Uniwersalny układ czasowy
Do czego to służy?
Układ służy do włączania przekaz
nika
(lub innego obciążenia) na określony czas
w zakresie od 4 sekund do 20 godzin.
2197
W zależności od konfiguracji wejść
włączenie przekaz
nika może następo-
wać:
 automatycznie po podaniu na układ na-
pięcia zasilania
 ręcznie po naciśnięciu przycisku ON
 ręcznie po naciśnięciu przycisku TOG-
GLE.
Wyłączenie przekaz
nika następuje po
upływie zadanego czasu, ale może nastą-
pić wcześniej:
 po naciśnięciu przycisku OFF
 po drugim naciśnięciu przycisku TOG- Układ ma trzy wejścia sterujące (nóżki
GLE. 3, 4 i 5), uruchamiane przez zwarcie do ma-
Urządzenie wykonane jest przy użyciu sy przez rezystor 2k&!. Wszystkie wejścia
układu scalonego U6047, przeznaczone- mają wewnętrzne obwody zabezpieczają-
go do pracy w trudnych warunkach, panu- ce. Każde wejście ma wbudowany rezys-
jących w urządzeniach motoryzacyjnych. tor podciągający (100k&!), przez co wejścia jednak połączyć wejście ON (nóżka 3) na
Układ scalony jest zabezpieczony przed te w spoczynku są w stanie wysokim. stałe do masy i przekaz
nik będzie się włą-
uszkodzeniem pod wpływem zakłóceń Nóżki 3 i 4 współpracują ze sobą: we- czał na określony czas po włączeniu zasila-
i przepięć pojawiających się w obwodach jście włączające ON (nóżka 3) rozpoczyna nia. Przy takim połączeniu nie można prze-
zasilania i przewodach sterujących. cykl pracy, czyli włącza przekaz
nik. Jeśli rwać cyklu pracy (uruchamiając przycisk
przekaz
nik ma być wyłączony przed upły- TOGGLE lub OFF). Jeśli przekaz
nik ma Å‚a-
Jak to działa? wem zadanego czasu, należy skorzystać pać po włączeniu zasilania, ale ma być za-
Schemat ideowy układu pokazano na z wejścia OFF (nóżka 4). chowana możliwość ręcznego wyłączenia
rysunku 1. Nóżka 5 jest wejściem przerzutnika przed upływem wyznaczonego czasu, nóż-
r
y
s
u
n
k
u
1
Kluczową rolę pełni układ scalony bistabilnego (TOGGLE): każde kolejne na- kę 3 należy połączyć do masy przez kon-
U6047. Kostka ta zasilana jest przez filtr ciśnięcie zmienia stan wyjścia (przekaz
ni- densator elektrolityczny 22µF.
R3 C1, który chroni układ przed ewentu- ka) na przeciwny. W danej chwili nie powinny być urucha-
alnymi przepięciami, zdarzającymi się Czas działania przekaz
nika wyznaczo- miane obydwa wejścia ON i OFF. Podobnie
w instalacji samochodu. ny jest przez częstotliwość wewnętrzne- nie powinno się wykorzystywać wejść ON,
go oscylatora, czyli wartość ele-
Tabela 1
T
a
b
e
l
a
1
Podstawowe parametry układu: mentów R4, PR1 i C2. Czas ten
P
o
d
s
t
a
w
o
w
e
p
a
r
a
m
e
t
r
y
u
k
Å‚
a
d
u
:
Zakres temperatur pracy: -40...+125°C może być ustawiany w bardzo
Czas C2 R4+PR1 częst. czas
C
z
a
s
C
2
R
4
+
P
R
1
c
z
Ä™
s
t
.
c
z
a
s
Napięcie zasilania (R1=510&!): 6...16V szerokim zakresie. Częstotli-
gen. odkłócania
g
e
n
.
