2009-05-12
Literatura:
Edward Ura , Elżbieta Ura, Prawo administracyjne,
Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis, Warszawa 2006;
PRAWO ADMINISTRACYJNE
Janusz Sługocki, Prawo administracyjne, Wydawnictwo
Zakamycze, Kraków 2007;
Eugeniusz Ochendowski, Prawo administracyjne. Część
ogólna, TNOiK Toruń 2006;
Zbigniew Leoński, Zarys prawa administracyjnego
Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis, Warszawa 2006;
J. Sługocki (red.), Wybrane zagadnienia materialnego
prawa administracyjnego, Wyd. KPSW, Bydgoszcz 2005
Jan Boć (red.), Prawo administracyjne Wydawnictwo
W. Bednarek (red.), Prawo administracyjne. Podstawowe
Kolonia Limited, Wrocław 2007;
instytucje w świetle z
ródeł prawa, doktryny i judykatury,
Jan Zimmermann, Prawo administracyjne, Wydawnictwo
Wydawnictwo UWM, Olsztyn 2002;
Zakamycze, Kraków 2006;
W. Bednarek (red.), Wybrane zagadnienia materialnego
prawa administracyjnego, Wydawnictwo UWM, Olsztyn
M. Wierzbowski (red.), Prawo administracyjne,
2000;
Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis, Warszawa 2006;
J. Dobkowski, Organizacja i funkcjonowanie
M. Stahl (red.), Prawo administracyjne - pojęcia,
administracji publicznej, Olsztyn 2004
instytucje, zasady w teorii i orzecznictwie, Wydawnictwo
J. Filipek, Prawo administracyjne. Instytucje ogólne,
Diffin, Warszawa 2004;
część I Zakamycze 2003, część II Zakamycze 2001;
B. Jastrzębski, Z teorii i praktyki funkcjonowania
Z. Niewiadomski (red.), Prawo administracyjne,
administracji publicznej w III RP, Płock 2007
Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis, Warszawa 2005;
Struktura wykładu
Administracyjnoprawny status jednostki
Pojecie administracji publicznej
Administracyjna regulacja podstawowych praw i wolności
Istota prawa administracyjnego człowieka i obywatela
Podstawowe pojęcia i konstrukcje teoretyczne prawa Publicznoprawna ingerencja w sferę praw rzeczowych
administracyjnego
Administracyjna regulacja działalności gospodarczej i
Normy i z
ródła prawa administracyjnego zawodowej
Zasady prawa administracyjnego Administracja oświaty, nauki i kultury
Formy realizowania prawa administracyjnego Pomoc społeczna
Podmioty prawa administracyjnego Ochrona bezpieczeństwa i porządku publicznego
Organizacja prawna administracji Administracja spraw zagranicznych
Kontrola podmiotów prawa administracyjnego
1
PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com
2009-05-12
Definicja etymologiczna terminu
administracja
Etymologicznie termin  administracja pochodzi od
Pojęcie administracji publicznej łacińskiego słowa ministrare, co oznacza być pomocnym,
zarządzać, kierować, zawiadywać, posługiwać czy nawet
gospodarować cudzymi sprawami. Przedrostek ad
wzmacnia charakterystykę powyższej działalności jako
aktywności trwałej i celowej.
Ujęcia statyczne i dynamiczne zjawisk Administracja publiczna i administracja
administracyjnych prywatna  konteksty wyróżnienia
Potocznie pojęciu  administracja przypisujemy
W sensie najbardziej ogólnym  administracja oznacza zatem pewną
działalność zamierzoną, konsekwentną i stałą, ukierunkowaną na
charakter publiczny, państwowy.
zaspokajanie ustalonych potrzeb, realizowanie pewnych interesów
czy przynoszenie określonych korzyści. Warto jednak pamiętać, że Z naukowego punktu widzenia zjawiska
byłoby to ujęcie czynnościowe i synonimicznie możemy używać
administrowania mogą występować jednak także w
terminu  administrowanie .
obszarze działalności prywatnej jednostek czy
Obok takiego ogólnego rozumienia pojęcia administracji, tzn. jako
przejawów pewnej aktywności, należy widzieć w nim także pewien
podmiotów korporacyjnych (zbiorowych). Rysuje
układ (system) czy też organizację. Tak pojęta administracja stanowi
się nam zatem podstawowa delimitacja ogólnego
zróżnicowany wewnętrznie aparat wykonawczy powołany do
realizacji zadań ustalanych zawsze poza jego ogniwami i strukturami.
pojęcia administracji na administrację publiczną
Faktycznie posiada ona także cele  własne , majce jedynie oparcie w
(ogólną) i administrację prywatną (gospodarczą)
interesach organizacyjnych i stosunkach wewnętrznych w ramach
poszczególnych instytucji.
Kształtowanie się pojęcia administracji
Ewolucja funkcji administracyjnej
publicznej na tle dziejów powszechnych
W ujęciu genetycznym problemy administrowania charakterystyczne
Rozpatrując pojęcie administracji publicznej na tle
były dla każdego rodzaju państwowości. Jednakże nazwanie tych
rozwoju funkcji władzy publicznej skonstatować
działań administracją publiczną występuje stosunkowo od niedawna.
można, że administracje państw absolutnych
Na tle dziejów powszechnych pojęcie administracji publicznej
formują w szczególności dwie kwestie: 1) upodmiotowienie wypełniały w zasadzie funkcje władcze, które dziś
członków zbiorowości i grup żyjących na wyodrębnionych
byśmy określili mianem kompetencji policyjnych.
terytoriach, 2) stworzenie mechanizmu dwustronnego działania
Z kolei państwo liberalne miało pełnić rolę
prawa, wyznaczającego zachowania jednostce oraz związanemu tym
prawem korpusowi urzędniczemu.  nocnego stróża ; interweniować tylko wtedy, gdy
Pod kątem cezury czasowej powstanie administracji publicznej wiązać
działania jednostek i ich zrzeszeń okazywały się
należy z przekształceniem monarchii absolutnej w monarchię
niewystarczające.
ograniczoną (konstytucyjną) czy też państwa policyjnego w państwo
prawne.
2
PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com
2009-05-12
W XIX w. dominowały definicje quasi-negatywne administracji
publicznej.
Określenia te, zwane dawniej definicjami  wielkiej reszty , opierały
Następnie rozpoczął się rozwój państwa opiekuńczego, które
się na monteskiuszowskim podziale władz publicznych w państwie.
stymulowało działania administracji publicznej w kierunku
W aspekcie negatywno-przedmiotowym administracja publiczna to ta
świadczenia usług bytowych względem ludności. Zaczęła się zatem
część działalności państwa, która zostaje po wyeliminowaniu z niej
dynamicznie rozwijać funkcja prestacyjna (świadcząca)
aktywności w sferze wymiaru sprawiedliwości i prawodawstwa.
administracji publicznej, która nie mogła polegać wyłącznie na
Z kolei ujęcie negatywno-podmiotowe podkreśla aspekt
działaniu na podstawie prawa, albowiem musiała być to w
organizacyjny: administracja publiczna to działalność tych organów
pierwszym rzędzie działalność celowa.
władzy publicznej, które nie są organami władzy ustawodawczej i
sądowniczej.
W tym sensie powyższe określenia odzwierciedlały materialne
oblicze administracji, które można przeciwstawić ujęciom
formalnym, upatrującym istoty tego zjawiska w szczególnej nazwie
przypisanej przez ustawodawcę, niezależnie od charakteru prawnego i
przynależności zadań.
Ponadto administracja musiała zarządzać rozbudowaną
Niedostatki określeń negatywnych administracji publicznej
infrastrukturą, albowiem procesy gospodarcze nie mogły opierać się z skierowały zainteresowania badaczy na poszukiwanie ujęć
pozytywnych.
przyczyn ideologicznych czy pragmatycznych wyłącznie na
Wspomnieć tu można o przedmiotowej definicji administracji
 niewidzialnej ręce rynku . Także i ta funkcja nie mogła być
państwowej M. Jaroszyńskiego i określeniu podmiotowym W.
całościowo zdeterminowana prawnie.
Dawidowicza.
Rozwój funkcji świadczącej i funkcji gospodarowania składnikami
Pojawiały się też nowe ujęcia, bazujące na konstrukcji stosunku
majątku publicznego (administracja infrastruktury) spowodował, że administracyjno-prawnego, władztwa administracyjnego czy
pojęciu postępu i dobrobytu zbiorowości.
administracja musiała zacząć działać w granicach prawa.
Swego czasu twierdzono także dość powszechnie, wzorem doktryny
niemieckiej, że pojęcia administracji nie da się zdefiniować, że
można przedstawić jedynie jej opis, wskazując na podstawowe
cechy charakterystyczne - określenia opisowe
Związanie prawem jako element dififnens
pojęcia administracji publicznej
Związanie administracji publicznej prawem wynika obecnie przede
W chwili obecnej najbardziej popularne są definicje mieszane
wszystkim z konstytucyjnej zasady praworządności.
(kompleksowe), akcentujące zarówno aspekt organizacyjny, jak i
W warunkach demokratycznego państwa prawnego przyjmuje się
funkcjonalny, nawiązujące do klasycznej nauki prawa
jako aksjomat idee  administrowania przez prawo . Inaczej
administracyjnego oraz uwzględniające powojenny dorobek
mówiąc podmioty administracji publicznej obowiązane są działać na
piśmiennictwa polskiego. Najczęściej sięga się do kategorii interesu podstawie i w granicach prawa.
publicznego (dobra wspólnego) jako wyznacznika działalności Administracja publiczna nie może jednak pełnić wyłącznie roli
implementacyjnej względem ustaw, dostrzegać bowiem trzeba
administracyjnej. Tak czynią w swoim podręczniku H. Izdebki i M.
również perspektywę jej twórczej działalności w ramach porządku
Kulesza.
prawnego.
Zakres unormowania jest więc różny w zależności od płaszczyzny
aktywności. Z zasady praworządności wypływa również dyrektywa
dookreśloności podstaw prawnych działania administracji.
Ograniczona jest zatem rola zwyczaju, zasad ogólnych prawa czy też
judykatury. Musi to być przede wszystkim prawo pozytywne.
3
PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com
2009-05-12
Polityczny charakter jako kryterium Dobro wspólne jako genus proximus
określenia administracji publicznej administracji publicznej
W języku łacińskim administrare oznaczało m.in. służenie, pomoc, zarządzanie, ale
W sferze aksjologicznej jednym z wyznaczników działalności
nigdy nie było utożsamiane z procesami rządzenia czy sprawowania władzy. Tym
ostatnim przypisywano inne znaczenia. Używano takich określeń jak imperare,
administracji publicznej jest ukierunkowanie na realizację interesu
regnare, dominare.
publicznego. Pojęcie to należy wiązać ze znaną z filozofii kategorią
Współczesna administracja publiczna jest sługą ustroju państwowego i aparatem
dobra wspólnego, a kryterium korzyści jest płaszczyzną określenia
wykonawczym decyzji politycznych.
merytorycznej jego treści. Zauważyć można, iż dobro wspólne nie
Administracja publiczna funkcjonuje w otoczeniu politycznym. Co do zasady
mamy więc do czynienia z dwoma otwartymi systemami: systemem politycznym może być interpretowane jako zobiektywizowana suma interesów
(programowo-kierunkowym) i systemem administracyjnym (czynnościowo-
indywidualnych, albowiem takie rozumienie istoty interesu
wykonawczym), pomiędzy którymi dochodzi do różnych interakcji. System
publicznego oznaczałoby, że jego realizacja uzależniona jest od
polityczny jako koncepcyjny musi być nadrzędny wobec administracji publicznej, z
tym że w układzie całokształtu stosunków społeczno-gospodarczych. urzeczywistnienia interesów jednostkowych. Dobro wspólne jest
Podkreślić także należy, że administracja publiczna z naturalnych przyczyn jest
natomiast uzależnione od rozwoju potrzeb społecznych, które nie
zjawiskiem politycznym czy z innej perspektywy przedmiotem zarządzania
mogą być zaspokajane w obrębie indywidualnej działalności
politycznego. Implikuje to pewien dylemat, z którym borykają się niemal wszystkie
demokracje: ile prawa w administracji publicznej, a ile polityki. jednostek lub ich zrzeszeń.
Administrowanie to wykonawstwo a rządzenie to sprawowanie władzy
(stanowienie), w warunkach trójpodziału kojarzone z władzą wykonawczą
Z kwestią identyfikacji i artykulacji dobra wspólnego, problemem kreowania polityki
społecznej i programowania administracji publicznej ściśle związane są zagadnienia
czynnika obywatelskiego i zawodowego w administracji publicznej.
Od biurokratycznego administrowania do
Z punktu widzenia prakseologicznego i uwarunkowań kompetencyjnych istotne
znaczenie w administracji publicznej odgrywa zasada biurokratyzmu, zapewniająca
należyty poziom specjalizacji i fachowości kadr urzędniczych. Odpowiednie zarządzania publicznego
kwalifikacje, trwałość zatrudnienia oraz zależności służbowe między przełożonym a
Współcześnie, z uwagi na monopolistyczny charakter administracji publicznej,
podwładnym, zapewniające jednolitość systemową i funkcjonalną, nakazują potrzeć na
dominują systemy biurokratyczne. Muszą one jednak ulegać określonym
struktury administracji publicznej jako na organizacje profesjonalne.
przewartościowaniom.
Zauważyć jednak należy, że jedną z podstaw budowy ustroju demokratycznego jest
Poszukuje się nowego modelu wykonywania zadań, którego podstawą będzie
umożliwienie oddziaływania obywateli lub ich grup na instytucje publiczne; obywateli
orientacja menedżerska. Rodzi się zatem konieczność wykształcenia
stanowiących otoczenie społeczne układu administracyjnego w państwie. W systemie
mechanizmów zarządzania publicznego, łączącego sprowadzone i skuteczne
sprawowania władzy zadania tego typu wykonują najczęściej jednostki lub rozmaicie
zinstytucjonalizowane ciała obywatelskie biorące udział w sekwencjach elementy tradycyjne z postulowanymi czynnikami prakseologiczno-
administrowania, a także w zakresie politycznego procesu decyzyjnego  głównie jako ekonomicznymi.
organy przedstawicielskie.
Administracja ma stać się organizacją inteligentną, kreatywną i systemem opartym
Nie należy również zapominać o jednej z podstawowych funkcji zarządzania w sektorze na wiedzy, nieustającej potrzebie innowacji i myśleniu strategicznym,
publicznym, o kontroli społecznej, która stanowi jedną z podstawowych form wpływu
ukierunkowanym na zaspokajanie potrzeb społecznych w długofalowym horyzoncie
obywateli lub ich grup na działalność ogniw struktury władztwa publicznego.
podejmowanych działań.
W tym znaczeniu administracja publiczna jest kształtowana przez dwie pozornie
Rozważając powyższe kwestie, nie można jednak zapominać, że administracja
sprzeczne ze sobą idee: dążenie do pełnej efektywności i skuteczności działania oraz
publiczna, jakkolwiek rozumiana czy postrzegana, może być uznawana za twór
zabezpieczenie wpływu obywateli czy też ich wspólnot na jej funkcjonowanie.
sztuczny, ale stworzony na potrzeby społeczeństwa przez prawo powszechnie
Wynikająca z zasady demokratyzmu konieczność umożliwienia partycypacji społecznej
obowiązujące i jako część organizmu państwowego nie ma wyznaczonych celów
w procesach administrowania w zestawieniu z zawodowym charakterem kadr
innych niż realizacja prawa.
administracji publicznej powoduje, że należy szukać przysłowiowego złotego środka
pomiędzy  światem sprawności i  światem wartości .
