EUROPEJSKI TRYBUNAA
PRAW CZA
OWIEKA
SEKCJA CZWARTA
SPRAWA KWIECIEC
przeciwko POLSCE
(SKARGA numer 51744/99)
WYROK  9 stycznia 2007
W sprawie Kwiecień przeciwko Polsce,
Europejski Trybunał Praw Człowieka (Sekcja Czwarta), zasiadając jako
Izba składająca się z następujących sędziów:
Pan N. BRATZA, PrzewodniczÄ…cy,
Pan J. CASADEVALL,
Pan G. BONELLO,
Pan K. TRAJA,
Pan L. GARLICKI,
Pani L. MIJOVIĆ,
Pan J. `
IKUTA, sędziowie,
oraz Pani F. ELENS-PASSOS, Zastępca Kanclerza Sekcji,
obradując na posiedzeniu zamkniętym 5 grudnia 2006,
wydaje następujący wyrok, który został przyjęty w tym dniu:
POST
POWANIE
1. Sprawa rozpoczęła się wnioskiem (nr 51744/99) przeciwko Rzeczy-
pospolitej Polskiej, złożonym na podstawie art. 34 Europejskiej Konwencji
Praw Człowieka i Podstawowych Wolności ( Konwencja ) przez obywatela
polskiego, pana Leszka Kwietnia ( skarżący ) w dniu 7 kwietnia 1999 r.
2. Skarżący był reprezentowany przez panią K. Miszczuk, prawnika
praktykującego w Świdnicy. Rząd polski ( Rząd ) był reprezentowany przez
swojego przedstawiciela, pana Jakuba Wołąsiewicza z Ministerstwa Spraw
Zagranicznych.
3. Skarżący twierdził, przede wszystkim, że postępowanie prowadzone
przeciwko niemu na podstawie art. 72 Ordynacji wyborczej do rad gmin, rad
127
powiatów i sejmików województw, naruszyło jego prawo do swobody wypo-
wiedzi, zagwarantowanej w art. 10 Konwencji.
4. W dniu 15 marca 2005 r. Trybunał orzekł o częściowej dopuszczalno-
ści skargi oraz postanowił zakomunikować ją Rządowi w odniesieniu do za-
rzutów dotyczących niesprawiedliwego postępowania przeciwko skarżące-
mu, jak również naruszenia jego prawa wolności wypowiedzi. Na podstawie
art. 29 ż 3 Konwencji Trybunał zdecydował rozpoznać w tym samym terminie
merytoryczną zasadność sprawy, jak i jej formalną dopuszczalność.
FAKTY
I. OKOLICZNOÅšCI SPRAWY
5. Skarżący urodził się w 1949 r. i mieszka w Dzierżoniowie. W prze-
szłości prowadził zakład naprawy pojazdów.
6. Skarżący był stroną wielu postępowań administracyjnych przed
Urzędem Rejonowym w Dzierżoniowie, które dotyczyły planów zagospo-
darowania przestrzennego oraz sporów sąsiedzkich powstałych w tle. Skar-
żący uważał, że decyzje Urzędu Rejonowego wydane w jego sprawach były
błędne i bezprawne. Jako dowód podnosił fakt, że były one często znoszone
na podstawie decyzji wydawanych przez władze administracyjne wyższego
szczebla. Przekonania tego nabrał m.in., w wyniku postępowania admini-
stracyjnego, w którym Urząd Rejonowy w swojej decyzji z dnia 25 marca
1996 r. (nr BA-7355-D/21/10/96) nakazał mu rozebranie budowli (zbiorni-
ka), znajdującego się na jego nieruchomości, jako wzniesionego nielegalnie.
W wyniku odwołania wniesionego przez skarżącego decyzja ta została uchy-
lona w dniu 28 listopada 1996 r. (nr BA-7355-D/21/24/95-96) przez UrzÄ…d
Wojewódzki, który stwierdził, że budowle te zostały wzniesione zgodnie
z prawem. Skarżący wskazał również decyzję Urzędu Rejonowego z dnia
4 maja 1998 r., w której odmówiono mu zatwierdzenia projektu i udziele-
nia pozwolenia na budowę. W dniu 30 lipca 1998 Wojewoda Wałbrzyski,
w wyniku odwołania wniesionego przez skarżącego, uchylił zaskarżoną de-
cyzję, zatwierdził projekt budowlany i udzielił pozwolenia na budowę (decy-
zja nr 145/98).
7. Kierownikiem Urzędu Rejonowego w Dzierżoniowie był pan S.L.,
który kandydował do rady powiatu w wyborach samorządowych, które miały
odbyć się w dniu 11 paz
dziernika 1998 r. 21 września 1998 r. skarżący wysłał
list otwarty do pana S.L., w którym wezwał go do wycofania się z udziału
w wyborach. Kopie listu skarżący wysłał również do Wojewody Wałbrzyskie-
go, Sejmiku Wojewódzkiego, Rady Miejskiej w Dzierżoniowie, burmistrzów,
Kancelarii Prezesa Rady Ministrów oraz wielu lokalnych gazet. Tysiąc kopii
128
tego listu udostępnionych zostało mieszkańcom gminy. Zgodnie z twierdze-
niami skarżącego, żadna z gazet nie opublikowała jego listu.
 List otwarty
Pan S.L.
Kierownik Urzędu Rejonowego w Dzierżoniowie
Szanowny Panie,
Uprzejmie proszÄ™ o ponowne zastanowienie siÄ™, czy posiada Pan predyspo-
zycje konieczne do ubiegania się o wybór do rady gminy w wyborach lokal-
nych mających odbyć się 11 paz
dziernika 1998 r. Mój list otwarty nie jest mo-
tywowany mściwością, chciałbym jedynie wyrazić moje obawy dotyczące tego,
że reprezentujące mnie osoby powinny chcieć pomagać innym w rozwiązywa-
niu ich problemów, zamiast wyrządzać im szkody. Uważam, że jako Kierownik
Urzędu Rejonowego w Dzierżoniowie wykonywał Pan swoje obowiązki nie-
udolnie, a czasami wręcz w złej wierze, często łamiąc prawo i opierając swoje
stwierdzenia na nieprawdzie. By nie być gołosłownym, chciałbym odnieść się
do następujących faktów:
[a] w sprawie nr BA-7355-D/27 kluczowy dokument, będący w posiadaniu
władzy administracyjnej, której był Pan kierownikiem, zginął z akt sprawy. Do-
chodzenie w tej sprawie zostało wszczęte przez prokuraturę w Dzierżoniowie;
[b] decyzja administracyjna nr BA-7355-D/27/35/93-96 z dnia 8 marca
1996 r. została wydana przez urząd, którym Pan kierował, na podstawie doku-
mentów, które zostały sfałszowane przez Urząd Rejonowy w Dzierżoniowie;
[c] w celu zastraszenia mnie urząd, którym pan kierował, wszczął postępo-
wanie nr 7355-D/21, w rezultacie którego wydana została decyzja nr BA-7355-
-D/21/10/96, nakazujÄ…ca mi rozebranie budowli. W konsekwencji, na mocy decy-
zji nr BA-7355-D/21/24/95-96, po stwierdzeniu legalności wzniesienia budowli,
postępowanie to zostało umorzone;
[d] przez okres ośmiu miesięcy złośliwie i bezprawnie odmawiał Pan wy-
dania decyzji zatwierdzającej projekt i zezwalającej na rozpoczęcie budowy.
Złośliwość ta została zakończona przez Wojewodę Wałbrzyskiego, który wydał
korzystnÄ… dla mnie decyzjÄ™ nr 145/98;
[e] w obronie swojego stanowiska dotyczÄ…cego odmowy wydania pozwolenia
na budowę, posunął się Pan do kłamstwa (Gazeta Wrocławska z dnia 30 czerwca
1998 r., w artykule  Wojna z decyzjami );
[f] wszczął Pan postępowanie egzekucyjne naruszające moje prawa. A
amiÄ…c
prawo i przekraczając swoje kompetencje zażądał Pan bym spełnił nieistniejące
zobowiązanie. Postępowanie egzekucyjne zostało umorzone przez Urząd Skarbo-
wy w Dzierżoniowie na mocy decyzji US VIII-924/67/98.
Uważam, że tych kilka powyższych przykładów powinno skłonić Pana do za-
stanowienia się, czy nie byłoby korzystnym wycofanie się z wyborów.
129
Mam tylko jedno pytanie: CZY CHCIAA
BY PAN BY OSOBA WYBRANA
PRZEZ PANA DO WA
ADZ LOKALNYCH ZAJMOWAA
A SI
PANA SPRA-
WAMI TAK, JAK W PRZYTOCZONYCH POWYŻEJ PRZYKA
ADACH?
Z wyrazami szacunku
Leszek Kwiecień
8. 6 paz
dziernika 1998 r. pan S.L. wniósł do Sądu Wojewódzkiego w Wał-
brzychu wniosek przeciwko skarżącemu, które oparł na art. 72 Ordynacji wy-
borczej do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw (Ordynacja wy-
borcza). Powód zażądał, by sąd nakazał skarżącemu sprostowanie niepraw-
dziwych informacji zawartych w liście otwartym oraz opublikowanie sprosto-
wania w  Gazecie Wrocławskiej oraz  Tygodniku Dzierżoniowskim oraz
w innych gazetach, do których został wysłany list otwarty. Wnioskodawca
wnosił również o nakazanie skarżącemu przeproszenia go. W końcu zażądał
również, by sąd nakazał skarżącemu zapłatę 10 000 złotych na rzecz Zakładu
Opiekuńczo-Leczniczego Zgromadzenia Sióstr św. Elżbiety w Dzierżoniowie
oraz zasądzenie od skarżącego na jego rzecz kwoty 10 000 złotych tytułem
odszkodowania.
