wymagalności, wyliczoną za pomocą
finansowego za dany okres. Przy wyliczeniu skumulowanej
efektywnej stopy procentowej, a także pomniejszona o odpisy
kwoty dyskonta aktywów finansowych i zobowiązań
kwoty dyskonta aktywów finansowych i zobowiązań
aktualizujące wartość.
finansowych za pomocÄ… efektywnej stopy procentowej
uwzględnia się wszelkie opłaty płacone lub otrzymywane przez
strony kontraktu.
dr Przemysław Czajor, Katedra Rachunkowości UA
19 dr Przemysław Czajor, Katedra Rachunkowości UA
20
PRZYKA
AD  rozliczenie dyskonta
Rozliczenie dyskonta metodÄ… liniowÄ…
Rozliczenie dyskonta metodÄ… liniowÄ…
okres koszt
Spółka wyemitowała obligację o wartości nominalnej 1.600, której
cena emisyjna wynosi 1.000
1 200,00
1 200,00
Termin wykupu obligacji przypada za 3 lata
Dyskonto w kwocie 600 stanowi koszt finansowy
2 200,00
Sposób rozliczenia dyskonta:
3 200,00
metoda liniowa
" 600,00
" 600,00
metoda efektywnej stopy procentowej (zgodna z
metoda efektywnej stopy procentowej (zgodna z
rozporzÄ…dzeniem o instrumentach finansowych i MSR 39)
dr Przemysław Czajor, Katedra Rachunkowości UA
21 dr Przemysław Czajor, Katedra Rachunkowości UA
22
Porównanie rozliczenia dyskonta według efektywnej stopy
Porównanie rozliczenia dyskonta według efektywnej stopy
Rozliczenie dyskonta metodÄ… efektywnej stopy procentowej
Rozliczenie dyskonta metodÄ… efektywnej stopy procentowej
procentowej a według metody liniowej
procentowej a według metody liniowej
240
oprocent przepływy zamortyzowany
Okres Płatność BO
owanie pien. koszt na BZ
220
0 1000 1000,00 169,61 0 1169,61
1 0 1169,61 198,37 0 1367,98
200
2 0 1367,98 232,02 0 1600,00
3 -1600 600,00
180
180
metoda liniowa
metoda liniowa
IRR= 16,961%
metoda ef.s.proc.
160
okres
1 2 3
dr Przemysław Czajor, Katedra Rachunkowości UA
23 dr Przemysław Czajor, Katedra Rachunkowości UA
24
koszt
PRZYKA
AD  ZAMORTYZOWANY KOSZT A KOSZTY PRZYKA
AD  ZAMORTYZOWANY KOSZT A KOSZTY
TRANSAKCYJNE TRANSAKCYJNE
Zamortyzowany Oprocentowa Zamortyzowany
Okres Przepływy Spłaty
koszt na BO nie koszt na BZ
0 920
Spółka ALFA zaciągnęła 3-letnią pożyczkę w wysokości 1.000 j.p.,
1 -200 920,00 221,17 200,00 941,17
2 -200 941,17 226,26 200,00 967,43
2 -200 941,17 226,26 200,00 967,43
oprocentowaną 20% od wartości nominalnej. Płatności odsetek
oprocentowaną 20% od wartości nominalnej. Płatności odsetek
3 -1200 967,43 232,57 1200,00 0,00
dokonywane są na koniec każdego roku. Na koniec 3-go roku
IRR 24,04%
spłacana jest kwota nominalna pożyczki. Koszty związane z
Rok 0 Rok 1
udzieleniem pożyczki wynoszą 80 j.p.