Służba publiczna jako diferentia Typologia i klasyfikacja administracji
specificam administracji publicznej publicznej
Omawiając pojęcie administracji publicznej, przypomnieć trzeba odniesienia do Można dokonać podziału administracji publicznej na administrację
koncepcji służby publicznej.
władczą, zwierzchnią (imperium) i administrację niewładczą,
W klasycznej francuskiej nauce prawa administracyjnego kryterium to stanowiło
zawiadowczą (gestia), a w ramach tej ostatniej można wyróżnić
przez długi czas podstawę określenia istoty administracji publicznej.
tzw. pieczę i dominium. Odrębnie potraktować należy
W literaturze polskiej za sprawą J. S. Langroda służba publiczna musi być typem
prywatnoprawną działalność administracji publicznej, dawniej
aktywności ludzkiej, którą charakteryzuje: 1) działalność pożyteczna społecznie, a
nawet niezbędna w realizacji interesu publicznego, 2) nieodzowność tej aktywności
określaną mianem fiskusa. Biorąc pod uwagę przedmiotowy zakres
dla ogółu, powodująca konieczność trwałego i nieprzerwanego zaspokajania
działalności administracji, możemy dokonywać dalszych
potrzeby zbiorowej, 3) obowiązkowość prowadzenia w tej sferze działań przez
systematyzacji (administracja oświaty, nauki, spraw wewnętrznych,
odpowiednie organy, przez co w stosunku do ludności zaspokajanie potrzeb
zbiorowych nie jest przywilejem, lecz staje się służebną powinnością, 4)
obrony narodowej itp.). W aspektach prawnoustrojowych wyróżnić
prawidłowość odnośnej aktywności, gdzie stosowne organy mają obowiązek stałej
możemy administrację państwową i administrację
kontroli.
zdecentralizowaną (samorządową).
W kategoriach personalnych podkreślenia wymaga ponadosobisty, obiektywny i
prospołeczny charakter podejmowanych czynności, sytuujący osoby je dokonujące
jako funkcjonariuszy publicznych, działających w specjalnych spublicyzowanych
reżimach prawnych.
4
PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com
2009-05-12
Sfery działania administracji publicznej
Powiedzieć także trzeba o sferach działania
Istota prawa administracyjnego
administracji publicznej. Działania administracji
publicznej w sferze wewnętrznej (internea) to
czynności kierowane do podmiotów
podporządkowanych organizacyjnie, w sferze
zewnętrznej zaś relacje odmienne. Konsekwencją
tego jest podział z
ródeł prawa na prawo
powszechnie obowiązujące i prawo wewnętrzne.
Geneza związania administracji prawem
Obywatel jako istota wolna stawał się podmiotem nie
tylko obowiązków publicznych, lecz także różnorodnych
Regulacja prawna administracji zaczęła postawać
uprawnień. Prawo administracyjne choć dotyczy
stosunkowo niedawno. Jej początki wiąże się najczęściej z
administracji powstało w pewnej opozycji do niej. Prawo
rozwojem państwa prawnego. Pewnych historycznych
odniesień do unormowań administracyjnych możemy administracyjne stało się pewnym narzędziem chroniącym
doszukiwać się jednak, także w wiekach wcześniejszych, a obywatela przed jednostronnością rozstrzygnięć
nawet w starożytności. Panuje jednak powszechny pogląd,
administracji. Unilateralne reguły postępowania
że genezę prawa dotyczącego administracji należy wiązać
stanowione przez władcę państwa absolutnego i jego
z upodmiotowieniem członków wspólnot państwowych i
urzędników przekształciły się w normy obustronnie
powstaniem nowoczesnej administracji publicznej.
wiążące, będące podstawą działania administracji i
Dokonało się to przede wszystkim pod wpływem prawa
jednocześnie gwarancją praworządności. Paradygmat
natury i egzemplifikowało następnie w rozwoju doktryny
administrowania przez prawo złamał swobodę
państwa konstytucyjnego (Francja) i państwa prawnego
(Niemcy). działalności aparatu urzędniczego.
Podstawy prawne działania administracji
Dziedziną prawa, która na zasadzie wyłączności reguluje organizację i
XVIII/XIX w.  przekształcenie się państwa policyjnego
funkcjonowanie administracji publicznej jest prawo
w państwo konstytucyjne, administracji terytorialnej w
administracyjne.
administrację państwową.
Podstawy prawne funkcjonowania administracji publicznej tworzą nie
tylko normy prawa administracyjnego. Organy administracji
XIX  powstało prawo administracyjne z prawami i
publicznej działają także na podstawie norm innych gałęzi prawa
obowiązkami po obu stronach
np. prawa cywilnego, karnego, finansowego, pracy itd. Ponadto
administracja publiczna, podejmując rozstrzygnięcia musi,
XIX połowa  zaczęła obowiązywać zasada związania
przestrzegać zasad wynikających z Konstytucji. Dla ukazania
ustawowego administracji
całokształtu regulacji prawnej, stanowiącej przedmiot działania
administracji publicznej, część doktryny postuluje wyodrębnienie
XIX druga połowa  powstały sądy administracyjne
nowego zespołu różnych jakościowo norm prawnych w prawo
stojące na straży tej zasady
administracji
5
PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com
2009-05-12
Zasada legalności w działalności
Pojęcie prawa administracyjnego
administracji publicznej
Z zasady praworządności wypływa dyrektywa Semantycznie sformułowanie prawo administracyjne
dookreśloności podstaw prawnych działania administracji. jest zwrotem bardzo wieloznacznym, który wymaga
Ograniczona jest zatem rola zwyczaju, zasad ogólnych relatywizacji do określonego kontekstu. Jeżeli używamy
prawa czy też judykatury. Musi to być przede wszystkim zwrotu prawo administracyjne to zawsze musimy
prawo pozytywne. zastanowić się nad tym w jakim kontekście ten zwrot
został użyty. Można powiedzieć, że ten zwrot prawo
administracyjne występuje w 4 takich podstawowych
znaczeniach.
Konteksty znaczeniowe Prawo administracyjne jako gałąz
prawa
normatywny  grupa aktów, które regulują fragment Prawo administracyjne w swej nowoczesnej postaci jako
życia społecznego, które regulują stosunki społeczne podstawowa gałąz
systemu prawa jest tak kwalifikowane
związane z administrowaniem publicznym stosunkowo od niedawna. Stosując kryterium formalne
możemy powiedzieć, że prawo administracyjne to zespół
aplikacyjny  realizowanie prawa administracyjnego
norm prawnych, które nie mieszczą się winnych
przez jednostki, organy administracyjne i sądy
gałęziach prawa zarówno o charakterze podstawowym jak
naukowy  prawo administracyjne to desygnat pewnej
i kompleksowym. Ta negatywna definicja jakkolwiek
specjalności w ramach dyscypliny prawo
metodologicznie poprawna, jest jednak mało precyzyjna.
dydaktyczny  prawo administracyjne jako przedmiot lub
Dlatego też należy przedstawić pozytywne ujęcia prawa
dyscyplina akademicka
administracyjnego.
Przegląd piśmiennictwa
Koncepcja W. Dawidowicza
Prof. W. L. Jaworski ujmował prawo administracyjne jako  [& ] prawo, które
reguluje działalność państwa, a którego kontrola należy do jednostki
Prof. M. Jaroszyński widział w prawie administracyjnym  [& ] ogół norm
Warto wspomnieć o oryginalnej koncepcji prof. W.
prawnych regulujących stosunki wynikające z administracyjnej działalności
organów państwowych .
Dawidowicza. Autor ten w wielu swoich pracach
Inaczej określał prawo administracyjne prof. F. Longchamps. Twierdził on, że jest
podkreślał odrębność kwestii ustroju administracyjnego w
to  [& ] prawo, które odnosi się do struktury administracji i jej działania w
społeczeństwie w sposób swoisty, tj. tak, że odnosi się zarazem do innych
stosunku do norm materialnoprawnych i proceduralnych.
sytuacji .
Prof. J. Starościak z kolei definiował prawo administracyjne ze względu najego Wyodrębniał on z prawa konstytucyjnego i prawa
charakter przedmiotowy, podmiotowy i specyfikę form działania administracji.
administracyjnego normy prawne regulujące organizację i
Prawo administracyjne według tego autora to  [& ] gałąz
prawa, która reguluje
działalność organów państwowych, podejmowaną w celu wykonywania ustalonych
zakres działania administracji i systematyzował je w
prawem zadań organizatorskich, wypełnianych w swoistych formach działania .
osobny działa prawa  prawo ustrojowe. Pozostała po tym
Inaczej określał prawo administracyjne prof. J. S. Langrod. Widział on w nim  [& ]
dział publiczno-prawnego, wewnętrzno-państwowego porządku, obejmujący w
wyodrębnieniu regulacja administracyjno-prawna to jego
szczególności ogół hierarchicznie zbudowanych norm; odnoszących się do ustroju i
aktywności administracji, a w zasadzie stosowanych  względnie, nadto i
zdaniem właśnie prawo administracyjne.
stanowionych  przez nią, z dwustronną mocą obowiązującą, twórczo, ale w
granicach tego porządku i pod bezpośrednią kontrolą zachowania tych granic .
6
PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com
2009-05-12
Cechy prawa administracyjnego
Próba eksplikacji
jest to gałąz
prawa o charakterze podstawowym, tak jak prawo cywilne,
Prawo administracyjne jest to uporządkowany zbiór norm
karne,
prawnych, których racją obowiązywania jest bezpośrednia
nie jest to prawo skodyfikowane (może za wyjątkiem prawa postępowania
realizacja przez podmioty administrujące wartości administracyjnego),
wyróżnianych jako dobro wspólne. jest to, w sensie podstaw prawnych działania administracji publicznej,
prawo pozytywne, tzn. nie jest oparte na zwyczajach, normach moralnych,
Uporządkowany zbiór norm oznacza, że prawo
normach prakseologicznych itp.,
administracyjne jest spójnym i integralnym podsystemem
zawiera normy o charakterze bezwzględnie obowiązującym (ius cogens),
norm zarówno z punktu widzenia struktur z
ródeł prawa
stanowi podstawę do działania administracji publicznej oraz wyznacza
jak i związków treściowych norm. granice podejmowanych przez nią działań,
jako regulator życia społecznego składa się z szeregu zakazów i nakazów,
Należy zwrócić uwagę, iż tylko funkcja władzy publicznej
których przestrzeganie zagwarantowane jest zastosowaniem
zwana administracją polega na realizowaniu zadań
przewidzianych prawem form przymusu,
publicznych kształtowanych zakresem dobra wspólnego.
jest to prawo powszechne, obywatelskie, sądowe i stanowione jest w celu
ochrony dobra wspólnego i zsynchronizowania z nim uprawnień
jednostek,
jest to prawo, którego stosowanie i kontrola przestrzegania ma charakter
niesporny.
Zakres przedmiotowy prawa
Czego prawo administracyjne dotyczy
administracyjnego
Ważną cechą jest ogromna rozległość przedmiotu
Ograniczenia powszechnych praw i wolności
podlegająca regulacji, będąca prostą konsekwencją
jednostek
rozległości funkcji władzy publicznej, zwanej
Nakładania i realizacji ciężarów i świadczeń
administracją. Regulacja prawa administracyjnego
publicznych przez obywateli
obejmuje wiele zróżnicowanych stosunków społecznych i
podlega stosunkowo częstym zmianom. Inne sprawy są
Ochrony dobra wspólnego i uzasadnionych
przedmiotem regulacji w państwie liberalnym a inne w
interesów prawnych jednostek
państwie socjalnym.
Organizacji wykonania usług publicznych
Sposobów korzystania z rzeczy publicznych
Zakres podmiotowy prawa
Metoda administracyjnoprawna
administracyjnego
Zakres podmiotowy z jednej strony obejmuje podmioty
Metoda administracyjnoprawna regulacji stosunków
administrujące a z drugiej dotyczy (współ)administrowanych:
społecznych charakteryzuje się władczością.
obywateli, cudzoziemców, organizacji społecznych, osób prawnych i
W sferze prawa administracyjnego imperium to przede
innych jednostek organizacyjnych nie posiadających osobowości
wszystkim możliwość jednostronnego ustalenia
prawnej, a także do niektórych jednostek państwowych i organów
niepaństwowych lub nawet grupy osób fizycznych bez cech konsekwencji obowiązujących norm prawnych przez ludzi
wyodrębnienia organizacyjnego
lub ich grupy traktowane jako organy administracji
Krąg podmiotów podlegających jego regulacji jest w miarę
publicznej oraz kwestia sankcjonowania niepożądanych
przejrzysty, gdyż wynika ze sfer działania administracji publicznej
dla porządku administracyjno-prawnego zachowań
Regulacje prawa administracyjnego adresowane są do wszystkich
jednostek.
podmiotów prawa, a krąg adresatów związany jest ze stanem
Władczość jest cechą stopniowalną i ujawnia się w
faktycznym, z którym jest związana dana norma prawna
różnym nasileniu.
7
PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com
2009-05-12
Wewnętrzna systematyka prawa
Podgałęzie prawa administracyjnego
administracyjnego
Dokonując delimitacji interesującej nas gałęzi prawa powiedzieć należy, że
Prawo samorządu terytorialnego
prawo administracyjne dzieli się na trzy grupy norm prawnych:
a) prawo administracyjne ustrojowe  określające organizację, zadania i
Prawo urzędnicze
kompetencje organów podejmujących rozstrzygnięcie,
b) prawo administracyjne procesowe  regulujące tryb postępowania przy
Prawo ochrony środowiska
wydawaniu rozstrzygnięć,
c) prawo administracyjne materialne  normujące prawa i obowiązki
Prawo administracyjne gospodarcze
podmiotów administrowanych.
Trzon prawa administracyjnego tworzą normy materialnoprawne. To one są
Prawo budowlane
nośnikami zachowań jednostek. Są to normy wyznaczające zakres
uprawnień i obowiązków publicznych oraz określają granice korzystania z
prawnie uznanych wolności. Normy ustrojowe i procesowe w stosunku do
norm prawa materialnego mają charakter raczej instrumentalny. Służyć
mają poprawnemu zastosowaniu tych ostatnich, które mogą obowiązywać
bezpośrednio lub w wyniku skonkretyzowania w drodze kwalifikowanego
aktu administracyjnego.
Pogranicze prawa administracyjnego
Wraz z powstawaniem nowych gałęzi prawa tak o charakterze podstawowym jak i
kompleksowym zakres prawa administracyjnego nie może być obiektywnie
kwalifikowany za pomocą kryteriów formalnych, takich jak metoda regulacji prawnej
przez system prawa rozumie się ogół norm prawnych obowiązujących w
czy też przedmiot i podmiot prawnego uregulowania. Nie są także wystarczającym
danym miejscu i czasie; system jest spajany przez zasadę niesprzeczności i
wyznacznikiem metody badawcze stosowane przez prawników administratywistów. Nie
zupełności
jest też adekwatny dychotomiczny podział prawa na prawo publiczne i prawo prywatne.
gałęzie prawa  kryterium podziału (dyferencjacji) na gałęzie jest przedmiot i
Jednakowoż pojawia się problem pogranicza między prawem administracyjnym a
innymi zespołami norm prawnych, kwalifikowanymi w ramach dyferencjacji systemu metoda regulacji; klasyczny podział : pr. konstytucyjne, pr. karne, pr.
prawa. cywilne, adm., pracy
Odrębności prawa administracyjnego od prawa karnego należy szukać przede wszystkim
Sztywne kryteria formalne nie mogą stanowić wystarczającej podstawy do
w metodzie prawnej regulacji, gdyż stosunki społeczne znajdujące się pod
odróżniania prawa administracyjnego od dyscyplin o charakterze
oddziaływaniem tych gałęzi prawa w znacznym stopniu się pokrywają. Ochrona danego
kompleksowym. Trudności w tym zakresie ilustrują relacje prawa
dobra może być przecież zagwarantowana karą kryminalną, a także podlegać działaniom
administracyjnego do prawa konstytucyjnego. Pod kątem
ochronnym ze strony prawa administracyjnego. Problematyczne staje się umiejscowienie
teoretycznoprawnym powyższe gałęzie prawa stanowią jedność. Za warunek
czynów niedozwolonych o znikomej szkodliwości społecznej, tzn. wykroczeń. Są one
umożliwiający rozróżnienie uznać należy kryterium techniczne. Normy
najczęściej deliktami natury administracyjnej, ale kwalifikowane są jako czyny karalne
prawa konstytucyjnego charakteryzują się dużym stopniem ogólności. W tym
w rozumieniu nauk penalnych.
zakresie prawo administracyjne stanowi rozwinięcie i konkretyzację prawa
Podobnie rzecz się ma ze stosunkiem prawa administracyjnego do prawa cywilnego.
konstytucyjnego.