9. 7 paz
dziernika 1998 r. (około godziny 14.00) Sąd Wojewódzki w Wał-
brzychu wydał postanowienie. Nakazał skarżącemu zamieszczenie w  Gaze-
cie Wrocławskiej oraz w piśmie skierowanym do wnioskodawcy informacji
o umieszczeniu nieprawdziwych danych w liście otwartym z dnia 21 września
1998 r. wraz z zamieszczeniem przeproszenia o następującej treści:  Przepra-
szam pana S.L. za kierowane pod jego adresem pomówienia, które zawarłem
w skierowanym do niego liście otwartym z dnia 21 września 1998 r. . Sąd
nakazał także skarżącemu wypłacenie kwoty 10 000 złotych na rzecz Zakładu
Opiekuńczo-Leczniczego Zgromadzenia Sióstr św. Elżbiety w Dzierżoniowie
oraz zasądził na rzecz wnioskodawcy kwotę 10 000 złotych tytułem odszko-
dowania.
10. Sąd Wojewódzki stwierdził, że:
 Sąd ustalił następujący stan faktyczny:
Uczestnik postępowania wysłał do wnioskodawcy oraz do znacznej ilości
instytucji i osób list otwarty z dnia 21 września 1998 r., w którym zarzucił wnio-
skodawcy, że kierując Urzędem Rejonowym w Dzierżoniowie czynił to nie-
udolnie, niekiedy złośliwie, naruszając niejednokrotnie prawo. Zarzucił, że z akt
sprawy prowadzonej w urzędzie zaginał dokument, w innej sprawie sfałszowano
dokumenty, następnie wnioskodawca chcąc zastraszyć uczestnika postępowania
wszczął postępowanie nakazując mu rozebrać obiekt budowlany, w sposób zło-
śliwy przez 8 miesięcy odmawiał mu pozwolenia na budowę, posłużył się kłam-
stwem w  Gazecie Wrocławskiej z dnia 30 czerwca 1998 r., a wreszcie z naru-
szeniem praw uczestnika wszczął postępowanie egzekucyjne, naruszył przy tym
prawo i przekroczył swoje uprawnienia żądając, aby uczestnik wykonał nieistnie-
jący obowiązek (list otwarty uczestnika postępowania do wnioskodawcy z dnia
21 września 1998 r.).
130
W dniu 29 czerwca 1995 r. postanowieniem Prokuratury Rejonowej w Dzier-
żoniowie w sprawie Ds. 936/95 umorzono dochodzenie w przedmiocie usunięcia
dokumentu z powodu nieustalenia sprawcy przestępstwa. Nie ustalono czasu ani
miejsca zaginięcia kopii decyzji z dnia 12 paz
dziernika 1973 r. Miejskiej Rady
Narodowej w Dzierżoniowie (odpis postanowienia o umorzeniu dochodzenia
z dnia 29 czerwca 1995 r.)...
W dniu 21 listopada 1995 r. Urząd Rejonowy w Dzierżoniowie wszczął z urzę-
du postępowanie w sprawie wybudowania zbiornika bezodpływowego na posesji
uczestnika postępowania na skutek skargi sąsiadów uczestnika. Postępowanie
to zakończyło się decyzją umarzającą postępowanie z dnia 28 listopada 1996 r.,
gdyż w toku postępowania wyjaśniono, iż zbiornik został wybudowany w sposób
legalny (..., decyzja Urzędu Rejonowego w Dzierżoniowie z dnia 25 marca 1996,
decyzja Urzędu Rejonowego w Dzierżoniowie z dnia 28 listopada 1996 r.).
W dniu 5 listopada 1997 r. uczestnik postępowania i jego żona wystąpili
do Urzędu Rejonowego w Dzierżoniowie z wnioskiem o wydanie pozwolenia
na budowę sklepu-biura, stanowiska do ręcznego mycia samochodów... Toczące
się postępowanie administracyjne zakończyło się w dniu 30 lipca 1998 r. decyzją
Wojewody Wałbrzyskiego...
W dniu 30 czerwca 1998 r. w  Gazecie Wrocławskiej ukazał się artykuł
 Wojna z decyzjami w którym, między innymi wnioskodawca mówił o węz
-
le kanalizacyjnym znajdujÄ…cym siÄ™ u zbiegu ulic Wojska Polskiego i Staszica
w Dzierżoniowie. W liście uczestnika postępowania opublikowanym w  Gazecie
Wrocławskiej z dnia 10 lipca 1998 r. twierdzi on, iż w miejscu podanym przez
wnioskodawcę nie ma węzła kanalizacyjnego.
Postanowieniem z dnia 11 grudnia 1997 r. nałożono na uczestnika postępo-
wania i jego żonę obowiązek dostarczenia do Urzędu Rejonowego w Dzierżonio-
wie dokumentów niezbędnych do uzyskania pozwolenia na używanie budynku.
Postanowieniem z 10 marca 1998 r. wykonano na koszt zobowiÄ…zanych obo-
wiÄ…zek wynikajÄ…cy z postanowienia z dnia 11 grudnia 1997 r. Postanowieniem
Urzędu Skarbowego w Dzierżoniowie z 6 lipca 1998 r. umorzono postępowanie
egzekucyjne...
Sąd zauważył:
Treść listu otwartego z dnia 21 września 1998 r. skierowana przez uczestnika
postępowania do wnioskodawcy i doręczonego znacznej liczbie instytucji i osób
fizycznych, stanowi podstawę do uwzględnienia wniosku w oparciu o przepis
art. 72 Ordynacji wyborczej. List ten zawiera nieprawdziwe dane i informacje
o wnioskodawcy i o instytucji, którą kieruje. Przeprowadzone w sprawie postępo-
wanie dowodowe wykazało, że nie jest prawdziwa informacja o tym, że w Urzę-
dzie Rejonowym w Dzierżoniowie zaginął dokument znajdujący się w aktach jed-
nej z prowadzonych tam spraw, że fałszowano dokumenty, że chciano zastraszyć
uczestnika postępowania i postępowano wobec niego złośliwie. Nie jest również
prawdziwa informacja, że wnioskodawca naruszył prawa uczestnika postępowa-
nia wszczynając postępowanie egzekucyjne, w czasie którego naruszył prawo
i przekroczył swoje uprawnienia. Dochodzenie prowadzone w sprawie [zaginio-
131
nego] dokumentu, nie pozwoliło na ustalenie czasu ani miejsca jego zaginięcia.
Uczestnik nie wykazywał, aby sporządzone w Urzędzie mapy były sfałszowa-
ne oraz aby postępowano wobec niego niewłaściwie, a tym bardziej złośliwie.
Są to całkiem dowolne nie poparte żadnymi dowodami odczucia uczestnika.
Wszystkie postępowania, które toczyły się w Urzędzie Rejonowym w Dzierżo-
niowie wszczynano i prowadzono na podstawie obowiązujących przepisów pra-
wa i uczestnik korzystał w nich z możliwości zaskarżania poszczególnych de-
cyzji. Nie stwierdzono, aby postępowania te prowadzono w sposób przewlekły
o czym świadczą daty wszczęcia postępowań i daty ich zakończenia. Jeśli chodzi
o wypowiedz
wnioskodawcy zamieszczoną w  Gazecie Wrocławskiej to prze-
konuje jego twierdzenie, że wypowiedz
ta nie była autoryzowana, a więc mogła
zawierać nieścisłości i wnioskodawca mógł nie mówić o studzience ściekowej,
która we wskazanym przez niego miejscu istnieje.
W tej sytuacji uznając żądania wniosku za uzasadnione, Sąd na podstawie
art. 72 ust. 1 pkt 3, 4, 5, 6 Ordynacji wyborczej, orzekł jak na wstępie .
11. 8 paz
dziernika 1998 r. skarżący złożył skargę do Prezesa Sądu Woje-
wódzkiego w Wałbrzychu, podnosząc, że odmówiono mu wglądu do proto-
kołu posiedzenia sądu z dnia 7 paz
dziernika 1998 r. Twierdził również, że od-
mówiono mu dostępu do akt sprawy, mimo że wnioskodawca złożył do akt
sprawy nowe dowody przeciwko niemu, które nie zostały mu udostępnione.
Podniósł, że taka odmowa wpływa negatywnie na jego prawa jako uczest-
nika postępowania, mając przede wszystkim na uwadze 24-godzinny termin
na złożenie odwołania.
12. 8 paz
dziernika 1998 r. Sąd Wojewódzki udostępnił skarżącemu akta
postępowania do wglądu.
13. 8 paz
dziernika 1998 r. skarżący wniósł odwołanie do Sądu Apela-
cyjnego we Wrocławiu, żądając uchylenia postanowienia sądu wojewódz-
kiego.
14. Skarżący podnosił, że jego list otwarty nie miał charakteru agitacji
wyborczej czy propagandy. Powoływał się m.in. na art. 10 Konwencji i wska-
zywał, że jego krytyczne uwagi czynione były pod adresem pana S.L. wy-
łącznie jako kierownika urzędu administracyjnego. Krytyka ta opierała się
na uchybieniach w postępowaniach administracyjnych, w których skarżący
był stroną. Jako dowody skarżący przedstawił liczne dokumenty, odpowied-
nie decyzje administracyjne oraz postanowienia wyższych instancji oraz Na-
czelnego SÄ…du Administracyjnego.
Ponadto skarżący nie zgodził się ze stwierdzeniem Sądu Wojewódzkie-
go, jakoby informacje zawarte w liście otwartym były nieprawdziwe. Twier-
dził, że sąd pierwszej instancji nie zbadał okoliczności sprawy i nie wyjaśnił
wszechstronnie materiału dowodowego. Co więcej twierdził, że sąd woje-
wódzki nie dał mu możliwości złożenia pełnych wyjaśnień w odpowiedzi
na przeciągłe wywody wnioskodawcy oraz odmówił przyjęcia dowodów po-
twierdzających prawdziwość informacji zawartych w liście otwartym.