Środki pieniężne Środki pieniężne Wynik finansowy
920 Pożyczki 200 221,17
Harmonogram przepływów:
920 Pożyczki
21,17
rok 0: + 920
Rok 2 Rok 3 (spłata raty)
Rok 2 Rok 3 (spłata raty)
Środki pieniężne Wynik finansowy Środki pieniężne Wynik finansowy
rok 1: - 200
200 226,26 200 232,57
Pożyczki Pożyczki
rok 2: - 200
26,26 32,57
rok 3: - 1.200
Rok 3 (spłata kapitału)
Środki pieniężne Pożyczki
1.000 1.000
dr Przemysław Czajor, Katedra Rachunkowości UA
25 dr Przemysław Czajor, Katedra Rachunkowości UA
26
PRZYKA
AD  PA
ATNOÅšCI W TRAKCIE ROKU PRZYKA
AD  PA
ATNOÅšCI W TRAKCIE ROKU
Spółka CHARLIE zaciągnęła 31.10.20X1 r. 3-letni kredyt w wysokości 6.000 j.p.
Kredyt jest oprocentowany na poziomie 15% od wartości nominalnej nie
spłaconego kapitału. Raty kapitałowe (równe w wysokości 2.000 j.p.) wraz z
odsetkami spłacane są na dni 31.X. kolejnych lat, a odsetki na 30.IV. i 31.X.
kolejnych lat. Prowizja pobrana przez bank w momencie udzielenia kredytu
kolejnych lat. Prowizja pobrana przez bank w momencie udzielenia kredytu
wyniosła 100 j.p.
Harmonogram przepływów pieniężnych:
Data Przepływ
31.10.20X1 + 5.900
30.04.20X2 - 450
31.10.20X2 - 2.450
Zamortyzowany koszt na koniec roku (31.12) 2001:
Zamortyzowany koszt na koniec roku (31.12) 2001:
30.04.20X3 - 300
61
31.10.20X3 - 2.300 îÅ‚
365
oprocentowanie = 5.900× (1 + IRR) - 1Å‚Å‚
ïÅ‚ śł
30.04.20X4 - 150
ðÅ‚ ûÅ‚
=154; zamortyzowany koszt na koniec 2001 r. = 6.054
31.10.20X4 - 2.150
dr Przemysław Czajor, Katedra Rachunkowości UA
27 dr Przemysław Czajor, Katedra Rachunkowości UA
28
ZASADY WYCENY INSTRUMENTÓW FINANSOWYCH
ZASADY WYCENY INSTRUMENTÓW FINANSOWYCH
WYCENA INSTRUMENTÓW DA
UŻNYCH DOST
PNYCH DO
WYCENA INSTRUMENTÓW DA
UŻNYCH DOST
PNYCH DO SPRZEDAŻY
SPRZEDAŻY
Spółka X nabywa za 7.000 zł instrument dłużny, którym jest obligacja 5-
letnia Skarbu Państwa o cenie nominalnej 10.000 zł. Obligacja zostaje
zaklasyfikowana jako składnik aktywów finansowych dostępnych do
Wartość Zamortyzowany Wpływ na Wpływ na
Wartość Zamortyzowany Wpływ na Wpływ na
Koniec roku Różnica
Koniec roku Różnica
koszt
godziwa wynik kapitał
sprzedaży, ponieważ zarząd spółki rozważa możliwość wcześniejszej
sprzedaży.
1 7600 7518 82 518 + 82
Obligacja podlega wycenie w wartości godziwej ustalonej na podstawie
2 8000 8073 -73 555 -155
notowań giełdowych. Wartość godziwa obligacji na koniec początkowych
czterech lat jej utrzymywania wynosi odpowiednio: 7.600, 8.000, 8.500,
3 8500 8670 -170 597 -97
9.350.
9.350.
