Materiały do instalacji sanitarnych
Wróć
i grzewczych
Wybierając materiał na rury bierze się pod uwagę m. in. właSciwoSci korozyjne wody na danym terenie. In-
formacje te można uzyskać w przedsiębiorstwie wodociągowym, można też zlecić badania wody stacji sani-
tarno epidemiologicznej. Nie zaleca się łączenia w jednej instalacji elementów (rur, wymiennika kotła, grzej-
ników) z różnych metali. Jest to szczególnie istotne w przypadku rur z miedzi; wszystkie pozostałe elementy
instalacji powinny być wówczas wykonane z miedzi i jej stopów w przeciwnym wypadku jony miedzi powo-
Rury
dują ich korozję elektrolityczną. Szczególnie niekorzystne jest stosowanie w jednej instalacji rur z miedzi
stalowe i grzejników aluminiowych. Jeżeli elementy instalacji zostały wykonane z różnych metali, można opóxnić ko-
z tworzyw rozję przez zastosowanie inhibitorów korozji.
sztucznych
miedziane Dopuszcza się łączenie w instalacji elementów z miedzi oraz ze stali ocynkowanej pod warunkiem żeby
element ze stali był wbudowany przed elementem z miedzi (zgodnie z kierunkiem przepływu wody).
Duże znaczenie ma jakoSć zastosowanych materiałów oraz właSciwe wykonanie połączeń. Dlatego wykona-
nie instalacji najlepiej powierzyć autoryzowanej firmie instalatorskiej.
Rury stosowane w instalacjach wodnych muszą być dostatecznie wytrzymałe na ciSnienie wody w instalacji,
a rury centralnego ogrzewania dodatkowo odporne na wysoką temperaturę. Rury mogą być prowadzone
pionowo i poziomo: na zewnątrz Sciany, w bruzdach wykutych w Scianie, w specjalnych kanałach Sciennych
(szachtach), w betonowym podkładzie podłogowym.
Ze względu na materiał rury dzielimy na:
stalowe,
z tworzyw sztucznych,
miedziane.
Rury stalowe
Rury stalowe są stosunkowo tanie, ale wrażliwe na osadzanie się kamienia i łatwo ulegają korozji. W instala-
cjach stosuje się rury stalowe ze szwem lub bez szwu, czarne (niezabezpieczone przed korozją) lub ocynko-
wane. Zależnie od przeznaczenia rury łączy się: na gwint, kołnierzowo lub przez spawanie.
Rury stalowe stosuje się coraz rzadziej w budownictwie jednorodzinnym, głównie w instalacjach wymagających
wytrzymałoSci na bardzo wysokie temperatury lub w wysokociSnieniowych instalacjach pożarowych.
Rrednice nominalne rur okreSla się w calach (1cal=25, 4 mm). Są to wymiary poSrednie pomiędzy Sred-
nicą wewnętrzną i zewnętrzną.
Rury z tworzyw sztucznych
Rury z tworzyw sztucznych są trwałe w przeciętnych warunkach eksploatacji i temperaturze do 60C wytrzy-
mują do 50 lat. Jeżeli temperatura w instalacji jest wyższa, trwałoSć rur obniża się. Nie ulegają korozji. Dzięki
gładkiej powierzchni wewnętrznej Scianek opory przepływu są małe i rury są odporne na gromadzenie się osadu,
Zalety rur z tworzyw ich Srednica może być więc mniejsza niż rur metalowych. Ich montaż jest bardzo prosty, a cena stosunkowo
niska. Rury z tworzyw sztucznych można łączyć z elementami wykonanymi z innych materiałów (stali, miedzi).