132
15. Skarżący kwestionował nakaz Sądu Wojewódzkiego dotyczący za-
płacenia S.L. odszkodowania i podnosił, że wnioskodawca nie udowodnił,
iż doznał jakichkolwiek szkód. W odniesieniu do nakazu zapłaty na rzecz
Zgromadzenia Sióstr św. Elżbiety wskazał, że nie jest to w żadnej mierze or-
ganizacja charytatywna. Skarżący wskazywał, że sąd wojewódzki przychylił
się w całości do żądania wnioskodawcy i zasądził maksymalne dozwolone
prawem kwoty wpłat na organizację charytatywną i odszkodowań.
Następnie skarżący odniósł się do faktu, kiedy po zakończeniu postępo-
wania przed sądem wojewódzkim utrudniono mu wgląd do akt, pomimo tego,
iż odwołanie mogło zostać złożone wyłącznie w ciągu 24 godzin od ogłosze-
nia postanowienia sÄ…du pierwszej instancji.
Ostatecznie skarżący dokonał szczegółowego przedstawienia okoliczno-
ści, które przemawiałyby za prawdziwością jego twierdzeń zawartych w liście
otwartym.
16. Wybory lokalne odbyły się w dniu 11 paz
dziernika 1998 r. Pan S.L.
nie został wybrany na stanowisko, o które się ubiegał.
17. 12 paz
dziernika 1998 r. Sąd Apelacyjny we Wrocławiu oddalił zażale-
nie skarżącego i zasądził od niego kwotę 1500 zlotych na rzecz wnioskodaw-
cy tytułem kosztów postępowania zażaleniowego. Sąd apelacyjny stwierdził
co następuje:
 Zażalenie jest bezzasadne.
Przewidziany dyspozycją art. 72 Ordynacji wyborczej tryb postępowania
ma na celu ochronę prawa wyborczego dla zapewnienia właściwego przebiegu
kampanii wyborczej poprzez przeciwdziałanie mogącemu mieć wpływ na wynik
wyborów naruszeniu praw osobistych kandydatów na radnych ...
Sąd Wojewódzki prawidłowo uznał, że uczestnik postępowania, listem
otwartym skierowanym do szeregu instytucji oraz osób prywatnych naruszył ta-
kie prawa wnioskodawcy jako kandydata do organu samorzÄ…dowego.
Treść listu, w sposób jednoznacznie negatywny oceniała wnioskodawcę, jako
kandydata na radnego i miała na celu przeciwdziałanie jego wyborowi do organów
samorządowych. Wbrew wywodom skarżącego, by cel ten osiągnął nie jest ko-
nieczne jednoznaczne nakłanianie do nieoddania głosu na kandydata. Wystarczy
by odbiorca, na podstawie informacji o kandydacie do wniosku takiego doszedł,
co przy uwzględnieniu treści listu otwartego było wysoce prawdopodobne.
Zgodzić należy się także ze stanowiskiem Sądu Wojewódzkiego, iż uczestnik
nie dowiódł, by zarzuty kierowane pod adresem wnioskodawcy były prawdziwe,
a tym samym by uprawniały go do krytyki.
W rzeczywistości odnosiły się one do decyzji Urzędu Rejonowego i nie po-
winny być utożsamiane z osobą wnioskodawcy. Decyzje te podlegały zaskarżeniu
w drodze prawnych środków, z których notabene uczestnik korzystał, uzyskując,
w większej części pozytywne dla siebie rozstrzygnięcia.
133
Dokonanie, na tle tych decyzji, przez uczestnika zdecydowanie pejoratywnej
oceny Urzędu Rejonowego i przypisanie wnioskodawcy, jako osobie kierującej
urzędem, a nadto podanie powyższego do publicznej wiadomości było bezpod-
stawne i prawnie nieuzasadnione.
Okoliczności faktyczne sprawy w sposób jednoznaczny zdają się wskazy-
wać, że uczestnik postępowania swą niechęć do Urzędu, będącą następstwem
niesatysfakcjonującej go decyzji, utożsamił z osobą wnioskodawcy dla wyko-
rzystania jego antywyborczej propagandy, co zasadnie Sąd Wojewódzki uznał
za naruszenie art. 72 Ordynacji wyborczej .
18. 20 paz
dziernika 1998 r skarżący złożył wniosek o zawieszenie wyko-
nania postanowienia w jego sprawie. Uzasadniał, że suma, którą sąd nakazał
mu wypłacić, tj. 20 000 złotych, była niewspółmierna do jego zarobków i sy-
tuacji finansowej.
W dniu 27 paz
dziernika 1998 r. Sąd Apelacyjny we Wrocławiu oddalił
wniosek skarżącego.
19. 4 grudnia 1998 r. skarżący wniósł skargę kasacyjną od postanowienia
Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu. W dniu 15 grudnia 1998 r. Sąd Apelacyj-
ny we Wrocławiu odrzucił kasację, stwierdzając, że jest ona niedopuszczalna.
Wskazał, że zgodnie z art. 72 ż 3 Ordynacji wyborczej, na postanowienie sądu
apelacyjnego rozpoznającego sprawę w trybie przepisów powołanej ordynacji
nie przysługuje środek zaskarżenia.
W dniu 5 stycznia 1999 r. skarżący złożył zażalenie na postanowienie
sÄ…du apelacyjnego z dnia 15 grudnia 1998 r. W dniu 3 marca 1999 r. SÄ…d Naj-
wyższy oddalił zażalenie skarżącego na tej samej podstawie, na której oparł
swoje orzeczenie sÄ…d apelacyjny.
20. W nieokreślonym bliżej terminie w 1999 r. skarżący zażądał wznowie-
nia postępowania przez sąd apelacyjny we Wrocławiu. Wskazywał, że wnio-
skodawca nie był właściwie reprezentowany w postępowaniu przed sądem
apelacyjnym. W dniu 20 września 1999 r. sąd apelacyjny odrzucił tą skargę.
Skarżący odwołał się od tego postanowienia, jednak bezskutecznie. W dniu
31 lipca 2000 r. skarżący ponownie wniósł o wznowienie postępowania. Jego
skarga została odrzucona przez Sąd Okręgowy w Świdnicy (były Sąd Woje-
wódzki w Wałbrzychu) w dniu 8 listopada 2000 r.
21. 12 lutego 2001 r. skarżący wniósł skargę konstytucyjną do Trybunału
Konstytucyjnego. Wskazywał, że art. 72 Ordynacji wyborczej jest niezgodny
z art. 32, 45 ż 1 oraz 77 ż 2 Konstytucji. W dniu 13 maja 2002 r. Trybunał
Konstytucyjny wydał wyrok. Stwierdził w nim, że art. 72 ż 3 wskazywanej
Ordynacji, wyłączając możliwość wznowienia postępowania, był sprzeczny
z art. 45 ż 1 oraz 77 ż 2 Konstytucji.
22. 20 maja 2002 r. skarżący złożył wniosek do Sądu Apelacyjnego
we Wrocławiu, by ten mając na uwadze orzeczenie Trybunału Konstytucyj-
nego, wznowił postępowanie w jego sprawie. Póz
niej wniósł on dodatkowo
trzy wnioski tej samej treści. W dniu 17 czerwca 2002 r. sąd apelacyjny odrzu-
134
cił jego skargę. Skarżący odwołał się, jednak bezskutecznie. W dniu 28 paz
-
dziernika 2002 r. sąd apelacyjny odrzucił dwie kolejne skargi. W odniesieniu
do trzeciej z nich, sąd apelacyjny stwierdził, że powinna ona być rozpatrzona
przez Sąd Okręgowy w Świdnicy. W dniu 16 grudnia 2002 r. Sąd Okręgowy
w Świdnicy oddalił trzecią skargę skarżącego o wznowienie postępowania.
Skarżący odwołał się, jednak bez rezultatu.
23. Po bezskutecznych próbach wznowienia postępowania, skarżący
zwrócił się, w dniu 12 paz
dziernika 2003 r., do Trybunału Konstytucyjnego
o wydanie interpretacji do orzeczenia z dnia 13 maja 2002 r.
W dniu 14 kwietnia 2004 r. Trybunał Konstytucyjny wydał postanowie-
nie. Orzekł, że na podstawie art. 190 ż 4 Konstytucji, jego orzeczenie z dnia
13 maja 2002 r. przewidywało możliwość wznowienia postępowania zakoń-
czonego postanowieniem wydanym na podstawie przepisów uznanych za nie-
konstytucyjne.
24. 1 lutego 1999 r. wszczęto postępowanie egzekucyjne przeciwko skar-
żącemu, mające na celu zapłacenie przez niego kwoty 10 000 złotych tytu-
łem zadośćuczynienia za szkody wyrządzone panu S.L. Postępowanie to za-
kończyło się w dniu 10 kwietnia 2003 r., kiedy to skarżący wykonał ciążący
na nim nakaz.
25. Podczas wyborów samorządowych w 2002 r. skarżący został wybrany
na radnego Rady Miejskiej Dzierżoniowa.
II. WA
AÅšCIWE PRAWO KRAJOWE I PRAKTYKA
A. Postanowienia Konstytucji
26. Art. 14 brzmi:
 Rzeczpospolita Polska zapewnia wolność prasy i innych środków społecz-
nego przekazu .
Art. 31 ż 3 Konstytucji, który ustanawia ogólny zakaz nieproporcjonalne-
go ograniczania konstytucyjnych praw i wolności (zasada proporcjonalności),
przewiduje:
 Ograniczenia w zakresie korzystania z konstytucyjnych wolności i praw
mogą być ustanawiane tylko w ustawie i tylko wtedy, gdy są konieczne w demo-
kratycznym państwie dla jego bezpieczeństwa lub porządku publicznego, bądz

dla ochrony środowiska, zdrowia i moralności publicznej, albo wolności i praw
innych osób. Ograniczenia te nie mogą naruszać istoty wolności i praw .
