INTERNET
ARPANET  sieć opracowana w 1969 r. przez Ministerstwo
Obrony USA we współpracy z kilkoma uczelniami.
APLIKACJE SIECIOWE
Początkowo słu\
yła do wykonywania obliczeń na zdalnych
komputerach.
W latach 70-tych pojawiły się nowe usługi:
- poczta elektroniczna,
- poczta elektroniczna,
- grupy dyskusyjne
Usługa WWW powstała na przełomie lat 80 i 90.
W latach 70-tych wymyślono protokół TCP/IP i pojawiła się nazwa
Internet.
EB II PWr 1 EB II PWr 2
INTERNET(2)
Klient - serwer
Zało\
enia le\
ące u podstaw budowy sieci:
Aplikacje sieciowe u\
ywają mechanizmu współpracy zwanego modelem
- sieć musi być sprawna mimo awarii niektórych węzłów i łącz
klient-serwer.
(brak centralnego punktu w sieci)
Określenia klient-serwer odpowiadają dwóm programom zaanga\
owanym w
- przesyłana wiadomość jest dzielona na pakiety. Ró\
ne pakiety mogą
wymianę informacji.
podró\
ować ró\
nymi drogami i są kompletowane w miejscu
Program aktywnie inicjujący połączenie nazywany jest klientem, a program
przeznaczenia
czekający biernie na \
ądanie połączenia  serwerem.
Liczba komputerów w Internecie w latach 1981-03
1,0E+09
1,0E+08
1,0E+07
1,0E+06
1,0E+05
1,0E+04
1,0E+03
1,0E+02
81 83 85 87 89 91 93 95 97 99 1 3
EB II PWr 3 EB II PWr 4
Klient - serwer Klient - serwer
Cechy oprogramowania klienta: Cechy oprogramowania serwera:
- jest wywoływany bezpośrednio przez u\
ytkownika, a czas wykonania obejmuje - jest specjalizowanym, uprzywilejowanym programem, którego zadaniem jest
tylko jedną sesję, świadczenie konkretnej usługi; mo\
e obsługiwać naraz wielu klientów,
- działa lokalnie na komputerze osobistym u\
ytkownika, - jest uruchamiane automatycznie przy uruchamianiu systemu i działa przez wiele
kolejnych sesji,
- aktywnie inicjuje kontakt z serwerem,
- działa na publicznie dostępnym komputerze (klasy serwer),
- działa na publicznie dostępnym komputerze (klasy serwer),
- mo\
e, w razie potrzeby kontaktować się z wieloma serwerami, jednak na raz
aktywnie komunikuje się tylko z jednym serwerem, - czeka pasywnie na zgłoszenia od dowolnych klientów,
- nie wymaga specjalnego sprzętu ani wyrafinowanego systemu operacyjnego - przyjmuje połączenia od dowolnych odległych klientów, ale pełni jedną
konkretną usługę,
- wymaga wydajnego sprzętu
EB II PWr 5 EB II PWr 6
Klient - serwer Protokół transportowy i współpraca klient - serwer
Informacja przesyłana między klientem a serwerem mo\
e płynąć w dowolnym
kierunku lub tak\
e w obu kierunkach.
Wiele usług opiera się na wysyłaniu \
ądań przez klienta, na które serwer odsyła
odpowiedzi. Jednak spotykane te\
są inne sposoby interakcji.
Serwer
Klient
Podobnie jak większość programów u\
ytkowych, klient i serwer potrzebują do
przesyłania informacji protokołu transportowego.
transport transport
transport transport
sieć sieć
Internet
EB II PWr 7 EB II PWr 8
Zastosowanie protokołów
Protokół transportowy i współpraca klient - serwer
" UDP
- Klient/Server w LAN
- Multimedia w LAN/WAN
- Multicast
Serwer1 Serwer2
Klient1 Klient2
- TFTP, RTP, NFS, OSPF, RIP, SNMP, VoIP...
transport transport transport
transport transport transport
" TCP
sieć sieć
sieć
- Transfer niezawodny danych (pliki, wirtualny terminal...)