sztucznych
Są jednak mniej wytrzymałe od rur metalowych i mają o wiele wyższy (od kilku do kilkunastu razy) współczyn-
trwałoSć do 50 lat nik rozszerzalnoSci termicznej, wskutek czego przy wzroScie temperatury ulegają wydłużeniu. Z tego powodu
małe opory wymagają kompensacji (przejmowania wydłużeń przez specjalne elementy zwane kompensatorami). Najwięk-
przepływu szą wadą rur z tworzyw sztucznych jest podatnoSć na przenikanie (dyfuzję) gazów. Przenikający razem z powie-
nie gromadzi się trzem przez Scianki tlen przyspiesza korozję metalowych częSci instalacji (kocioł, grzejniki). Dlatego na rury z
osad tworzyw sztucznych podczas produkcji nakłada się warstwy antydyfuzyjne, ograniczające przenikanie tlenu. Wy-
wysoka izolacyjnoSć mienione wady rur z tworzyw sztucznych można częSciowo wyeliminować stosując rury wielowarstwowe.
cieplna
odpornoSć na Rury z nieplastyfikowanego PVC stosuje się powszechnie w instalacjach wodociągowych wewnątrz i
korozję i brak na zewnątrz budynku. Charakteryzują się wysoką odpornoScią na działanie związków chemicznych, kwasów, tłusz-
reakcji chemicznych czów, olejów mineralnych i gazów przemysłowych. W niskich temperaturach wykazują dużą kruchoSć (najniższa
prosty montaż temperatura pracy 0C), a w podwyższonych małą wytrzymałoSć. Są odporne na temperaturę do 60C, dlatego
niska cena stosuje się je przede wszystkim w instalacjach zimnej wody. Rury łączy się kształtkami na klej, lub stosuje połącze-
nia kielichowe z uszczelkami gumowymi.
INFORMATOR RYNKOWY BUDOWNICTWA JEDNORODZINNEGO 2003
350
INSTALACJE
MATERIAŁY DO INSTALACJI SANITARNYCH I GRZEWCZYCH
Poradnik Budującego Dom
Klasyfikacje, definicje, parametry
Rury z chlorowanego PVC (CPCV) mają podwyższoną sztywnoSć i wytrzymałoSć oraz odpornoSć
na temperaturę do 100C, dzięki czemu można je stosować w instalacjach zarówno zimnej jak i ciepłej wody,
także w systemach tradycyjnych (chlorowany polichlorek winylu otrzymuje się z nieplastyfikowanego poli-
chlorku winylu, wprowadzając do cząsteczek PVC dodatkowe cząsteczki chloru). Rury z CPVC łączy się łącz-
Wady rur z tworzyw
nikami wykonanymi z tego samego tworzywa.
sztucznych
duża rozszerzalnoSć Rury z polietylenu PE (miękkiego o niskiej gęstoSci PE LD, twardego o wysokiej gęstoSci PE HD
cieplna lub o Sredniej gęstoSci PE MD) stosuje się tylko w instalacjach zimnej wody. Charakteryzują się wysoką od-
podatnoSć na pornoScią na związki chemiczne, dużą gładkoScią Scian i stosunkowo niską odkształcalnoScią sprężystą (co
przenikanie umożliwia wykonanie przewodów bez kompensatorów). Są odporne na temperaturę do 60C i ciSnienie do 1,6
powietrza MPa. Rury z polietylenu łączy się przez zgrzewanie czołowe (termiczne), przy pomocy specjalnych elektro-
złączek lub złączek gwintowanych albo zaciskowych.
Rury z polietylenu sieciowanego PEX (zmodyfikowanego polietylenu HDPE) mają większą wytrzy-
małoSć niż rury ze zwykłego polietylenu. Są elastyczne i ciągliwe, co umożliwia ich wyginanie na załamaniach
trasy przewodu bez stosowania dodatkowych kształtek. Są odporne na temperaturę do 90C i ciSnienie do 1,0
MPa. Stosuje się je w instalacjach zimnej i ciepłej wody oraz w instalacjach c. o. Szczególnie polecane są do in-
stalacji ogrzewania podłogowego. Rury łączy się złączkami gwintowanymi lub zaciskowymi metalowymi (z mie-
dzi lub mosiądzu) albo z tworzywa sztucznego. Polietylen sieciowany nie może być zgrzewany ani klejony.