o
d
k
Å‚
ó
c
a
n
i
a
Napięcie stabilizacji wość oscylatora zależy nie tyl-
minut nF k&! Hz ms
(nóżka 7): typ 5,2V (5,0...5,4V) ko od wymienionych elemen-
1229 4700 280 1 6000
Maksymalny prąd tów, ale i od wewnętrznej re-
614 1000 650 2 3000
wyjścia (nóżka 2): 300mA zystancji rozładowującej. Oto
246 1000 260 5 1200
przybliżony wzór pozwalający
154 1000 160 8 750
Kostka może być też zasilana napię- obliczyć czas działania przekaz
-
123 1000 130 10 600
ciem 5V  wtedy rezystor R3 trzeba ze- nika:
61 100 650 20 300
wrzeć, a nóżkÄ™ 7 (wyjÅ›cie wewnÄ™trznego T = 59000 × (R4+PR2) × C2
25 100 260 50 120
stabilizatora) zewrzeć do nóżki 8. Pomocą w doborze elemen-
15 100 160 80 75
Nóżka 2 jest wyjściem do dołączenia tów będzie tabela 1 pokazująca
12 100 130 100 60
przekaz
nika. Jest to wyjście tranzystora jakie czasy osiąga się z typowy-
sekund nF k&! Hz ms
npn z otwartym kolektorem, a dzięki mi wartościami kondensatorów
369 10 600 200 30
wbudowanej między masą i nóżką 2 dio- i rezystorów.
147 10 240 500 12
dzie Zenera (23V) nie trzeba stosować ze- Ze względu na stabilność
92 10 150 800 8
wnętrznej diody do likwidowania prze- cieplną kondensator C2 powi-
74 10 120 1000 6
pięć na cewce przekaz
nika (pojawiają- nien być kondensatorem sta-
37 1 600 2000 3.00
cych się przy jego wyłączaniu). łym, foliowym. Rezystancja
15 1 240 5000 1.20
W module dodatkowo przewidziano R4+PR1 może mieć wartość
9 1 150 8000 .75
tranzystor mocy T1, który może służyć do w zakresie 47k&!...1M&!
6.7 1 110 11000 .55
sterowania obciążeniami. W zależności W normalnych warunkach
5.3 1 85 14000 .43
od prądu kolektora i wzmocnienia tran- pracy po włączeniu zasilania
4.3 1 70 17000 .35
zystora, należy indywidualnie dobrać war- układ jest zewnętrznie zerowany
3.7 1 59 20000 .30
tość rezystancji R2 (R1=10k&!) i przekaz
nik nie działa. Wystarczy
52 ELEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 7/98
Wykaz elementów
W
y
k
a
z
e
l
e
m
e
n
t
ó
w
Rezystory
R
e
z
y
s
t
o
r
y
R3: 510&!
R4: 51k&!
R5-R7: 2k&!
PR1: 100k&!
R1,R2: nie montować
Kondensatory
K
o
n
d
e
n
s
a
t
o
r
y
C1: 47µF/16V
C2: 2,2nF
Półprzewodniki
P
ó
Å‚
p
r
z
e
w
o
d
n
i
k
i
T1; tranzystor NPN np. BC548B
U1: U6047
o
z
o
s
t
a
Å‚
e
Pozostałe
P
K1: przekaz
nik samochodowy 12V (ew.
RM81)
S1,S2,S3 microswitch
Uwaga! Elementy R1, R2, T1 nie wchodzÄ…
U
w
a
g
a
!
w skład zestawu AVT-2???.
Istnieje także bliz
niacza kostka U6046,
która ma identyczne funkcje, tylko stero-
wana jest nie przez zwieranie wejść do
masy, tylko do plusa zasilania (12V przez
rezystory 20k&!)
Montaż i uruchomienie
Montaż układu na płytce pokazanej na
rysunku 2 nikomu nie powinien sprawić
r
y
s
u
n
k
u
2
trudności. Przyciski wejściowe mogą być
dowolne. Układ nie wymaga żadnego
uruchamiania, należy tylko dobrać odpo-
Rys. 1. Schemat ideowy
R
y
s
.
1
.