4 9350 9311 39 641 + 209
Zamortyzowany koszt (skorygowana cena nabycia) tej obligacji określono
5 10000 10000 0 689 - 39
dla odpowiednich okresów na poziomie: 7.518, 8.073, 8.670, 9.311.
dr Przemysław Czajor, Katedra Rachunkowości UA
29 dr Przemysław Czajor, Katedra Rachunkowości UA
30
Najlepszym odzwierciedleniem wartości godziwej są publikowane notowania
pochodzÄ…ce z aktywnego rynku (cena rynkowa)
W sytuacji, gdy określony składnik jest notowany na kilku aktywnych
rynkach, za z
ródło wartości godziwej składnika należy przyjąć najbardziej
korzystny rynek, do którego jednostka ma bezpośredni dostęp
W sytuacji, gdy nie ma aktywnego rynku lub notowań danego
W sytuacji, gdy nie ma aktywnego rynku lub notowań danego
WYCENA WEDA
UG WARTOÅšCI GODZIWEJ
WYCENA WEDA
UG WARTOÅšCI GODZIWEJ
WYCENA WEDA
UG WARTOÅšCI GODZIWEJ
WYCENA WEDA
UG WARTOÅšCI GODZIWEJ
składnika na takim rynku, wówczas wartość godziwą można ustalić
na podstawie:
cen z ostatnio przeprowadzonych transakcji
modeli wyceny opcji
aktualnych wartości godziwych instrumentów o takiej samej
charakterystyce
zdyskontowanych przepływów pieniężnych
Jeśli nadal nie jest możliwe ustalenie wartości godziwej (sytuacja taka może
wystąpić w przypadku nie notowanych instrumentów kapitałowych), takie
składniki aktywów finansowych należy wycenić w wysokości kosztu (ceny
nabycia)
dr Przemysław Czajor, Katedra Rachunkowości UA
32
WYCENA WEDA
UG WARTOÅšCI GODZIWEJ
UTRATA WARTOŚCI AKTYWÓW FINANSOWYCH
PRZYKA
AD
Utrata wartości składnika aktywów finansowych występuje w
Spółka zawarła 20. marca kontrakt terminowy forward na kupno
Spółka zawarła 20. marca kontrakt terminowy forward na kupno
sytuacji, gdy wartość bilansowa tego składnika jest niższa od
100.000Ź po kursie 3,5825 z datą wykonania 31. lipca. Kurs
100.000Ź po kursie 3,5825 z datą wykonania 31. lipca. Kurs
natychmiastowy w dniu zawarcia kontraktu wynosił 3,5560.
natychmiastowy w dniu zawarcia kontraktu wynosił 3,5560. wartości odzyskiwalnej, czyli oczekiwanej wartości bieżącej
przyszłych przepływów pieniężnych, jakie jednostka oczekuje
przyszłych przepływów pieniężnych, jakie jednostka oczekuje
Dzień bilansowy Spółki przypada na 30. czerwca. Kurs natychmiastowy
Dzień bilansowy Spółki przypada na 30. czerwca. Kurs natychmiastowy
Dzień bilansowy Spółki przypada na 30. czerwca. Kurs natychmiastowy
Dzień bilansowy Spółki przypada na 30. czerwca. Kurs natychmiastowy
zrealizować w związku z tym składnikiem.
na 30. czerwca wynosi 3,6625, a kurs terminowy z dniem wykonania 31.
na 30. czerwca wynosi 3,6625, a kurs terminowy z dniem wykonania 31.