Rury z polipropylenu PP mają podwyższoną sztywnoSć i elastycznoSć. Dzięki temu nadają się do
systemów tradycyjnych. Są odporne na temperaturę do 95C i ciSnienie do 1,6 MPa. Charakteryzują się też
odpornoScią na działanie wielu związków chemicznych (m. in. kwasów o dużym stężeniu i zasad). Stosuje się
je w instalacjach wody zimnej i ciepłej. Rury wzmocnione wkładką aluminiową można stosować w instala-
cjach c. o. Rury z polipropylenu PP łączy się przez zgrzewanie lub łącznikami gwintowanymi albo kołnierzo-
wymi.
Rury z polibutylenu PB (tworzywa termoplastycznego, częSciowo krystalicznego) charakteryzują się
wysoką elastycznoScią oraz odpornoScią na uderzenia, pęknięcia i pełzanie (następujące po pewnym czasie
wydłużenie bez przyrostu obciążenia). Są odporne na działanie temperatury do 95C i ciSnienie do 1,0 MPa.
Rury z polibutylenu stosuje się w instalacjach ciepłej i zimnej wody. Łączy się je przez zgrzewanie lub złącz-
kami zaciskowymi z miedzi albo gwintowanymi z mosiądzu.
Rury wielowarstwowe mają warstwy zewnętrzną i wewnętrzną wykonane z tworzywa (najczęSciej
z polietylenu zwykłego lub sieciowanego), a między nimi aluminiową wkładkę. Mają znacznie mniejszy od jed-
nowarstwowych współczynnik rozszerzalnoSci termicznej (tylko dwukrotnie większy niż rury stalowe), a dzię-
ki dodatkowej warstwie aluminium są odporne na przenikanie gazów. Dają się wyginać na zimno; w miejscach
zagięć nie trzeba stosować kolanek; obniża się więc koszt instalacji. Są odporne na uderzenia hydrauliczne
(nagły wzrost ciSnienia wody w sieci). Rury łączy się złączkami, które wsuwa się do wnętrza rur i zaciska.
Rury o mniejszych Srednicach (16 20 mm) wygina się ręcznie, o większych przy pomocy ręcznej giętarki;
można wtedy uzyskać mniejszy promień gięcia. Rury wielowarstwowe można instalować na powierzchni
Sciany bez dodatkowych zabezpieczeń. Jeżeli umieszcza się je wewnątrz Sciany lub podłogi, powinny biec w
rurze osłonowej. Ponieważ wewnętrzna warstwa rur jest wykonana z aluminium, można je łatwo wykryć pod
tynkiem przy pomocy wykrywacza metali.
Rury z miedzi
Rury z miedzi stosuje się w instalacjach ciepłej i zimnej wody użytkowej oraz w instalacjach c.o, a także gazowych
i chłodniczych. Wykorzystuje się je także do ogrzewania podłogowego. Decydując się na rury z miedzi należy
wziąć pod uwagę, z jakiego materiału będą wykonane inne elementy instalacji. Ze wzgledu na tzw. korozję elektro-
chemiczną w jednej instalacji nie wolno łączyć bezpoSrednio elementów z miedzi z elementami (grzejnikami, wy-
miennikami ciepła, pompami, zbiornikami) z innych metali. Miedx jest odporna na korozję znacznie bardziej niż stal,
jednak tylko przy zachowaniu okreSlonych warunków. Woda w instalacji musi mieć odczyn zasadowoSci/ kwaso-
woSci pH zawarty miedzy 6.5 i 9.5 (nie może być zbyt miękka), a stężenie dwutlenku węgla, jonów siarczanu,
związków manganu i amoniaku nie może przekroczyć dopuszczalnych wartoSci. Dlatego rury z miedzi najlepiej
nadają się na instalacje, w których istnieje możliwoSć uzdatniania wody. Pewna minimalna twardoSć wody jest
wskazana ze względów nie korozyjnych lecz higienicznych woda miękka może wypłukiwać więcej jonów mie-
dzi. Korozję rur mogą też powodować zanieczyszczenia materiału powstające podczas produkcji lub elementy
z innych metali wbudowane w instalację. Rury z miedzi są mniej sztywne niż stalowe i mają większą rozszerzal-
noSć termiczną, dlatego konieczne jest stosowanie kompensatorów. Rury miedziane dzielą się na twarde, pół-
twarde i miękkie. Sprzedaje się je w zwojach lub w prętach. Oferowane są też rury miedziane w osłonie z tworzy-
wa sztucznego, przeznaczone do instalacji zimnej wody oraz rury z fabrycznie naniesioną izolacją cieplną prze-
znaczone do przewodów c. o. i ciepłej wody użytkowej przebiegających w piwnicach i Scianach zewnętrznych.
