47
Nie można pozwolić dziewczętom na S
lepe naS
ladowanie
męskich ćwiczeń fizycznych ze względu na odrębny ustrój
cielesny i psychiczny...
Widownię stadionu piłkarskiego  Legii w Warszawie
w 30% wypełniają kobiety. Przychodzą ze swoimi chłopakami,
z mężami lub same.
Tomasz Sahaj
Kobiety na boisku i widowni
Autor artykułu wskazuje na ważne współczesne zjawisko społeczne, jakim jest
partycypacja kobiet w sporcie w obszarze kultury europejskiej i pozaeuropejskiej
(w krajach islamu), zarówno poprzez aktywne uczestnictwo jako sportsmenki na
arenach i boiskach, jak też poprzez kibicowanie na trybunach sportowych.
SŁOWA KLUCZOWE: sport - kobiety-sportsmenki, kobiety-kibice.
wiska społeczne współdecydujące o
Kobiety jako uczestniczki
dzisiejszym obliczu sportu. Zjawiska te
zawodów sportowych
to: profesjonalizacja oraz feminizacja,
Według Teresy Sochy, autorki książ- w tym sensie, że kobiety na szeroką
ki  Sport kobiet ,1 przełom XX i XXI skalę włączyły się do uprawiania nie-
wieku przyniósł ze sobą dwa ważne zja- mal wszystkich dyscyplin i konkuren-
cji. Trudno się z tym twierdzeniem nie
1
Socha T.: Sport kobiet. Historia, teoria, prak-
zgodzić, a przy tym warto pójS
ć jesz-
tyka. Warszawa 2002, Centralny OS
rodek
cze krok dalej i zobaczyć nie tylko,
Sportu, s. 5. Biblioteka Trenera.
 Sport Wyczynowy 2006, nr 5-6/497-498
48 Tomasz Sahaj
jaką pełnią rolę na salach gimnastycz- cja zabroniła piłkarkom gry na obiek-
nych i boiskach sportowych, ale także tach klubów ligi zawodowej, motywując
na trybunach tych obiektów. Kobiety oficjalnie decyzje �głębokim przekona-
bowiem w coraz większym stopniu wy- niem, iż piłka nożna jest dyscypliną dla
pełniają tradycyjnie męską dotąd wi- kobiet nieodpowiednią i nie powinno się
downię sportową. ich zachęcać do jej uprawiania. Zda-
Mężczyx
ni od wieków utrudniali ko- niem badaczy z uniwersytetu w Leicester
bietom dostęp do sportu i obiektów spor- powód był jednak inny  hitowe mecze
towych. Starożytni Grecy separowali je pań zaczęły S
ciągać większą publikę niż
od igrzysk olimpijskich, grożąc im nawet mniej ciekawe mecze panów, np. zwycię-
karą S
mierci za próbę wejS
cia na obiekt stwo Dick Kerr s nad St. Helen s 4:0
olimpijski podczas rozgrywania zawo- oglądało 53 tys. widzów. Wkrótce po tym
dów. Baron de Coubertain, wskrzesza- frekwencyjnym rekordzie zazdroS
ni mizo-
jąc ideę nowożytnych igrzysk olimpij- gini z federacji wprowadzili swój zakaz,
skich, podtrzymał embargo na udział co miało zahamować rozwój żeńskiego
kobiet w tym najważniejszym wyda- futbolu na dziesiątki lat .3
rzeniu sportowym. Pierwsza połowa Wybitny i zasłużony teoretyk kultu-
XX wieku to, z jednej strony okopywa- ry fizycznej  Eugeniusz Piasecki  był
nie się teoretyków i praktyków sportu na S
wiadom istnienia nowego ducha spor-
stanowiskach niechętnych uczestnictwu tu, a w nim  rywalizacji kobiet. Do-
kobiet w sporcie, a z drugiej strony, nie- puszczał kobiety do sportu warunkowo,
ustanne ataki kobiet na zajęte przez męż- postrzegając je głównie poprzez tra-
czyzn pozycje i ciągłe próby udowodnie- dycyjne role, jakie mają do spełnienia
nia, jak ważne jest dla nich uprawianie w społeczeństwie. Piasecki, jako nowo-
sportu. czesny i postępowy umysł, pragnął, aby
T. Socha informuje, że opracowany aktywnoS
ć sportowa kobiet pozytywnie
przez ówczesne autorytety naukowe korelowała z ich naturą, kondycją fizycz-
 (...) raport zespołu ekspertów Królew- ną i zdrowiem.  Rekordem i mistrzo-
skiej Akademii Nauk w Londynie �O cie- stwem kobiety jest macierzyństwo. Wy-
lesnym wychowaniu dziewcząt, opubli- chowanie fizyczne niewieS
cie zaS
, z tego
kowany w roku 1922 w �British Medical punktu widzenia, otrzymuje (...) swój
Journal ,2 podawał wiele argumentów cel główny: przygotowanie dziewczęcia
przeciwko uczestnictwu kobiet w spo- i kobiety do jak najlepszego pokonania
rcie. Raport ten wywarł wpływ na opi- tego wielkiego i doniosłego wysiłku.