Przedmiot i podmioty poddane regulacji są także podobne, dlatego też kryterium
stanowić tu może metoda uregulowanych stosunków. Ponadto przy rozgraniczeniu tych
Według W. Jellinka  Prawo konstytucyjne określa ustrój państwa, a prawo
gałęzi prawa stosować możemy założenia, które legły u podstaw dychotomicznego
administracyjne jego działalność i porównuje prawo konstytucyjne z
podziału systemu prawa. Prawo administracyjne to prawo publiczne. Prawo cywilne zaś
anatomią, a prawo administracyjne z fizjologią
to prawo prywatne.
Inne związki łączą prawo administracyjne z prawem pracy. Prawo Europeizacja prawa administracyjnego
pracy w swej naturalnej postaci to prawo prywatne wyodrębnione z
prawa cywilnego, choć mające także swój publiczno-prawny
rodowód. Prawo pracy to jednak także normy o charakterze Przemiany prawa administracyjnego w związku z
administracyjno-prawnym dotyczące nawiązania stosunku pracy z
integracją europejską
funkcjonariuszami publicznymi, gwarantujące z jednej strony
stałość zatrudnienia, lecz z drugiej narzucające szczególne
III filary UE
posłuszeństwo służbowe.
Poza zakresem prawa administracyjnego znajduje się także prawo
Rada Europy
międzynarodowe (zarówno publiczne, jak i prywatne). Prawo
administracyjne to część porządku prawnego danego państwa.
OBWE
Prawo międzynarodowe to prawo, którego zakres rozciąga się
ponad porządek danego kraju. W tym względzie warto wspomnieć o
Europejskie zasady administracji publicznej
międzynarodowym prawie administracyjnym i prawie
administracyjnym międzynarodowym. Pierwsze z nich odnosi się
do części prawa międzynarodowego publicznego, które reguluje
funkcjonowanie organizacji międzynarodowych. Drugie zaś to
część prawa wewnętrznego, normująca sprawy cudzoziemców.
8
PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com
2009-05-12
Prawo administracyjne jako dyscyplina
naukowa i dydaktyczna
Z procesem europeizacji prawa administracyjnego wiąże
się ściśle kategoria wspólnego prawa administracyjnego
obejmującego swym zakresem przestrzennym obszar
Pojęcie i przedmiot nauki prawa administracyjnego
wykraczający poza granicę jednego kraju. Pojawia się tu
pojęcie międzynarodowego prawa administracyjnego, wg
Część ogólna i część szczególna prawa
Bocia jest to taki fragment porządku prawnego o tym
administracyjnego
samym przedmiocie regulacji z prawa administracyjnego,
który jednocześnie obowiązuje wszystkie właściwe w
Zadania nauki prawa administracyjnego
sposób bezpośredni i trwały, który na tych samych
Rozwój nauki prawa administracyjnego
zasadach w obrębie jego zakresu stosowania wywołuje
bezpośrednio odpowiedzialność i egzekucję realizowaną
Nauczanie prawa administracyjnego
tak samo przez organy odrębne i wspólne
Normy i z
ródła prawa administracyjnego
Podstawowe pojęcia i konstrukcje
Administrowanie przez prawo i zasada legalizmu  wymóg
teoretyczne prawa administracyjnego
podstawyprawnej
Normy prawne mogą wynikać z prawa zwyczajowego,
Sytuacja administracyjnoprawna
prawa stanowionego, norm traktatowych uznanych w
drodze ratyfikacji i precedensów prawotwórczych a
Stosunek administracyjnoprawny
podmiotowość człowieka i jego prawa wypływają z
Publiczne prawa podmiotowe
przyrodzonej godności istoty ludzkiej, ponadto w prawie
naturalnympodkreślasię nadprzyrodzonyjego charakter
Ciężary i świadczenia publiczne
Polskie prawo administracyjne jest prawem pozytywnym
Rzeczy publiczne
(pisanym) a więc jego normy wynikają z przepisówprawa,
tworzonychwdrodzestanowienia
Władztwo administracyjne
Prawopodmiotowe i przedmiotowe
Rodzaje norm prawa administracyjnego Normy materialne
Normy materialne  erga omnes kształtujące
sytuację prawną adresata:
normy materialne
- bezpośrednio
normy procesowe
- pośrednio przez odpowiednie zastosowanie w
drodze aktów prawnych
normy ustrojowe
9
PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com
2009-05-12
Normy procesowe Normy ustrojowe
Normy upoważniające podmioty postępowania
Normy organizacyjne  regulują organizację prawną
administracyjnego (organ prowadzący postępowanie i
administracji publicznej i tworzących ją systemu organów
strony) do dokonywania czynności procesowych
i jednostek organizacyjnych
Normy te regulują prawa i obowiązki podmiotów
sformalizowanego postępowania, przede wszystkim
Normy zadaniowe  określają rzeczowy zakres działania
organów
organów administracyjnych, z rzadka mogą stanowić
Ich celem jest poprawne zastosowanie norm materialnych podstawę prawną czynności niewładczych
w życiu
Normy kompetencyjne  dające upoważnienie do
Regulują porządek i tok czynności procesowych
działania organu administracyjnego w formie aktu
zmierzających do zastosowania norm materialnych przez
administracyjnego, w tym uprawnienia dyskrecjonalne
wyjaśnienie okoliczności faktycznych w sprawie i
Delegacja ustawodawcza  dająca upoważnienie do
określenie konsekwencji obowiązującego prawa w danym
stanie faktycznym wydania aktu normatywnego
Konstytucja RP jako z
ródło prawa
y
ródła prawa administracyjnego
administracyjnego
y
ródła prawa administracyjnego w znaczeniu materialnym
Miejsce Konstytucji w systemie z
ródeł prawa
(fontes iuris oriundi) i formalnym
Treść Konstytucji a konstytucjonalizacja prawa
y
ródła poznania prawa administracyjnego (ontes iuris
administracyjnego
cognoscendi)  organy promulgacyjne i dzienniki
Warunki bezpośredniego stosowania Konstytucji
informacyjne
Badanie konstytucyjności z
ródeł prawa administracyjnego
Konstytucyjny system z
ródeł prawa (zamknięty) i jego
hierarchiczna budowa
Granice działania organów administracyjnych w świetle
Akt prawotwórczy a akt normatywny
ustawy zasadniczej
Układ prawa powszechnego i prawa wewnętrznego
Konstytucja jak z
ródło publicznych praw podmiotowych
Prawo ponadustawowe, ustawowe, podustawowe i
jednostki
pozaustawowe
Konstytucyjne granice ingerencji administracji
Ustawa jako z
ródło prawa Umowa międzynarodowa jako z
ródło
administracyjnego prawa administracyjnego
Zasada przychylności RP wobec wiążącego prawa
Pozycja ustawy w systemie z
ródeł prawa
międzynarodowego
administracyjnego
Rodzaje umów międzynarodowych i ich konsensualny
Zasada nadrzędności ustaw  ustawowych podstaw
charakter
organizacji i działania administracji publicznej
Umowy międzynarodowe w systemie z
ródeł prawa a
Tzw. materia ustawowa  zasada wyłączności ustawowej
zobowiązania międzynarodowe w świetle prawa traktatów
Ustawa jako z
ródło prawa administracyjnego a Monizm czy dualizm  obowiązywanie umowy
międzynarodowej w prawie polskim
wspólnotowa metoda integracji w prawie europejskim
Kolizja umów międzynarodowych z ustawami
Udział organów administracyjnych w stanowieniu ustaw
Stosowanie norm traktatowych przez organy
Akty normatywne o mocy ustawy
administracyjne
10
PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com
2009-05-12
Prawo Unii Europejskiej
Standardy europejskie i prawo UE
Anglosaskie korzenie prawa UE
Zakres działania i standardy Rady Europy  traktatowe,
Pierwotne prawo UE
orzecznicze, zalecane i ich implementacja
Do aktów prawa pierwotnego zalicza się przede wszystkim traktaty wraz z towarzyszącymi im
załącznikami i protokołami. Obecnie do obowiązujących traktatów należą m.in. Traktat o
Podmiotowość i kompetencje atrybutowe Unii ustanowieniu Wspólnoty Europejskiej, Traktat o ustanowieniu Europejskiej Wspólnoty Energii
Atomowej oraz Traktat o Unii Europejskiej. Ponadto do prawa pierwotnego zalicza się wszelkie
Europejskiej
kolejne traktaty nowelizujące oraz traktaty o przystąpieniu nowych państw.
Wtórne prawo UE
Autonomia instytucjonalna i procesowa państw
Zgodnie z art. 249 Traktatu o ustanowieniu Wspólnoty Europejskiej do aktów wspólnotowego
członkowskich
prawa wtórnego należy zaliczyć rozporządzenia, dyrektywy, decyzje, zalecenia i opinie.
Rozporządzenie jest aktem wiążącym w całości i jest bezpośrednio stosowane w każdym państwie
Wspólnotowa metoda integracji w Unii Europejskiej
członkowskim. Oznacza to, że akty te stają się częścią krajowych systemów prawnych bez
potrzeby dokonywania jakichkolwiek czynności transpozycyjnych i wywierają skutki bezpośrednie
Integracja w obrębie II i III filara UE
w stosunku do jednostek. Rozporządzenia mają taką samą moc obowiązującą we wszystkich
państwach członkowskich i są zintegrowane z systemami prawnymi państw członkowskich. Ich
Projekt traktatu konstytucyjnego UE
obowiązywanie zależy jedynie od ogłoszenia w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej.
Dyrektywy skierowane są do państw członkowskich, określają cel, który powinien zostać
Europejska przestrzeń administracyjna
osiągnięty w wyznaczonym terminie. Wybór metody i sposobu realizacji celu leży w gestii państw
członkowskich. Warunkiem związania podmiotów przepisami dyrektywy jest wdrożenie przepisów
Bezpośredni skutek prawa europejskiego a prawo polskie
dyrektywy do krajowego porządku prawnego.
Wśród innych aktów prawa Unii Europejskiej wymienić należy decyzje, które wiążą swoich
OECD i europejskie zasady administracji publicznej
adresatów, oraz zalecenia i opinie, które nie mają mocy wiążącej. Ponadto częścią prawa Unii
Europejskiej są akty z zakresu wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa (wspólne strategie,
wspólne działania oraz wspólne stanowiska) oraz współpracy policyjnej i sądowej w sprawach
karnych (konwencje, wspólne stanowiska, decyzje ramowe oraz decyzje).
Rozporządzenia jako z
ródło prawa Akty prawa miejscowego jako z
ródło
administracyjnego prawa administracyjnego
Rodzaje rozporządzeń i ich charakter prawny
Delegacja ustawodawcza i potrzeba normatywnego Klasyfikacja aktów prawa miejscowego ze
wykonania ustawy względu na upoważnienie ustawowe
Upoważnienie ustawowe i zakaz subdelegacji Klasyfikacja aktów prawa miejscowego ze
względu na upoważnione organy
Organy upoważnione do wydawania rozporządzeń
Kontrola aktów prawa miejscowego
Kontrola rozporządzeń
Treściowa i formalna niesprzeczność rozporządzeń
z ustawami
Uchwały i zarządzenia jako z
ródło prawa
Swoiste z
ródła prawa administracyjnego
administracyjnego
Układ prawa wewnętrznego i hierarchia jego z
ródeł
1. akty planowania
Normatywne uchwały rady ministrów
2. normy techniczne
Zarządzenia naczelnych, centralnych i terenowych
monokratycznych organów administracji państwowej
Zarządzenia organów administracji samorządowej
Akty kierownictwa wewnętrznego
Prawo wewnętrzne a tzw. prawo powielaczowe i akty
urzędowania
Kontrola stanowienia aktów prawa wewnętrznego
11
PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com
2009-05-12
Funkcjonalne (niezorganizowane)
Akty zakładowe
z
ródła prawa administracyjnego
Ogóle zasady prawa
Wydawane w ramach tzw. władztwa zakładowego
Charakter prawny preambuł
przez organy zakładów publicznych i zakładów
Rola zwyczaju, orzecznictwa i doktryny w
prywatnych korzystających z uprawnień zakładów
funkcjonowaniu administracji publicznej
publicznych, których nominalnym adresatem
Normy odwołujące się do kryterium wartościujących
pozostają użytkownicy zakładów, w zasadzie
(aksjologicznych, moralnych, estetycznych)  odesłania
nieodpłatnie korzystający urządzeń zakładu i
pozasystemowe
świadczonych usług
Zasady współżycia społecznego
Analogia w prawie administracyjnych
Wykładania prawa administracyjnego
Cechy z
ródeł prawa administracyjnego
Stanowienie prawa administracyjnego
Wielość i różnorodność składników gatunkowych
przez organy administracji publicznej
Duża zmienność w czasie
Władza ustawodawcza i wykonawcza
Niejednorodność norm prawa administracyjnego
Zasady poprawnej legislacji administracyjnej
Wiele form jego realizacji
Rozkład kompetencji prawodawczych w polskim systemie prawnym
Prawo administracyjne w dużej części jest formą działania
Cele polityczne a jakość prawa  instrumenalizowanie prawa
administracji nie poddaną kontroli sądów i trybunałów administracyjnego i płynność jego z
ródeł
Inflacja prawa administracyjnego
Tworzenie ustaw podstawowych (wiodących) jako sposób
Rada Legislacyjna i Rządowe Centrum Legislacji
integracji prawa administracyjnego
Działalność lobbingowa w procesie stanowienia prawa
Brak determinant narodowych i ciągłe procesy
Język prawny i prawniczy
dostosowawcze
Pojęcia nieostre i ich zastosowanie w tekście prawnym
Brak jednoznacznej koncepcji państwa
Projekt ustawy o tworzeniu prawa
Uzależnienie od aktów rządzenia
Aplikacja legislacyjna
Autonomizacja wobec pokrewnych gałęzi prawa
Promulgacja prawa administracyjnego
Elementy techniki prawodawczej
Zasada publikacji w dziennikach urzędowych i wyjatkowo ogłaszania w
inny sposób
nazwy rodzajowe aktu normatywnego np. ustawa, rozporządzenie.