- Klient/Serwer w WAN
- Unicast
- DNS, Telnet, FTP, HTTP, SMTP, NNTP, NFS, BGP, LDAP...
Internet
Pojedynczy komputer klasy serwera mo\
e oferować jednocześnie wiele usług.
EB II PWr 9 EB II PWr 10
WWW(2)
WWW(1)
WWW- World Wide Web (Ogólnoświatowa pajęczyna) Dokumenty są zapisywane przy u\
yciu języka HTML (Hypertext
Markup Language)  język opisu struktury dokumentów hiperteksto-
WWW jest systemem, który umo\
liwia dostęp interakcyjny do
wych. Język ten nie słu\
y do podawania szczegółowych informacji o
informacji.
wyglądzie dokumentu, a jedynie ogólnych wskazówek dla
Informacja jest przekazywana jako zbiór dokumentów, rozproszo- przeglądarki.
nych między wieloma komputerami połączonymi siecią. Dokumenty
Format i reprezentacja HTML
takie mogą zawierać odsyłacze do innych dokumentów.
Ka\
dy dokument w HTML-u zawiera zasadnicze informacje przeple-
Ka\
dy dokument w HTML-u zawiera zasadnicze informacje przeple-
Rodzaje dokumentów: cione znacznikami i jest podzielony na dwie główne części:
- dokument hipertekstowy, - nagłówek,
- dokument hipermedialny. - treść dokumentu
Dokument hipermedialny  oprócz tekstu zawiera inne postacie Znaczniki HTML słu\
ą do zapisania struktury dokumentu i
informacji, jak zdjęcia, rysunki, animacje. wskazówek co do sposobu jego prezentacji. Niektóre znaczniki
występują w parze z odpowiadającym znacznikiem końca operacji.
EB II PWr 11 EB II PWr 12
WWW(4)
WWW(3)
Przykładowe znaczniki HTML:
- znacznik początku operacji
- znacznik końca operacji

- przejście do nowego wiersza
- początek nagłówka poziomu i
Przykład:

- początek listy


• - kolejne pozycje na liscie
  
  Prentice Hall,
  
  
  Treść dokumentu
  
  
  EB II PWr 13 EB II PWr 14
  WWW(5) WWW(6)
  Architektura przeglądarek
  Przeglądarki WWW pracują w trybie klient-serwer.
  Dokument jest identyfikowany za pomocą adresu
  URL  Uniform Resource Locator, jednolity adres zasobu.
  W odró\
  nieniu od innych usług sieciowych połączenia
  między przeglądarkami i serwerami trwają krótko.
  protokół://nazwa_komputera:port/nazwa_dokumentu
  protokół  nazwa protokołu dostępu do dokumentu
  Natychmiast po odebraniu \
  ądanych informacji
  Natychmiast po odebraniu \
  ądanych informacji
  http  Hyper Text Transfer Protocol,
  http  Hyper Text Transfer Protocol,
  przeglądarka zamyka połączenie.
  protokół przesyłania dokumentów hipertekstowych
  nazwa_komputera  domenowa nazwa komputera
  port  opcjonalny numer
  http://www.pwr.wroc.pl/programy/index.html
  EB II PWr 15 EB II PWr 16
  WWW(7) WWW(8)
  Główne składniki przeglądarki WWW
  Przeglądarka składa się z zestawu współpracujących ze sobą
  modułów:
  - moduł sterujący (zarządzający),
  St
  Interpreter
  - zestaw klientów,
  Moduł
  er
  klawiatura
  HTML
  ekran
  sterujący - zestaw interpreterów (obsługują formatowanie dokumentów)
  o
  Ka\
  da przeglądarka musi zawierać interpreter języka HTML, inne
  w
  Interpreter
  ni
  ni
  interpretery są opcjonalne.
  interpretery są opcjonalne.
  opcjonalny
  opcjonalny
  k
  Klient Klient
  Poza klientem HTTP i interpreterem języka HTML przeglądarka
  HTTP opcional
  ny
  mo\
  e zawierać moduły, które pozwalają na pełnienie dodatkowych
  Interfejs sieciowy
  funkcji.
