Klocki elektroniczne
Klocki elektroniczne
Klocki elektroniczne
Klocki elektroniczne
Klocki elektroniczne
Artykuł przedstawia sposób, w jaki
z modułów opisanych w części 7
Układ czasowy
 Systemu projektowania
modułowego można zestawić
działające praktyczne urządzenie.
Opisany układ czasowy jest
wyposażony w bębnowy przełącznik
cyfrowy do nastawiania zadanego
czasu i opcjonalny przekaz
nikowy
układ wyjściowy, umożliwiający
automatyczne sterowanie urządzeń
zewnętrznych.
przerzutnik Schmitta - cz. 1
Dane techniczne Schemat blokowy
licznik dzielÄ…cy - cz. 7
- 4-cyfrowy 7-segmentowy wyświetlacz
W schemacie blokowym (rys.
przerzutnik bistabilny (zatrzask) - cz. 3
elektroluminescencyjny,
1) układu odliczania czasu znalazły się
przerzutnik monostabilny (układ czaso-
- maksymalny czas 99 minut i 59 se-
następujące moduły, których dokładne
wy brzęczyka) - cz. 2
kund,
opisy zostały zamieszczone w poda-
sterownik tranzystorowy (brzęczyka
- dokładność 0,5 sekundy,
nych obok częściach:
i przekaz
nika) - cz. 1
- przekaz
nik włączany na czas odlicza-
generator impulsów zegarowych stero- licznik CMOS 4029B - cz. 6
nia,
wany sieciÄ… - cz. 7 dekoder-sterownik CMOS 4511B - cz. 7
- sygnalizacja brzęczykiem przez dwie
ostanie sekundy nastawionego czasu,
- czas nastawia się czterema przełącz-
nikami bębnowymi,
- przyciski startu i kasowania,
- zasilanie z sieci (napięciem 6 do
10V przez transformator).
Założenia konstrukcyjne
Istnieje ogromna liczba typów ukła-
dów scalonych nadających się do zlicza-
nia i wyświetlania. Wyświetlacz ciekłok-
rystaliczny pobiera bardzo mały prąd, co
go predystynuje do urządzeń zasilanych
z baterii. Ponieważ jednak projektowa-
ny licznik ma być sterowany z sieci, wy-
brano tańszy i prostszy 7-segmentowy
wyświetlacz elektroluminescencyjny. Do
dekodowania stanu licznika i sterowa-
nia takim wyświetlaczem doskonale na-
daje się układ CMOS 4511B, dobrze
współpracujący z układem CMOS
4029B, tym bardziej że jego stan po-
czątkowy daje się programować. De-
koder-sterownik 4511B został opisa-
ny w części 7, a licznik 4029B w
części 6 serii. W opisywanym ukła-
dzie wykorzystano także system
wejść programujących, czyli  JAM ,
do kasowania licznika do innych sta-
Rys. 1. Schemat blokowy układu odliczającego czas. Przekaz
nik jest opcjonalny.
nów niż 0 lub 9.
25
ELEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 7/96
Klocki elektroniczne
Klocki elektroniczne
Klocki elektroniczne
Klocki elektroniczne
Klocki elektroniczne
Rys. 3. Rozmieszczenie wyprowa-
dzeń scalonego licznika 4029B.
łówek sinusoidy, i przed doprowadze-
niem do wejścia licznika (IC2) musi zo-
stać przetworzony w falę prostokątną.
Do tej konwersji służy przerzutnik
Schmitta ze wzmacniacza operacyjnego
IC1. (Przerzutniki Schmitta zostały omó-
wione w części 1.)
Fala prostokątna z wyjścia 6 IC1
przechodzi do wejścia 1 IC2, licznika
dzielÄ…cego typu CMOS 4518B. W takim
połączeniu, jak to omówiono w części
7 (rys. 7.8), układ ten dzieli przez 100,
przekształcając falę prostokątną 100Hz
w ciąg impulsów zegarowych 1Hz. Im-
pulsy te są następnie, jak widać na rys.
4, przesyłane do wejścia zegarowego
15 IC4, 4029B. Jest to nastawialny licz-
nik BCD (dziesiętny kodowany dwójko-
wo) do zliczania i odliczania. Roz-
mieszczenie jego wyprowadzeń jest po-
kazane na rys. 3.