Art. 54 ż 1 Konstytucji zapewnia wolność wypowiedzi. Przewiduje on, że:
 Każdemu zapewnia się wolność wyrażania swoich poglądów oraz pozyski-
wania i rozpowszechniania informacji .
135
B. Ordynacja wyborcza do rad gmin, rad powiatów
i sejmików województw
27. Art. 72 Ordynacji wyborczej do rad gmin, rad powiatów i sejmików
województw z dnia 16 lipca 1998 r. (Ordynacja wyborcza) przewidywał, że:
 Art. 72. 1. Jeżeli plakaty, hasła, ulotki, wypowiedzi albo inne formy propa-
gandy i agitacji zawierajÄ… nieprawdziwe dane i informacje, kandydat na radnego
lub pełnomocnik komitetu wyborczego ma prawo wnieść do sądu wojewódzkie-
go wniosek o:
1) orzeczenie konfiskaty takich materiałów,
2) wydanie zakazu publikowania takich danych i informacji,
3) nakazanie sprostowania informacji,
4) nakazanie przeproszenia pomówionego,
5) nakazanie uczestnikowi postępowania wpłacenia kwoty
do 10.000 złotych na rzecz instytucji charytatywnej,
6) zasądzenie od uczestnika postępowania na rzecz wnioskodawcy
kwoty do 10.000 złotych tytułem odszkodowania.
2. Sąd wojewódzki, w składzie jednego sędziego, rozpoznaje wniosek, o któ-
rym mowa w ust. 1, w ciągu 24 godzin w postępowaniu nieprocesowym. Sąd może
rozpoznać sprawę w przypadku usprawiedliwionej nieobecności wnioskodawcy
lub uczestnika postępowania, pod warunkiem że o terminie rozprawy zostali oni
prawidłowo powiadomieni. Postanowienie kończące postępowanie w sprawie sąd
niezwłocznie doręcza osobie zainteresowanej, o której mowa w ust. 1, właściwe-
mu wojewódzkiemu komisarzowi wyborczemu i obowiązanemu do wykonania
postanowienia sÄ…du.
3. Na postanowienie sądu wojewódzkiego, w terminie 24 godzin od jego wy-
dania, służy zażalenie do sądu apelacyjnego. Sąd apelacyjny, w składzie trzech
sędziów, rozpoznaje zażalenie w postępowaniu nieprocesowym, w trybie i termi-
nie, o których mowa w ust. 2. Na postanowienie sądu apelacyjnego nie przysługu-
je środek zaskarżenia i podlega ono natychmiastowemu wykonaniu .
28. 3 lipca 2002 r. do Sejmu wpłynął projekt nowelizacji Ordynacji wy-
borczej, zgodnie z którym punkty 5) i 6) art. 72 Ordynacji miały zostać zmie-
nione tak, by ujednolicić je z przepisami zawartymi w Ordynacji wyborczej
do Sejmu i Senatu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 12 kwietnia 2001 r.
W dniu 26 lipca 2002 r. Sejm przyjÄ…Å‚ poprawkÄ™ do art. 72 Ordynacji wy-
borczej, uchylając punkt 6). Jednakże punkt 5) art. 72 Ordynacji wyborczej
pozostał niezmieniony.
C. Wybory parlamentarne
29. Do dnia 31 maja 2001 r. przebieg wyborów parlamentarnych był
regulowany przez postanowienia zawarte w Ordynacji wyborczej do Sej-
mu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 28 maja 1993 r. Art. 139 Ordynacji
z 28 maja 1993 r. przewidywał podobne postępowanie doraz
ne, jak te zawarte
136
w art. 72 Ordynacji wyborczej do rad gmin, rad powiatów i sejmików woje-
wództw. Jednakże, postanowienia tamte ustanawiały znacząco niższy pułap
dla kwoty, która mogła zostać zasądzona od uczestnika postępowania na rzecz
instytucji charytatywnej oraz jako zadośćuczynienie za szkody moralne, tj.
2000 złotych.
Ordynacja wyborcza do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej i do Senatu
Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 12 kwietnia 2001 r., która weszła w życie
w dniu 31 maja 2001 r., zastąpiła Ordynację z 28 maja 1993 r. Art. 91 nowej
Ordynacji, regulujący postępowanie doraz
ne, nie przewidywał żadnych kon-
sekwencji finansowych dla uczestnika postępowania.
D. Orzecznictwo polskich sądów
30. W dniu 1 paz
dziernika 1998 r. sąd apelacyjny wydał postanowienie
w sprawie nr I Acz 972/98, w którym stwierdził, że:
 1. Art. 72 Ordynacji wyborczej do rad gmin, rad powiatów i sejmików woje-
wódzkich (Dz. U. Nr 95 z 1998 r., poz. 602), dotyczy podawanych w materiałach
odnoszących się do kampanii wyborczej faktów, a nie wniosków czy ocen opar-
tych na tych faktach. Tylko fakt ma charakter obiektywny. Każda ocena jest su-
biektywna, w zależności od punktu widzenia osoby dokonującej oceny.
2. Nie można nikomu zabronić wyrażania swoich sądów i dokonywania ocen,
o ile nie naruszają one dóbr osobistych innej osoby. Jednakże nawet naruszenie
dóbr osobistych, o ile nie wyczerpuje przesłanek z art. 72 ordynacji, nie podlega
ochronie na podstawie tego przepisu, który jako norma szczególna, nie może być
interpretowany rozszerzajÄ…co .
31. W dniu 7 listopada 2002 Sąd Apelacyjny w Katowicach wydał posta-
nowienie w sprawie nr I ACz 1956/02, w którym stwierdził, że:
 Artykuł 72 Ordynacji wyborczej do rad gmin, rad powiatów i sejmików
wojewódzkich [...] jest przepisem szczególnym i jako taki nie może podlegać wy-
kładni rozszerzającej. Wymieniony przepis odnosi się tylko i wyłącznie do nie-
prawdziwych informacji zawartych w materiałach wyborczych. Nie dotyczy on
komentarzy i oceny przymiotów kandydata. Jeżeli takie komentarze i ocena na-
ruszają dobra osobiste kandydata, to może on dochodzić ochrony na zasadach
ogólnych, a nie w oparciu o przepis art. 72 Ordynacji wyborczej .
PRAWO
I. DOMNIEMANE NARUSZENIE ARTUKUA
U 10 KONWENCJI
32. Skarżący twierdził, że postanowienia wydane przeciwko niemu w po-
stępowaniu prowadzonym na podstawie art. 72 Ordynacji wyborczej naru-
szyły jego prawo do wolności wyrażania opinii. Twierdzenie swoje oparł
na art. 10 konwencji, która przewiduje, że:
137
 1. Każdy ma prawo do wolności wyrażania opinii. Prawo to obejmuje wol-
ność posiadania poglądów oraz otrzymywania i przekazywania informacji i
idei bez ingerencji władz publicznych i bez względu na granice państwowe...
2. Korzystanie z tych wolności pociągających za sobą obowiązki i odpowie-
dzialność może podlegać takim wymogom formalnym, warunkom, ogranicze-
niom i sankcjom, jakie są przewidziane przez ustawę i niezbędne w społeczeń-
stwie demokratycznym w interesie bezpieczeństwa państwowego, integralności
terytorialnej lub bezpieczeństwa publicznego ze względu na konieczność za-
pobieżenia zakłóceniu porządku lub przestępstwu, z uwagi na ochronę zdro-
wia i moralności, ochronę dobrego imienia i praw innych osób oraz ze względu
na zapobieżenie ujawnieniu informacji poufnych lub na zagwarantowanie powagi
i bezstronności władzy sądowej .
A. Dopuszczalność
33. Rząd podnosił, że skarżący nie wyczerpał środków krajowych, gdyż
nie skorzystał z możliwości wznowienia postępowania po wydaniu orzeczenia
interpretacyjnego przez Trybunał Konstytucyjny w dniu 14 kwietnia 2004 r.
Wskazywał, że skarżący opierał swoje żądania głównie na postanowieniach
wydanych już po wydaniu ostatecznego postanowienia w głównej sprawie,
powinien natomiast wnosić o wznowienie postępowania na warunkach okre-
ślonych w orzeczeniu z dnia 14 kwietnia 2004 r.
W orzeczeniu tym Trybunał Konstytucyjny wskazał, że skarżący miał
możliwość ubiegania się o przywrócenie terminu na wystąpienie z żądaniem
wznowienia postępowania zakończonego postanowieniem Sądu Okręgowego
w Åšwidnicy w dniu 8 listopada 2000 r.
Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że jego orzeczenie z dnia 13 maja
2002 r. dawało podstawy do takiego żądania.
34. Skarżący nie zgodził się z opinią Rządu i utrzymywał, że wyczerpał
wszystkie środki krajowe. Twierdził, że Rząd nie udowodnił swoich twier-
dzeń, jakoby w tej sprawie istniały inne skuteczne środki odwoławcze, których
on nie wykorzystał. W odniesieniu do środków odwoławczych wskazanych
w orzeczeniu Trybunału Konstytucyjnego z dnia 14 kwietnia 2004 r. Rząd
nie sprecyzował, jakie konkretnie były to środki oraz jaka była ich podstawa
prawna. Skarżący wskazał, że wspomniane powyżej rozstrzygnięcie było je-
dynie orzeczeniem interpretacyjnym, o które wniósł on ze względu na fakt, iż
sądy powszechne odmawiały wznowienia postępowania, nawet po wydaniu
wyroku przez Trybunał Konstytucyjny w dniu 13 maja 2002 r.
Następnie zauważył, że wniosek o wydanie orzeczenia interpretacyjne-
go przez Trybunał Konstytucyjny został złożony z jego własnej inicjatywy
i nie może być traktowany jako normalny środek odwoławczy, który musi
zostać wyczerpany w każdym przypadku. Nawet jeśli, jak wskazywało orze-
czenie z 14 kwietnia 2004 r., od skarżącego wymagano złożenia wniosku
138
o wznowienie postępowania, które stanowi nadzwyczajny środek odwoław-
czy, zrobił on to.