Ustawa z 20 lipca 2000r. o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych
data ustanowienia (uchwalenia, wydania, podjęcie) innych aktów prawnych
Rodzaje dzienników urzędowych (Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej
tytuł określający jego zakres przedmiotowy
Polskiej, Dziennik Urzędowy Rzeczypospolitej Polskiej  Monitor Polski ,
ponadto może ale nie musi być preambuła (arenda), czyli wyjaśnienie
Dziennik Urzędowy Rzeczypospolitej Polskiej  Monitor Polski B ,
celu uchwalenia danej ustawy.
dzienniki urzędowe ministrów kierujących działami administracji rządowej,
przepisy ogólne, które zawierają elementy wspólne dla norm dzienniki urzędowe urzędów centralnych oraz wojewódzkie dzienniki
zawartych w treści przepisów szczegółowych. W ramach tych urzędowe)
przepisów możemy spotkać się również z definicjami ustawowymi (są Ustalanie vacatio legis i ewentualnie nadawanie wstecznej mocy
to definicje wyjaśniające terminy użyte w ustawie) obowiązującej
Urzędy terenowych organów administracji rządowej oraz organów
przepisy szczególne zawierające zasadniczo materię aktu
samorządu terytorialnego prowadzą zbiory Dziennika Ustaw, Monitora
normatywnego (materialne, organizacyjne, zadaniowe, kompetencyjne, procesowe)
Polskiego oraz Monitora Polskiego B i udostępniają je nieodpłatnie do
przepisy końcowe w których znajdują się przepisy derogacyjne
powszechnego wglądu w miejscach do tego przeznaczonych w siedzibach
(określają termin wejścia aktu w życie)
i w godzinach pracy urzędu.
podpis osoby wydającej dany akt
Teksty jednolite i prostowanie błędów
promulgacja czyli ogłoszenie aktu w dzienniku urzędowym
Dzienniki informacyjne jako z
ródła wiadomości o prawie
12
PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com
2009-05-12
Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej zawiera:
1) w serii L (legislacja): rozporządzenia, dyrektywy, decyzje, zalecenia, opinie;
2) w serii C (komunikaty albo informacje i zawiadomienia), w szczególności:
streszczenia wyroków Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości i Sądu
Pierwszej Instancji, protokoły z posiedzeń Parlamentu Europejskiego, raporty
Trybunału Obrachunkowego, pisemne zapytania poselskie oraz odpowiedzi na
nie udzielane przez Radę lub Komisję, stanowiska Komitetu Ekonomiczno-
Zasady prawa
Społecznego i Komitetu Regionów, ogłoszenia o naborze do pracy w
instytucjach Unii Europejskiej, wezwania do okazania zainteresowania
programami i projektami Unii Europejskiej, umowy publiczne dotyczące
pomocy żywnościowej, spis treści Dziennika UE serii C E;
administracyjnego
3) w serii S (suplement), w szczególności: umowy publiczne dotyczące pracy,
dostaw i usług ze wszystkich państw członkowskich Unii Europejskiej, umowy
użyteczności publicznej, umowy publiczne dotyczące instytucji Unii
i administracji publicznej
Europejskiej, umowy Europejskiego Funduszu Rozwoju (kraje ACP), umowy
Phare, Tacis z państwami środkowej i wschodniej Europy, projekty
finansowane przez Europejski Bank Inwestycyjny, Europejski Bank Centralny i
Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju, umowy dotyczące Europejskiego
Obszaru Gospodarczego (Norwegia, Islandia i Liechtenstein), umowy zawarte
zgodnie z porozumieniem dotyczącym zamówień publicznych (GPA) w ramach
GATT/Światowej Organizacji Handlu (WTO) ze Szwajcarią, zawiadomienia
dotyczące europejskiej ekonomicznej grupy interesów (EEIGs), umowy
publiczne dotyczące usług lotniczych.
Pojęcie, cechy i typologia zasad prawa
Z piśmiennictwa
administracyjnego
Zasady są to pewne reguły-dyrektywy o charakterze
J. Starościak:  Zasady ogólne prawa
ogólnym, mające podstawowe znaczenie dla całości lub
administracyjnego są wnioskami ogólnymi z
danego działania prawa administracyjnego
przepisów prawa i z ich stosowania, ale wiążąc się
Z reguły są to obowiązujące normy prawne, zdarzają się
jednak postulaty ustrojowo-polityczne doktryny lub reguły z innymi zasadami regulującymi zachowanie
wypracowane przez orzecznictwo sądowe
człowieka, stanowią tak ścisły stop tych różnych
Zasady ogólne w prawie administracyjnym mają szczególne
zasad, że stają się formacją przejściową od prawa
znaczenie z tego powodu, iż jest to dział prawa tylko w
ku normom etyki i moralności działania organów
minimalnym stopniu skodyfikowany. Pełnią one rolę
administracyjnych
porządkującą oraz pomagają znalez
ć wspólne założenia dla
ważnych grup przepisów prawnych
Szczególna rola zasad prawa przejawia się w tym, ze określają
powinności osiągania jakiś cennych pożądanych stanów,
respektowania określonych wartości i tym samym ukierunkowują:
Wg. R. Dworkina i R. Aleksy`ego, którzy wyodrębniają
Procesy prawotwórcze (nakazując tworzenie norm o określonej
wśród norm prawnych zasady (standardy) i reguły
wartości)
(pryncypia); reguły (prawne) muszą być realizowane w
Procesy interpretacji przepisów prawa
pełni, natomiast zasady (ustrojowe, polityczne, moralne) są
Procesy stosowania prawa realizowane w pewnym stopniu. Realizację danej zasady
można ograniczyć w przypadku konieczności realizacji
Procesy korzystania ze swojego prawa
innej. Konflikt zasad jest rozwiązywany poprzez przyznanie
Zasady prawa mogą być formułowane expressis verbis[1] w
pierwszeństwa jednej z nich, przy czym jeśli jedna z zasad
tekstach prawnych albo też rekonstruowane w efekcie analizy wielu
jest realizowana w większym stopniu to druga w stopniu
przepisów. Są też zasady wyprowadzone z powszechnie
mniejszym i należy dążyć do optymalizacji stopnia ich
przyjmowanych podstaw porządku prawnego i kultury prawnej i te
urzeczywistniania. Zasady tworzą drugi plan prawa, tzn. że
mają charakter swoistych norm zwyczajowych.
organ prawo stosujący (zwłaszcza w trudnych sprawach)
jest związany nie tylko regułami, ale też zasadami
[1] expressis verbis łac., dobitnie, wyraz
nie; bez ogródek.
13
PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com
2009-05-12
Idea stworzenia części ogólnej prawa
administracyjnego w Polsce
PROJEKT USTAWY uchwalony przez Radę Legislacyjną przy
Wychodząc z założenia o normatywnym
Prezesie Rady Ministrów w 1997 r. PRZEPISY OGÓLNE PRAWA
charakterze zasad ogólnych prawa
ADMINISTRACYJNEGO
administracyjnego, można wyodrębnić zasady
J. Borkowski  W przeciwieństwie do niegdyś dyskutowanych zasad
ogólnych prawa administracyjnego, które miały charakter
prawa materialnego, zasady prawa procesowego i
teoretyczny i były wywodzone przede wszystkim z założeń
zasady prawa ustrojowego
doktrynalnych nauki prawa administracyjnego, projektowany akt
prawny miał zawierać przepisy ogólne, a więc normatywność
postanowień była wysuwana na plan pierwszy. Nie chodziło ani o
dyrektywy wyłącznie interpretacyjne, ani o reguły moralności
działania administracji, lecz przepisy prawne, które będą stosowane
w konkretnych sprawach administracyjnych .
Do zasad prawa materialnego i Zasady ustroju prawnego
procesowego należy zaliczyć: administracji publicznej
Zasadę demokratycznego państwa prawnego
Zasada praworządności i demokratyzmu
Zasadę homokracji
Zasada partycypacji społecznej w administrowaniu
Zasadę prawnej ochrony interesu publicznego i interesu
Zasada organu administracyjnego i kompetencyjności
prawnego jednostki
Zasady organizacyjne (centralizacji, resortowości,
Zasadę legalności i zasadę równości wobec prawa
prowincjalności, decentralizacji, pomocniczości,
Zasadę proporcjonalności
koncentracji, dekoncentracji, specjalizacji i zespolenia) i
Zasadę jawności administracyjnej
więzi prawne (kierownictwa, nadzoru, koordynacji,
Zasadę prawa do sądu
kontroli i współdziałania)
Zasadę sprawiedliwości proceduralnej
Zasada efektywności
Zasadę dwuinstancyjności
Zasady współżycia społecznego i etyki urzędniczej
Zasadę obiektywności i obiektywizmu
Europejskie zasady administracji
Aparat publiczny
Anglosaska kultura prawna
Prawo obywateli UE do dobrej administracji
Aparat publiczny to:
Europejski kodeks dobrej administracji
Organy administracji rządowej,
Zasady wynikające z orzecznictwa Europejskiego
Trybunału Sprawiedliwości: zasada administracji przez
Organy administracji samorządowej,
prawo; zasada proporcjonalności, niezawodność (pewność)
Zakłady użyteczności publicznej,
prawa, obrona uzasadnionych racji, niedyskryminowanie,
prawo zabrania głosu w procedurach podejmowania
Inne podmioty wykonujące zadania administracji
decyzji, doraz
na pomoc, sprawiedliwe warunki wstępu osób
publicznej np. fundacje, agencje. Są to jednostki o
fizycznych do sądów administracyjnych, niekwestionowana
różnymcharakterze i pełnią różne funkcje.
odpowiedzialność administracji publicznej
Europejska Strefa Administracyjna
14
PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com
2009-05-12
Podział aparatu administracyjnego Kontrola, nadzór
Kontrola  organy powołane do sprawdzania działalności
Przyczyny funkcjonalne  do wykonywania określonych
innychjednostek.
zadań konieczna jest specyficzna wiedza
Nadzór  organ ma możliwość oddziaływania na
postępowanie organów i jednostek nadzorowanych.
Przyczyny terytorialne  konieczność wykonywania zadań
Nadzór odbywa się przy pomocy środkównadzoru, czyli
naokreślonymterenie
władczeoddziaływanie.
Przyczynyorganizacyjne konieczność współdziałania
Uprawnienia organu nadzorującego  środki
Przyczyny finansowe  minimalizacja kosztów
oddziaływania merytorycznego, i środki nadzoru
funkcjonowaniaadministracji publicznej.
personalnego.
Koordynacja  to uprawnienia wykonywane przez organ
w stosunku do organów czy instytucji, które nie są mu
podległe.
Kierownictwo Decentralizacja
Jest to sposób organizacji administracji publicznej w
Organ kierujący może używać wszelkich środków
oparciu o zasadę kompetencyjności nie zaś
w celu oddziaływania na postępowanie organów
hierarchiczności. Hierarchiczność oznacza
kierowanych, chyba że prawozakazuje,
podporządkowanie.
Warunki decentralizacji: wyposażenie niższych organów
Organ kierującyponosi odpowiedzialność za swoje
we własne kompetencje, brak podporządkowania,
działania.
faktycznasamodzielność organu, zwłaszcza finansowa.
Decentralizacja terenowa: przyznanie kompetencji
organomterytorialnym samorządowym.
Decentralizacja rzeczowa  przypisanie określonych
sprawokreślonymrodzajomjednostekadministracyjnych.
Autonomia Centralizacja I
Hierarchiczne podporządkowanie wszystkich
Autonomia różni się od decentralizacji. Autonomia
państwowychjednostekadministracyjnych
oznacza przyznanie danemu organowi uprawnienia
Centralizacja nie musi oznaczać skupienia kompetencji w
do stanowienia prawa na określonym terytorium
organachcentralnych
państwa
Nie oznacza ona zanik kompetencji organów
terytorialnych, kompetencjesąrozproszone
Decentralizacja oznacza sposób wykonywania
Centralizacja oznacza brak decyzyjności organów
tegoprawa.
niższych
Rozstrzygnięcia zapadają worganachwyższych
15
PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com
2009-05-12
Centralizacja II Samorząd
Wramach centralizacji występuje zjawisko koncentracji,
Jest to jedna z formdecentralizacji administracji i
czyli skupiania kompetencji w rękach nielicznej grupy
jest to administracjasprawowanaprzez korporację.
organów
Grupa posiada kompetencje władcze wobec
Dekoncentracja to rozproszenie kompetencji na większa
liczbę organów
swoichczłonków.
Dekoncentracja rzeczowa to rozkładanie kompetencji
Samorząddziała pod nadzoremorganówpaństwa.
jednegoorganunakilka równorzędnych
Samorządmoże być terytorialny i specjalny.
Dekoncentracja terytorialna to przenoszenie kompetencji
naorganyniższe
Samorząd specjalny Organ
To: samorząd zawodowy, wyznaniowy, narodowościowy, Organ państwowy  to jednostka organizacyjna
czy gospodarczy. Są to najczęściej korporacje państwa mająca uprawnienie do wyrażania woli
przymusoweobejmujące określoną grupę osób.
tego państwa, wyrazem czego jest przyznanie
danej jednostce administracyjnej określonych
Dobrowolne zrzeszenia to izby gospodarcze oraz
kompetencji.
organizacje samorządu rzemieślniczego. Ale
przynależność radcyprawnegojest obowiązkowa.
Organ administracji państwowej to organ
Są jeszcze samorząd lekarski, pielęgniarek, biegłych zajmujący się bezpośrednio wykonywaniem
rewidentówitp. funkcji administracyjnej państwa. Jest on
przeciwieństwemorganu gminyczy powiatu.
Rodzaje organów Administracja rządowa w terenie
Wojewoda.
Scentralizowane i zdecentralizowane
Kierownicy zespolonych służb, inspekcji i straży
Organy samorządowe  gminne, powiatowe i
wykonują zadania w imieniu wojewody, własnym jeżeli
wojewódzkie
takstanowi ustawa.
Organy administracji niezespolonej.
Organy administracji rządowej  są to organy
Organy samorządu terytorialnego.
podporządkowane Radzie Ministrów. Ich pozycję
Kierownicy powiatowych służb np. Powiatowy inspektor
określają odpowiednie aktyprawne.
sanitarny, lekarz weterynarii, komendant policji czy straży
pożarnej.
Organy innych samorządów.
16
PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com
2009-05-12
Organy centralne i terenowe Organy i urzędy centralne (naczelne)
Organy centralne znajdują się na najwyższymszczeblu w
Organycentralne to: Rada Ministrów, Prezes Rady
strukturze administracji. Zasięgiem swym obejmują cały
Ministrów, ministrowie, KRRiT.
kraj,
Do tej kategorii zalicza się również komisje i
Wyjątkowo mogą obejmować tylko jakiś obszar kraju i to
komitety, które sprawują funkcje naczelnych
tylko doraz
nie, po wojnie był minister ds. Ziem
organów
odzyskanych,
Organyterenowe zarządzają tylko częścią kraju i znajdują
się naniższymszczeblustrukturyadministrowania.
Terenowe organy administracji Organy decydujące i pomocnicze
Dzielą się organy administracji rządowej i samorządu
Organy decydujące  prawo przyznaje imwładcze
terytorialnego.
rozstrzyganie spraw w drodze decyzji wiążących
Organy administracji zespolonej: organy policji,
innepodmioty
Państwowej Straży Pożarnej, Inspekcji Sanitarnej,
Organy pomocnicze  nie posiadają takich
Inspekcji Handlowej, Inspekcji Weterynaryjnej, Służb
kompetencji
OchronyZabytków.
Organy administracji niezespolonej to: dyrektorzy Lasów
Państwowych, dyrektorzy regionalnych zarządów
gospodarkiwodnej.
Organy jednoosobowe i kolegialne Organy wybieralne i mianowane
Organy jednoosobowe: wojewoda, Prezes Rady Organywybieralne są wybierane
Ministrów, starosta, burmistrz,
Organy mianowane są obsadzane w drodze
Organy kolegialne: Rada Ministrów, samorządowe nominacji zasadniczo przez organy wyższego
kolegium odwoławcze, rada gminy. stopnia.