Licznik 4029B może zostać zaprogra-
mowany do odliczania (liczenia wstecz)
przez połączenie końcówki 10 z 0V.
Wtedy stopień jednostek sekund musi
dostarczać impulsu przeniesienia, gdy
jego stan zmienia siÄ™ z zera na dzie-
więć. Impuls ten jest kierowany do we-
jścia zegarowego IC6.
Wszystkie cztery liczniki są połączo-
ne szeregowo w podobny sposób
i sygnał przeniesienia z jednego jest
sygnałem zegarowym dla następnego.
Sygnały przeniesienia są potrzebne tak-
że do dwóch innych celów:
1. do zatrzymania i skasowania układu
oraz i pobudzenia sygnału brzęczyka,
gdy wszystkie liczniki osiÄ…gnÄ… stan zero,
2. do przerzucenia stanu IC6 (licznika
dziesiątek sekund) z zera na pięć za-
miast z zera na dziewięć.
Bramka diodowa
Rys. 2. Schemat zasilacza, generatora impulsów zegarowych i układu sterujące-
Dla uproszczenia na schemacie blo-
go.
kowym na rys. 1 końcowe wyjście prze-
niesienia jest połączone z wejściem ka-
sującym modułu sterującego. Zatrzyma
7-segmentowy wyświetlacz elektrolumi- wych i układ sterujący.
to zliczanie, gdy licznik dziesiÄ…tek minut
nescencyjny - cz. 7
Sygnał zegarowy
przerzuci się z zera na dziewięć. Rów-
Schemat blokowy jest podstawÄ…
schematu ideowego, który został po- Amplituda sygnału 100Hz z prostow- nocześnie jednak licznik jeszcze przed
dzielony na dwa rysunki - pierwszym nika REC1 zostaje zmniejszona za po- wyłączeniem opcjonalnego przekaz
nika
z nich jest rysunek 2, pzedstawiający mocą dzielnika napięcia R1-R2. Sygnał zliczy jedną dodatkową sekundę. Sygnał
zasilacz, generator impulsów zegaro- ten składa się z jednobiegunowych po- ten powinien zostać wysłany w momen-
26 ELEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 7/96
µ
µ
Klocki elektroniczne
Klocki elektroniczne
Klocki elektroniczne
Klocki elektroniczne
Klocki elektroniczne
&!
µ
&!
&!
&!
µ
Rys. 4. Schemat czterech stopni liczenia i wyświetlania.
cie osiągnięcia przez licznik stanu 0000, (D2...D6). Jeżeli stan jednego z liczni- korzystany jako sygnał stop i kasowa-
a nie o sekundę póz
niej. Zrealizowano ków nie jest zerowy, stan jego wyjścia nia.
to za pomocą diodowej bramki AND, któ- przeniesienia jest wysoki (logiczna 1),
Programowanie
ra wysyła sygnał gdy stan wszystkich a zatem wyjście bramki także jest
czterech liczników osiąga zero. Dla za- w stanie wysokim. Jeżeli wszystkie licz- Doprowadzenie dodatniego napięcia
oszczędzenia układu scalonego posłu- niki są w stanie zerowym, to stan wy- do wejścia ustawiającego 1 wywołuje
żono się diodową bramką AND jścia bramki staje się niski, i zostaje wy- przerzucenie licznika do dowolnie wy-
27
ELEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 7/96
Klocki elektroniczne
Klocki elektroniczne
Klocki elektroniczne
Klocki elektroniczne
Klocki elektroniczne
branego stanu. Wyboru tego stanu do- liczników stany przełączników bębno- nych, należy zwiększyć oporność rezys-
konuje się przez ustawienie odpowied- wych. torów szeregowych segmentów z 680W
niej liczby 4-bitowej na wejściach obcią- do 820W, czy nawet do 1,2kW, albo za-
Moduł sterujący
żenia równoległego JAM. Przy liczeniu stosować transformator 6V.
