Ochrona przed
promieniowaniem
jonizujÄ…cym.
&
Skażenia promieniotwórcze
środowiska
WZROST
ZWI
KSZENIE
ROZWÓJ
ZASTOSOWAC

ZAGROŻENIA
CYWILIZACJI
y
RÓDEA

ZDROWIA LUDZI
PROMIENIOWANIA
Fizyka zdrowia  odrębna gałąz
biofizyki, zajmujÄ…ca siÄ™
zagadnieniami ochrony radiologicznej
Jednostki aktywności
promieniowania jonizujÄ…cego
lð Grey (Gy)  dawka promieniowania
pochłoniętego (1 Gy=J/kg)
dawniej: rad (1 rad = 0,01 Gy)
lð Dawka ekspozycyjna (C/kg)
lð Równoważnik dawki: H=DQN [Sv  sievert],
gdzie:
D  wielkość dawki pochłoniętej
Q  współczynnik jakości (uwzględnia odmienna skuteczność
róznych rodzajów promieniowania)
N  inne czynniki modyfikujące skuteczność
Dawka półletalna (LD 50/30) miara szkodliwości
promieniowania
50% populacji napromieniowanych organizmów ginie w
czasie 30 dni
Maksymalna dopuszczalna dawka
(MDD)
lð Def.:Graniczna moc dawki, którÄ… można
aplikować człowiekowi przez dowolnie długi czas
bez obawy spowodowania uszkodzeń jego tkanek
lð Wielkość dawki a czas dziaÅ‚ania
mniejsza moc dawki  mniejsze uszkodzenie tkanki
(całkowita en. pochłonięta pozostaje ta sama)
lð Dopuszczalna moc dawki dla ogółu ludnoÅ›ci:
2,58*10^-3 C/kg na rok
Promieniowanie jako czynnik
środowiskowy
y
RÓDA
A
y
RÓDA
A
PROMIENIO-
STWORZO
PROMIENIOWA
WANIE TA
A
-NE PRZEZ
-NIA
CZA
OWIE-
-KA
Promieniowanie tła
lð Od zawsze towarzyszy życiu na Ziemi
lð Promieniowanie jonizujÄ…ce pochodzÄ…ce z
przestrzeni pozaziemskiej
lð Promieniowanie emitowane przez naturalne
radioaktywne skażenia biosfery
lð Åšrednia wartość tÅ‚a na półkuli północnej:
100  120 mSv/rok
Promieniowanie cywilizacyjne
lð Stworzone przez czÅ‚owieka  przyczyna dodatkowego
napromieniowania ludzi
lð y
ródła medyczne (głównie promienie Rentgena) stosowane w
diagnostyce medycznej  80-100% tła
lð Opad promieniotwórczy pochodzÄ…cy z wybuchów jÄ…drowych (testy z
broniÄ… jÄ…drowÄ… w latach 1958-1963; katastrofy jÄ…drowe w Czarnobylu
i w okolicach Czelabińska na Uralu)  20-30%
lð Odpady radioaktywne w przemyÅ›le atomowym i energetyce jÄ…drowej
(radziecki program produkcji broni jÄ…drowej uchodzÄ…cy obecnie za
największą katastrofę jądrową w dziejach; wycieki radioaktywne w
trakcie eksploatacji urządzeń jądrowych, wycieki ze składowisk
odpadów)
lð Wzrost obciążeÅ„ cywilizacyjnych ponad wartość tÅ‚a może być
niebezpieczny ze względu na obciążenie genetyczne ludzi
Wykrywanie skażeń
promieniotwórczych
lð Skażenie to powstaje w rezultacie opadania substancji
promieniotwórczych z obłoku wybuchu jądrowego oraz w wyniku
tworzenia się ich na ziemi (wzbudzenie atomów)
lð metoda chemiczna  oparta na zmianie zabarwienia pewnych
substancji chemicznych pod wpływem promieniowania, wykorzystano
tÄ™ cechÄ™ w dozymetrach chemicznych
lð metoda fotograficzna  oparta na zjawisku zaczerniania kliszy
fotograficznej pod wpływem napromieniowania
lð metoda luminescencyjna (scyntylacyjna)  zastosowana w
rentgenoradiometrach, wykorzystuje świecenie określonych substancji
chemicznych pod wpływem promieniowania
lð metoda jonizacyjna  wykorzystano jonizacjÄ™ substancji
napromieniowanych: w radiometrach - do pomiaru stopnia skażenia i
rentgenometrach  m do pomiaru mocy dawki
y
rodło promieniowania
wewnÄ…trz organizmu
lð WewnÄ™trzne skażenie organizmu w zwiÄ…zku ze
stosowaniem otwartych z
ródeł promieniowania
(płyny, gazy, aerozole)
lð Wybiórcze powinowactwo tkankowe substancji w
 narzÄ…dach krytycznych
Izotopy: S  skóra
P  kości
Co  wÄ…troba
I  gruczoł tarczowy
Fe  krwinki czerwone
Maksymalne dopuszczalne
stężenie (MDS)
lð Ustalone przez analogiÄ™ do MDD
lð OkreÅ›la maksymalne dopuszczalne stężenia
radioizotopów w wodzie i powietrzu
lð SÄ… to aktywnoÅ›ci, które rozpadajÄ…c siÄ™ w
narządzie krytycznym, nie obciążą go
dawką większą od dopuszczalnej
Koniec