17
PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com
2009-05-12
Kolegialność Organy jednoosobowe
Decyzje podejmowane są przez kolegia, np. Radę
Np. Prezes Rady Ministrów czy wojewoda.
Ministrów,
Decyzje są podejmowane szybko, ale przez to
Skład takich organów wchodzą osoby
niekiedy nietrafnie.
reprezentujące różne środowiska i interesy,
Wyraz
nie określona odpowiedzialność.
Decyzje podejmowane są bardziej wyważone ale
Niskie koszty utrzymania organu.
wydawanesązawsze wolniej,
Zajmują się zasadniczo załatwianiem bieżących
Tworzą całokształt polityki, są to często ciała
doradcze, jaknp. PKA, czy CKK. spraw.
Zakres działania organu i właściwość Spór o właściwość
Zakres działania organu określany jest w przepisach
Ma on miejsce wówczas, gdy przynajmniej dwa organy
ustrojowych
stwierdzają swoją właściwość do rozstrzygnięcia sprawy.
Decyzje podejmowane są na podstawie przepisów
Taka sytuacja jest skutkiem niedoskonałości przepisów
kompetencyjnych, które znajdują się w prawie
kompetencyjnych.
materialnym
Spór pozytywny kilkaorganówuznajesię za właściwe
Właściwość miejscowa (kompetencje) określa zakres
Spór negatywny  żaden z organów nie uznaje się za
terytorialnyoddziaływaniaorganu
właściwy.
Właściwość rzeczowa określa zakres przedmiotowy
organu
Właściwość funkcjonalna określa instancję właściwą do
rozstrzygnięcia danej sprawy
Upoważnienie do wykonywania
Przeniesienie kompetencji
kompetencji
Z zasady nie jest możliwe przeniesienie kompetencji Upoważnienie do wykonywania kompetencji oznacza
jednegoorganunadrugi, od tej zasadymogą być wyjątki. wykonywanie zadań przez jeden organ wimieniu innego.
Organ pierwotny nadal zachowuje swoje kompetencje.
Przeniesienie kompetencji oznacza, że zostały one
Jest torodzaj pełnomocnictwa administracyjnego.
przeniesionena innyorgan, i toonrozstrzygate sprawy.
Upoważnienie może być udzielone pracownikom urzędu
Poprzedni organtraci zdolność rozstrzyganiatychspraw
lub innemu organowi administracji  starosta upoważnia
Przeniesienie może mieć formę delegacji, nie można
dyrektoraszpitaladopodejmowaniaokreślonychdecyzji.
subdelegować
Wministerstwach decyzje podejmowane są na zasadzie
Dewolucja  przejęcie kompetencji organu niższego przez
upoważnienia przez urzędnikówniższych niż minister, np.
organwyższy.
przezdyrektorówdepartamentów.
Przeniesienie kompetencji może być częściowe lub
całkowite.
18
PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com
2009-05-12
Zakład administracyjny Władztwo zakładowe
Administracja publiczna pełni szereg zadań na rzecz Stosunek użytkowników zakładów do zakładu ma
społeczności lokalnej poprzez zakłady administracyjne charakter administracyjno-prawny. Uprawnienia zakładu
czyteż inaczej zakładyużyteczności publicznej. są określoneustawami.
Zakład to samodzielna jednostka organizacyjna, mająca Władztwo jest konieczne dla realizacji celówzakładu, np.
środki rzeczowe i osobowe wcelu świadczeniausług. podległość uczniów kierownictwu szkoły. Nadużycia w
tymzakresiemogą być karanewydaleniemz zakładu.
Zakład jest z zasady jednostką budżetową, czyli koszty
funkcjonowaniapokrywapaństwalubsamorząd. Za naruszenie poleceń organówzakładuużytkownik może
zostać ukarany karami dyscyplinarnymi, porządkowymi,
Zakład działa w strukturach innego podmiotu i nie jest
niestosujesię tutaj egzekucji administracyjnej.
przedsiębiorstwemwznaczeniuprawahandlowego.
Granicewładztwaokreślanesą celami zakładu.
Akty organów zakładu Inne j. organizacyjne w admin. publ.
Akty organów zakładu obowiązują jedynie Przedsiębiorstwa państwowe czy spółki prawa
użytkowników. handlowegoz większościowymudziałemSP.
Do ich wydania nie stosuje się k.p.a. poza przepisami Spółkami powołanymi z mocy prawa są: Giełda Papierów
dotyczącymi skarg i wniosków, np. przy promowaniu na Wartościowych S.A.; Krajowy Depozyt Papierów
wyższyrokstudiówczy przeniesienie zajęć doinnej Sali. WartościowychS.A. itp.
Decyzjami administracyjnymi w sensie k.p.a. są jednak Jednostkami administracji publicznej są również Agencje i
takiedecyzje, jakprzyjęcie na studia. Fundacje, np.. Zakład Narodowyim. Ossolińskich, CBOS,
FundacjaNauki Polskiej.
Niektóre akta wydawane są na podstawie prawa
wewnętrznego, np.. W sprawie postępowania Jednostki tenie obowiązują ograniczenia wtympłacowe.
dyscyplinarnego.
Stosowanie k.p.a. w przypadku
Funkcje zlecone
funkcji zleconych
Administracja publiczna może na podstawie ustawy K.p.a. stosuje się zasadniczo w postępowaniu przed
upoważnić inny podmiot do wydawania aktów organami administracji publicznej i przed innymi
normatywnychorazaktówadministracyjnych. podmiotami, np.. Organami administracji samorządowych,
spółdzielczych i innych organizacji samorządowych, gdy
Podmiotami tymi mogą być organizacje społeczne,
są powoływane z mocy prawa lub na podstawie
spółdzielnie, fundacje, zakładyitp..
porozumienia do załatwiania spraw administracji w
Zlecenie zadań nie przekształca uprawnionego podmiotu
drodzedecyzji.
worganpaństwowy.
Również w postępowaniach przed innymi organami
Zlecenie zadań musi być zatemna mocy ustawy i decyzje
stosuje się k.p.a, gdy te wykonują funkcje zlecone, np.
muszą przybierać postać aktówwydawanychprzez organy
spółki handloweczy fundacje
państwowe.
19
PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com
2009-05-12
Zlecenie zadań niewładczych Administracja centralna
Na podstawie ustaw lub rozporządzeń podmioty nie
będące organami administracji publicznej mogą
wykonywać zadania administracji o charakterze
niewładczym np. organizowanie wypoczynku
wakacyjnegouczniów.
Organizacje społeczne mogą przejmować same niektóre
zadania administracji publicznej, np.. Komitet budowy
drogi gminnej. Takie organizacje lepiej wykonują
niekiedy zadania publiczne niż organy administracji
publicznej.
Pozycja prawna Prezydenta RP Funkcje Prezydenta RP I
Reprezentant państwa: ratyfikowanie i wypowiadanie
Organ władzy wykonawczej, znajduje się jednak poza
umów międzynarodowych, mianowanie i odwołanie
administracją centralną,
pełnomocnych przedstawicieli RP, przyjmowanie listów
Jest głową państwa a nie ogniwem w łańcuchu
uwierzytelniających, w tym zakresie prezydent RP w
administracji centralnej,
zakresie polityki zagranicznej współdziała z Prezesem
Jest najwyższymprzedstawicielempaństwa, RadyMinistrówi właściwymministrem.
Bezpieczeństwo zewnętrzne państwa: zwierzchnik sił
Posiada szerokie uprawnienia i kompetencje. Ma prawo
zbrojnych, mianuje Szefa Sztabu Generalnego, w czasie
rozwiązania Sejmu, bierze udział w procesie
wojny mianuje na wniosek Prezesa RM Szefa Sztabu
ustawodawczym, powołuje sędziówi mianujeprofesorów.
Generalnego, zarządza mobilizację, wprowadza na
wniosekPrezesaRMstanwojenny.
Funkcje Prezydenta RP II Rada Ministrów
Bezpieczeństwo wewnętrzne - możliwość wprowadzenia RM działa na podstawie ustawy z 1996 roku o organizacji
stanuwyjątkowego, i trybie pracy RM
Wprowadzenie stanu wyjątkowego lub wojennego Jest to organ władzy wykonawczej,
wymaga rozporządzenia Prezydenta RP, które musi w
Rząd nie jest to pojęcie tożsame z Radą Ministrów, ma
ciągu48godzinprzedstawić Sejmowi.
znaczenie polityczne i oznacza Radę Ministrów z
Powoływanierządu, PrezesemRMczy ministrów zebranych niekoniecznie na
posiedzeniu.
Zwoływanie RadyGabinetowej
Rząd jest tomechanizmpolitycznypowołanydorządzenia
Funkcjaprawodawcza,
wszerokimtegosłowa znaczeniu.
Powoływanie wyższych urzędników, np.: Pierwszego
Rada Ministrówjest zasadniczymośrodkiemrządzenia w
Prezesa NSA, prezesa i jego zastępców Trybunału
sensiepolitycznym
Konstytucyjnego, niektórychczłonkówKRRiT.
20
PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com
2009-05-12
Skład RM Tryb powoływania RM I
Są trzy możliwości powoływania RM,
RMskładasię z Prezesa i ministrów
Pierwszy tryb: Prezydent desygnuje kandydata na Prezesa
Mogą być również powołania wiceprezesi, którzy
RMi na jego wniosek powołuje ministrów. Prezydent RP
mogą pełnić również funkcję ministra.
odbiera przysięgę. Odtąd w ciągu 14 dni Prezesa
zobowiązany jest do wygłoszenia expose i uzyskania
Mogą również wchodzić przewodniczący
wotum zaufania. Musi je uzyskać bezwzględną
komitetów.
wielkością.
Przepisy szczególne mogą również przewidywać
Wprzypadku niepowodzenia misji, Sejmw ciągu 14 dni
wybiera Prezesa RMoraz proponowany przez niego skład
inneosoby wchodzące RM.
RM. Wyboru dokonuje się bezwzględną większością
głosów. Tak powołaną RM Prezydent RP powołuje i
odbiera przysięgę.
Tryb powoływania RM II Dymisja Rządu
Rząd może poddać się do dymisji gdy: ukonstytuuje się
Wprzypadku nieudanej misji, Prezydent powołuje
nowy Sejm, złoży rezygnacje Prezes RM, nieudzielenie
Prezesa RMi Radę Ministrówna jego wniosek, a
przez Sejm wotum zaufania, uchwalenie przez Sejm
Sejmuchwala wotumzaufania zwykłą większością
wotumnieufności.
głosów.
Prezydent przyjmuje dymisję i powierza sprawowanie
obowiązkówdoczasupowołania nowej RM.
Po trzeciej próbie Prezydent RMskraca kadencję
Ponowny wniosek o wotumnieufności może być złożony
Sejmui rozpisuje nowe wybory.
ponownie po 3 miesiącach przez grupę minimum 115
posłów.
Wotum nieufności może być złożone przeciwko
ministrowi przezmin. 69posłów.
Wotum nieufności jest przejawem odpowiedzialności za
Funkcje RM Organizacja RM
Wykonujei nadajekierunki władzywykonawczej,
RM jest organem kolegialnym, a zatem jego
Kształtuje politykę państwa, zapewnia wykonanie ustaw
działaniejest kolegialne.
oraz wydaje rozporządzenia, chroni interesy Skarbu
RM realizuje swoje zadania na posiedzeniach,
Państwa, przygotowuje projekty budżetu i kieruje jego
wykonaniem oraz uchwala zamknięcie rachunków
może jednak rozstrzygać sprawy w drodze
państwowych, zapewnia bezpieczeństwo wewnętrzne
korespondencyjnego uzgodnienia stanowisk w
państwa, sprawując ogólne kierownictwo w dziedzinie
drodze obiegowej.
obronności kraju, określaorganizacje i trybswojej pracy,
Koordynuje i kontroluje prace organów administracji
rządowej.
RMwystępujez inicjatywą ustawodawczą.
21
PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com
2009-05-12
Tryb działania RM I Tryb działania RM II
Posiedzenia RM zwołuje Prezes i on ustala porządek
Decyzje podejmowane są wdrodze uzgodnień lub
obrad.
głosowania. Zasadniczą forma podejmowania
Posiedzenia przygotowuje sekretarz RM, który:
decyzji są uzgodnienia.
przygotowuje projekty dokumentów, opracowuje
Z posiedzenia RMsporządza się protokół ustaleń,
protokoły ustaleń przyjętych przez RM, koordynuje
jednocześnie dokonuje się zapisu całego spotkania.
działalność legislacyjną RM.
Protokół ustaleń podpisuje Prezes RMi sekretarz.
Członkowie RM maja obowiązek uczestniczenia w
spotkaniach, może go zastępować sekretarz lub Posiedzenia RMmaja charakter poufny, a Prezes
podsekretarz. Nie maja oni jednak prawo głosowania przy
może zarządzić utajnienie posiedzenia.
podejmowaniudecyzji.
RMmoże rozstrzygać sprawy, gdy jest obecnych więcej
niż połowa ministrów.
Reprezentowanie RM Pełnomocnik rządu
RM reprezentuje jej Prezes, on też kieruje pracami, RMmoże ustanowić pełnomocnika rządu do określonych
spraw,
Przed Sejmem reprezentować RM może również
wyznaczony minister, który może składać wimieniu RM Pełnomocnikiem może być sekretarz stanu lub
oświadczenia, poporozumieniuz Prezesem, podsekretarz, w sprawach o zasięgu regionalnym 
wojewoda,
Prezes może również upoważnić do reprezentowania RM
przed Sejmem sekretarza stanu lub podsekretarza w Pełnomocnik może działać wstrukturze ministerstwa lub
danymministerstwie, pełnomocnika rządu lub kierownika innego urzędu centralnego, np.. W Kancelarii Prezesa
urzędu centralnego, osoby te jednak mogą tylko RM,
prezentować stanowisko rządu, bez możliwości jednak
Ustanowienie pełnomocnika rządu dokonuje się na
składaniaoświadczenia wimieniu rządu.
podstawierozporządzeniaRM.
Organy wewnętrzne RM Prezes RM
Celem koordynacji pracy RM powoływane są organy Jest przewodniczącym RMi jednocześnie samodzielnym
pomocnicze, nie są to organy ściśle organami organemadministracji,
państwowymi. Mogą mieć charakter samoistny,
Reprezentuje RM, koordynuje i kontroluje pracę
niezależnydoRM
ministróworaz wykonuje zadania określone wprzepisach
DoorganówtychzaliczamystałekomitetyRM, prawnych, zwołuje posiedzenia RM, ustala porządek
dzienny, zaprasza inne osoby na posiedzenie, podpisuje
Organy pomocnicze i opiniodawcze tworzone są przez
aktyprzyjęte przezRM,
RM,
Pełni funkcję polityczną, tj. kreuje politykę rządu, wydaje
W skład komitetów wchodzą członkowie RM, są oni
innymorganomwiążącedecyzje i polecenia,
powoływani i odwoływani przezPrezesaRM,
Rozstrzyga o składzie i kształcie rządu, powołuje i
Są np. Komitet Ekonomiczny Rady Ministrów, Komitet
odwołujeministrów.
SpołecznyRadyMinistrów,
Rada legislacyjna i Rządowe Centrum Legislacji.
