Farmakoterapia
Zawroty głowy
Zawroty głowy są jedną z najczęściej występujących nie głowy, jak przy chęci spojrzenia pod
blat stołu. Charakterystycznym dla tej
dolegliwości. Częstotliwość ich występowania wzrasta
choroby jest kilkusekundowy okres uta-
jenia, po którym następuje bardzo silny
wraz z wiekiem, ale występują również u dzieci. Zawro-
zawrót z towarzyszącymi nudnościami
ty głowy są problemem interdyscyplinarnym, a pacjent i wymiotami. Trwa to około 30 sekund.
Znamiennym jest zjawisko męczliwości,
wymaga konsultacji laryngologa i neurologa, a czasami
czyli kilkakrotne wykonanie takiego ru-
chu powoduje ustąpienie dolegliwości.
również okulisty i internisty.
Obiektywnym objawem tej choroby jest
oczopląs, który może być stwierdzony
Nad zachowaniem równowagi i orien- Taki silny zawrót głowy może trwać kil- przez lekarza w trakcie próby wyzwa-
tacją w przestrzeni czuwa układ kanaście minut i stopniowo wygasać, ale lania zawrotu nazywanej manewrem
trzech narządów zmysłowych: na- może również w mniej nasilonym stopniu Hallpike a. A
agodne położeniowe za-
rząd przedsionkowy, narząd wzroku trwać kilkanaście godzin. Zawrót typu wroty głowy w 80% ustępują samoistnie
i receptory czucia głębokiego (pro- vertigo nasila się przy ruchach głowy. w ciągu 6 miesięcy. W przypadkach
prioceptory) zlokalizowane w mięś- W tym typie zawrotów głowy nie ob- przewlekających się stosuje się techniki
niach, stawach, ścięgnach, torebkach serwuje się objawów neurologicznych rehabilitacji np. manewr Epleya mające
stawowych i skórze. Są to obwodowe takich, jak drgawki, utrata przytomności na celu cofnięcie otolitów z kanałów
części układu równowagi. Stąd infor- czy zaburzenia widzenia. półkolistych do woreczka lub łagiewki.
macje przekazywane są do części
ośrodkowej, którą tworzą ośrodkowy W zespole ośrodkowym rzadziej ma- Zapalenie neuronu
odcinek narządu przedsionkowego my do czynienia z typowym vertigo. przedsionkowego (neuronitis
(jądra przedsionkowe) i pola w korze Pacjenci na ogół zgłaszają zaburzenia vestibularis)
mózgowej (płat skroniowy i ciemienio- równowagi, uczucie chwiejności i nie- Istota tej choroby nie jest do końca
wy). Poczucie równowagi i stabilności stabilności. Dolegliwości te nie mają poznana. Za czynnik patogenetyczny
jest odczuwane prawidłowo tylko wyraz
nego początku, trwają zwykle uważa się infekcję wirusem neurotropo-
przy niezachwianym funkcjonowaniu długo, miesiące, lata. W tym okresie wym, zaburzenia unaczynienia w za-
wszystkich odcinków tego skompliko- obserwuje się momenty nasilania ob- kresie nerwu przedsionkowego lub
wanego układu. jawów. Są to krótkotrwałe zawroty procesy autoagresji. Choroba dotyczy
głowy połączone z upadkiem, zwykle ludzi w 3-5 dekadzie życia.
Pojęcie zawrotu głowy nie jest jedno- pochodzenia naczyniowego. W tego
znaczne. W praktyce lekarskiej bar- typu zawrotach głowy pacjenci często Manifestuje się nagle pojawiającymi
dzo ważnym jest ustalenie czy zawrót zgłaszają obustronne pogorszenie słu- się, silnymi zawrotami głowy z towa-
głowy ma charakter obwodowy czy chu, zaburzenie ostrości widzenia, ból rzyszącymi nudnościami i wymiotami.
ośrodkowy, a dokładnie czy uszkodzo- głowy, mogą tu również występować Charakterystycznym jest brak uszkodze-
ny jest obwodowy narząd równowagi drgawki i zaburzenia świadomości. nia słuchu oraz możliwość stwierdzenia
czyli narząd przedsionkowy i jego oczopląsu porażennego. Objawy trwa-
nerw przedsionkowy, czy zaburzenia A
agodne położeniowe ją 2-3 tygodnie i mają tendencję do
pochodzą z centralnego układu ner- zawroty głowy stopniowego wygasania. W próbach
wowego. Jest to najczęstsza postać zawrotów kalorycznych Hallpike a stwierdza się
głowy, z którymi pacjenci zgłaszają się osłabienie lub brak pobudliwości błęd-
W zespole obwodowym u pacjenta do lekarza. Uważa się, że są one wy- nika. Uszkodzenie to jest na ogół trwałe,
dominują odczucia ruchu wirowego wołane przemieszczeniem otolitów do ale ulega ono kompensacji. W przy-
otoczenia i własnego ciała (vertigo). kanałów półkolistych. Istotą tej choroby padku ponownego wystąpienia u tego
Pacjent potrafi trafnie opisać to zjawi- jest nagły, krótkotrwały zawrót głowy samego pacjenta objawów zapalenia
sko. Objawy mają nagły początek, spowodowanym ustawieniem głowy neuronu przedsionkowego częściej my-
towarzyszą im: w tzw. pozycji krytycznej. Zawrót ten ni- śli się wtedy o dekompansacji błędnika,
" nudności i wymioty, gdy nie występuje w spoczynku. Dopro- niż o powtórnej infekcji.