w dół w trybie dziesiętnym licznik bez W module sterującym wykorzystano Jeżeli konstruuje się zasilacz sa-
trudu liczy np. 2, 1, 0, 9, 8 itd. Jednakże cztery bramki NOR zawarte w układzie memu, trzeba dostosować się do wy-
licznik IC6 według schematu na rys. scalonym IC3. Odliczanie rozpoczyna mogów bezpieczeństwa i użyć dwu-
4 musi liczyć 2, 1, 0, 5, 4 itd., gdy na się za naciśnięciem przycisku S2. Wy- biegunowego wyłącznika, neonówki
przykład układ powinien odliczać od jście 4 (linia X) przerzutnika (zatrzasku) i bezpiecznika, zgodnie ze schema-
32m 01s do 32m 00s i do 31m 59s. utworzonego z bramek IC3a i IC3b tem w części wydzielonej linią przery-
Osiąga się to dodatnim napięciem na przez czas odliczania pozostaje w sta- waną na rys. 2.
końcówkach 4 i 13 podczas impulsu ka- nie wysokim. Natomiast wyjście 3 (linia Trzeba pamiętać, że gdy użyje się
sującego na wejściu 1. Y) jest w stanie wysokim przed i po transformatora 12V, napięcie zasilające
Powstaje więc problem, gdy wyłączni- tym czasie. Przerzutnik ten steruje także za diodą D1 może wzrosnąć nawet do
kiem bębnowym zostanie wybrana inna przez rezystor R10 tranzystorem npn 16V, niszcząc układy scalone i konden-
cyfra niż 5, ustawiona przez równoległe TR1, który może zostać użyty do włą- sator C1. Prostą, choć prymitywną, me-
obciążenie. Zatem w czasie zliczania czania opcjonalnego przekaz
nika na todą obniżenia tego napięcia jest doda-
przełączniki bębnowe (zasilane przez li- czas odliczania. Przerzutnik jest kaso- nie jeszcze czterech dodatkowych diod
nię Y) muszą zostać odłączone, wany do stanu początkowego doprowa- 1N4001 w szereg z diodą D1. Zmniej-
a końcówki 4 i 13 utrzymywane w sta- dzeniem wejścia 2 do stanu niskiego. szą one napięcie o około 2,8V. Diody te
nie wysokim (przez linię X) za pośrednic- Odbywa się to albo przez naciśnięcie należy włączyć pomiędzy prostownik
twem rezystora R26 i diody D10 i D11. przycisku STOP/RESET S3 albo auto- REC1 a diodÄ™ D1. Rezystor R1 powi-
Moduł sterujący licznika utrzymuje li- matycznie za pośrednictwem diody D6, nien pozostać połączony z anodą D1.
nię X w stanie wysokim w czasie odli- wraz z dojściem licznika do stanu 00
Montaż
czania, a linię Y w stanie wysokim przed 00, jak już opisano.
i po odliczaniu. Kondensator C7 zapo- Przerzutnik monostabilny, złożony Szczegółowy rysunek płytki drukowa-
biega zbyt szybkiemu narastaniu napię- z IC3c i IC3d, służy do wzbudzania nej można znalez
ć na rys. 5. Układ od-
cia dochodzącego przez R26, co mogło- brzęczyka sterowanego tranzystorem liczający jest przeznaczony do domowe-
by na początku odliczania przerzucić TR2 na przeciąg około dwóch sekund, go użytku, więc ma znaczenie jego wy-
stan licznika dziesiątek sekund gdy linia Y zmienia stan z niskiego na gląd zewnętrzny.
w stan 5. wysoki. Sygnalizuje to zakończenie odli- Montaż należy zacząć od wlutowania
Kondensator C9 zapewnia utrzy- czania. Czas brzmienia brzęczyka moż- dwurzędowych podstawek, zworek
manie liczby nastawionej przełączni- na w razie potrzeby przedłużyć zwięk- z drutu i najmniejszych elementów.
kami bębnowymi na wejściach pro- szając oporność R11 do maksimum Jak zawsze trzeba przy tym sprawdzać
gramujących (JAM) do czasu, gdy 1MW, co przedłuża czas sygnalizacji do polaryzację diod i kondensatorów elek-
stan logiczny wejść kasujących spad- około 20 sekund. trolitycznych, aby wmontować je we
nie do zera. właściwym kierunku. Wyprowadzenia
Dekoder i wyświetlacz
Podsumowanie prostownika mostkowego sÄ… odpowied-
Jako dekodery-sterowniki wyświetla- nio oznaczone.