W wyniku wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 13 maja 2002 r. zło-
żył on trzy takie wnioski w dniach 1 i 30 czerwca oraz 3 lipca 2002 r. Wszyst-
kie one zostały odrzucone odpowiednio przez Sąd Apelacyjny we Wrocławiu
w dniu 28 paz
dziernika 2002 r. oraz przez Sąd Okręgowy w Świdnicy w dniu
16 grudnia 2002 r. Biorąc powyższe fakty pod uwagę, skarżący twierdził,
że wykorzystał wszystkie dostępne środki krajowe.
35. Trybunał zauważył na początku, że skarżący zakwestionował konsty-
tucyjność art. 72 ż 3 Ordynacji wyborczej, ze względu na wyłączenie moż-
liwości wznowienia przewidzianego tam postępowania. Trybunał Konstytu-
cyjny zgodził się w swoim wyroku z dnia 13 maja 2002 r. z twierdzeniami
skarżącego. Trybunał zauważył także, że po wydaniu wyroku przez Trybu-
nał Konstytucyjny, skarżący bezskutecznie próbował wznowić postępowanie
w swojej sprawie. W wyniku tych niepowodzeń skarżący zwrócił się do Try-
bunału Konstytucyjnego o wydanie orzeczenia interpretacyjnego do wyroku
z dnia 13 maja 2002 r.
W orzeczeniu z dnia 14 kwietnia 2004 r. Trybunał Konstytucyjny stwier-
dził, że na podstawie wyroku z dnia 13 maja 2002 r., skarżący miał prawo
ubiegać się o wznowienie postępowania zakończonego postanowieniem Sądu
Okręgowego w Świdnicy z dnia 8 listopada 2000 r. Wszystko wskazuje na to,
że skarżący nie starał się o wznowienie postępowania, o którym mowa w po-
stanowieniu Trybunału Konstytucyjnego.
Jednakże Trybunał zaobserwował, że po wydaniu wyroku Trybunału
Konstytucyjnego z dnia 13 maja 2002 r., od skarżącego wymagano jedynie
ubiegania się o wznowienie właściwego postępowania w sprawie, co próbo-
wał on uczynić, jednak bezskutecznie.
Trybunał uznał, że nie można było wymagać od skarżącego wyczerpa-
nia jakichkolwiek innych środków odwoławczych. Z tego względu wniosek
Rządu o uznanie skargi za niedopuszczalną ze względu na niewyczerpanie
środków odwoławczych musi zostać oddalony.
36. Trybunał stwierdza, że skarga nie może być uznana za oczywiście
nieuzasadnioną w rozumieniu art. 35 ż 3 Konwencji. Stwierdza również,
że nie jest ona niedopuszczalna na podstawie jakichkolwiek innych przesła-
nek. Z tego względu skarga uznana jest za dopuszczalną.
B. Argumenty stron
1. Skarżący
37. Skarżący był zdania, że naruszenie jego prawa do wyrażania opinii
nie może być usprawiedliwione na podstawie art. 10 ż 2 Konwencji. Utrzy-
mywał, że twierdzenia zawarte w jego liście otwartym były prawdziwe i po-
139
parte faktami, w odróżnieniu od tego co stwierdziły sądy krajowe. Dodatkowo
ich wiarygodność została potwierdzona przez postanowienia Naczelnego Sądu
Administracyjnego, następujących po orzeczeniach sądu okręgowego i sądu
apelacyjnego. Jeśli sądy prawidłowo oceniłyby materiał dowodowy przed-
stawiony przez skarżącego, uznałyby prawdziwość jego twierdzeń. Skarżący
wskazywał również, że ograniczenie jego prawa do wyrażania opinii nie może
być nakierowane na ochronę bezprawnych działań pana S.L.
2. RzÄ…d
38. Rząd przyznał, że orzeczenia sądów krajowych miały na celu wkro-
czenie w wolność wyrażania opinii przez skarżącego. Wkroczenie to było
przewidziane w postanowieniach Ordynacji wyborczej i mało na celu ochronę
praw S.L.
39. Rząd zgodził się, że S.L. był lokalnym politykiem, którego działal-
ność mogła być przedmiotem krytyki lub choćby zostać dokładnie zbadana
przez lokalną społeczność. Jednakże wskazał również na fakt, że związek
między lokalnym politykiem a społecznością lokalną jest znacznie silniejszy
od podobnego związku na poziomie krajowym. W małych wspólnotach lu-
dzie opierają wybór swoich reprezentantów na osobistych kontaktach z kan-
dydatami oraz na opinii, jaką cieszy się dany kandydat wśród mieszkańców
wspólnoty lokalnej. Z tego powodu oskarżenia podnoszone przeciwko takie-
mu politykowi mają inną, silniejszą wymowę w ramach społeczności lokalnej
niż na poziomie krajowym. Rząd utrzymywał, że zarzuty podnoszone przez
skarżącego miały spowodować obniżenie publicznego szacunku do S.L. oraz
pozbawienie go niezbędnego w jego sytuacji zaufania publicznego, co spowo-
dowałoby nieodwracalne szkody. Zarzuty te powinny być oceniane w świetle
konsekwencji, które mogłyby one wywołać.
40. Rząd wskazywał, że twierdzenia skarżącego zawarte w jego liście
otwartym, jakoby pan S.L. działał z naruszeniem prawa lub wydawał swoje
decyzje na podstawie sfałszowanych dokumentów były jedynie stwierdzeniem
faktów. W jego ocenie, uzasadniona krytyka nie może prowadzić do zarzutów
o łamanie prawa, a w konsekwencji, wkroczenie w prawa skarżącego było ko-
nieczne w celu ochrony praw innych osób. Twierdzenia skarżącego stanowiły
zniesławienie i dotyczyły zarzutu nadużycia władzy publicznej. Takie twier-
dzenia nie przyczyniają się do kształtowania opinii publicznej, które byłoby
warte ochrony w społeczeństwie demokratycznym. Jeśli chodzi o współmier-
ność ingerencji, Rząd wskazał, że sprawa skarżącego nie była rozpatrywana
na podstawie prawa karnego.
C. Ocena Trybunału
41. Bezsprzeczne jest, iż postanowienia sadów wydane przeciwko skar-
żącemu oraz nałożone na niego kary za rozpowszechnianie przez niego jego
140
listu otwartego miały na celu wkroczenie w jego prawo wolności wypowiedzi
zagwarantowane w art. 10 ż 1 Konwencji. Ingerencja w to prawo była bez
wątpienia przewidziana w prawie, dokładnie w art. 72 Ordynacji wyborczej.
Trybunał zgodził się również z tym, że ingerencja ta miała na celu uza-
sadnioną ochronę dobrego imienia i praw innych osób, w tym przypadku pana
S.L., w rozumieniu art. 10 ż 2 Konwencji.
42. Zatem jedynym pytaniem jest, czy ingerencja w prawo skarżącego
do wyrażania swoich opinii była  konieczna w społeczeństwie demokratycz-
nym .
1. Zasady podstawowe
43. Zgodnie z orzecznictwem Trybunału wolność wypowiedzi jest jed-
ną z głównych podstaw społeczeństwa demokratycznego oraz stanowi je-
den z zasadniczych warunków jego rozwoju oraz samorealizacji jednostek.
Na podstawie par. 2, stosuje się ją nie tylko do  informacji lub  poglądów ,
które są życzliwie przyjmowane lub uważane za nieszkodliwe lub obojętne,
ale także takich, które obrażają, szokują lub niepokoją. Tego wymagają bo-
wiem pluralizm, tolerancja oraz otwartość horyzontów, bez których nie moż-
na mówić o  społeczeństwie demokratycznym . Zgodnie z art. 10, od wolno-
ści tej istnieją wyjątki, które muszą jednak być interpretowane rygorystycz-
nie, a konieczność jakichkolwiek ograniczeń musi zostać w przekonywający
sposób uzasadniona (zob. m.in. Janowski p. Polsce [GC], nr 25716/94, ż 30,
ECHR 1999-I; Nilsen i Johnsen p. Norwegii [GC], nr 23118/93, ż 43, ECHR
1999-VIII).
44. Przesłanka  konieczności w społeczeństwie demokratycznym wyma-
ga określenia przez Trybunał, czy podnoszone naruszenie odpowiada  pilnej
społecznej potrzebie . Państwa będące stroną Konwencji posiadają pewną
swobodę oceny, czy potrzeba taka istnieje, która jednakże odbywa się rów-
nolegle z europejskim nadzorem, obejmującym zarówno proces legislacji, jak
i stosowanie prawa poprzez wydawanie rozstrzygnięć, nawet niezależnych
sądów. Trybunał jest więc uprawniony do wydania ostatecznego orzeczenia
dotyczącego tego, czy  ograniczenie jest możliwe do pogodzenia z wolno-
ścią wypowiedzi chronioną w art. 10 (zob. m.in. Perna p. Włochom [GC],
nr 48898/99, ż 39, ECHR 2003-V; CumpÎ
nÎ
i MazÎ
re p. Rumunii [GC],
nr 33348/96, ż 88, ECHR 2004-XI).
45. Zadaniem Trybunału podczas wykonywania jego funkcji nadzorują-
cych nie jest zastępowanie kompetentnych sądów krajowych, lecz raczej do-
konywanie przeglądu ich orzecznictwa pod kątem zgodności z art.10 Konwen-
cji (zob. Fressoz i Roire p. Francji [GC], nr 29183/95, ż 45, ECHR 1999-I).