nie S
rodowiska sportowego, dając mu Przygotowanie to powinno być tak fi-
do rąk wygodne argumenty przeciwko zyczne, jak i moralne. W fizycznym 
uchyleniu kobietom ograniczeń w dostę- zdrowie postawimy na pierwszym miej-
pie do uprawiania różnych dyscyplin scu. (...) Z moralnego punktu widzenia
sportu.  W 1921 roku angielska federa-
3
R. Stec, Zakochane kobiety.  Gazeta Wybor-
2
Ibidem, s. 11. cza , dodatek  Sport , 2-3 maja 2006, s. 16.
Kobiety na boisku i widowni 49
szczególnej wagi jest pielęgnowanie ko- W drugiej połowie XX wieku zna-
biecoS
ci z jej odrębnym S
wiatem instynk- lazły się S
rodki bardziej wyrafinowane
tów i uczuć .4 Mając na uwadze szero- (a przede wszystkim bardziej skutecz-
ko pojęty interes kobiet, Piasecki pisał: ne) niż moralizowanie teoretyków spor-
 (...) boiska żeńskie starannie wyodręb- tu. Perfidnym S
rodkiem okazał się  pasz-
niamy od męskich i że ćwiczeniom kobie- port płci , polegający na tym, że ko-
cym, bardziej jeszcze niż męskim, nie biety biorące udział w wysokiej rangi
pozwolimy zwyrodnieć w widowisko dla zawodach sportowych musiały udo-
płci drugiej, ani też w żer dla reporte- wodnić, że naprawdę są kobietami.
rów-fotografów, żądnych sensacji. Stąd Krzysztof Chrostowski zauważa:  Wraz
jednak wynika jasno dalszy postulat: ze zwiększającym się udziałem kobiet
powierzenie wychowania fizycznego ko- w oficjalnych zawodach sportowych za-
biet wyłącznie osobom tej samej płci. częły mnożyć się podejrzenia, że uzyski-
(...) mężczyx
ni nie umieli wyczuć potrzeb wane przez niektóre spoS
ród nich bar-
kobiecych .5 dzo dobre wyniki mogły być rezultatem
Przekonanie o koniecznoS
ci separacji startów mężczyzn w przebraniu kobie-
kobiet od sportu (a przynajmniej separa- cym. Co więcej, upowszechniano opi-
cji kobiet od mężczyzn w sporcie) po- nię, że jeżeli ktoS
jest zbyt dobry w spo-
kutowało jeszcze po II wojnie S
wiatowej rcie, to nie może być kobietą .7 Ziarno
w tradycyjnie nastawionych kręgach ko- niepokoju zostało zasiane, a na owoce
S
cielnych. Feliks W. Bednarski napisał: nie trzeba było długo czekać. Pierwsze
 OczywiS
cie nie chodzi o to, by zamknąć formalne protesty w stosunku do wąt-
młodzieży żeńskiej dostęp do kultury fi- pliwej płci zawodniczki zostały zgło-
zycznej (...) ani o to, by zasób ćwiczeń szone już w 1932 roku na Igrzyskach
kobiecych ograniczyć do rytmiki. Wycho- Olimpijskich w Los Angeles. Takich
wanie fizyczne musi uwzględniać nowe incydentów stale przybywało.  W roku
warunki, w jakich kobiety muszą żyć 1966 Międzynarodowa Federacja Lek-
obecnie i przygotowywać je do tego ży- kiej Atletyki, podczas Mistrzostw Eu-