INFORMATOR RYNKOWY BUDOWNICTWA JEDNORODZINNEGO 2003
351
INSTALACJE
MATERIAŁY DO INSTALACJI SANITARNYCH I GRZEWCZYCH
Ze względu na smak i wygląd wody zawartoSć jonów miedzi nie powinna przekraczać 2 mg/ l. Podczas
przerw w poborze wody (np. w nocy) stężenie miedzi w wodzie może wzrastać. Najlepiej w takim przy-
padku spuScić częSć wody z instalacji. Przy stosowaniu rur z miedzi do wody pitnej zaleca się też okre-
sowe badania wody. Woda o zbyt dużej zawartoSci miedzi powoduje zabarwienie urządzeń sanitarnych.
Aączniki do rur
Łączniki do rur są to najdroższe elementy instalacji, dlatego celowa jest minimalizacja liczby połączeń. Do łą-
czenia prostych odcinków rur służą złączki proste (z gwintem wewnętrznym lub zewnętrznym) lub redukcyj-
ne jeżeli łączone rury mają różne Srednice. Rury pod kątem łączy się kolankami; można kupić kolanka do-
stosowane do kąta 90 lub 45. Na dłuższych odcinkach zamiast kolanek można zastosować rury o kształcie
łuku (30 90). Do przyłączenia rury prostopadłej o tej samej lub innej Srednicy służą trójniki zwykłe lub re-
dukcyjne (z gwintem wewnętrznym lub zewnętrznym). Do krzyżowania rur stosuje się krzyżaki. Wyloty rur za-
myka się zaSlepkami. Jeżeli układa się rury na powierzchni Sciany, konieczne są uchwyty lub obejmy (pod-
pory). Łączniki wykonuje się z różnych materiałów: stali ocynkowanej, tworzyw sztucznych, miedzi, brązu,
mosiądzu. Elementy z miedzi, brązu i mosiądzu przeznaczone są do instalacji z miedzi. W instalacjach z two-
rzyw sztucznych można stosować wszystkie typy elementów.
Na niszczenie rur ma wpływ ich eksploatacja, która może przyspieszyć bądx opóxnić procesy korozji i
zarastania. Szczególnie duże znaczenie ma temperatura ciepłej wody. W instalacji powinna być zapew-
niona stała kontrola temperatury i ciSnienia, które nie mogą przekroczyć maksymalnych wartoSci do-
puszczalnych dla najsłabszych elementów instalacji. Należy też okresowo kontrolować działanie wszyst-
kich urządzeń.
Otuliny do rur
Otuliny do rur zapewniają izolację cieplną, co zapobiega stratom energii ogrzewania (jest to szczególnie istot-
ne na odcinkach rur biegnących przez piwnice lub poddasza nieogrzewane), a także niepotrzebnemu nagrze-
waniu się zimnej wody w instalacji. Izolacja tłumi też dxwięki (szumy w instalacjach), chroni rury w instala-
cjach podtynkowych przed agresywnym działaniem zaprawy cementowo wapiennej i zapobiega skraplaniu
pary wodnej za zimnych rurach (tzw. efekt pocenia się rur). Otuliny (przeznaczone do nakładania na rury)
wykonuje się z pianki poliuretanowej, polietylenu lub wełny szklanej z domieszką tworzywa sztucznego, z war-
stwą zabezpieczającą przed wilgocią. Mają przekrój pierScieniowy okrągły lub niesymetryczny względem
Srodka rury (np. z jednej strony płaski jest to szczególnie wygodne przy izolacji rur przebiegających pod pod-
Między rurą i otuliną
łogą). Rrednica wewnętrzna otuliny musi być taka, żeby między rurą i otuliną nie powstała szczelina po-
nie może być szczeli-
wietrzna, w której może się skraplać para wodna. OdpornoSć otuliny na temperaturę nie może być mniejsza
ny powietrznej,
niż odpornoSć rur. Dostępne są też tzw. rury preizolowane, w karbowanych otulinach z polietylenu. W jednej
otulinie mogą być umieszczone jedna lub dwie rury. Przestrzeń pomiędzy rurą roboczą i osłonową wypełnio-
w której skraplałaby
na jest izolacją z pianki z sieciowanego polietylenu, która dodatkowo kompensuje wydłużenia termiczne rury
się woda
roboczej. W niektórych systemach szczelina powietrzna pozostaje niewypełniona i stanowi dodatkową izola-
cję cieplną.