Nie oznacza to, że nadzór ten ogranicza się jedynie do ustalenia, czy pozwane
państwo wykonywało swoje prawo do swobodnego uznania, powodów inge-
rencji w sposób rozsądny, staranny i w dobrej wierze. Zadaniem Trybunału
jest przyjrzenie się zaskarżonej ingerencji w świetle okoliczności danej spra-
141
wy, włączając w to uwagi czynione przez skarżącego oraz kontekst, w jakim
je wygłoszono (zob., News Verlags GmbH & Co. KG p. Austrii, nr 31457/96,
ż 52, ECHR 2000-I).
46. W szczególności Trybunał musi określić, czy powody przedstawione
przez władze krajowe w celu uzasadnienia ingerencji były  odpowiednie i wy-
starczające oraz czy podjęte środki były  proporcjonalne do uzasadnionych
celów, które były zamierzone (zob. Chauvy i Others p. Francji, nr 64915/01,
ż 70, ECHR 2004-VI). Czyniąc to, Trybunał musi być przekonany, że władze
krajowe, bazując na dopuszczalnej ocenie odpowiednich faktów, zastosowa-
ły standardy zgodne z zasadami ucieleśnionymi w art. 10 (zob. m.in. Zana
p. Turcji, wyrok z dnia 25 listopada 1997 r., Raport o wyrokach i decyzjach
1997-VII, pp. 2547-48, ż 51).
Dodatkowo, sprawiedliwość postępowania, przyznane gwarancje pro-
cesowe (zob. Steel i Morris p. Wielkiej Brytanii, nr 68416/01, ż 95, ECHR
2005-...) oraz charakter i dotkliwość nałożonej kary (zob. Ceylan p. Turcji
[GC], nr 23556/94, ż 37, ECHR 1999-IV; Skałka p. Polsce, wspomniany
powyżej, żż 41-42) stanowią czynniki, które muszą zostać wzięte pod uwa-
gę podczas oceniania proporcjonalności ingerencji w wolność wypowiedzi
zagwarantowanÄ… w art. 10 (zob. Kyprianou p. Cyprowi [GC], nr 73797/01,
ż 171, ECHR 2005-...).
47. Trybunał przypomniał, że art. 10 ż 2 Konwencji pozostawia niewiele
miejsca na ograniczenia wolności wypowiedzi w odniesieniu do politycznych
debat i dyskursów dotyczÄ…cych interesu publicznego (zob. Sürek p. Turcji
(nr 1) [GC], nr 26682/95, ż 61, ECHR 1999-IV). Ponadto, granice możliwej
do zaakceptowania krytyki w przypadku polityków są szersze niż w odniesie-
niu do osób prywatnych. W odróżnieniu od tych ostatnich, politycy muszą być
przygotowani i świadomi tego, że ich słowa i działania podlegają szczegó-
łowej analizie przez dziennikarzy i społeczeństwo, a w konsekwencji muszą
okazywać większą tolerancję (zob. Lingens p. Austrii, wyrok z 8 lipca 1986 r.,
Seria A nr 103, p. 26, ż 42, or Incal v.Turcja, wyrok z dnia 9 czerwca 1998 r.,
Raporty 1998-IV, p. 1567, ż 54).
48. Wolne wybory oraz wolność wypowiedzi, w szczególności wolność
prowadzenia debaty politycznej, tworzą łącznie fundament każdego systemu
demokratycznego (zob. Mathieu-Mohin i Clerfayt p. Belgii, wyrok z dnia
2 marca 1987 r., Seria A nr 113, p. 22, ż 47). Te dwa prawa są ze sobą ści-
śle powiązane, a współistniejąc, przyczyniają się do wzajemnego wzmocnie-
nia. Z tych względów szczególnie istotne jest, by w okresie poprzedzającym
wybory informacje i opinie wszelkiego rodzaju mogły być swobodnie roz-
powszechniane (zob. Bowman p. Wielkiej Brytanii, wyrok z dnia 19 lutego
1998 r., Raporty 1998-I, ż 42). Zasady te znajdują zastosowanie zarówno
w przypadku wyborów lokalnych, jak i krajowych.
142
2. Zastosowanie zasad
49. Wykonując swoje kompetencje kontrolne, Trybunał musi przyjrzeć
się podnoszonemu zarzutowi naruszenia prawa skarżącego do swobodnego
wyrażania swoich poglądów, biorąc pod uwagę wszystkie okoliczności danej
sprawy, włączając w to treść wypowiedzi, kontekst w którym zostały one wy-
głoszone oraz szczególną sytuację tych, których dotyczyły.
50. W omawianej sprawie skarżący, w okresie bezpośrednio poprzedza-
jącym wybory lokalne, rozpowszechnił swój list otwarty, w którym zarzucał
panu S.L., że pełniąc funkcję kierownika Urzędu Rejonowego wykonywał
swoje funkcje w sposób niekompetentny i z naruszeniem prawa. Wezwał
go także do wycofania się z kandydowania w wyborach.
Skarżący był stroną licznych postępowań administracyjnych przed Urzę-
dem Rejonowym, a ponieważ decyzje wydawane przez ten Urząd były następ-
nie unieważniane przez organy odwoławcze, nabrał on przekonania, że pan
S.L. działał w złej wierze oraz wbrew jego interesom.
W konsekwencji pan S.L. wszczÄ…Å‚, na podstawie Ordynacji wyborczej,
postępowanie przeciwko skarżącemu, wskazując, że twierdzenia zawarte w li-
ście otwartym skarżącego były nieprawdziwe i miały na celu zniszczenie jego
dobrej reputacji. Sądy krajowe orzekły na niekorzyść skarżącego, podnosząc,
że prawdziwość zarzutów dotyczących pana S.L. nie została udowodniona.
Sąd apelacyjny stwierdził natomiast, że skarżący naruszył dobra osobiste pana
S.L. i miał na celu zapobiec jego wyborowi na stanowisko we władzach lo-
kalnych.
Skarżącemu nakazano sprostować nieprawdziwe informacje oraz wy-
stosować przeprosiny. Ponadto został zobowiązany do zapłacenia panu S.L.
kwoty 10 000 złotych jako zadośćuczynienie za szkody moralne oraz kwoty
10 000 złotych na cele charytatywne.
51. Trybunał zauważył, że głównym celem listu otwartego skarżącego
było zwrócenie uwagi głosujących na to, czy pan S.L. jest odpowiednim kan-
dydatem do sprawowania funkcji w organach władzy samorządowej. Z tego
powodu Trybunał jest zdania, że twierdzenia zawarte w liście dotyczyły kwe-
stii leżącej w zakresie społecznego zainteresowania wspólnoty lokalnej, na-
wet jeśli niektóre z nich mogły wydawać się przykre lub naciągane.
Podstawową zasadą, zdaniem Trybunału jest, że opinie i informacje ma-
jące związek z wyborami, zarówno lokalnymi, jak i krajowymi, które są roz-
powszechniane w trakcie kampanii wyborczej, powinny być traktowane jako
stanowiące część debaty na tematy leżące w zakresie zainteresowania spo-
łecznego, chyba że istnieje przeciwdowód. Trybunał wielokrotnie powtarzał,
że w kwestiach leżących w polu zainteresowania publicznego, ogranicze-
nia wolności wypowiedzi powinny być interpretowane zawężająco (Lopes
Gomes da Silva p. Portugalii, nr 37698/97, ż 33, ECHR 2000-X).
143
52. Jeśli chodzi o powody powoływane przez sądy krajowe w celu
usprawiedliwienia ingerencji w prawo skarżącego do wypowiadania swoich
opinii, Trybunał zauważył że polskie sądy, pomimo powoływania się skar-
żącego na art. 10 Konwencji w postępowaniu odwoławczym, nie odniosły
się do tego, że sprawa ta dotyczy konfliktu pomiędzy prawem do wolności
wyrażania opinii oraz ochroną dobrego imienia oraz praw innych i nie prze-
prowadziły próby odpowiedniego zbalansowania tych praw (zob. m.in. Keller
p. Wegrom (decyzja), nr 33352/02, 4 kwietnia 2006). Nie uwzględniły rów-
nież tego, że granica dopuszczalnej krytyki pana S.L., będącego kierownikiem
lokalnej władzy administracyjnej, były szersze niż te stosowane w odniesieniu
do osób prywatnych. Trybunał zauważył, że podejmując decyzję o kandy-
dowaniu w wyborach lokalnych pan S.L., który do tej pory pełnił funkcję
kierownika urzędu samorządowego, wkroczył na scenę polityczną i dlatego
musiał zaakceptować fakt, iż jego słowa i działania podlegać będą szczegó-
łowej ocenie, a w związku z tym powinien okazać większy stopień tolerancji
(zob. Jerusalem p. Austrii, nr 26958/95, ż 38, ECHR 2001-II).
Fakt bycia lokalnym politykiem przez pana S.L. został uznany natomiast
przez Rząd. Niemniej jednak sądy krajowe nie wzięły tego czynnika pod uwa-
gÄ™ w trakcie rozstrzygania wniosku pana S.L. wniesionego na podstawie Or-
dynacji wyborczej.
53. Po drugie, Trybunał przypomniał, że w swojej praktyce dokonał roz-
różnienia pomiędzy twierdzeniami dotyczącymi faktów a sądami ocennymi.
Podczas gdy istnienie faktów może zostać dowiedzione, prawdziwość sądów
ocennych nie podlega udowodnieniu. W przypadku, gdy stwierdzenie sta-
nowi sąd ocenny, współmierność ingerencji może zależeć od tego, czy ist-
nieją wystarczające podstawy faktyczne dla takiego twierdzenia, ponieważ
nawet twierdzenie ocenne bez istnienia dla niego wystarczajÄ…cych podstaw
faktycznych może być przesadne (zob. De Haes i Gijsels p. Belgii, wyrok
z dnia 24 lutego 1997 r., Raporty 1997-I, p. 236, ż 47, oraz Feldek p. Słowacji,
nr 29032/95, ż 76, ECHR 2001-VIII).