cia, ale nie można pozwolić dziewczętom ropy w Budapeszcie, przeprowadziła
na S
lepe naS
ladowanie męskich ćwiczeń �badanie płci na podstawie oglądu
fizycznych ze względu na odrębny ustrój zewnętrznych narządów płciowych u
cielesny i psychiczny dziewcząt, ani na wszystkich uczestniczek; musiały one
spaczenie ich moralnego charakteru .6 stanąć nago przed kobiecym zespołem
lekarzy. W roku 1967 pojawiły się
4
pierwsze przepisy dotyczące identyfika-
E. Piasecki, Zarys teorii wychowania fizycz-
nego, cz. I ogólna. Lwów 1931. Wydawnic- cji płci zawodniczek i tzw.  paszporty
two Zakładu Narodowego im. Ossolińskich,
płci kobiety , wydawane początkowo
s. 108-109.
jako wynik badania ginekologicznego,
5
Ibidem, s. 109.
6
F. W. Bednarski, Sport i wychowanie fizyczne w
7
S
wietle etyki S
w. Tomasza z Akwinu. Nakładem K. Chrostowski, Płeć a sport.  Sport Wyczy-
katolickiego oS
rodka Veritas, Londyn, s. 89. nowy 2005, nr 3-4, 2005, s. 61-62.
50 Tomasz Sahaj
a następnie na podstawie wymazów ze Stanisław Socha,  obecnie, w pierw-
S
luzówki jamy ustnej .8 szej dekadzie XXI wieku sport kobiet
W parze z pozytywnym wynikiem stanowi realną, ponad 40% rzeczywi-
badań szły dyskwalifikacje, odebrane stoS
ć S
wiatowego sportu, a udział kobiet
medale i presja S
rodowisk wywierana w sukcesach sportowych wielu krajów,
na zawodniczki/zawodników zmusza- w tym takich S
wiatowych potęg, jak
jąca do odejS
cia ze sportu. Wiązało się USA, Rosja i  przede wszystkim  Chi-
to z wieloma dramatami, w których ny, jest jeszcze znaczniejszy. Warto za-
miały udział także polskie zawodniczki, znaczyć, iż decyzje Międzynarodowego
w tym m.in. Stanisława Walasiewi- Komitetu Olimpijskiego od ponad 20 lat,
czówna i Ewa Kłobukowska. Dopiero po wyborze na prezydenta J. A. Sama-
postęp w naukach biomedycznych do- rancha, który za najważniejszy cel swej
prowadził do tego, iż identyfikację płcio- misji uznał rozwój sportu kobiet, dekla-
wą uznano za problem znacznie bardziej rując, że uczyni wszystko, by XXI wiek
skomplikowany, niż wydawało się to stał się erą sportu kobiet, zmierzają wy-
wczeS
niej. Na identyfikację płciową bo- rax
nie do iloS
ciowego zrównania progra-
wiem ma wpływ wiele tak różnych czyn- mu olimpijskiego kobiet i mężczyzn .10
ników, jak chromosomowe, gonadalne, Cytowany autor konstatuje, że kobie-
hormonalne, fenotypowe, metrykalne, ty osiągają wyniki sportowe na S
wiato-
psychologiczne i inne.  W 1992 Mię- wym poziomie znacznie szybciej niż
dzynarodowa Federacja Lekkiej Atlety- mężczyx
ni (w młodszym wieku i po
ki, a w 1999 roku Komisja Medyczna krótszym okresie szkolenia), a ich wyso-