22
PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com
2009-05-12
Funkcje Prezesa RM Wiceprezes RM
Funkcja prawodawcza  wydaje rozporządzenia i Wiceprezesa powołuje i odwołuje Prezes RM, może być
zarządzenia, tj. akty wewnętrzne, kontroluje proces jedenlubwięcej,
legislacyjny rządu, wydajeDz.U. i Monitor Polski,
On też wyznacza zakres jego kompetencji, nie jest jednak
Funkcja personalna - obsadza liczne kierownicze to organ obowiązkowy,, nie jest też samodzielnym
stanowiska w administracji centralnej (sekretarzy i organemadministracji,
podsekretarzy) i terenowej (wojewodów), jest
ZastępujePrezesai jest jego pełnomocnikiem,
zwierzchnikiempracownikówadministracji rządowej,
Wrazie nieobecności Prezesa, Wiceprezes zastępuje go
Nadzórnadurzędami centralnymi,
Wiceprezes,
Funkcje kierownicze i nadzorcze nad administracja
Wiceprezes RMjest konstytucyjnymczłonkiemrządu.
centralną i samorządową,
Współdziałaniez innymi organami centralnymi.
Kancelaria Prezesa RM Pozycja prawna ministra
Jest to aparat pracy obsługujący Prezesa i RM oraz inne Minister jest powołanydokierowania określonymdziałem
jej organy, Kancelaria jest organem administracyjnym, nie administracji rządowej lub do wypełniania zadań
ma jednak własnych kompetencji i zadań, wyznaczonychprzezPrezesa RM,
Zapewnia obsługę merytoryczną RM, Wiceprezesów, Resort w znaczeniu szerszym to dział administracji
komitetów, Kontroluje realizację zadań wskazanych przez państwowej, grupujący sprawy jednorodne lub pokrewne,
RMi Prezesa, w znaczeniu ścisłym to wyodrębniony organizacyjnie
dział administracji grupujący sprawy jednorodne lub
Koordynuje działalność kontrolną Prezesa, realizację
pokrewne,
polityki kadrowej, współdziałaniaz innymi organami,
Elementem organizacyjnym resortu jest minister i
Wydaje Dz.U. i Monitor Polski, prowadzi obsługę
ministerstwo, czyli urząd. Wskład resortu mogą wchodzić
prasową RM. Kancelarią kieruje jej Szef, powoływany i
urzędy centralne, zakłady administracyjne i
odwoływanyprzez Prezesa.
przedsiębiorstwa państwowe.
Resort a dział administracji II
Resort a dział administracji I
Obecnie działy administracji państwowej tworzy się na podstawie
konstytucji oraz ustawy odziałach administracji rządowej.
Dawniej mówiło się o resorcie administracji, którym Wramach działówPrezes RMmoże dokonywać zmian wukładzie
strukturalno-funkcjonalnym RM, zgodnie z założeniami
kierujeminister,
politycznego programu obozuwygrywającego wybory.
Resort to wyodrębniony organizacyjnie dział administracji
Zakres działań ministra w ramach działu administracji określa
państwowej, grupujący sprawy jednorodne lub pokrewne,
Prezes RM.
kierowanyprzezjeden organcentralny,
Stąd obecnie mówi się  Minister właściwy do spraw
Organizacyjna struktura organu mogła być bardziej lub
zagranicznych
mniej rozbudowana. Istotnym elementem był minister
Prezes RMnie kształtuje działów administracji lecz je powierza,
oraz ministerstwo, ale mogły również wchodzić w skład stądkompetencje ministra mają swoje z
ródło wustawach.
organy administracji państwowej, zakłady
administracyjne, urzędy administracyjne, organy doradcze
czyprzedsiębiorstwapaństwowe.
23
PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com
2009-05-12
Zadania i obowiązki ministra Minister działowy (resortowy)
Ministrowie mogą być resortowi i nieresortowi, dawniej z Kierujepowierzonymmudziałemadministracji.
teką i bez teki.
Na podstawie ustawy orządzie minister działowy tworzy i
Minister swoje zadania realizuje poprzez współdziałanie z likwiduje jednostki organizacyjne, powołuje i odwołuje
członkami RM, prowadzenie nadzoru nad działalnością kierowników jednostek organizacyjnych, kontroluje
terenowych organówadministracji rządowej, współdziała sprawność działania i efektywność gospodarowania przez
z samorządemterytorialnym, organizacjami społecznymi, jednostki jemu powierzone.
powoływanie rad i zespołówdoradczych za zgodą Prezesa
Sprawy związane z jego działem przedstawia na
RM.
posiedzeniu RM, składa Prezesowi RMwniosek onadanie
Minister reprezentuje interesy rządu, również w swoich statutu urzędowi centralnemu, wniosek o powołanie i
wystąpieniachpublicznych. odwołaniekierownikaurzęducentralnego.
Bierze udział wopracowywaniupolityki rządu. Posiada kompetencje prawodawcze  wydaje
rozporządzenia.
Powołanie i odwołanie ministra
Sekretarze i podsekretarze stanu
Ministrowie działowi powoływani są zgodnie z procedurą
powoływaniaRM.
Sekretarze i podsekretarze stanu są powoływani przez
Po utworzeniu RM ministrowie powoływani są przez
PrezesaRMnawniosekwłaściwego ministra.
PrezydentaRPnawniosekPrezesa RM.
Zakres czynności ustala właściwy minister po
Minister może sam złożyć rezygnację w formie dymisji
zawiadomieniuPrezesaRM.
złożonej naręce PrezesaRM.
Od strony funkcji i roli sekretarze i podsekretarze nie
Może zostać odwołany przez Sejm w skutek wotum
różnią się między sobą. Różnica jest jedynie w randze i
nieufności, zgłoszonego przez co najmniej 69 posłów,
hierarchii.
ponowny wniosek może zostać złożony po trzech
Są tostanowiska polityczne, a więc dymisja rządu oznacza
miesiącach, chyba że wniosek zostanie podpisany przez
dymisję sekretarzyi podsekretarzy.
115posłów.
Minister może być zdymisjonowany przez samego
PrezesaRM.
Ministerstwo I Ministerstwo II
Ministerstwo to aparat pomocniczy ministra, zatem ściśle Gabinet polityczny ministra,
współdziałaz właściwymministrem.
W ministerstwie mogą być również inne komórki
Ministerstwo pełni funkcję twórczą, przygotowuje organizacyjne, wydziały do spraw prawnych,
wnioski, propozycję działań. budżetowych, kadrowychi innych.
Ministerstwotworzy, znosi i przekształcaRM. Dyrektor generalny sprawuje nadzór nad departamentami,
biurami i sekretariatami. Jest to pracownik służby
Struktura organizacyjna ministerstwa to: departamenty
cywilnej.
(realizacja merytoryczna zadań ministerstwa), biura
(realizacja zadań w zakresie obsługi ministerstwa), Organy pomocnicze i doradcze wspomagają działania
sekretariaty (obsługa ministra oraz komitetów, rad i ministra, np.. Państwowa Rada Ochrony Środowiska.
zespołów), wydziały (komórki organizacyjne, tworzone w Organyte mogą mieć charakterstałylubdoradczy.
ramachdepartamentóworazbiur).
24
PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com
2009-05-12
Komitety Komisje i rady
Do niedawna składnikiem administracji centralnej były
Na poziomie administracji centralnej są jeszcze
komitety, o których wyraz
nie była mowa w tzw. Małej
komisjei radyjakoorgany kolegialne.
Konstytucji, a wobecnej się onichnie wspomina.
Do nich należy KRRiT. Rada ta stoi na straży
Tworzone były na podstawie ustaw, ich przewodniczący
wolności słowa i prawa do informacji. Zajmuje się
wchodził w skład RM. Takimi komitetami był KBN czy
udzielaniemi cofaniemkoncesji
KIE.
Rada składa się z 5 członkówi jest niezależna od
Aparatem służącym do realizacji zadań komitetu były
urzędy. RM. Prezesowi RM składa sprawozdanie z
Komitet jest organem kolegialnym na czele którego stoi działalności.
jegoprzewodniczący.
Urzędy (organy) centralne Inspekcje specjalne I
Urzędy centralne są drugim segmentem administracji centralnej
Inspekcje specjalne stanowią rodzaj urzędówcentralnych.
obok organów naczelnych. Stanowią one zbiorczą nazwę dla
Są istotnymelementemsystemu kontroli wpaństwie, np..
różnychorganów.
Insp. Handlowa, Sanitarna, Ochrony Środowiska,
Do tych urzędówzalicza się min. Głownego Geodeta Kraju, Szefa
OchronyRoślin, Weterynaryjna.
ObronyCywilnej Kraju, Komendant Główny Policji.
Inspekcje stanowią złożoną strukturę powiązaną ze sobą 
Urzędy centralne stanowią szczebel niższy od organówrządowych.
organyinspekcji.
Są one podporządkowane poszczególnymministromlub Prezesowi
RM. Realizują politykę rządu, któy sprawuje nadnimi nadzór.
Na czele stoją organy jednoosobowe, np.. Główny Lekarz
Organyte mogą być monokratyczne i kolegialne np.. WyższyUrząd
Weterynarii, a do pomocy ma Główny Inspektorat.
Górniczy.
Główni inspektorzy podporządkowani są określonym
ministrom i funkcjonują w strukturze danego działu
administracji.
Inspekcje specjalne II Agencje
Wzakresie zadań spoczywa kontrola ale również W ramach organów centralnych funkcjonują
wykonują zadania władcze, wydają bowiem jeszcze agencje, którym powierzone są różnego
decyzje. rodzaju zadaniaadministracji publicznej.
PonadtoInspektoratywykonują działania z zakresu Realizują zadania fragmentaryczne należące do
dozoru czy nadzoru, są to więc swego rodzaju poszczególnych działów administracji, np..
policje administracyjne wyposażone w atrybut Agencja Rynku Rolnego czy Agencja Własności
władzy. Rolnej SkarbuPaństwa.
25
PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com
2009-05-12
Klasyfikacja podziałów terytorialnych
Podział terytorialny państwa
I
Podziała zasadniczy- dokonuje się ze względu na potrzebę
realizacji zadań publicznych pastwa. Z tego podziału
korzystają terenowe organy państwowe, a także inne
organy, np. sądy.
Podział specjalny- tworzy się na podstawie ustawy,
odrębny jest od zasadniczego i jest względnie trwały. Z
tego podziału korzystają min. organizacje i instytucje
niepaństwowe. Z tym podziałem nie utożsamia się
rejonizacji czy podziałupomocniczego.
Podział zasadniczy - gmina
Klasyfikacja podziałów terytorialnych
Podstawa prawna  ustawa z 1998 roku o wprowadzeniu
II
zasadniczego podziału terytorialnego państwa. Do
Regionizacja  proces podziału obejmujący więcej niż
jednostek podziału zasadniczego zalicza się: gminy,
jedno województwo. Rejonizacja obejmuje tereny powiatyi województwa.
mniejsze niż województwo. Regiony mogą obejmować
Istnieje wykaz gmin, które tworzone są z uwzględnieniem
terytoria należące do kilku graniczących ze sobą państwa,
więzi społecznych, kulturowych, gospodarczych. Gmina
np.. Region Pomerania obejmuje część terytoriumPolski,
ma obejmować teren możliwie jednorodny ze względu na
Niemiec i Danii.
układosadniczyi przestrzenny.
Region posiada własne władze i jest tworzony z
Tworzenie, łączenie, podział i znoszeni gmin należy doo
inicjatywysamorządówlokalnych.
kompetencji RM. Nadanie statusu gminie dokonuje się w
Ma on na celu koordynowanie działań i wspólne
drodzerozporządzenieRM.
rozwiązywanieproblemówregionu.
Podstawa prawna działania gminy jest ustawa z 1990 roku
Regionysą podziałempomocniczym.
osamorządziegminnym.
Podział zasadniczy - powiat Podział zasadniczy - województwo
Podstawa prawna  ustawa z 1998 roku o samorządzie
Podstawa prawna  ustawa z 1998 roku o
powiatowym.
wprowadzeniu zasadniczego trójstopniowego
Powiaty tworzy, łączy lub znosi RM w drodze
podziału terytorialnego państwa. Tam wskazano
rozporządzenia, po zasięgnięciu opinii Rady gminy,
również nazwy województwi siedzibywładz.
powiatui województwa.
Teren powiatu musi obejmować obszar możliwie
Powstało 16 województw o nazwach zasadniczo
jednorodny ze względu na więzi społeczne, kulturalne i
geograficznych, jedynie wojewodowie zachowali
gospodarcze.
nazwyod miast gdzie znajduje się ich siedziba.
Utworzenie powiatów, ich nazwy oraz siedziby włądz
zostały określone ustawą z 1998 roku w sprawie
utworzeniapowiatów.
26
PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com
2009-05-12
Podziały pomocnicze Podziały specjalne
Podstawy prawne  są rozrzucone po aktach prawnych
Podstawa prawna  ustawa z 1998 roku o
różnej rangi. Zasadniczo do tego podziału zalicza się:
administracji rządowej w województwie. Takie
sołectwa i dzielnice lub osiedla. Jednostki te tworzone są
podziały tworzy się na konieczność wykonywania
na podstawie uchwały rady po przeprowadzeniu
zadań administracji niezespolonej, ale do tego jest
konsultacji z mieszkańcami.
odrębna ustawa.
Podział pomocniczy może powstać również na podstawie
Inne podziałyspecjalne tworzyustawa z 1990 roku
porozumieniakomunalnego.
o terenowych organach administracji rządowej
Również powiaty i województwa mogą tworzyć takie
jednostki wcelu realizacji swoich zadań. ogólnej.
Organizacja administracji terenowej Organizacja administracji terenowej I
Organizacjaadministracji terenowej może oznaczać:
- część organizacji administracji publicznej, składającej
się z jednostek organizacyjnych administracji rządowej
orazjednostekadministracji samorząduterytorialnego,
- zorganizowaną działalność powołanych lub
upoważnionych prawnie podmiotów, w celu realizacji
ustawowookreślonychzadań publicznych.
Organizacjaadmin. Terenowej opiera się na:
Ustawie z 23 I 2009 r. o wojewodzie i administracji
rządowej wwojewództwie
Ustawiez 1990osamorządziegminnym,
Administracja zespolona - wojewoda
Organami administracji zespolonej są: wojewoda, kierownicy służb
zespolonych, inspekcji i straży. Działają oni pod zwierzchnictwem
Organizacja administracji terenowej II
wojewody, niekiedy mogą jednak wydawać akty administracyjne
wewłasnymimieniu, np.. Komendant wojewódzki policji.
Ustawiez 1998osamorządziepowiatowym,
Wojewoda pełni funkcje przedstawiciela RM, zwierzchnika
Ustawiez 1998osamorządziewojewódzkim
zespolonej administracji rządowej, organu nadzoru nad jednostkami
samorząduterytorialnego, reprezentanta SP.
Ustawa z 1990 przepisy wprowadzające ustawę o
Funkcja zwierzchnictwa wojewody realizuje się poprzez kierowanie
samorządzieterytorialnym
admin. Zespoloną i koordynowanie jej działalności, zapewnienie
Ustawa z 1998 o wprowadzeniu trójstopniowego
warunków jej działania, ponoszenie odpowiedzialności za skutki
zasadniczegopodziałuterytorialnegopaństwa,
działania admin. zespolonej.
Ustawaz 1996ogospodarcekomunalnej. Właściwość wojewody obejmuje województwo.
Organizacja administracji terenowej może być oparta na
więzach prawnych i pozaorganizacyjnych.
27
PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com
2009-05-12
Organizacyjne więzi prawne I Organizacyjne więzi prawne II
Wojewodę powołuje i odwołuje Prezes RM. Kierowników
Prezes RM wykonuje nadzór nad działalnością
zespolonych służb, inspekcji i straży powołuje i odwołuje
wojewody, nadzór ten wykonywany jest
wojewoda, z wyjątkiemkomendanta woj.. Policji i Straży
zasadniczo przez ministra ds.. Administracji
Pożarnej, którzy są powoływani jedynie za zgodą
wojewody. publicznej.