54. Jeśli chodzi o zakwalifikowanie twierdzeń skarżącego, Trybunał
zaobserwował, że polskie sądy uznały je wszystkie w pełni za twierdzenia
dotyczące faktów, które nie posiadają jednak oparcia w rzeczywistości. Try-
bunał jest gotowy zaakceptować, że niektóre z tych twierdzeń, na przykład,
że wnioskodawca często  działał z naruszeniem prawa , mogą być uznane
za twierdzenia dotyczÄ…ce stanu faktycznego, nie posiadajÄ…ce dostatecznego
oparcia w rzeczywistości. Jednakże Trybunał wskazał, że celem zarzutów za-
wartych w liście otwartym skarżącego było wskazanie wątpliwości co do tego,
czy wnioskodawca był właściwą osobą do pełnienia funkcji we władzach sa-
morządowych, biorąc pod uwagę długą historię skarżącego odnośnie postępo-
wań przed Urzędem Rejonowym, na którego czele stał pan S.L.
Trybunał jest zdania, w odróżnieniu od opinii wyrażanych przez sądy
krajowe, że list otwarty skarżącego zawierał także twierdzenia, które można
144
z pewnością uznać za ocenne, takie jak to, że wnioskodawca  wykonywał
swoje obowiązki nieudolnie . W sekcji (c) oraz (d) listu otwartego skarżą-
cy przytoczył wyraz
ne przykłady decyzji wydanych przez Urząd Rejonowy,
które zostały następnie unieważnione w postępowaniu odwoławczym. Pod
tym względem Trybunał zauważył także, że sąd apelacyjny w swoim wyroku
z dnia 12 paz
dziernika 1998 r. wyraz
nie potwierdził, że większość decyzji,
o których mowa w liście otwartym, została skutecznie zaskarżona przez skar-
żącego. Z tego względu Trybunał jest zdania, że zarzuty skarżącego dotyczące
niekompetentnego kierowania Urzędem Rejonowym przez pana S.L. nie były
pozbawione podstaw faktycznych.
Pod tym względem Trybunał przypomina, że w społeczeństwie demokra-
tycznym władza publiczna i jej przedstawiciele podlegają w zasadzie stałemu
i dokładnemu badaniu ze strony obywateli oraz że każdy powinien mieć moż-
liwość zwrócenia uwagi publicznej na sytuacje, które uważa za bezprawne,
pod warunkiem jednak, że robi to w dobrej wierze (zob. Aizsardz%2łbas Klubs
p. A
otwie, nr 57829/00, ż 46, 27 maja 2004).
Biorąc pod uwagę okoliczności badanej sprawy, nie można stwierdzić,
że skarżący działał w złej wierze. Mając powyższe na uwadze, Trybunał uwa-
ża, że twierdzenia skarżącego nie stanowiły nieuzasadnionego personalnego
ataku na pana S.L., lecz były częścią debaty dotyczącej kwestii leżących w za-
kresie publicznego zainteresowania.
55. Ponadto Trybunał wskazał, że specyfika tej sprawy związana
jest z doraz
nym charakterem postępowania prowadzonego przeciwko skar-
żącemu na podstawie Ordynacji wyborczej które przewiduje bardzo krót-
kie terminy do dokonywania czynności procesowych. Postępowanie to, jak
wskazał Sąd Apelacyjny we Wrocławiu, ma na celu zapewnienie właściwe-
go przebiegu kampanii wyborczej, poprzez zapobieżenie naruszeniom praw
osobistych osób startujących w wyborach, które mogłyby wpłynąć na wy-
nik wyborów. Trybunał zauważył, że postanowienia takiego postępowania
doraz
nego w trakcie okresu kampanii wyborczej (lokalnej i krajowej) służą
uzasadnionemu celowi, jakim jest zapewnienie uczciwości całego procesu
wyborczego i jako takie nie może być poddawane pod wątpliwość z punktu
widzenia zgodności z Konwencją. Jednocześnie Trybunał podkreślił, iż gwa-
rancje procesowe przyznane stronom takiego postępowania, w szczególno-
ści osobom przeciwko którym wniesiono zarzuty, nie mogą być niesłusznie
uszczuplane za cenę szybkiego rozpatrzenia sporów związanych z wyborami.
Pod tym względem Trybunał zauważa, że w omawianym postępowaniu skar-
żący mocno opierał się na fakcie, iż Urząd Rejonowy w Dzierżoniowie wydał
wiele niekorzystnych dla niego decyzji, które zostały następnie unieważnione
w postępowaniu odwoławczym. Okoliczności te, dokładnie udokumentowane
przez skarżącego, stanowiły podstawę dla jego krytycznych uwag pod adre-
sem pana S.L., jako osoby odpowiedzialnej za działanie Urzędu Rejonowego.
Jednakże Trybunał zauważył, że nie wydaje się, by zarówno sąd okręgowy,
145
jak i sąd apelacyjny zbadały dostatecznie dowody przedłożone przez skarżą-
cego, które przynajmniej w pewnym stopniu mogły być wzięte pod uwagę
przy ocenie krytycznych uwag głoszonych pod adresem S.L. Na tej podstawie
sprawiedliwość omawianego postępowania może być poddana pod wątpli-
wość. Trybunał zaobserwował także, iż wyrok sądu apelacyjnego został wy-
dany w dniu 12 paz
dziernika 1998 r., jeden dzień po wyborach lokalnych, gdy
postępowanie to straciło całkowicie wpływ na rezultat wyborów. Co więcej,
sąd apelacyjny nie przestrzegał wymagania ustawowego, które przewiduje,
że wyrok powinien zostać wydany w ciągu 24 godzin od momentu wniesie-
nia odwołania. Trybunał wskazał, że biorąc pod uwagę te okoliczności, sąd
apelacyjny mógł umorzyć postępowanie, biorąc pod uwagę w szczególności
fakt, że strona poszkodowana miała do swojej dyspozycji możliwość wszczę-
cia przeciwko skarżącemu postępowania cywilnego na zwykłych zasadach,
w którym mogła dochodzić ochrony swoich dóbr osobistych.
56. Charakter oraz dotkliwość nałożonych sankcji są również czynnikiem,
który należy wziąć pod uwagę podczas badania proporcjonalności ingeren-
cji na podstawie art. 10 Konwencji. Zgodnie z postanowieniami Konwencji,
kwota przyznanego zadośćuczynienia za zniesławienie lub środki podobne
do tych zastosowanych w omawianej sprawie, musi cechować się rozsądnym
stopniem współmierności do szkody wyrządzonej reputacji osoby poszkodo-
wanej (zob. Tolstoy Miloslavsky p. Wielkiej Brytanii, wyrok z dnia 13 lipca
1995 r., Seria A nr 316-B, ż 49). W omawianej sprawie skarżący został zobo-
wiązany do umieszczenia sprostowania w prasie oraz zapłaty na rzecz wnio-
skodawcy kwoty 10 000 złotych [około 2500 euro] tytułem zadośćuczynienia
za szkody niematerialne oraz kwoty 10 000 złotych na cele charytatywne.
Trybunał zauważył, że obydwie kwoty nałożone były w maksymalnej wyso-
kości, jaką dopuszczała Ordynacja wyborcza obowiązująca w tamtym okre-
sie. Kwota należna do zapłacenia, po zsumowaniu, była wyższa niż szesnaście
średnich miesięcznych wynagrodzeń w tamtym okresie.
Trybunał zaobserwował, że w dniu 26 lipca 2002 r. parlament znowe-
lizował art. 72 Ordynacji wyborczej, poprzez uchylenie postanowień, które
dawały wnioskodawcy dochodzenie zadośćuczynienia od uczestnika postę-
powania. Ponadto Trybunał zaobserwował, że nakładając sankcje finansowe
na skarżącego, sądy krajowe nie przedstawiły żadnego uzasadnienia dla na-
łożenia tych sankcji w maksymalnej wysokości, nie zbadały ich współmier-
ności do zarzucanych czynów. W tych okolicznościach Trybunał jest zda-
nia, że sankcje finansowe nałożone na skarżącego były zbyt wysokie (zob.
Independent News i Media i Independent Newspapers Ireland Limited
p. Irlandii, nr 55120/00, ż 132, ECHR 2005-... (wyciąg).
57. Mając powyższe na uwadze, Trybunał jest zdania, że rozstrzygnię-
cia sądów krajowych wydane przeciwko skarżącemu, jak również nałożone
na niego sankcje, były nieproporcjonalne do uzasadnionego celu, jakiemu
146
miały służyć oraz że powody podane przez sądy krajowe w celu uzasadnienia
tych środków nie były  odpowiednie i wystarczające .
Stosownie do tego, ingerencja, która podlegała zaskarżeniu nie była  niezbęd-
na w demokratycznym społeczeństwie w rozumieniu art. 10 ż 2 Konwencji.
II. DOMNIEMANE NARUSZENIE ARTYKUA
U
6 ż 1 KONWENCJI
59. Skarżący wskazywał również, na podstawie art. 6 ż 1 Konwencji,
że w postępowaniu prowadzonym przez niego na podstawie art. 72 Ordynacji
wyborczej naruszone zostało również jego prawo do sprawiedliwego proce-
su, wskazując na ustawowe terminy przewidziane w tym postępowaniu oraz
ich niekorzystny wpływ na jego możliwości dokonywania czynności proceso-
wych w tej sprawie.
Podnosił także, że sądy nie zbadały związku pomiędzy jego twierdzenia-
mi a oficjalnymi decyzjami, na których twierdzenia te były oparte. Twierdził
także, że ta niesprawiedliwość była spowodowana również odmową udostęp-
nienia mu akt sprawy.
Art. 6 ż 1 przewiduje, że:
 1. Przy rozstrzyganiu o jego prawach i obowiÄ…zkach o charakterze cywil-
nym albo o zasadności oskarżenia w wytoczonej przeciwko niemu sprawie kar-
nej, każdy ma prawo do sprawiedliwego... rozpatrzenia jego sprawy w rozsądnym
terminie przez [...] sÄ…d... .