MKOl, zawiesiły stosowane przez prawie ki poziom wytrenowania utrzymuje się
30 lat procedury weryfikacji płci i anulo- dłużej. I, co ciekawe i szczególnie ważne,
wały obowiązek posiadania tzw.  pasz- mimo mniejszej iloS
ciowo obsady na
portu płci .9 DziS
MKOl dopuszcza do zawodach, kobiety wypracowują lepszą
uczestnictwa w igrzyskach olimpijskich pozycję medalową, a tendencja ta sukce-
nawet zawodników po zmianie płci, acz- sywnie wzrasta.  Na Zimowych Igrzy-
kolwiek pod pewnymi wyrax
nie okreS
lo- skach Olimpijskich w 2002 roku w 30-oso-
nymi warunkami. bowej reprezentacji Polski było tylko 5 ko-
Nic, nawet upokarzające  paszporty biet. W 202-osobowym składzie reprezen-
płci , nie było w stanie zniechęcić ko- tacji na Igrzyska Olimpijskie w Atenach
biet do uprawiania sportu. Determina- kobiety stanowiły około 25%. Mimo tak
cja kobiet jest pod tym względem zdu- skromnego udziału ich osiągnięcia sta-
miewająca. Ale i efekty, do których do- nowiły aż 70% dorobku medalowego
szły, są imponujące i należy się im za naszej reprezentacji .11
to szacunek. Liczne stereotypy przełama-
ne zostały ciężką pracą. Jak zauważa
10
S. Socha, Sport kobiet w Polsce  potrzeby a
rzeczywistoS
ć.  Sport Wyczynowy 2005, nr
8
Ibidem, s. 62. 1-2, s. 21.
9 11
Ibidem, s. 64. Ibidem, s. 23.
Kobiety na boisku i widowni 51
Mówiąc o uczestnictwie kobiet w chciała zwyciężyć w zawodach olim-
uprawianiu sportu należy podkreS
lić ich pijskich w Pekinie.
szczególne zaangażowanie, ambicję, de- Agata Wróbel trenuje w oS
rodku szko-
terminację w walce. Oto kilka przykła- leniowym stworzonym specjalnie dla
dów naszych zawodniczek. ciężarowców w Siedlcach. Ona, po-
Justyna Kowalczyk, młoda 23-letnia dobnie jak inne dziewczęta, które tam
zawodniczka zasłabła i zemdlała na mieszkają, podlega niemal klasztornej
trasie zawodów olimpijskich w Tury- dyscyplinie.  Nie można wyjS
ć na mia-
nie. A mimo to kilka dni póx
niej sta- sto bez zgody trenerów. O 22 trzeba
nęła ponownie do zawodów i wy- być w pokojach. JeS
li jest dobry film i
walczyła brązowy medal! Jej sezon kończy się póx
niej, trzeba uzyskać zgo-
treningowy zaczyna się już w maju, dę trenera (...). JeS
li trenera nie ma,
a dziennie trenuje około siedmiu go- zgodę uzyskuje się sms-em .13 W tygo-
dzin. Zapytana, kiedy ma czas na dniu jest około 15 kilkugodzinnych tre-
życie osobiste, odpowiada:  W kwiet- ningów, a na każdym trzeba  prze-
niu. Wtedy muszę zrobić imieniny, rzucić po kilka ton. Ponadto regular-
urodziny, sylwestra i wszystko, co ne badania i pomiary oraz precyzyjna
przez cały rok straciłam .12 i S
ciS
le przestrzegana dieta.