Na rynku dostępne są dekoracyjne listwy przypodłogowe z tworzywa sztucznego lub drewna, które służą do
maskowania rur biegnących przy Scianie. Mają budowę komorową, z uszczelką przy Scianie. Są wyposażo-
ne w jeden (do instalacji jednorurowych) lub dwa (do instalacji dwururowych) kanały. Czasami mają dodat-
Listwy
kowy kanał kablowy, ewentualnie puszkę na gniazdko elektryczne. Niektóre mają z przodu taSmę samoprzy-
przypodłogowe
lepną do mocowania wykładziny dywanowej. Listwy z tworzywa sztucznego są pokryte fornirem z drewna lub
ozdobnymi foliami w różnych kolorach: białym, szarym, imitującym drewno (jesion, dąb, buk, mahoń). W
komplecie znajdują się kształtki: narożniki wklęsłe i wypukłe, łączniki, końcówki. Można też kupić profile do
maskowania pionów instalacyjnych i akcesoria pomocnicze do nich (drzwiczki kontrolne, kształtki maskują-
ce miejsca styku).
Armatura instalacyjna
Armaturę instalacyjną można podzielić na:
czerpalną,
regulacyjną i zabezpieczającą
Armatura czerpalna
Zaliczamy do niej:
zawory czerpalne,
baterie czerpalne.
INFORMATOR RYNKOWY BUDOWNICTWA JEDNORODZINNEGO 2003
352
INSTALACJE
MATERIAŁY DO INSTALACJI SANITARNYCH I GRZEWCZYCH
Poradnik Budującego Dom
Klasyfikacje, definicje, parametry
Zawory czerpalne umożliwiają pobieranie wody tylko zimnej lub tylko ciepłej. Natomiast baterie czerpalne
pozwalają na jednoczesne czerpanie wody zimnej i ciepłej, zmieszanej w odpowiednich proporcjach, tak aby
wyjSciowa temperatura odpowiadała potrzebom użytkownika. Temperatura może być regulowana ręcznie lub
za poSrednictwem zaworu termostatycznego. Baterie instaluje się na Scianie albo krawędzi wanny, umywalki,
kabiny prysznicowej. Mogą być wyposażone w regulatory lub perlatory zmniejszające zużycie wody.
Baterie dzielimy:
zależnie od sposobu pobierania wody na:
dwuuchwytowe,
jednouchwytowe,
klawiszowe,
zależnie od przeznaczenia na:
wannowe,
umywalkowe,
zlewozmywakowe,
natryskowe.
Z punktu widzenia wygody użytkowania istotne są: sposób instalacji armatury czerpalnej oraz wysokoSć za-
wieszenia.
Armatura regulacyjna i zabezpieczająca
Zawory przelotowe utrzymują przepływ na poziomie przewidzianym w projekcie instalacji, dzięki czemu za-
Zawory
pewniony jest dopływ właSciwej iloSci czynnika grzewczego do wszystkich odbiorników. Są najczęSciej kulo-
przelotowe we.
odcinające Zawory odcinające (zaporowe) służą do otwierania i zamykania przepływu wody w instalacjach hydraulicz-
zwrotne nych i chłodniczych. Pracą zaworów sterują regulatory temperatury i ciSnienia oraz inne urządzenia elek-
bezpieczeństwa tryczne stosowane w automatycznych układach sterowania. Mogą być ręczne lub elektromagnetyczne.
odpowietrzające Zawory zwrotne zabezpieczają przepływ wody w instalacji tylko w jednym kierunku, nie pozwalając na jego
odwrócenie. Montuje się je za pompami oraz przy połączeniu instalacji wodociągowej z instalacją c.o.