60. Rząd zaprzeczył twierdzeniom skarżącego, jakoby omawiane postę-
powanie było niesprawiedliwe. Twierdził także, że skarżący nie wyczerpał
środków krajowych, gdyż nie złożył skargi konstytucyjnej.
Skarżący nie zgodził się z twierdzeniami przedstawionymi przez Rząd.
61. Trybunał stwierdził, że zarzut ten jest powiązany z tym zbadanym
powyżej i z tej przyczyny musi zostać uznany za dopuszczalny.
62. Mając na uwadze rozważania i wnioski odnoszące się do art. 10 Kon-
wencji (zob. pkt 57 powyżej), Trybunał nie uważa za konieczne rozważe-
nia, czy w tej sprawie doszło do naruszenia art. 6 ż 1 (zob. m.in. Jerusalem
p. Austrii, cytowany powyżej, ż 51).
III. ZASTOSOWANIE ARTYKUA
U 41 KONWENCJI
63. Art. 41 Konwencji przewiduje:
 Jeśli Trybunał stwierdzi, że nastąpiło naruszenie Konwencji lub jej Proto-
kołów, oraz jeśli prawo wewnętrzne zainteresowanej Wysokiej Układającej się
Strony pozwala tylko na częściowe usunięcie konsekwencji tego naruszenia, Try-
bunał orzeka, gdy zachodzi potrzeba, słuszne zadośćuczynienie pokrzywdzonej
stronie .
147
A. Szkoda materialna
64. Skarżący żądał kwoty 32 019 złotych tytułem odszkodowania za szko-
dy materialne wynikające z naruszenia art. 6 ż 1 oraz art. 10 Konwencji. Kwo-
ta ta odnosiła się do dwóch kar nałożonych na skarżącego (20 000 złotych),
opłat i kosztów nałożonych na skarżącego przez sąd apelacyjny (1500 zło-
tych), opłat i kosztów nałożonych w postępowaniu egzekucyjnym dotyczą-
cym zapłaty zadośćuczynienia za szkody niematerialne na rzecz pana S.L.
(4019 złotych). Ponadto skarżący zażądał zwrotu kosztów sądowych ponie-
sionych w postępowaniu przez sądem okręgowym oraz sądem apelacyjnym
(1000 złotych), przed Trybunałem Konstytucyjnym (1000 złotych) oraz przed
Trybunałem w Strasburgu (4500 złotych).
65. Rząd nie odniósł się do tych żądań.
66. Trybunał zaobserwował, że skarżący poniósł szkodę material-
ną, ze względu na nakaz zapłaty 10 000 złotych jako zadośćuczynienie dla
pana S.L. oraz 10 000 złotych na rzecz instytucji charytatywnej, jak również
1500 złotych tytułem kosztów sadowych w postępowaniu przed sądem ape-
lacyjnym. Z tego względu przyznaje skarżącemu kwotę 5600 euro, która sta-
nowi ekwiwalent wymienionych powyżej wydatków, mając na uwadze bez-
pośredni związek tych wydatków z naruszeniem art. 10, stwierdzonego przez
Trybunał (zob. Hrico p. Słowacji, nr 49418/99, ż 55, 20 lipiec 2004).
Z drugiej strony, Trybunał nie stwierdził istnienia takiego bezpośrednie-
go związku pomiędzy stwierdzonym naruszeniem a kosztami poniesionymi
przez skarżącego w postępowaniu egzekucyjnym. Jeśli chodzi o żądania doty-
czące reprezentacji prawnej przez sadami krajowymi i w postępowaniu przed
Trybunałem w Strasburgu, zaliczają się one do kategorii  Koszty i wydatki
wymienionej poniżej.
B. Szkoda niematerialna
67. Skarżący żądał kwoty całkowitej 38 000 złotych tytułem zadość-
uczynienia za szkody związane z naruszeniem art. 6 ż 1 oraz 10 Konwen-
cji. Twierdził, że różne sankcje nałożone na niego przez sąd krajowy miały
niekorzystny wpływ na dobre imię jego i prowadzonego przez niego przed-
siębiorstwa. Skarżący wskazywał także, że nadmierne obciążenia finansowe,
wynikające z kar nałożonych na niego w postępowaniu krajowym, przyczyni-
ły się do powstania problemów rodzinnych i zdrowotnych. Ponadto w wyniku
utraty zaufania swoich klientów, był zmuszony do zaprzestania działalności
gospodarczej i stał się osobą bezrobotną, bez prawa do zasiłku. Dodatkowo
pan S.L. wszczął przeciwko niemu postępowanie egzekucyjne, które nałożyło
dodatkowe koszty dla skarżącego, mimo faktu, iż zamierzał on uregulować
wszystkie ciążące na nim zobowiązania, co jednak było niemożliwe, gdyż
jego list do S.L., zawierający prośbę o podanie numeru konta bankowego,
pozostał bez odpowiedzi.
148
W końcu skarżący wskazywał, że jego szkoda niematerialna związana
jest również z faktem utraty zaufania do wymiaru sprawiedliwości oraz wąt-
pliwości w istnienie państwa prawa.
68. Rząd był zdania, że samo stwierdzenie naruszenia będzie stanowi-
ło dostateczne zadośćuczynienie. W innym przypadku, poprosił Trybunał
o oszacowanie kwoty zadośćuczynienia na podstawie orzecznictwa w podob-
nych sprawach oraz biorÄ…c pod uwagÄ™ ekonomicznÄ… sytuacjÄ™ kraju.
69. Trybunał uważa, że skarżący doznał szkody w wyniku stwierdzone-
go naruszenia art. 10. MajÄ…c na uwadze charakter stwierdzonego naruszenia
w powyższej sprawie oraz orzekając na zasadzie słuszności, Trybunał przyznaje
skarżącemu kwotę 2000 euro tytułem poniesionej szkody niemajątkowej.
C. Koszty i wydatki
70. Skarżący żądał kwoty 1000 złotych tytułem kosztów poniesionych
na przedstawiciela prawnego w postępowaniu przed sądem okręgowym i są-
dem apelacyjnym, kwoty 1000 złotych za koszty poniesione w postępowaniu
przez Trybunałem Konstytucyjnym oraz kwoty 4500 złotych tytułem kosztów
i wydatków poniesionych przed Trybunałem.
71. Rząd twierdził, że zwrot może dotyczyć jedynie kosztów poniesio-
nych w postępowaniu przed Trybunałem, w wysokości rzeczywiście ponie-
sionej oraz uzasadnionej co do wysokości.
72. Zgodnie z orzecznictwem Trybunału, skarżący jest uprawniony
do zwrotu poniesionych kosztów i wydatków tylko do wysokości, do któ-
rej wykaże, że były one faktycznie poniesione, konieczne oraz uzasadnione
co do wysokości.
W obecnej sprawie, mając na uwadze informacje będące w jego posiada-
niu oraz wskazane powyżej kryteria, Trybunał przyznaje skarżącemu 250 euro
tytułem kosztów i wydatków poniesionych w postępowaniu przed sądem
okręgowym oraz sądem apelacyjnym. Z drugiej strony, nie ma podstaw, aby
zwrócić mu koszty związane z postępowaniem przed Trybunałem Konstytu-
cyjnym, gdyż nie są one bezpośrednio związane z kwestiami rozstrzyganymi
przed Trybunałem.
Jeśli chodzi o postępowanie strasburskie, Trybunał wskazał, że skarżą-
cemu przyznana została przez Radę Europy pomoc prawna w wysokości
715 euro. Mając na uwadze wszystkie stosowne czynniki, Trybunał uznaje
za stosowne przyznać skarżącemu dodatkowo kwotę 800 euro za koszty po-
niesione w toczącym się przed nim postępowaniu.
C. Odsetki za zwłokę
73. Trybunał uważa, iż odsetki za zwłokę powinny być określnone na pod-
stawie marginalnej stopy procentowej Europejskiego Banku Centralnego plus
trzy punkty procentowe.
149
Z TYCH PRZYCZYN TRYBUNAA
JEDNOGA
OÅšNIE
1. Uznaje, pozostałą część skargi za niedopuszczalną;
2. Uznaje, że doszło do naruszenia art. 10 Konwencji;
3. Uznaje, że nie istnieje potrzeba badania zarzutu dotyczącego naruszenia
art. 6 ż 1 Konwencji;
4. Uznaje, że
(a) pozwane państwo jest zobowiązane do zapłaty skarżącemu, w ciągu
trzech miesięcy od dnia, w którym wyrok stanie się prawomocny,
zgodnie z art. 44 ż 2 Konwencji, kwotę 5 600 euro (pięć tysięcy sześć-
set euro) jako odszkodowanie za szkody majÄ…tkowe, kwotÄ™ 2 000 euro
(dwa tysiące euro) jako zadośćuczynienie za szkody niemajątkowe
oraz kwotę 1 050 euro (tysiąc pięćdziesiąt euro) tytułem poniesionych
kosztów i wydatków, po przeliczaniu na walutę krajową pozwanego
państwa na podstawie kursu z dnia wydania wyroku, łącznie z wszel-
kimi podatkami, które mogą być naliczone;
(b) od wygaśnięcia powyższego trzymiesięcznego terminu do momentu
zapłaty płatne będą zwykłe odsetki według marginalnej stopy procento-
wej Europejskiego Banku Centralnego plus trzy punkty procentowe;
5. Oddala pozostałe żądania skarżącego dotyczące zadośćuczynienia.
Sporządzono w języku angielskim i obwieszczono pisemnie 9 stycznia
2007, zgodnie z art. 77 żż 2 i 3 Regulaminu Trybunału.
Françoise ELENS-PASSOS Nicolas BRATZA
Zastępca Kancelarii Sekcji Przewidniczący
150