  Wiele przeglądarek zawiera klienta FTP. Niektóre przeglądarki mają
  odległy
  tak\
  e klienta poczty elektronicznej.
  serwer
  ftp://ftp.pwr.wroc.pl/pub/info/studia.doc
  EB II PWr 17 EB II PWr 18
  WWW(9) Poczta elektroniczna
  Przeglądarki korzystają z pamięci podręcznej. Ka\
  dy pobrany plik
  Skrzynka pocztowa  miejsce na dysku do przechowywania listów.
  jest umieszczany w pamięci podręcznej na lokalnym dysku.
  Tylko właściciel mo\
  e czytać i usuwać listy ze skrzynki.
  Po wskazaniu dokumentu przez u\
  ytkownika przeglądarka
  Ze skrzynką jest ściśle związane konto pocztowe.
  sprawdza najpierw, czy wskazany dokument jest dostępny w
  Ka\
  da skrzynka pocztowa ma swój jednoznaczny adres poczty
  pamięci podręcznej. Jeśli tak, to nie jest on pobierany z sieci.
  elektronicznej (ang. email address)
  Przechowywanie informacji w pamięci podręcznej radykalnie
  Przechowywanie informacji w pamięci podręcznej radykalnie
  adresat@komputer
  adresat@komputer
  przyśpiesza działanie programu (szczególnie w przypadku wolnych
  adresat  nazwa konta u\
  ytkownika; imię i nazwisko u\
  ytkownika
  łącz).
  komputer  nazwa domenowa komputera
  [e-mail]
  Większość przeglądarek pozwala u\
  ytkownikowi na określenie
  czasu przechowywania dokumentów na dysku.
  [e-mail]
  EB II PWr 19 EB II PWr 20
  Poczta elektroniczna Poczta elektroniczna
  Format komunikatów poczty elektronicznej
  Pocztę elektroniczna zaprojektowano do przesyłania tekstów
  (znaków ASCII). Dopiero póz
  niej opracowano sposoby przesyłania
  List elektroniczny składa się z dwóch części:
  w listach dowolnych danych (obrazków, programów binarnych).
  nagłówka i treści listu.
  Dla ujednolicenia sposobów kodowania informacji binarnych
  Ka\
  dy wiersz nagłówka zaczyna się słowem kluczowym:
  opracowano standard uniwersalnego rozszerzenia poczty interneto-
  From - adres nadawcy
  wej (ang. MIME  Multipurpose Internet Mail Extensions).
  To - adres odbiorcy
  To - adres odbiorcy
  MIME pozwala nadawcy i odbiorcy na wybór najwygodniejszego
  Cc - Do wiadomości
  sposobu kodowania. W nagłówku listu jest umieszczany dodatkowy
  Date - Data wysłania
  wiersz, który informuje o rodzaju i sposobie zakodowania danych w
  Subject - Temat
  liście. MIME pozwala te\
  na podzielenie listu na części, z których
  ka\
  da zostanie zakodowana osobno.
  EB II PWr 21 EB II PWr 22
  Poczta elektroniczna Poczta elektroniczna
  Elementy systemu pocztowego:
  - klient pocztowy (agent),
  Odbiór i wysyłanie poczty na stacji u\
  ytkownika
  POP
  SMTP SMTP
  Organizacja folderów pocztowych
  Internet
  Filtrowanie poczty
  SMTP
  Klient
  Tworzenie list adresowych i ksią\
  ek adresowych
  Lokalny Zdalny
  - Lokalny serwer pocztowy
  serwer serwer
  Odbiór listów z sieci i umieszczanie ich w odpowiednich skrzynkach
  Odbiór listów z sieci i umieszczanie ich w odpowiednich skrzynkach
  Wysyłanie listów w sieć
  Odbiór połączeń od klientów pocztowych
  - Brama pocztowa (relay server)
  Odpowiada za komunikację lokalnego serwera pocztowego z
  Internetem
  EB II PWr 23 EB II PWr 24
  Poczta elektroniczna Poczta elektroniczna
  - POP3  Post Office Protocol (Protokół urzędu pocztowego)
  Na serwerze z kontami pocztowymi działa dodatkowo
  Protokoły pocztowe:
  serwer POP3.