Wojewoda może wykonywać również zadania specjalne
Więzi wojewody z kierownikami zespolonych
napodstawieodrębnegorozporządzenia.
służb, inspekcji i straży są zróżnicowane oraz
Wojewoda może przedstawiać projekty aktów pranych
określone wodrębnych przepisach.
RMdotyczących jego województwa.
Wojewoda jest funkcją polityczną, a więc jego władza
ustajewrazz końcemmisji RM.
Właściwości organów zespol. Admin. Właściwości organów zespol. Admin.
Rządowej I Rządowej II
Do właściwości wojewody należą: kierowanie pracą i Wojewoda reprezentuje SP w odniesieniu do
zapewnienie warunków działania rządowej administracji powierzonegomumienia.
zespolonej, rozstrzyganie sprawindywidualnych wdrodze
Kreuje politykę rządu wterenie, kontroluje wykonywanie
decyzji, wykonywanie innych zadań wynikających z
zadań administracji rządowej, zapobiega zagrożeniu życia,
ustawy. Wojewoda ma prawo wglądu w prace
zdrowia lub mienia, wykonuje lub koordynuje zadania z
kierowników służb, inspekcji i straży administracji
zakresuobronności i bezpieczeństwapaństwa,
zespolonej, chyba że praceteobjęte są tajemnicą.
Reprezentuje rząd na uroczystościach państwowych i
Wojewoda może powierzać niektóre swoje zadania
podczasoficjalnych wizyt składanychwwojewództwie.
jednostkomsamorządowym, nadrodzeporozumienia.
Ocenia pod względem legalności i celowości
Wojewoda może upoważnić pisemnie pracowników
rozstrzygnięcia organówjednosteksamorządowych.
urzędu wojewódzkiegodozałatwiania niektórychspraww
jego imieniu.
Formy prawne realizacji zadań przez Formy prawne realizacji zadań przez
organy admin. zespolonej I organy admin. zespolonej II
Wojewoda wydaje decyzje administracyjne,
W wojewódzkim dzienniku ogłasza się: akty
rozstrzygnięcia nadzorcze, zawiera porozumienia i stosuje
prawa miejscowego stanowionego przez sejmik
środki koordynujące.
województwa, wojewodę i organy administracji
Wojewoda posiada kompetencje prawodawcze w
niezespolonej, akty Prezesa RM uchylające akty
odniesieniu do swojego województwa. Wydaje
prawa miejscowegostanowionegoprzez wojewodę
rozporządzeniaporządkowe.
i organy admin. Niezespolonej, akty prawa
Miejscowe akty prawne muszą być ogłoszone w
miejscowego, wyroki sądu administracyjnego
wojewódzkim dzienniku urzędowym. Dzień wydania
dotyczących aktówprawa miejscowego, inne akty
dziennika jest dniem ogłoszenia, a sam akt wchodzi w
prawne, wtyminformacyjne i obwieszczenia.
życie po 14 dniach od ogłoszenia, ale w przepisach
końcowychmoże być wskazanainnadata.
28
PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com
2009-05-12
Struktura aparatu pomocniczego w Struktura aparatu pomocniczego w
adm. rządowej I adm. rządowej II
Organempomocniczymwojewodyjest urząd wojewódzki,
Wicewojewodówpowołuje i odwołuje Prezes RM
ale w nim istnieją odrębne jednostki organizacyjne,
na wniosek wojewody. Szczególną pozycję
stanowiskai osoby.
posiadaI zastępca.
Wojewoda wykonuje zadania przy pomocy I i II
wicewojewody oraz kierowników służb zespolonych,
Dyr. Generalny urzędu kieruje służbą cywilną.
inspekcji i straży wojewódzkich, dyrektora generalnego
Organizację zespolonej adm. W województwie
UWorazdyrektorówwydziałów.
określa statut urzędu wojewódzkiego, nadany
Organem doradczym wojewody są: wicewojewodowie,
przez wojewodę i zatwierdzony przez Prezesa RM.
dyrektor generalny urzędu, komendant wojewódzki
Policji, komendant woj. Państwowej Straży Poż. I inne
osobywskazanewstatucie.
Organizacja administracji Konstytucyjne zasady organizacji
samorządowej samorządów
Obligatoryjna przynależność mieszkańców do
wspólnot samorządowych,
Poszanowanie prawa własności jednostek
samorządowych,
Zasadapomocniczości,
Ustawowagwarancja samodzielności samorządu,
Sądowaochrona samorządów.
System podmiotów admin. sam. I
Inne zasady funkcjonowania
Gmina wspólnotasamorządowamieszkańców,
Powiat  lokalnawspólnotasamorządowa,
samorządów
Województwo regionalna wspólnotasamorządowa,
Zakres działania jedn. samorządowych nie narusza
Sołectwo, dzielnica, osiedle  jednostki pomocnice
samodzielności innych,
powstałe na mocy uchwały rady gminy, po konsultacji z
Jedn. samorządowesą odsiebie niezależne,
mieszkańcami lubz ich inicjatywy,
Mają onedorealizacji zadaniawłasnei zlecone,
Gminne osoby prawne  jednostki organizacyjne
W trybie umownym mogą być modyfikowane zakresy
powołaneprzez gminę dorealizacji zdań gminy,
właściwości jed. Samorządowych,
Powiatowe jednostki samorządowe - jednostki
Jest jednolity dla wszystkich jed. Sam. System organów
organizacyjne powołane przez powiat do realizacji zdań
nadzoru, który jest sprawowany w zakresie legalności i
powiatu,
celowości,
Wojewódzkie jednostki samorządowe - jednostki
Ujednolicono charakter prawny i strukturę organów jed.
organizacyjne powołane przez województwo do realizacji
sam.
zdań województwa,
29
PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com
2009-05-12
System podmiotów admin. sam. II System podmiotów admin. sam. III
Związek komunalny  powstaje na podstawie uchwał
Regionalne izby obrachunkowe - powstałe na
dwóch lub więcej rad gminy czy powiatu, ma osobowość
podstawie ustawy z 1992 roku o regionalnych
prawną,
izbach obrachunkowych, państwowe jednostki
Stowarzyszenie jednostek samorządu terytorialnego 
budżetowe, sprawują nadzór i kontrolę nad
wspieraidę samorządności,
gospodarką finansową jednostek samorządu
Samorządowe kolegia odwoławcze  powołane na
podstawie ustawy z 1994 r. o samorządowych kolegiach
terytorialnego, związków komunalnych i innych
odwoławczych, jest to jednostka budżetowa, jest to organ
samorządowych osób prawnych.
rozstrzygający sprawy indywidualne rozstrzygnięte przez
jed. samorządowe.
Właściwości podmiotów w adm. sam. Właściwości podmiotów w adm. sam.
 gmina  powiat
Gmina realizuje zadania o znaczeniu lokalnym, nie
Powiat realizuje zdania o charakterze
zastrzeżone na rzecz innych podmiotów  domniemanie
ponadgminnym, które nie są zastrzeżone innym
kompetencji na rzecz gminy. Sa totzw. zadania własne. W
podmiotomsamorządowym. Są to zadania własne.
ustawie zostały one wyliczone jedynie przykładowo.
Powiat może również realizować zdania zlecone
Niektóryz nichsą obowiązkowe innetylkofakultatywne.
przez administrację rządową.
Zadania zlecone z zakresu administracji rządowej, np.
przeprowadzeniewyborówczy referendów.
Powiat może realizować również zadania
Gmina może realizować zdania wynikające z porozumień wynikające z porozumień.
komunalnych.
Właściwości podmiotów w adm. sam.
Organy stanowiące
 województwo
Zakres właściwości województwa został odmiennie Organy stanowiące to rady gminy, powiatu i sejmik
uregulowany. wojewódzki. Są to organy wybieralne, kadencyjne,
kadencja trwa 4 lata. Liczba radnych zależy do wielkości
W art.. 11 ustawy zostały przykładowo wyliczone cele
jedn. sam.
strategii rozwoju województwa, np. pobudzanie
aktywności gospodarczej, ochrona środowiska, kreowanie Ograny te działają na posiedzeniach zwoływanych przez
rynkupracy, rozwój nauki. przewodniczących, nie rzadziej niż raznakwartał.
Drugim rodzajem zadań województwa są te określone Powoływane są komisje stałe lub doraz
ne. Komisją o
ustawami. szczególnych zadaniach jest komisja rewizyjna, składająca
się wyłącznie z radnych. Inne komisje mogą również
Województwo może również realizować zadania
obejmować osoby poza rady, jednak w liczbie nie
wynikającez zawartychporozumień.
większej niż połowa członkówkomisji.
Radny reprezentuje interes wyborców.
30
PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com
2009-05-12
Organy wykonawcze Jednostki pomocnicze gminy
Tworzone są przez statut gminy, a ich organizację i
Wgminie  wójt, burmistrz lub prezydent. Jest to
zakres działania określa rada gminy. Są to
organ jednosobowy, może być powołany zastępca
sołectwa lub osiedla i dzielnice.
wójta. Wójt nie może być radnym.
Organem wykonawczym jest sołtys lub zarząd
Powiat  zarząd na czele którego stoi starosta.
(osiedla) wybrany w wyborach. Na czele zarządu
Starostawybierany jest spośródradnych.
stoi przewodniczący.
Województwo  zarząd województwa na czel
Organem uchwałodawczym jest zebranie
któregostoi marszałek.
mieszkańców.
Formy prawne realizacji zadań adm.
Związki międzygminne
sam.
Powstają na mocy porozumienia Mieszkańcy podejmują decyzje poprzez głosowanie lub
referenda.
Organem kontrolnym jest zgromadzenie związku,
Organy działają poprzez akty prawne ogólne i
składającesię z wójtówi burmistrzów
indywidualne.
Organemwykonawczymjest zarząd powoływanyi
Organy stanowiące wydają przepisy powszechnie
odwoływany przez zgromadzenie spośród jego
obowiązujące,
członków. Na czele zarządu stoi przewodniczący.
Organy wykonawcze wyjątkowo wydają przepisyprawne,
Podobna konstrukcja jest w przypadku związków
rozstrzygają sprawywdrodzedecyzji administracyjnych.
międzypowiatowych.
Kompetencja prawodawcza
Referendum
samorządów I
Przeprowadza się w sprawie ważnej dla wspólnoty, z Wynika ona z ustaw, a akty prawa lokalnego dotyczą
zakresu jej kompetencji. Wyłącznie wdrodze referendum spraw lokalnych. Rada gminy może regulować: ustrój
można rozstrzygnąć samoopodatkowania się mieszkańców gminy, organizację urzędówi instytucji gminnych, zasady
oraz odwołania przed upływemkadencji rady gminy czy zarządu mieniem gminy, zasady i tryb korzystania z
powiatuorazodwołanie wójta. gminnychobiektówi urządzeń użyteczności publicznej.
Referendum przeprowadza się z inicjatywy organu Kompetencje powiatu: sprawy porządkowe, szczególny
stanowiącego lub na wniosek 1/10 mieszkańców tryb zarządzania mieniem, zasady i tryb korzystania z
uprawnionych do głosowania. Ważne jest, gdy wez
mie w obiektówi urządzeń użyteczności publicznej.
nimudział min. 30%uprawnionych.
Sejmik wojewódzki kompetencje prawodawcze ma
Referendum o odwołanie wójta lub rady można określonewposzczególnychustawach.
przeprowadzić dopiero po upływie 12 miesięcy od ich
wyboru.
31
PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com
2009-05-12
Kompetencja prawodawcza
samorządów II
Rada (sejmik)
Aktyprawamiejscowego mają formę uchwał.
Rada powiatu i sejmik jest organem stanowiącym i
Akty prawa miejscowego podlegają obowiązkowi
publikacji przez rozplakatowanie w miejscach wybiera zarząd w głosowaniu tajnym bezwzględna
większością głosów. Obowiązek ten musi zostać
publicznych lub wprasie miejscowej. Przepisy szczególne
zrealizowany wciągu 6 miesięcy od ogłoszenia wyników
nakładają obowiązek publikowania ich w wojewódzkim
dziennikuurzędowym. wyborów.
Nieudzielenie absolutorium powoduje rozpoczęcie
Przepisy gminne wchodzą w życie z dniem ich
proceduryoodwołanie zarządu.
opublikowania, mogą jednak mieć inny termin wejścia w
życie, przepisy powiatowe i wojewódzkie wchodzą w
Rozwiązanie zarządu z innych przyczyn wymaga
życie w14dni oddnia ogłoszenia.
uzasadnionego wniosku popartego przez 2/5 składu rady
powiatui 1/3składusejmiku.
Prowadzonesązbioryprzepisówprawalokalnego
Odwołanie przewodniczącego zarządu jest równoznaczne
Przepisy prawa miejscowego podlegają zaskarżeniu do
z odwołaniem całego zarządu.
WSA i NSA.
Zarząd powiatu i województwa
Zarząd powiatu jest wieloosobowy, na czele stoi starosta
Rada gminy
lubmarszałek.
Zarząd podejmuje decyzje w formie uchwał.
Rada gminy jest organem wybieralnym.
Do właściwości starosty należy zwierzchnictwo w
Kadencja 4 lata
stosunku do powiatowych służb, inspekcji i straży.
Powołuje i odwołuje kierowników tych jednostek, w
Nie ma wpływu na wybór wójta.
uzgodnieniu z wojewodą, zatwierdza program ich
działania, w sytuacjach szczególnych kieruje działaniami
tych jednostek, zleca przeprowadzenie kontroli tych
jednostek.
Indywidualnedecyzje wydajeprzewodniczący.
Zarząd działa przy pomocy urzędu powiatowego i
marszałkowskiego
Terenowe jednostki organizacyjne
Pozaorganizacyjne więzy prawne
administracji specjalnej
Współdziałanie  z innymi jednostkami samorządowymi,
organizacjami pozarządowymi, szkołami wyższymi,
organizacjami międzynarodowymi.
Kontrola  prowadzona przez NIK i inspekcje
specjalistyczne. Szczególną rolę odgrywa regionalna izba
obrachunkowa(RIO).
Nadzór  prowadzi Prezes RM, wojewoda i RIOoraz sądy
administracyjne.
Kierowanie  Sejmmoże rozwiązać radę gminy, powiatu i
województwa, Prezes RM może odwołać wójta i
wprowadzić zarządkomisaryczny.
32
PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com
2009-05-12
Pojęcie administracji zespolonej
Jest to ta część administracji zespolonej, które jest
Podziały specjalne
podległa wojewodzie, są tokierownicyzespolonych służb,
inspekcji i straży, którzy wykonują swoje zadania z
Podziały specjalne tworzy się ze względu na techniki
upoważnienia lub pod zwierzchnictwem wojewody lub
administrowania, terytorialny zasięg działania, np..
starosty.
Urzędy górnicze, czy wąska specjalizacja organów, np..
Zwierzchnikiem tej administracji jest wojewoda, kieruje
Dozór techniczny.
jej działalnością.
Podstawą podziałów specjalnych są różne akty prawne,
Organem tej administracji jest wojewoda (starosta) a w
ustawya również rozporządzenia.
przypadkach określonych w ustawach, przy wydawaniu
decyzji administracyjnych kierownikiem.
Podział administracji rządowej na zespoloną i
niezespoloną wprowadziłaustawaz 5czerwca 1998roku. Podstawą prawną działania adm. Zespolonej w
województwie jest statut UW. Określa on nazwy
stanowisk kierowników zespolonych służb, inspekcji i
straży wojewódzkich, nazwy komend, inspektoratów.