Zawory bezpieczeństwa chronią instalację przed nadmiernym wzrostem ciSnienia wody ponad wartoSć do-
puszczalną dla elementów instalacji (zbyt duże ciSnienie mogłoby spowodować np. uszkodzenie kotła). Mon-
tuje się je obok kotła, od którego nie mogą być oddzielone zaworem odcinającym.
Zawory odpowietrzające służą do usuwania powietrza, które dostaje się do instalacji przez nieszczelnoSci,
podczas konserwacji lub uzupełniania wody. Powietrze w rurach ma niekorzystny wpływ na instalacje, ponie-
waż utrudnia dopływ gorącej wody do grzejników, a zawarty w nim tlen może powodować korozję elemen-
tów. Odpowietrzniki instaluje się w najwyższych punktach pionu, przed pompą obiegową i przy każdym grzej-
niku.
Stelaże instalacyjne
Stelaże instalacyjne są to konstrukcje umożliwiające zawieszenie urządzeń sanitarnych (umywalki, muszle se-
desowe, pisuary, bidety) oraz montaż instalacji wodno- kanalizacyjnych bez naruszania konstrukcji Scian (nie
są wykuwane bruzdy).
Przybory sanitarne montuje się do stelaży, a rury i przewody instalacyjne prowadzi się po tynku i zabudowu-
je dodatkową Scianką osłonową lub umieszcza się wewnątrz Scianki działowej (tzw. Scianki sanitarnej).
Rozróżnia się następujące typy stelaży:
umywalkowe,
do misek ustępowych,
bidetowe,
pisuarowe.
Stelaże
Każde urządzenie zawiesza się na oddzielnym stelażu.
do zabudowy Stelaże do zabudowy masywnej montuje się do Scian budynku (Sciana musi mieć dostateczną gruboSć i no-
masywnej SnoSć) i obmurowuje dodatkową Scianką, która przenosi częSć obciążenia od urządzeń sanitarnych (zwięk-
do zabudowy szonego o ciężar korzystających z nich osób).
lekkiej Stelaże do zabudowy lekkiej są to ramy wykonane z kształtowników stalowych, które przenoszą całe obcią-
żenie od urządzeń i korzystających z nich ludzi (są obliczone na obciążenie 400 kg). Mocuje się je do podło-
gi oraz obudowuje Scianką z płyt gipsowo kartonowych lub gipsowo włóknowych (producenci tych płyt
oferują specjalne Scianki sanitarne z kompletem elementów do budowy). Mają tę zaletę, że można je usta-
wić w dowolnym miejscu.
INFORMATOR RYNKOWY BUDOWNICTWA JEDNORODZINNEGO 2003
353
INSTALACJE
MATERIAŁY DO INSTALACJI SANITARNYCH I GRZEWCZYCH
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
INSTALACJA SANITARNAInstalacje klimatyzacyjne i grzewcze wykład 7Instalacja Wodna i Grzewcza(1)instrukcja bhp na stanowisku monter instalacji sanitarnej i coInstalacja urządzeń grzewczych i wymienników ciepłaPiwnica Instalacja sanitarnaInstalacje klimatyzacyjne i grzewcze wykład 6Opis zawodu Monter instalacji sanitarnychinstrukcja bhp przy wykonywaniu instalacji sanitarnychOpis techniczny instalacje sanitarne projekt MadlenLista kontrolna dla INSTALATOROW INSTALACJI GRZEWCZYCH I SANITARNYCH2 2 2 Bud BC sanitarne Instalacja C O oraz wykonanie pod2 2 3 Bud BC sanitarne Instalacja wod kanInstalacja grzewczaInstalacje grzewczewięcej podobnych podstron