Przed i po odliczaniu:
X = niski, Y = wysoki, wejścia obcią- czy elektroluminescencyjnych zostały
A
ączenie wyświetlaczy
żenia równoległego wymuszają skopio- zastosowane układy scalone CMOS
wanie w licznikach stanów przełączni- 4511B, które opisano w części 7 serii W płycie czołowej obudowy montuje
(rys. 7.9). W układzie odmierzania cza- się dwie pary wyświetlaczy. W płytce
ków bębnowych.
su użyto czterech wyświetlaczy 7-seg- drukowanej przewidziano jednak pod-
Podczas zliczania:
X = wysoki, Y = niski, licznik dzie- mentowych, tworzących dwa dwucyfro- stawki, w które można je wstawić na
we wyświetlacze, dla minut i dla sekund. czas testowania. Wyświetlacze umiesz-
siÄ…tek sekund (IC6) przygotowany do
czone w obudowie łączy się z płytką za
przerzutu do stanu 5 po otrzymaniu im-
Zasilacz
pośrednictwem kolorowych przewodów,
pulsu na wejściu 1.
Ze względu na bezpieczeństwo za- albo przewodów taśmowych z zacisko-
Sygnał wyjściowy przeniesienia
z IC6 za pomocą C8, R25 i R24 zosta- stosowano w układzie gotowy transfor- wymi wtykami Speedbloc, które pozwa-
mator sieciowy z zespolonym wtykiem. lają uniknąć żmudnego lutowania wszys-
je zredukowany do krótkiego impulsu.
Warto zwrócić tu uwagę na fakt, że tkich przewodów. Wtyki te wciska się do
Taki sposób otrzymywania impulsów za
pomocą szeregowego kondensatora zo- w handlu większość tego rodzaju zasi- podstawek wyświetlaczy w płytce dru-
laczy dostarcza napięcia stałego, a sa- kowanej, tworząc wygodne i estetyczne
stał opisany w części 2 (sprzężenie
zmiennoprądowe). Dioda D14 zapobie- me transformatory w obudowie spotyka połączenie. Wydaje się jednak, że nie
ga skasowaniu pozostałych trzech liczni- się rzadziej. ma w handlu odpowiednich złączy od
Można także samemu wykonać odpo- strony wyświetlaczy, i poszczególne
ków przez ten impuls.
wiedni zasilacz, a mały transformatorek przewody kabla taśmowego trzeba bę-
Nastawianie czasu
umieścić albo w obudowie licznika albo dzie indywidualnie lutować do standar-
w oddzielnej. Mocy transformatora po- dowej podstawki dwurzędowej.
Do nastawiania odliczanego czasu
winna wynosić 6VA, a napięcie wejścio- Nie jest to łatwe zadanie, chociaż dla
służą bębnowe przełączniki obrotowe.
we 230V i wyjściowe 9V. Dostarczy on
Gdy układ nie odlicza czasu, linia Y jest ułatwienia operacji lutowania można po-
wystarczajÄ…cego prÄ…du, gdy dwa jego
w stanie wysokim i zasila przełączniki służyć się małymi uniwersalnymi płytka-
uzwojenia wyjściowe połączy się równo- mi drukowanymi. Można użyć 20-prze-
przez diodę D9. Na skutek tego wejścia
programujące 1 (preset enable) wszys- legle. wodowego kabla taśmowego, ale trzeba
W razie użycia w celu obniżenia po- dołożyć starania, aby nie pomylić prze-
tkich liczników są w stanie wysokim.
boru prądu wyświetlaczy wysokowydaj- wodów. Wszystkie przewody kabla taś-
Dzięki temu można więc skopiować do
28 ELEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 7/96
Klocki elektroniczne
Klocki elektroniczne
Klocki elektroniczne
Klocki elektroniczne
Klocki elektroniczne
mowego Speedbloc sÄ… szare, a nie ko-
lorowe.
Jeżeli wydaje się to skomplikowane
i kosztowne, to zamiast użycia podsta-
wek można przylutować przewody bez-
pośrednio do płytki. Trzeba jednak wte-
dy zastosować wielokolorowe przewody,
pozwalające rozróżniać połączenia.
