2. ROZÓJ TEORII PODMIOTOWOŚCI
07.03.2010 c& zjazd II
Opracowanie na podstawie: Sztompka P., Socjologia zmian społecznych, str. 175-219 (część III, Roz. 13)
P O D M I O T O W O Ś Ć
P O D M I O T O W O Ś Ć
Podstawowe przyczyny zdarzeń, motor zjawisk i procesów, ukryte sprężyny dynamiki społecznej,
funkcjonowania i przekształcania społeczeństwa.
E T A P Y E W O L U C J I I D E I P O D M I O T O W O Åš C I
Å›ð poza ludzkim i spoÅ‚ecznym Å›wiatem, w postaci siÅ‚ metafizycznych i ponadnaturalnych  dziaÅ‚a z
zewnątrz, kształtuje i kontroluje życie indywidualne i zbiorowe oraz społeczną historię;
Å›ð sekularyzacja - odkrywalna siÅ‚a natury, ale nadal poza czÅ‚owiekiem i spoÅ‚eczeÅ„stwem, determinujÄ…ca
funkcjonowanie i zmianę społeczeństwa;
Å›ð humanizacja  istota ludzka, Wielkie Jednostki (prorocy, bohaterowie, przywódcy, wodzowie, odkrywcy,
wynalazcy, geniusze), wprawiają w ruch społeczeństwo, ich charyzmatyczne zdolności nie pochodzą ze
społeczeństwa lecz są wrodzone;
Å›ð socjalizacja i dehumanizacja  w obrÄ™bie spoÅ‚eczeÅ„stwa czyli samoregulujÄ…cej i samoprzeksztaÅ‚cajÄ…cej
się całości (ujęcie organiczne), przyrodzona moc organizmu społecznego, jego siła życiowa, manifestuje
się w sposób konieczny w życiu społecznym i nieodwracalnej zmianie społecznej;
Å›ð humanizacja i socjalizacja  wybitni ludzie, których zdolnoÅ›ci stanowiÄ… emanacjÄ™ spoÅ‚ecznych a nie
wrodzonych przymiotów, postrzegani jako ucieleśnienie napięć strukturalnych, nastrojów społecznych i
tradycji, przedstawicielska aktywność;
Å›ð role spoÅ‚eczne wprowadzajÄ…ce, a nawet wymuszajÄ…ce zmiany;
Å›ð wszyscy ludzie, wszystkie role spoÅ‚eczne, zmiana jako Å‚Ä…czny rezultat poczynaÅ„ wszystkich jednostek,
ich niezamierzony i ukryty efekt;
Å›ð podmioty zbiorowe lub grupowe, niektóre z nich dziaÅ‚ajÄ… odgórnie poprzez ustanawiane prawa (rzÄ…dy,
zgromadzenia ustawodawcze, korporacje), a niektóre oddolnie (stowarzyszenia, grupy nacisku, ruchy
społeczne).
N O W O C Z E S N E T E O R I E
P O D M I O T O W O Åš C I
Å›ð W a l t e r B u c k l e y
Å›ð A m i t a i E t z i o n i
Å›ð A l a i n T o u r a i n e
Å›ð A n t h o n y G i d d e n s
Å›ð T o m B u r n s
Å›ð M a r g a r e t A r c h e r
W A L T E R B U C K L E Y
Opracował model systemowy, w którym zintegrowane zostały:
Å›ð model systemu strukturalno-funkcjonalnego  z negatywnymi, kompensacyjnymi sprzężeniami;
Å›ð model systemu morfogenetycznego  z pozytywnymi, wzmacniajÄ…cymi sprzężeniami, w którym
struktury są nieustannie budowane i przekształcane.
Model systemowy  zakłada istnienie systemu wchodzących ze sobą w interakcje komponentów z
wewnętrznym z
ródłem napięcia. Całość jest zaangażowana w ciągłą wymianę ze zmieniającym się
środowiskiem zewnętrznym i wewnętrznym, która powoduje, że środowisko wewnętrzne zaczyna być
selektywnie odwzorowywane w strukturze systemu.
Morfogeneza  procesy, które zmierzają do rozwijania lub zmieniania danej formy, struktury lub stanu
systemu.
Buckley zwrócił uwagę na aktywną, konstruktywną stronę funkcjonowania społeczeństwa.
A M I T A I E T Z I O N I
MAKROSTRUKTURY c& ĆWICZENIA
dr Jan Burzyński
Strona
1
2. ROZÓJ TEORII PODMIOTOWOŚCI
07.03.2010 c& zjazd II
Opracowanie na podstawie: Sztompka P., Socjologia zmian społecznych, str. 175-219 (część III, Roz. 13)
Teoria społeczeństwa aktywnego, teoria samokierowania  w jej centrum znajduje się pojęcie
 mobilizacji lub  aktywacji społecznej , uznaje mobilizacyjny zapał w zbiorowościach za główne z
ródło ich
własnych przekształceń, a także przekształceń ich relacji z własnymi jednostkami społecznymi.
Społeczeństwo postrzega Etzioni jako trwały ruch, prowadzący do nieustannego przekształcania się.
y
ródłem tych zmian jest twórcza reaktywność ulokowana w zbiorowościach, grupach i organizacjach.
A L A I N T O U R A I N E
MAKROSTRUKTURY c& ĆWICZENIA
dr Jan Burzyński
Strona
2