Pracownicy administracji publicznej Podstawy prawne
Ustawa z 1982 roku o pracownikach urzędów
państwowych,
Ustawaz 2008rokuosłużbie cywilnej,
Ustawaz 2008rokuopracownikachsamorządowych,
Kodekspracy,
Ustawa o wojewodzie i administracji rządowej w
województwiei ustawysamorządowe,
Akty wykonawcze wydane na podstawie powyższych
ustaworazstatutyi regulaminyorganówadm. Publicznej.
Rola sądów w funkcjonowaniu
Kontrola sądowa I
administracji publicznej
Sądy pełnią funkcję kontrolną. Pełnia tę funkcję sądy
szczególne i powszechne. Została wprowadzona kasacja.
Sądy administracyjne orzekają o legalności zaskarżonej
czynności.
Niezgodność powoduje uchylenie czynności lub stwierdza
nieważność.
Orzeczenie sądu może zawierać wytyczne jak organy
adm. Mają stosować danyprzepis prawny.
Sąd Adm. Oddala skargę, gdy zachodzi niezgodność lub
naruszenieprawa.
33
PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com
2009-05-12
Sądy Administracyjne I
Kontrola sądowa II
Sądy administracyjne sprawują wymiar
sprawiedliwości przez kontrolę działalności
Sądy powszechne podejmują decyzję co do meritum
administracji publicznej oraz rozstrzyganie
sprawyi kończą sprawę wyrokiemrozstrzygającym.
sporów kompetencyjnych i o właściwość
między organami jednostek samorządu
Sądycywilne są związanedecyzją administracyjną,
terytorialnego, samorządowymi kolegiami
Postępowanie jest rozpoczynane zawsze w skutek skargi
odwoławczymi i między tymi organami a
do WSA lub odwołanie się do sądu ubezpieczeń
organami administracji rządowej.
społecznych, albopowództwodosąducywilnego.
Kontrola sprawowana jest pod względem
zgodności z prawem
Sądami administracyjnymi są Naczelny Sąd
Administracyjny oraz wojewódzkie sądy
administracyjne.
Sądy Administracyjne II
Sprawy należące do właściwości sądów
Sądy Administracyjne III
administracyjnych rozpoznają, w pierwszej
instancji, wojewódzkiesądy administracyjne.
Naczelny Sąd Administracyjny sprawuje Sędziowie sądów administracyjnych w
nadzór nad działalnością wojewódzkich sądów
sprawowaniu swojego urzędu są
administracyjnych w zakresie orzekania w
niezawiśli i podlegają tylko Konstytucji
trybie określonym ustawami, a w
oraz ustawom.
szczególności rozpoznaje środki odwoławcze
od orzeczeń tych sądów i podejmuje uchwały
wyjaśniające zagadnienia prawne oraz
rozpoznaje inne sprawy należące do
właściwości Naczelnego Sądu
Administracyjnegona mocy innych ustaw.
Wojewódzki Sąd Administracyjny I Wojewódzki Sąd Administracyjny II
Wojewódzki sąd administracyjny tworzy się
Wojewódzki sąd administracyjny dzieli
dla jednego województwa lub dla większej
się na wydziały, które tworzy i znosi
liczby województw.
Prezes Naczelnego Sądu
Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, na
Administracyjnego.
wniosek Prezesa Naczelnego Sądu
Administracyjnego, w drodze rozporządzenia,
Wydziałem w wojewódzkim sądzie
tworzy i znosi wojewódzkie sądy
administracyjnym kieruje prezes lub
administracyjne oraz ustala ich siedziby i
wiceprezes sądu albo wyznaczony
obszar właściwości, a także może tworzyć,
poza siedzibą sądu, i znosić wydziały
sędzia.
zamiejscowetychsądów
34
PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com
2009-05-12
Sądy powszechne w kontroli adm. Sąd ubezpieczeń społecznych
Odswobodnej decyzji organurentowegopodejmowanej w
Sądy powszechne mogą sprawować kontrolę nad
ramach swobodnego uznania przysługuje tylko odwołanie
decyzjami administracyjnymi jedynie w przypadkach
wtrybieskargi doNSA.
przewidzianychwprzepisachprawa.
Od decyzji związanych organu rentowego przysługuje
Sąd jest uprawniony rozpatrywać szczególne środki
odwołanie do SO  sądu ubezpieczeń społecznych.
zaskarżenia wobec decyzji adm. alborozpoznaje sprawę w
Odwołanie wnosi się bezpośrednio lub za pośrednictwem
drugiej kolejności poorganieadm.
organurentowego. Organtenjest stroną.
Podstawą podjęcia działań sądu jest dopuszczalność
Sąd może takie odwołanie oddalić, uwzględnić i zmienić
kontroli, nie zaś wola stronyniezadowolonej z decyzji.
decyzję zaskarżoną w całości lub części, orzekając co do
istotysprawy.
Wprzypadku bezczynności organu, sąd wyznacza termin
albo sam orzeka w sprawie co do istoty.
Sąd Antymonopolowy
Kontrola administracji
Od decyzji Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i
Konsumenta przysługuje prawo wniesienia odwołania do
SOwWarszawie SąduAntymonopolowego.
Postępowanie to jest dwuinstancyjne  I instancja Prezes,
II instancjaSądAntymonopolowy.
Postępowanie przed Sądem Antymonopolowym blokuje
możliwość stosowania nadzwyczajnych trybów
postępowaniaadministracyjnego.
S.A. może odwołanie oddalić, uwzględnić, uchylić
zaskarżoną decyzję lub zmienić ja w całości lub części
orzekająccodoistotysprawy.
Sąd wyposażony jest w kompetencje kasacyjno-
reformacyjne.
Charakterystyka kontroli adm. Kontrola zewnętrzna
Kontrola adm. polega na badaniu jej stanu
organizacyjnego oraz zachowania się ze względu na
określonekryteria.
Badanie stanu organizacyjnego dotyczy racjonalnej
organizacji pracy, zasad budowania administracji,
zgodności z przepisami ustrojowymi.
Działalność adm. Bada się głównie z punktu widzenia
zgodności z obowiązującym prawem, polityka państwa,
celowości, rzetelności, zasadsprawiedliwości społecznej.
Kontrola zewnętrzna i wewnętrzna, kontrola społeczna i
kontrolazawodowa.
35
PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com
2009-05-12
Kontrola niepaństwowa Kontrola państwowa
Nie jest uregulowana przepisami prawa, a podmioty ją
Kontrolę państwową sprawują: Sejm RP, TK,
wykonującą nie muszą mieć ustawowegoumocowania.
Trybunał Stanu, NIK, RPO, PIP, Generalny
Prawo obywateli do kontroli działalności adm. wynika z
Inspektor Ochrony Danych Osobowych, sądy
przepisówKonstytucji, jest to prawo do składania petycji,
powszechne i szczególne.
wniosków i skarg w interesie publicznym. Przepisy
prawnedość dobrzeopisują trybskładaniatychskarg.
Kontrolę adm. mogą też prowadzić organizacje społeczne.
Nie muszą mieć umocowania ustawowego, ale mogą je
mieć, np.. Wustawieoochronie środowiska.
Sejm RP Prezydent RP
Sejm RP nie tylko uchwala ustawy i nakreśla Jego uprawnienia kontrolne wynikają z
kierunki polityki ustawodawczej państwa, ale Konstytucji RP.
również sprawuje nadzór nad działalnością
Ma on obowiązek czuwania nad przestrzeganiem
organówadministracji państwowej.
Konstytucji, stać na straży suwerenności i
Sejmkontrolę tę prowadzi jako organ kolegialny, bezpieczeństwa państwa, nienaruszalności i
ale poszczególni posłowie mogą to czynić poprzez niepodzielności jego terytorium,
składanie interpelacji. Odpowiedz musi być
Maprawowydawania rozporządzeń i zarządzeń.
udzielona wciągu 21dni.
NIK II
NIK I
NIK prowadzi kontrolę pod kątem: legalności,
NIK działa na podstawie ustawy z 1994 roku o
gospodarności, celowości i rzetelności.
Najwyższej Izbie Kontroli.
NIK podejmuje kontrolę: z własnej inicjatywy, doraz
nie,
NIK podlega Sejmowi, na cele NIK stoi prezes
na wniosek Prezesa RM i prezydenta RP, na zlecenie
powoływanyprzez Sejm, orazwiceprezesi.
Sejmui jego organów.
NIK obligatoryjnie kontroluje całą działalność organów
Kontrolę przeprowadzają pracownicy NIK mający
adm. Państwowej, NBP, państwowych osób prawnych i
legitymację służbową i imienne upoważnienie.
innych jednostek organizacyjnych. Fakultatywnie NIK
Kontorlę przeprowadza się w siedzibie jednostki
może kontrolować samorządy terytorialne, osób
kontrolowanej oraz wmiejscach i czasie wykonywania jej
prawnych, jeżeli: wykonują zadania zlecone przez
zadań.
państwo, wykonują zamówienia publiczne na rzecz
Kontroler ustala stan faktyczny na podstawie
państwa, organizują lub wykonują prace administracyjne
dokumentów, oględzin, zeznańświadków, opinii biegłych,
na rzecz państwa, maja zobowiązania finansowe na rzecz
pisemnychi ustnychwyjaśnień.
państwa.
36
PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com
2009-05-12
Obowiązki kontrolera NIK Wyniki kontroli NIK
Wyniki kontroli przedstawia się w formie protokołu
Jest on zobowiązany niezwłocznie poinformować
kontroli.
kierownika jednostki kontrolowanej o stwierdzeniu
Protokół winien zawierać opis stanu faktycznego, ustalone
bezpośredniego niebezpieczeństwa dla życia lub zdrowia
nieprawidłowości, przyczyny ich powstania, osoby za to
ludzkiego, ten zaś winien poinformować kontrolera o
odpowiedzialne,
podjętych działaniach zmierzających do usunięcia
Kierownik jednostki kontrolowanej może w ciągu 7 dni
zagrożenia.
zgłosić umotywowane zastrzeżenia do dyrektora
Jeśli pojęte działania nie są wystarczające, to kontroler
właściwej jednostki NIK, zastrzeżenie rozpatruje komisja
powiadamia kierownika jednostki nadrzędnej w stosunku
odwoławcza. Uchwałę tej Komisji zatwierdza Prezes lub
dojednostki kontrolowanej.
właściwywiceprezes.
Niezatwierdzenie tej uchwały powoduje powołanie
komisji rozstrzygającej, której uchwała jest ostateczna.
Obowiązki pokontrolne kierownika
Przygotowanie informacji przez NIK
jednostki kontrolowanej
Obowiązki pokontrolne kierownika jednostki Po kontroli NIK przygotowuje informację i
kontrolowanej to zwołanie narady pokontrolnej przekazuje ją Sejmowi, Prezydentowi RP,
celemomówienia stwierdzonych nieprawidłowości Prezesowi RM, właściwym wojewodom i
i wniosków. sejmikom samorządowym oraz organom
stanowiącymsamorząduterytorialnego.
Po otrzymaniu z NIK wystąpienia pokontrolnego
kierownik jednostki zobowiązany jest do Do informacji może zostać dołączone stanowisko
poinformowania NIKo wykorzystaniu wskazówek właściwego naczelnego lub centralnego organu
i wykonaniu wniosków. państwowegooraz opinia Prezesa NIK.
Urząd Generalnego Inspektora
Działania Urząd Generalnego IODO
Ochrony Danych Osobowych
Urząd Generalnego Inspektora Ochrony Danych
Kierownik jednostki kontrolowanej zobowiązany jest
Osobowychpowstał namocy ustawyz1997roku.
udostępnić inspektorowi wstęp dopomieszczeń, wktórym
Swoje zadani wykonuje przy pomocy Biura Generalnego.
jest zlokalizowany zbiór danych i przeprowadzenie tam
Biuroposiadaswój statut.
badań.
Zadania; kontrola zgodności przetwarzania danych z
Zczynności inspektor sporządzaprotokół
przepisami o ochronie danych osobowych, wydawanie
Na podstawie kontroli można wystąpić do GI o uchylenie
decyzji adm. w sprawach wykonywania przepisów o
uchybień, żądać wszczęcia postępowania
ochronie danych osobowych, prowadzenie rejestru
dyscyplinarnego, zawiadomić organ powołanydo ścigania
zbiorów danych, opiniowanie projektów ustaw i
rozporządzeń dotyczącychochronydanych. przestępstwopopełnienie przestępstwa.
37
PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com
2009-05-12
Trybunał Konstytucyjny Trybunał Stanu
Składa się z: Zgromadzenie Ogólna, Prezesa i
Zajmuje się odpowiedzialnością konstytucyjną
wiceprezesa.
osób zajmujących najwyższe stanowiska
Postępowanie przed TKnastępuje na podstawie wniosku,
państwowe: Prezydent RP, członkowie RM, Prezes
pytaniaprawnegoalboskargi konstytucyjnej.
NIK i NBP, kierownicy urzędów centralnych,
TKnie jest związany wnioskami dowodowymi stron, lecz
NaczelnyWódz, członkowie KRRiT.
może według własnego uznania je oceniać. Sędziowie TK
Wymierza kary: utratę czynnego i biernego prawa
są dopuszczeni doinformacji tajnych.
wyborczego, zakaz zajmowania stanowisk
TKrozstrzyga sprawę wyrokiemlubpostanowieniem.
publicznych, utrata wszystkich lub niektórych
Wyroki ogłaszane są w DZ.U RP, a postanowienia w
orderów, odznaczeń i tytułówhonorowych.
MonitorzePolskim.
OwłaściwościachTKbyła już mowa.
Rzecznik Praw Obywatelskich Kontrola wewnętrzna
Rzecznik Praw Obywatelskich stoi na straży
wolności i prawobywatela.
RPOjest niezawisływswoimdziałaniu.
RPO podejmuje działania samodzielnie, może
zwrócić się do innego organu o zbadanie sprawy
lubpoprosić Sejmozlecenie kontroli NIK.
W przypadku naruszeń praw człowieka
zobowiązany jest wszcząć postępowanie.
Pojęcie kontroli wewnętrznej Kontrola wewnątrzresortowa
Kontrola wewnętrzna to kontrola sprawowana przez
Ten rodzaj kontroli mogą prowadzić jednostki
podmioty należące do systemu jednostek organizacyjnych
kontroli zawodowej ale i również instytucje
administracji państwowej. Kontrola ta wykonywana jest
powołane dowykonywania innych zadań.
przezpracownikaadministracji państwowej.
Kontrolę zawodową prowadzi Główny Inspektor
Wewnątrz organów adm. istnieją jednostki zajmujące się
Kontroli Skarbowej.
kontrolą wewnętrzną, np.. Departament Kontroli i
Koordynacji wKancelarii PrezesaRM.
Kontrolę drugiego rodzaju prowadzi: Inspekcja
Kontrola wewnętrzna może być między resortowa i Handlowa, Inspekcja Ochrony Roślin, Inspekcja
wewnątrz resortowa, ogólnokrajowa i lokalna. Może być
Nasienna.
kontrola gospodarcza i finansowa oraz kontrola
działalności organizacyjno-administracyjna.
38
PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com
2009-05-12
Kontrola międzyresortowa Kontrola niezawodowa  społeczna
Przykładem takiej kontroli jest Główny Urząd Organizacje pozarządowe,
Statystyczny, który kontroluje rzetelność
Osoby fizyczne.
sprawozdawczości statystycznej w jednostkach
gospodarki i administracji publicznej.
Kontrolę może prowadzić również prokuratura.
39
PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com