Monika Wołowiec, Polka mieszkająca Mimo tak wielkich wyrzeczeń i kosz-
w Stanach Zjednoczonych, do startu tów wiele kobiet skłonnych jest je po-
olimpijskiego w skeletonie przygoto- nosić, by uprawiać sport i ubiegać się
wywała się sama i za własne pienią- o zwycięstwa w sporcie.
dze (aby kupić drogi sprzęt, podej- S. Socha zauważa, że  (...) obecnie
mowała pracę dodatkową). i w najbliższej perspektywie czasowej ła-
Agnieszka Rylik w trakcie przygotowań twiej będzie osiągać S
wiatowy poziom i
do walki o mistrzostwo S
wiata w kick- odnosić sukcesy kobietom niż mężczy-
boxingu doznała poważnego urazu znom. Udział kobiet w rywalizacji S
wia-
obojczyka. Operacja była niezbędna, towej z takich kontynentów, jak Afryka,
jednak zawodniczka  by nie stracić Azja czy Ameryka Południowa, jest jesz-
szansy na zdobycie tytułu mistrzyni cze znikomy. Ale taka sytuacja nie potrwa
S
wiata  się nie zgodziła. Trening długo .14 Na naszych oczach padają os-
musiał się odbywać przy użyciu S
rod- tatnie stereotypy i uprzedzenia związane
ków przeciwbólowych. z uczestnictwem kobiet w sporcie. Sport
Otylia Jędrzejczak wróciła do sportu po uprawiany jest dziS
przez kobiety w miej-
traumatycznym wypadku samochodo- scach najmniej prawdopodobnych, np. we
wym, odzyskała wysoką dyspozycję wspólnocie Amiszów w USA, której
i wszystko wskazuje na to, że będzie
13
Podaję za W. Staszewskim, Trener damski,
 Gazeta Wyborcza , dodatek  Wysokie Ob-
12
Podaję za W. Staszewskim, Kowalczyk swo- casy , 19 listopada 2005, s. 34.
14
jego losu.  Gazeta Wyborcza , dodatek  Wy- S. Socha, Sport kobiet w Polsce  potrzeby a
sokie Obcasy , 11 lutego 2006, s. 9. rzeczywistoS
ć, op. cit., s. 22.
52 Tomasz Sahaj
członkowie odrzucają wszelkie przejawy jak i młodych dziewcząt, posiada ona
techniki; ich kobiety uprawiają sport ubra-  magnetyczny urok. Coraz więcej dziew-
ne w staroS
wieckie sukienki w stylu wik- cząt spontanicznie przystępuje do  noż-
toriańskim. Do uprawiania sportu w coraz nych gier , a także zgłasza się do tre-
większym stopniu garną się kobiety żyją- nerów i działaczy sportowych z proS
bą
ce w S
wiecie islamskim. Podobnie jak o zorganizowanie im kobiecych zespo-
mieszkanki Tybetu, żyjące na wysokoS
ci łów, treningów, zawodów itp. I choć to
ponad 3,5 tys. m. n.p.m., które stworzyły wygląda na współczesną inicjatywę,
reprezentację piłki nożnej. Treningi i me- wcale tak nie jest. Korzenie tego zjawi-
cze odbywają się na jedynym płaskim ka- ska sięgają XIX wieku. Informuje o tym
wałku ziemi, jaki udało się znalex
ć i za- Wojciech Lipoński:  Futbol australijski
gospodarować na cele sportowe. Repre- uchodził od najdawniejszych czasów za
zentacja kobiet (będąca dumą okolicznych sport typowo męski. W ostatnich latach
mieszkańców) gra zawsze w strojach lu- rozpoczęła się w Australii debata doty-
dowych i w... sandałach. Piłka nożna ko- cząca dopuszczenia do tej gry kobiet
biet stała się domeną Islandii i niemalże (...). Kobiety od samego początku futbolu
jej sportem narodowym. australijskiego były jej częstymi obser-
Międzynarodowy Komitet Olimpij- watorkami. Już w 1859 r. australijski
ski stara się dziS
zachowywać zgodnie �Herald donosił, że �duży kontyngent
z polityczną poprawnoS
cią, np. przy roz- płci nadobnej znajdował się poS
ród dwu
patrywaniu wniosków o uznanie za olim- tysięcy ludzi, którzy zebrali się w sobo-
pijskie nowych dyscyplin sportu. anali- tę po południu, aby oglądać pojedynek
zuje je pod kątem dostępnoS
ci dla kobiet. według ledwie opierzonych przepisów .
