Jay Friedman november 2010, tłum. A
ukasz Michalski
28. Jasne Anioły& listopad 2010 Behold the Bright Seraphim
Dzisiaj , kiedy  duży może więcej , często giną w ogniu walki sprawy
zasadnicze. Tak jest na przykład z pojęciem pięknego dz
więku i klarowności,
pojęciem które dla mnie po raz pierwszy określił jeden z największych muzyków
jakich spotkałem, dyrygent Hans Rosbaud1.
Myślę, że klarowność oznaczała dla niego śpiewny dz
więk z czystym
podstawowym rdzeniem, coś o czym często pisuję szczegółowo. Tu nasuwa mi
się stwierdzenie, które najeży włos na niejednej głowie: grający powinien
zawsze, poza najgłośniejszymi fragmentami, grać możliwie najjaśniejszym
dz
więkiem. Najjaśniejszy- to dla mnie wyrazisty, ożywiony i bardzo brzmiący.
 Jasny nie powinien budzić negatywnych skojarzeń, często temu określeniu
towarzyszących.
Jasny może także oznaczać błyszczący, skupiony, czysty etc. Modne dziś
rozmiary instrumentów współczesnej orkiestry mogą przytłoczyć tę jasność a to,
co w zamierzeniu miało dać duży i brzmiący dz
więk może, przy braku
odpowiednich starań, stać się matowe i ciężkie.
Oczywiście nikt nie dąży w fortissimo do laserowej ostrości i twardości
dz
więku ale w umiarkowanej i cichej dynamice zbliżenie się do laserowej jakości
jest pożądane po prostu ze względu na rozmiary instrumentów dziś używanych.
Wez
my na przykład puzonowe  b w średnicy. Ten dz
więk często wydostaje się
z instrumentu matowy, płasko brzmiący dlatego, bo łatwo go wydobyć i z
powodu zwyczajowego nie bzyczenia najbardziej błyszczących, najjaśniejszych i
najżywszych alikwotów tego dz
więku. Inną powszechną tendencją jest płaskie,
matowe i zamazane granie dz
więku  d (tego powyżej  b w średnicy). Tysiące
razy słyszałem takie granie przy ćwiczeniu pierwszego taktu solo z Requiem
Mozarta, ponieważ łatwo ten dz
więk zagrać. Często grający będzie bzyczał  c
lub nawet  cis a z puzonu wydobędzie się  d - ale nie będzie ono jasne i
brzmiące. Dz
więk  f ponad średnim  b też ma szanse ucierpieć, jeśli jego
najjaśniejsze alikwoty nie będą wybzyczane na ustniku i delegowane w głąb
instrumentu. Jasny i pożądany typ brzmienia można osiągnąć w zasadzie przy
pomocy dwóch elementów. To odpowiednio mocne zadęcie (i, co równie ważne,
1
Austriacki dyrygent zmarły w 1962 roku. Prowadził jako szef znakomite orkiestry- m. in. radiową we Frankfurcie,
filharmonię w Monachium. Dyrygował pierwszymi wykonaniami dzieł Beli Bartoka, Paula Hindemitha, Arnolda
Schoenberga.
Jay Friedman november 2010, tłum. A
ukasz Michalski
rozluz
nione ciało) w połączeniu ze stosunkowo małym, intensywnym i szybko
płynącym strumieniem powietrza.
Tu nasuwa się myśl o unikalnej właściwości puzonu. Puzon jest jedynym
dętym instrumentem (inaczej niż gwizdawka suwakowa), który nie wymaga
korekty intonacji ustami w górę lub w dół. To daje nam możliwość wydobycia
każdej wysokości dz
więku trafiając w jej  najczulszy punkt . Oznacza to, że
możemy zagrać każdy dz
więk mając na celu tylko i wyłącznie osiągnięcie
najbardziej wyrazistego, najczystszego i najjaśniej brzmiącego dz
więku a potem
dopiero dokonać korekty intonacji suwakiem. Jak się za to zabrać? Zagraj w
średnicy gamę przez jedną oktawę, jeden dz
więk na raz (ćwierćnutami) w
dynamice mezzo piano i skup się na tym, by każdy dz
więk był tak bardzo jasny i
klarowny, jak to tylko jest możliwe. Zauważ, że aby to osiągnąć trzeba bardziej
agresywnie ustawić kąciki zadęcia. Jeśli odnalezienie złotego środka ustawienia
poszczególnych dz
więków będzie trudne, to w zlokalizowaniu optymalnego
centrum pomóc może ruch warg dzięki zastosowaniu szerokiego szczękowego
vibrato. Kiedy każdy z osobna dz
więk tej gamy zostanie właściwie wysterowany
przyjdzie czas na ustalenie gdzie teraz, gdy już dz
więk został  wycentrowany ,
należy zatrzymać suwak. Możesz to zrobić za pomocą tunera ( korga ), bo może
okazać się konieczne niewielkie obniżenie pozycji by zrównoważyć zmianę w
charakterystyce brzmienia. Może się to okazać dość ekscytującym odkryciem,
jeśli zostanie wykonane dobrze. Ale uwaga: nie obniżaj wysokości dz
więku
zadęciem, po to jest suwak. No i jeszcze pamiętaj, że tuner pokazuje Ci tylko
podstawową wysokość dz
więku a nie wysokość jego umiejscowienia w
akordzie. (No!!)
A tak przy okazji- pobrałem próbną subskrypcję Radia Sirius- a tam mają
stację  40 s on 40 (chodzi o lata czterdzieste XX wieku- przyp. tłum). Grają tam
muzykę big- bandów z tej epoki. Chłopie, muszę Ci to powiedzieć: jeśli jesteś
trębaczem lub puzonistą musisz posłuchać muzyków i bandów z tych czasów.
Grają z prawie klasyczną jakością, tak rzadko słyszaną dzisiaj. Myślę, że wielu z
nich mogło być znakomitymi w każdej dziedzinie muzyki, również w symfonice.
Nie reklamuję tu Radia Sirius- bo można w inny sposób dotrzeć do muzyki tych
lat. Naprawdę z
le się stało, że w latach pięćdziesiątych świat oszalał na punkcie
gitar elektrycznych i odesłał w zapomnienie erę big- bandów. Ale cóż to była za
wspaniała dekada dla instrumentalistów, a dla trębaczy, puzonistów i
saksofonistów w szczególności!