lipca wynosi 3,6750
lipca wynosi 3,6750
Analizując przesłanki świadczące o utracie wartości należy
kupno w EUR -100 000,00 dokonać rozróżnienia pomiędzy utratą wartości a ryzykiem
kurs forward 3,5825
kredytowym. Instrumenty o charakterze wierzytelności
dyskonto:
dyskonto:
wart. nominalna -358 250,00
charakteryzują się bowiem ryzykiem kredytowym i możliwość
31 dni
31 dni
dyskonto 0,9952
ich nieściągalności jest rzeczą naturalną. Odpis utraty wartości
wart. bieżąca -356 538,36
stopa procentowa = 6%
stopa procentowa = 6%
stopa procentowa = 6% powinien być dokonany w ich przypadku wówczas, kiedy
stopa procentowa = 6% powinien być dokonany w ich przypadku wówczas, kiedy
nieściągalność zostanie uprawdopodobniona lub stanie się
sprzedaż 367 500,00
faktem dokonanym
dyskonto 0,9952
W pierwszej kolejności przeprowadzana jest ocena utraty wartości
wart. bieżąca 365 744,17
w odniesieniu do pojedynczych (indywidualnych) składników
aktywów finansowych
wartość godziwa 9 205,81
33
dr Przemysław Czajor, Katedra Rachunkowości UA
34
dr Przemysław Czajor, Katedra Rachunkowości UA

UTRATA WARTOŚCI AKTYWÓW FINANSOWYCH
UTRATA WARTOŚCI AKTYWÓW FINANSOWYCH
Przesłanki utraty wartości składnika aktywów finansowych: Odpisy aktualizujące wartość składnika aktywów finansowych lub portfela
podobnych składników aktywów finansowych ustala się jako różnicę między
znaczące trudności finansowe emitenta lub dłużnika,
wartością tych aktywów wynikającą z ksiąg rachunkowych na dzień wyceny i
możliwą do odzyskania kwotą. Kwotę możliwą do odzyskania stanowi bieżąca
niedotrzymanie warunków umowy, np. niespłacenie albo zaleganie
niedotrzymanie warunków umowy, np. niespłacenie albo zaleganie
wartość przyszłych przepływów pieniężnych oczekiwanych przez jednostkę,
ze spłacaniem odsetek lub kwoty głównej;
zdyskontowana za pomocÄ…
przyznanie pożyczkobiorcy przez pożyczkodawcę, ze względów
efektywnej stopy procentowej, którą jednostka stosowała dotychczas
ekonomicznych lub prawnych, wynikających z trudności
wyceniając przeszacowywany składnik aktywów finansowych lub portfel
finansowych pożyczkobiorcy, udogodnienia, które w innym
podobnych składników aktywów finansowych - w przypadku aktywów
wypadku nie zostałoby udzielone;
finansowych wycenianych w wysokości skorygowanej ceny nabycia
wysokie prawdopodobieństwo upadłości lub innej reorganizacji bieżącej rynkowej stopy procentowej stosowanej do podobnych
finansowej pożyczkobiorcy; instrumentów finansowych - w przypadku aktywów finansowych wycenianych
w wartości godziwej
zanik aktywnego rynku na dany składnik aktywów finansowych ze
względu na trudności finansowe (ale nie z powodu wycofania bieżącej rynkowej stopy procentowej stosowanej do podobnych
danych aktywów z publicznego obrotu) instrumentów finansowych - w przypadku pozostałych aktywów finansowych
dr Przemysław Czajor, Katedra Rachunkowości UA
35 dr Przemysław Czajor, Katedra Rachunkowości UA
36
UTRATA WARTOŚCI AKTYWÓW FINANSOWYCH UTRATA WARTOŚCI AKTYWÓW FINANSOWYCH
Przykład
Przykład
Założenia takie same, jak w przykładzie poprzednim, ale pożyczka została nabyta i
Jednostka A udzieliła w roku 2002 pożyczki w wartości nominalnej 150.000zł jednostce
zakwalifikowana jako składnik aktywów finansowych dostępnych do sprzedaż.
Wartość godziwa w dniu stwierdzenia utraty wartości wynosi 170.000zł
B. Oprocentowanie pożyczki wynosi 20% za okres 3 lat i pożyczka ma zostać zwrócona
Stopa zwrotu wolna od ryzyka wynosiła w dniu nabycia pożyczki 4,27 %
Stopa zwrotu wolna od ryzyka wynosiła w dniu nabycia pożyczki 4,27 %
31 grudnia 2005r. w wysokości 180.000zł. Efektywna stopa procentowa na moment
Stopa zwrotu wolna od ryzyka w dniu szacowania utraty wartości 6 %
udzielenia pożyczki wynosi 6,27%.