Przełączniki
Przełączniki bębnowe do nastawiania
czasu zliczania należy okablować zgod-
nie z rysunkami, pamiętając aby prze-
łącznik jednostek sekund znalazł się po
prawej stronie patrzÄ…c od frontu. Suwaki
Å‚Ä…czy siÄ™ razem z jednym punktem na
płytce drukowanej. Szybkim sposobem
ich połączenia jest przesunięcie odizolo-
wanego drutu przez otwory w oczkach
wyprowadzeń i przylutowaniu w jednej
operacji. Następnie jednym przewodem
w izolacji wszystkie suwaki Å‚Ä…czy siÄ™
z płytką drukowaną.
Styki przełączników należy następnie
połączyć z płytką drukowaną różnoko-
lorowymi przewodami dla uniknięcia po-
myłek.
Przekaz
nik
Zastosowanie przekaz
nika w ukła-
dzie odliczania czasu jest opcjonalne,
a jego typ zależy od sterowanego urzą-
dzenia. W układzie znajduje się sterow-
nik przekaz
nika 12V, sam przekaz
nik nie
został jednak umieszczony w prototy-
pie.
Jeżeli przekaz
nik ma włączać urzą-
dzenie zasilane z sieci energetycznej,
należy spełnić szereg wymogów bezpie-
czeństwa. Jest nieodzowne, aby prze-
kaz
nik został niezawodnie umocowany
do obudowy, i aby jego okablowanie
NIGDY nie weszło w kontakt z innymi
częściami układu. Zestyki przekaz
nika
i przewody z nimi zwiÄ…zane muszÄ…
być dostosowane do natężenia przełą-
czanego prądu. Przewód sieciowy musi
być zabezpieczony w otworze wejścio-
wym obudowy odpowiednim blokujÄ…cym
przepustem lub zgiętką.
Okablowanie sieciowe NIE może
być wykonywane przez osobę niedo-
świadczoną. W razie wątpliwości trze-
ba zasięgnąć porady wykwalifikowa-
nego elektryka.
Rys. 5. Rozmieszczenie elementów na płytce drukowanej układu.
Sprawdzanie
Układy scalone należy wstawić
warto najpierw sprawdzić układ za po- jak już wcześniej wyjaśniono, napięcie
w podstawki we właściwym ukierunko- mocą zasilacza stabilizowanego napię- zmienne 12V jest za wysokie.
waniu, chroniąc je jak zwykle przed elek- cia stałego 9 lub 12V, 100mA. Układ bę- Jeżeli do wejścia zasilania napięciem
trycznością statyczną. Trzeba dotknąć
dzie liczył tylko przy zasilaniu napięciem zmiennym zostanie doprowadzone na-
metalowego uziemionego obiektu przed
zmiennym, ale większość wstępnych pięcie stałe (o dowolnej polaryzacji), to
operowaniem nimi. Na czas testowania
testów można bezpieczniej wykonać niektóre segmenty wyświetlaczy powin-
należy wstawić wyświetlacze bezpo- przy pomocy zasilacza napięcia stałego ny zacząć świecić. W wyniku naciśnię-
średnio w podstawki w płytce druko- z ograniczeniem prądu do 100mA. cia przycisku S3 (kasowanie) wyświetla-
wane.
Trzeba też pamiętać, że do sprawdzania cze powinny wyświetlić liczby nastawio-
Tak jak wszystkie projekty tej serii
można użyć napięcia stałego 12V, ale ne przełącznikami bębnowymi. Zmienio-
29
ELEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 7/96
Klocki elektroniczne
Klocki elektroniczne
Klocki elektroniczne
Klocki elektroniczne
Klocki elektroniczne
na pozycja przełączników powinna zo-
stać skopiowana na wyświetlacze. Zli-
czanie nie jest na razie możliwe, ponie-
waż do tego jest potrzebne napięcie
zmienne.
Gdy wszystko jest w porządku, moż-
na przyłączyć napięcie zmienne 6 do
9V. Jeżeli układ zasilany napięciem sta-
łym zachowywał się właściwie, to i przy
zasilaniu napięciem zmiennym powinno
być podobnie, a po naciśnięciu przycis-
ku S2 (start) powinno zacząć się odlicza-
nie. W przeciwnym razie trzeba spraw-
dzić oscyloskopem obecność fali prosto-
kątnej 100Hz na wyjściu IC1.