S
c
h
e
m
a
t
i
d
e
o
w
y
wiedni czas działania przekaz
nika. Z war-
tościami elementów pokazanymi na
OFF jednocześnie z wejściem TOGGLE schemacie uzyskuje się czasy od około
(nie ma to zresztą sensu). 6 do 20 sekund. Aby uzyskać inny czas
Rys. 2. Schemat montażowy
R
y
s
.
2
.
S
c
h
e
m
a
t
m
o
n
t
a
ż
o
w
y
Wszystkie wejścia sterujące działania, należy zmienić kondensator C2.
współpracują ze wspólnym obwodem W zestawie AVT-2197 występuje typo-
odkłócania, który między innymi zapo- wy przekaz
nik samochodowy (taki jak
biega skutkom drgań styków sterują- w modelu). Na płytce przewidziano otwo-
cych. Ubocznym efektem obecności ry także pod popularny przekaz
nik RM81.
P
i
o
t
r
G
ó
r
e
c
k
i
tego obwodu są pewne opóz
nienia, Piotr Górecki
Z
b
i
g
n
i
e
w
O
r
Å‚
o
w
s
k
i
które dają o sobie znać zwłaszcza przy Zbigniew Orłowski
długich czasach działania. W tabeli
1 w ostatniej kolumnie podano te cza-
sy opóz
nienia. Przy długich czasach
Komplet podzespołów z płytką jest
K
o
m
p
l
e
t
p
o
d
z
e
s
p
o
Å‚
ó
w
z
p
Å‚
y
t
k
Ä…
j
e
s
t
działania nie należy się dziwić, że do
dostępny w sieci handlowej AVT jako
d
o
s
t
Ä™
p
n
y
w
s
i
e
c
i
h
a
n
d
l
o
w
e
j
A
V
T
j
a
k
o
uruchomienia układu wymagane jest
 kit szkolny AVT-2197.

k
i
t
s
z
k
o
l
n
y

A
V
T
2
1
9
7
.
dłuższe naciśnięcie przycisku.
woduję włączenie alarmu na czas okreś-
Sygnalizator brań (c.d. ze str. 51)
lony przez C5 i R3, lub do czasu ponow-
Sygnalizator można umieścić w typo- nalizatora można połączyć równolegle kil- nego zwarcia styku kontraktrona przez
wej obudowie KM-26. Aby uchronić układ ka kontraktronów. Czułość sygnalizatora magnes (jeśli w tym czasie nie zdążył się
przed deszczem należy wykonać do obu- możemy bardzo łatwo wyregulować rozładować C5 lub gdy jest on nie monto-
dowy uszczelkę np. z dętki lub uszczelnić przez odpowiednie ustawieniem kontrak- wany). Czas włączenia alarmu oraz częs-
obudowę silikonem. O baterie nie trzeba trona do magnesu (lub odwrotnie). totliwość sygnału, każdy może przystoso-
się martwić, ponieważ obudowa KM-26 Po umieszczeniu sygnalizatora w do- wać do własnych potrzeb poprzez zmia-
zawiera osobny pojemnik i łatwo ją póz
- godnym miejscu (oczywiście nad jezio- nę kilku elementów opisanych wyżej.
niej wymienić. Do obudowy, we własnym rem lub rzeką), należy zaczepić kawałek Jak każda rzecz ma nie tylko zalety ale
zakresie można także przygotować spe- magnesu na żyłce np. za pomocą agrafki i wady, przez co po zawieszeniu magne-
cjalny uchwyt wbijany w ziemię. O miejs- wędkarskiej. Magnes w stanie połowów su na żyłce trzeba zawiesić także na niej
cu umieszczenia czujnika w obudowie powinien znajdować się w przeznaczo- przeciwwagę.
każdy powinien zdecydować samodziel- nym na niego miejscu w obudowie. Pod- Życzę udanych nocnych połowów!
M
a
r
c
i
n
W
i
Ä…
z
a
n
i
a
nie. Dla zwiększenia funkcjonalności syg- niesienie tego magnesu przez żyłkę, spo- Marcin Wiązania
ELEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 7/98 53