Pożyczka została zaklasyfikowana do kategorii pożyczki udzielone i należności własne.
dzień nabycia dzień szacowania utraty
pożyczki wartości
Na 31 grudnia 2004r staje się oczywiste, że jednostka B doświadcza poważnych
rynkowa stopa zwrotu
problemów finansowych i nie będzie w stanie wypełnić zobowiązań z tytułu zaciągniętej
4,27 % 6,00 %
wolna od ryzyka
pożyczki, zobowiązuje się jednak do spłacenia 140.000 zł. Wartość bilansowa pożyczki
premia za ryzyko 2,00 % 2,00 %
na ten dzień w skorygowanej cenie nabycia wynosi 169.387 zł.
efektywna stopa
6,27 % 8,00 %
procentowa
Wartość odzyskiwalna = 140.000 / 1,0627 = 131.740 zł
Wartość odzyskiwalna wynosi: 140.000 / 1,08 = 129.630 zł
Utrata wartości = 169.387  131.740 = 37.647 zł
Utrata wartości wynosi: 170.000  129.630 = 40.370 zł
dr Przemysław Czajor, Katedra Rachunkowości UA
37 dr Przemysław Czajor, Katedra Rachunkowości UA
38
UTRATA WARTOŚCI AKTYWÓW FINANSOWYCH INSTRUMENTY POCHODNE  ISTOTA I CHARAKTERYSTYKA
Instrument pochodny  instrument finansowy, którego:
Ujęcie wynikowe
AKTYWA PASYWA
wartość jest zależna od zmiany wartości instrumentu bazowego, to jest
określonej stopy procentowej, ceny papieru wartościowego lub towaru,
określonej stopy procentowej, ceny papieru wartościowego lub towaru,
kursu wymiany walut, indeksu cen lub stóp, oceny wiarygodności
Aktywa finansowe Wynik finansowy
kredytowej lub indeksu kredytowego, albo innej podobnej wielkości
37 647 “! 37 647 “!
nabycie nie powoduje poniesienia żadnych wydatków początkowych,
Ujęcie kapitałowe
albo wartość netto tych wydatków jest niska w porównaniu do wartości
AKTYWA PASYWA
innych umów, których cena podobnie zależy od zmiany warunków
Kapitał z aktualizacji wyceny
Kapitał z aktualizacji wyceny
rynkowych
613 “!
rozliczenie nastąpi w przyszłości
Aktywa finansowe Wynik finansowy
40 370 “! 39 757 “!
dr Przemysław Czajor, Katedra Rachunkowości UA
39 dr Przemysław Czajor, Katedra Rachunkowości UA
40
UJ
CIE INSTRUMENTÓW POCHODNYCH I SKUTKÓW ICH
INSTRUMENTY POCHODNE  ISTOTA I CHARAKTERYSTYKA
WYCENY W KSI
GACH RACHUNKOWYCH
Do instrumentów pochodnych zalicza się w szczególności
transakcje terminowe, takie jak kontrakty forward lub
transakcje terminowe, takie jak kontrakty forward lub
Instrumenty
Instrumenty
futures, pochodne
opcje
Instrumenty Instrumenty
opcyjne nieopcyjne
kontrakty swap
Inwestycja Brak inwestycji
poczÄ…tkowa poczÄ…tkowej
dr Przemysław Czajor, Katedra Rachunkowości UA
41 dr Przemysław Czajor, Katedra Rachunkowości UA
42
INSTRUMENTY POCHODNE
INSTRUMENTY POCHODNE
UJ
CIE INSTRUMENTÓW POCHODNYCH I SKUTKÓW ICH
WYCENY W KSI
GACH RACHUNKOWYCH
Opcje
Opcje
Spółka X kupuje od spółki Y opcje kupna waluty. Cena, jaka jest
Przykład
Przykład
płacona za opcję, została ustalona w kwocie 100 zł.