Międzynarodowa Federacja Piłkarska Sposób uczestniczenia kobiet w widowi-
(FIFA) jedną dziesiątą swoich wpływów skach futbolu amerykańskiego skłonił
przeznacza na piłkę nożną kobiet. Ewe- historyka R. Hessa do konkluzji, że
nementem było dopuszczenie przez FIFA sport, szczególnie futbol, podczas seksu-
po raz pierwszy w historii kobietę do alnie represyjnego panowania królowej
grupy kandydatów mających sędziować Wiktorii, kusił kobiety, aby podziwiać
mecze, które odbędą się podczas odby- męskie ciała w sposób społecznie akcep-
wających się właS
nie Mistrzostw R
wia- towalny .15
ta w Niemczech. Kibicowanie drużynom futbolu au-
stralijskiego przez kobiety było tak ży-
wiołowe, że  Australian Sketcher zwró-
Kobiety jako obserwatorki
cił na to uwagę już w 1880 roku. W 1897
widowisk sportowych: kibicki
roku pismo  Argus donosiło:  Gwiżdżą-
Wydawać by się mogło, że nie ma
bardziej męskiej gry jak piłka nożna i że
15
W. Lipoński, Encyklopedia sportów S
wiata.
wyłącznie mężczyzn ona interesuje i an-
Poznań 2001, Oficyna Wydawnicza Atena,
gażuje. Tymczasem zarówno dla kobiet,
s. 137.
Kobiety na boisku i widowni 53
ce kobiety (...) stały się jednym z najbar- nio przy bandzie, natomiast dla kobiet
dziej wątpliwych elementów widowni pragnących wymieniać swe opinie z dala
futbolowej. Na niektórych boiskach na- od mężczyzn  niektóre sektory trybun
wet plują na twarze graczy, przychodząc centralnych. Przewaga oczekiwań towa-
do szatni, i wyładowując swą wS
ciekłoS
ć rzyskich nad sportowymi, dezaprobata
jeszcze złoS
liwiej, kłując ich długimi szpil- brutalniejszych zagrań bądx
głoS
no ob-
kami z kapeluszy. W gorączce bijatyki nie- jawiana sympatia dla co przystojniej-
które z kobiet wrzeszczały ze strachu. Inne szych zawodników, zamiast dla najlepiej
krzyczały �zabij go! Jedna z tych delikat- grających, powodowała często reakcje
nych dziewcząt pod koniec walki zauwa- widowni kobiecej niezgodne z oczekiwa-
żyła z żalem, że puS
ciła płazem sędziemu niami mężczyzn .17
podczas meczu z Geelong, choć powinna Zapewne wiele z tych kobiet wola-
go zatłuc .16 Zapewne były to jednak za- łoby występować na boisku, a nie tyl-
chowania epizodyczne, rozdmuchiwane ko być obserwatorkami meczów. Mecze
przez prasę jako tania sensacja. w wykonaniu reprezentacji żeńskich od-
 Na początku XX wieku władze po- bywały się pod koniec XIX wieku, ale
szczególnych organizacji futbolu au- rzadko i szybko zaprzestano ich ze
stralijskiego dostrzegły, chyba pierwsze względu na negatywny rezonans spo-
w skali S
wiatowej, odmienne potrzeby łeczny. Natomiast do dzisiejszego dnia
psychologiczne sympatyczek sportu za- przetrwały najaktywniejsze kobiece klu-
siadających na stadionie. F. Garlick z uka- by kibica. Jeden z nich działa przy FC
zującego się w Melbourne �Puncha Collingwood.