Odszukiwanie błędów
Najczęstszym problemem bywa nie-
działanie jednego lub kilku segmentów.
Przyczyną jest zwykle błąd w połącze-
niach lub zwarcie.
Świecenie segmentów w niezrozu-
miałym układzie, nie tworzącym żadnych
cyfr, jest prawdopodobnie spowodowa-
ne mylnymi połączeniami. Trzeba
sprawdzić, czy złącza wyświetlaczy nie
są wciśnięte na odwrót.
Jeżeli wyświetlacz świeci, ale nie wy-
świetla poprawnie cyfr, przyczyną może
być przesunięcie wtyku od strony płytki
o jedną pozycję. Jeżeli to nie pomaga,
to prawdopodobnie zostały pomylone
przewody.
Jeżeli w wyniku obracania przełącz-
ników bębnowych otrzymuje się osobli-
we wyniki, to trzeba starannie sprawdzić
ich połączenia. Szczególnie ważne jest
Rys. 6. Połączenia płytki drukowanej z podzespołami umocowanymi do obudo-
ustalenie wyprowadzenia suwaka.
wy, nie uwidocznione na rys. 5.
W razie wątpliwości, należy odłączyć
WYKAZ ELEMENTÓW
Rezystory
TR1, TR2: BC184L npn płytka drukowana
R1, R4, R5, R7, R26: 10kW
IC1: 741, wzmacniacz operacyjny 2 osłony boczne przełączników
bębnowych
R2, R3: 47kW
IC2: 4518B, podwójny licznik BCD
zasilacz sieciowy napięcia
R6, R8, R9, R11, R24: 100kW
IC3: 4001B, poczwórna,
zmiennego 9V (zob. tekst)
dwuwejściowa bramka NOR
R10, R12: 4,7kW
z przewodem wyjściowym
IC4, IC6, IC8, IC10: 4029B,
R13...R16, R27...R29, R37...R40,
z wtykiem
nastawny 4-bitowy licznik w przód
R48...R51: 220kW
przekaz
nik 12V (opcjonalny, zob.
i wstecz
R17...R23, R30...R36, R41...R47,
tekst)
IC5, IC7, IC9, IC11: 4511B,
R52...R58: 680W
plastykowa obudowa z nachylonÄ…
dekoder-sterownik BCD do
R25: 2,2W
płytą czołową 194mm x 120mm
7-segmentowego wyświetlacza
Kondensatory
x 60mm (max. wysokość)
elektroluminescencyjnego
C1: 1000µF/16V, stojÄ…cy
2 złącza Speedbloc (opcjonalne,
X1...X4: dwa podwójne 7-
C2...C5, C8: 100nF, ceramiczny
zob. tekst)
segmentowe wyświetlacze
dyskowy
elektroluminescencyjne filtr czerwony do wyświetlaczy
C6: 22µF/16V, stojÄ…cy
Różne 8-stykowa podstawka dwurzędowa
C7: 4,7µF/16V, stojÄ…cy
S1: jednoobwodowy wyłącznik 14-stykowa podstawka dwurzędowa
C9: 2,2µF/16V, leżący
miniaturowy
9 16-stykowych podstawek
Półprzewodniki
S2, S3: przycisk zwierny dwurzędowych
D1: 1N41001, prostownicza
S4...S7: bębnowy przełącznik BCD 4 24-stykowe podstawki
D2...D14: 1N4148, sygnałowa
(zob. tekst) dwurzędowe (zob. tekst)
REC1: W005, lub podobny,
WD1: brzęczyk 12V 18-przewodowy kabel taśmowy
prostownik mostkowy
przewody montażowe
30 ELEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 7/96
Klocki elektroniczne
Klocki elektroniczne
Klocki elektroniczne
Klocki elektroniczne
Klocki elektroniczne
jeden z przełączników i sprawdzić go gólnych układów scalonych wykazuje Czerwony filtr na wszystkie wyświet-
multimetrem na niskoomowym zakresie, oporność jednego czy dwóch omów. Im lacze znacznie poprawia ich czytelność,
pamiętając że działa on w systemie bliżej zwarcia, tym oporność ta będzie można go przykleić od środka do płyty
dwójkowym. Oznacza to, że gdy prze- mniejsza. czołowej. Każdy wyświetlacz można na-
łącznik jest nastawiony na 0, to suwak W razie niepowodzenia trzeba po- stępnie starannie przykleić do filtru, pa-
nie powinien być zwarty z żadnym ze służyć się wskazówkami odszukiwania miętając aby wszystkie zostały ukierun-
styków. Gdy jest nastawiony na 1, to su- błędów w części 1 serii i opisami po- kowane we właściwą stronę.