Spółka KINGSAJZ eksportuje towary, za które otrzymuje płatności
w euro. Z tego powodu obawia siÄ™ nadmiernego umocnienia
w euro. Z tego powodu obawia siÄ™ nadmiernego umocnienia
Spółka X
Spółka X
złotówki. W związku z powyższym zawarła umowę z bankiem, w
Aktywa finansowe Środki pieniężne
wyniku której bank zobowiązał się kupić (w określonym terminie,
100 100
np. za dziewięć miesięcy) 100.000 Ź od spółki KINGSAJZ po kursie
Spółka Y 3,20 zł/Ź . Jeśli natomiast kurs ukształtuje się na poziomie powyżej
Zobowiązania finansowe Środki pieniężne 3,35 zł/Ź , wówczas spółka KINGSAJZ będzie zobowiązana
Zobowiązania finansowe Środki pieniężne 3,35 zł/Ź , wówczas spółka KINGSAJZ będzie zobowiązana
100 100 sprzedać bankowi 200.000 Ź po 3,35 zł/Ź .
Kurs wymiany na dzień bilansowy wynosi 3,60 zł/Ź
44
dr Przemysław Czajor, Katedra Rachunkowości UA
43
dr Przemysław Czajor, Katedra Rachunkowości UA

INSTRUMENTY POCHODNE INSTRUMENTY POCHODNE
INSTRUMENTY POCHODNE INSTRUMENTY POCHODNE
Opcje Opcje
Opcje Opcje
Wynik na transakcji w zależności od kursu PLN/EUR
Istota zawartej umowy:
kurs opcja put opcja call razem
2,90 30 000 0 30 000
opcja put (sprzedaży) wystawiona przez bank (nabyta przez
2,95 25 000 0 25 000
2,95 25 000 0 25 000
spółkę KINGSAJZ) o kursie wykonania 3,20 zł/Ź
spółkę KINGSAJZ) o kursie wykonania 3,20 zł/Ź 3,00 20 000 0 20 000
3,05 15 000 0 15 000
3,10 10 000 0 10 000
opcja call (kupna) wystawiona przez spółkę KINGSAJZ o
3,15 5 000 0 5 000
kursie wykonania 3,35 zł/Ź
3,20 0 0 0
3,25 0 0 0
3,30 0 0 0
3,35 0 0 0
Obie opcje powinny zostać ujęte odrębnie jako:
3,40 0 -10 000 -10 000
3,45 0 -20 000 -20 000
składnik aktywów finansowych przeznaczonych do obrotu 
składnik aktywów finansowych przeznaczonych do obrotu 
3,50 0 -30 000 -30 000
3,50 0 -30 000 -30 000
opcja nabyta przez Spółkę KINGSAJZ
3,55 0 -40 000 -40 000
3,60 0 -50 000 -50 000
składnik zobowiązań finansowych przeznaczonych do obrotu
3,65 0 -60 000 -60 000
3,70 0 -70 000 -70 000
 opcja wystawiona przez Spółkę KINGSAJZ
3,75 0 -80 000 -80 000
3,80 0 -90 000 -90 000
3,85 0 -100 000 -100 000
3,90 0 -110 000 -110 000
45 46
3,95 0 -120 000 -120 000
dr Przemysław Czajor, Katedra Rachunkowości UA
dr Przemysław Czajor, Katedra Rachunkowości UA

INSTRUMENTY POCHODNE INSTRUMENTY POCHODNE
INSTRUMENTY POCHODNE INSTRUMENTY POCHODNE
Opcje Opcje
Opcje Opcje
Ujęcie księgowe  moment początkowy (1), dzień bilansowy (2)
wynik na opcjach
Aktywa finansowe - ZobowiÄ…zania finansowe
40 000
40 000
opcja nabyta - opcja wystawiona
opcja nabyta - opcja wystawiona
20 000
1) 17.073 17.073 (1
0
17.073 (2a 32.927 (2b
-20 000
Koszty finansowe
-40 000
2a) 17.073
-60 000
2b) 32.927
2b) 32.927
-80 000
-100 000
-120 000
-140 000
47 48
dr Przemysław Czajor, Katedra Rachunkowości UA
dr Przemysław Czajor, Katedra Rachunkowości UA

DZI
KUJ
ZA UWAG
!
PYTANIA i W
TPLIWOÅšCI:
PYTANIA i W
TPLIWOÅšCI:
[e-mail]