" jednostronne upośledzenie słuchu, wadzają do niego specyficzne ruchy
" szum w uchu, głowy, jak np. skręty głowy, schylanie Pacjenci wymagają leczenia szpital-
" uczucie pełności. głowy, jednoczesne schylanie i skręca- nego. W początkowym okresie, gdy
20
Farmakoterapia
objawy wegetatywne są nasilone pa- łosolną, przyjmowanie
renteralnie, podaje się leki przeciwwy- leków moczopędnych
miotne, zmniejszające zawroty głowy i leków usprawniających
oraz nawodnienie. mikrokrążenie w uchu
wewnętrznym.
Choroba Meniere a
Jest to rzadkie schorzenie ucha we- Inną metodą le-
wnętrznego objawiające się charak- czenia w jedno-
terystyczną triadą objawów: nagle stronnej choro-
występującym zawrotem głowy typu bie Meniere a
vertigo, trwającym od kilku minut do są iniekcje leku
kilku godzin, jednostronnym szumem ototoksycznego do
usznym oraz postępującym niedosłu- jamy bębenkowej.
chem odbiorczym. Napady zawrotów Najczęściej jest to gen-
głowy mogą być poprzedzone tzw. tamycyna. Ma to na celu
Aurą, czyli jednostronnym szumem usz- uszkodzenie komórek ucha
nym i uczuciem pełności w uchu. wewnętrznego, a przez to
zmniejszenie ryzyka po-
Opisane objawy są wynikiem wzro- wstania wodniaka endolim-
stu ciśnienia endolimfy  płynu ucha fatycznego. Wśród metod
wewnętrznego  który to wzrost do- chirurgicznych najczęściej
prowadza do powstania wodniaka stosuje się przecięcie nerwu
endolimfatycznego. Przyczynia się on przedsionkowego.
pośrednio do depolaryzacji przebie-
gającego w sąsiedztwie nerwu przed- Zaburzenia równowagi
sionkowo-ślimakowego co prowadzi u ludzi starszych
do upośledzenia jego funkcji. Problem ten dotyczy 50%
ludzi po 65 70 roku życia. Zaburze- Zawroty głowy pochodzenia
Choroba Meniere a może pojawić się nia równowagi wynikają z procesu szyjnego
raz w życiu, ale częściej występuje starzenia się obejmującego tkankę Tylna część centralnego układu ner-
w postaci powtarzających się napa- mózgową, narząd słuchu, wzroku wowego jest zaopatrywana w krew
dów zawrotów głowy i objawów to- i równowagi, a także receptory czucia przez dwie tętnice kręgowe tworzą-
warzyszących. Kolejne napady przy- głębokiego. Do tego dołączają się ce na podstawie mózgu tętnicę pod-
czyniają się do pogarszania się słuchu choroby układu krążenia, nadciśnienie stawną. Tętnice kręgowe przebiegają
w chorym uchu. W pierwszym okresie tętnicze i postępujący proces miażdży- w ciasnym kanale kostnym kręgosłupa
niedosłuch obejmuje tylko niskie czę- cy naczyń. szyjnego. Przypuszcza się, że zmiany
stotliwości, ale w miarę trwania cho- zwyrodnieniowe kręgosłupa szyjnego
roby, upośledzeniu ulegają również Najczęstszą przyczyną zaburzeń mogą doprowadzać do upośledzenia
wysokie. Stan ten jest nieodwracalny. równowagi jest niewydolność krąże- przepływu krwi przez te tętnice, jed-
Chorobę Meniere a rozpoznaje się nia mózgowego wynikająca ze zwę- nocześnie powodując niedokrwienie
po wnikliwej, przynajmniej 6-cio mie- żenia szyjnych i mózgowych naczyń (między innymi) ucha wewnętrznego
sięcznej obserwacji chorego oraz krwionośnych. Zwężenie to może być i móżdżku. Zespół ten nazywany jest
na podstawie badań dodatkowych wynikiem procesu miażdżycowego lub zespołem Barre Lieou. Objawami tego
takich jak audiometria, badanie błęd- zatoru z płytek krwi. niedokrwienia są zaburzenia czynno-
nika, rezonans magnetyczny mózgu ści układu równowagi, przejawiające
z uwzględnieniem tylnego dołu móz- W przypadku ludzi starszych najważ- się niepewnością chodu, zaburzeniami
gu, tomografia komputerowa z oceną niejszym jest leczenie choroby pod- równowagi, podwójnym widzeniem,
kości skroniowej. Ostry atak choroby stawowej czyli leczenie nadciśnienia zaburzeniem mowy i połykania. Cho-
wymaga hospitalizacji. Pacjentowi po- tętniczego, niewydolności serca, za- rzy znajdują się pod opieką neurolo-
dawane są leki zmniejszające zawroty burzeń krzepnięcia. W razie potrzeby gów lub chirurgów naczyniowych.
głowy i leki przeciwwymiotne. Dalsze pacjenci wymagają również konsultacji
postępowanie przewiduje dietę ma- chirurgów naczyniowych. lek. Magdalena Pilarska
21