  - SMTP  Simple Mail Transfer Protocol
  Klient pocztowy łączy się z serwerem POP w celu dostepu do
  (Prosty protokół przesyłania poczty)
  zawartości skrzynki pocztowej (po autoryzacji u\
  ytkownika).
  Pełni podwójną rolę (klienta i serwera) i realizuje nast.. zadania:
  - inne protokoły: IMAP
  -- wysyłanie poczty klientów lokalnych,
  -- odbieranie poczty przychodzącej z sieci,
  -- odbieranie poczty przychodzącej z sieci,
  -- definiowanie formatów komunikatów sterujących
  - weryfikacja poprawności połączeń
  - identyfikacja nadawcy
  - ustalenie parametrów transmisji
  EB II PWr 25 EB II PWr 26
  Przesyłanie plików
  Przesyłanie plików
  Usługa przesyłania plików udostępnia mo\
  liwość wysyłania z
  Protokół FTP
  jednego komputera na drugi całych plików.
  FTP jest protokołem ogólnego przeznaczenia.
  Oprogramowanie do przesyłania plików:
  Mo\
  e być wykorzystany interakcyjnie lub wsadowo.
  - ogólne i elastyczne,
  Wykorzystuje model klient-serwer.
  - przesyłanie dowolnych plików,
  - obsługa ró\
  nic pomiędzy sposobami przechowywania plików
  w ró\
  nych systemach,
  w ró\
  nych systemach,
  Klient Serwer
  - uwzględnienie ró\
  nic w regułach nazewnictwa, Internet
  FTP FTP
  - obsługa ró\
  nic w reprezentacji plików, informacjach o ich typie
  oraz mechanizmach ich zabezpieczeń
  Usługi przesyłania plików:
  - FTP (File Transfer Protocol)
  - TFTP (Trivial FTP)
  EB II PWr 27 EB II PWr 28
  Przesyłanie plików Przesyłanie plików
  Na polecenie u\
  ytkownika lokalny komputer nawiązuje połączenie Klient i serwer do transmisji ka\
  dego pliku ustanawiają oddzielne
  sterujące z serwerem FTP. połączenie dla danych.
  Przy komunikacji poprzez połączenie sterujące klient i serwer
  Połączenia dla danych pojawiają się i znikają,
  wykorzystują protokół FTP:
  natomiast połączenie sterujące pozostaje aktywne podczas całej sesji
  Klient nie posyła bezpośrednio serwerowi kodów klawiatury naciś-
  niętych przez u\
  ytkownika. Gdy u\
  ytkownik wpisze polecenie,
  niętych przez u\
  ytkownika. Gdy u\
  ytkownik wpisze polecenie,
  klient interpretuje je. Jeśli polecenie wymaga interakcji z serwerem
  klient tworzy z u\
  yciem protokołu FTP zapytanie, które następnie
  przesyła do serwera. Serwer, równie\
  korzystając z protokołu FTP,
  wysyła odpowiedz
  .
  EB II PWr 29 EB II PWr 30
  Przesyłanie plików Przesyłanie plików
  Protokół FTP określa dokładnie, w jaki sposób oprogramowanie Anonimowy dostęp do plików
  FTP na jednym komputerze współpracuje z oprogramowaniem na Na serwerze FTP tworzone jest specjalne konto o nazwie anonymous
  drugim, jednak nie definiuje interfejsu u\
  ytkownika. mające minimalny mo\
  liwy dostęp do plików. Konto jest bez hasła
  lub hasłem jest adres poczty elektronicznej
  Interfejs dostępny u\
  ytkownikowi mo\
  e mieć ró\
  ne implementacje:
  - interfejs liniowy
  Przykładowe polecenia: open, close, cd, ls, help, get, put
  FTP określa dwa podstawowe tryby przesyłania plików:
  FTP określa dwa podstawowe tryby przesyłania plików:
  - interfejs okienkowy (najczęściej u\
  ywany)
  - interfejs okienkowy (najczęściej u\
  ywany)
  - tryb tekstowy
  - tryb binarny (do przesyłania np. programów)
  EB II PWr 31 EB II PWr 32
  K O N I E C
  EB II PWr 33