zauważył w 1909 r., iż kobiety na sta- W krajach arabskich; szczególnie w
dionie potrzebują miejsca spokojnego, tych, w których władzę dzierżą funda-
bez mężczyzn, gdzie, komentując prze- mentaliS
ci islamscy, stosunek do sportu,
bieg meczu, �mogą sobie przemawiać do kobiet, ich udziału w sporcie czy nawet
serca, podczas gdy przeciętny mężczy- zainteresowania sportem jest uważany
zna �preferuje przebywanie tam, gdzie za niezgodny z religią i niekiedy bardzo
może kopcić fajkę i uwydatniać swe opi- srogo karany.  Jaskrawym przykładem
nie o sędzim i ogólnie wysilać się w mo- religijnej nietolerancji było wydanie
wie, której dobrze wychowane Anulki nie wyroku S
mierci przez radykalnych is-
mogłyby zaakceptować. Na niektórych lamistów algierskich na reprezentant-
stadionach australijskich, np. w Victoria kę swojego kraju H. Bulmerkę, mistrzy-
Park w Melbourne, wytworzył się oby- nię olimpijską z Barcelony w biegu na
czaj zajmowania pewnych sektorów wy- 1500 m, za to, że występowała publicz-
łącznie przez kobiety, ewentualnie towa- nie w stroju sportowym .18
rzyszące im dzieci. Dla kobiet i dzieci
rezerwowano zwykle sektory bezpoS
red-
17
Ibidem.
18
T. Socha, Sport kobiet. Historia, teoria, prak-
16
Ibidem. tyka, op. cit., s. 6.
54 Tomasz Sahaj
Nawet najsroższe represje nie są jed- W zeszłym roku sytuacja się powtórzyła,
nak w stanie odciągnąć kobiet od spor- ale tym razem policja próbowała żeński
tu; zarówno jego uprawiania, jak i oglą- bunt brutalnie stłumić. Z połowicznym
dania. W Iranie, w którym rewolucja skutkiem, bo spora grupka Iranek na sta-
islamska przyczyniła się do zaostrzenia dion weszła .19
rygoryzmu i fundamentalizmu religij- Fenomen żeńskiego kibicowania nie
nego, kobiety wkradały się na stadiony ogranicza się oczywiS
cie jedynie do kra-
w przebraniach mężczyzn, by oglądać jów islamskich i Australii. Tam przyj-
zmagania swoich faworytów. I kiedy muje jedynie specyficzne postaci. Zjawi-
 (...) reprezentacja wywalczyła awans na sko kibicowania występuje w Europie,
Mundial  98, kobiety nie wytrzymały. w szczególnoS
ci zaS
w Polsce. Nie ma
Zrzuciły hidżaby i tańczyły na ulicach może takiego charakteru, jak w USA,
Teheranu, a potem stanęły pod zamknię- gdzie na mecze chodzi się z partnerką
tym dla nich stadionem Azadi  co zna- jak na spotkanie towarzyskie. Ale coraz
czy, o ironio, �wolnoS
ć  i zażądały częS
ciej na zawodach sportowych, w tym
pozwolenia na wejS
cie, by fetować suk- także na meczach piłki nożnej, widuje
ces z piłkarzami. Zbaraniała policja nie się młode kobiety żywo zainteresowane
miała odwagi się przeciwstawić, wypeł- i mocno zaangażowane w przebieg wi-
niła trzema tysiącami pań jedyny pusty dowiska. Może przy ich pomocy współ-
sektor. Pozostałych nie wpuszczono, bo czesny sport nabierze nieco łagodniej-
nie dałoby się oddzielić ich od męż- szego wyrazu.
czyzn, ale dwa tysiące innych fanek, za-
19
R. Stec, Zakochane kobiety, op. cit., s. 16.
zdrosnych o szczęS
cie sióstr w wierze,
Autor dodaje, że nawet w  (...) ponurym Pa-
przedarło się siłą przez kordony porząd-
kistanie odbywały się w zeszłym roku pierw-
kowych i dostało na trybuny. Władze
sze w historii mistrzostwa S
wiata kobiet , na
nie interweniowały, bojąc się zamieszek.
które jednak mężczyx
nie wstępu nie mieli.