wak powinien być zwarty ze stykiem szczególnych modułów układu. Na koniec pozostaje przykręcenie
pierwszym, gdy na 2, ze stykiem drugim, płyty czołowej do obudowy, przy czym
Obudowa
gdy na 4, ze stykiem trzecim, a gdy na nie należy zapominać o starannym uło-
8, ze stykiem czwartym. Płytka drukowana została zaprojekto- żeniu przewodów. Trzeba się też upew-
Przy pomocy multimetru można wy- wana do obudowy o pochyłej płycie nić, czy wyprowadzenia przełączników
szukiwać inne jeszcze błędy. Na przy- czołowej, w której nie ma wiele miejsca, bębnowych nie zwierają się z elemen-
kład na zakresie 12V lub wyższym moż- więc istotne jest staranne rozmieszcze- tami na płytce drukowanej.
na sprawdzać, czy napięcie zasilające nie na niej podzespołów. Trzeba zwłasz-
Część 8
dochodzi do każdego z układów scalo- cza sprawdzić, czy podzespoły na płycie
nych. czołowej nie kolidują z płytką drukowa- Przykładowym projektem, związanym
W razie stwierdzenia zwarcia, wywo- ną. Konieczne może się okazać dopaso- z częścią 8  Systemu projektowania
łującego zanik napięcia zasilającego, wanie niektórych typów przełączników modułowego , będzie wyświetlacz regu-
należy wyjąć wszystkie układy scalone bębnowych. Płytka drukowana musi zo- latora głośności z alarmem.
oraz wyświetlacze i zlokalizować zwar- stać umocowana na samym dnie obudo-
Max Horsey
cie za pomocÄ… multimetru na zakresie wy.
Projekt płytki drukowanej
niskoomowym. Miernik przyłączany po- Rozmieszczenie elementów w obu-
Alex Simm
między końcówkami zasilania poszcze- dowie pokazuje rys. 6.
Cd. ze str. 24 zwrotu pieniędzy lub przysłaniem zamó- Metoda dość dobra, gdyby nie zmaga-
wionych materiałów. Oczywiście nie nia z punktami usługowymi ksero i gdyby
Natomiast Ryszard Piotrowicz z Brzeska pi- otrzymałem ani jednego, ani drugiego. nie te szare punkty - ale i tak fakt, że
sze: Uwaga, naciągacz może podawać umieściliście taki wzór zasługuje na duże
Nie wiem, w imieniu ilu tysięcy wiernych w ogłoszeniu inne nazwisko, adres jakie- brawa. Dodam, że nie posiadam kompu-
Czytelników EdW pragnę podziękować p. goś wuja czy szwagra, dlatego najlepiej tera i nie mam dostępu do żadnego PC-
Piotrowi Góreckiemu za serię  Easytrax . nie kupować niczego za pośrednictwem ta.
To naprawdę rarytas. Do tej pory nikt tak poczty w S. Bardzo dziękujemy Ci, Tomku, za prak-
dokładnie i tak dostępnie nie prowadził P.S. Nazwisko i adres tylko do wiadomości tyczne uwagi. W następnych rysunkach
tego zagadnienia. (...) Redakcji. Nie chcę skompromitować się płyt czołowych publikowanych w EdW
Dziękujemy za wyrazy uznania! Jednak w swoim środowisku jako  naiwniak . będziemy unikać odcieni szarości. Jak in-
cykl  Easytrax niedługo się skończy. Ma- Jest to pierwszy tak gorzki list w naszej formowaliśmy, nabywcy zestawów AVT
my więc do Was pytanie: jeśli chcielibyś- Poczcie. Tym razem nie podajemy  na- będą otrzymywać wydruki komputerowe
cie w podobny sposób poznać inny miarów na naciągacza. Jak zapewne rysunku płyty czołowej, wykonane na pa-
 elektroniczny program, napiszcie jaki to zauważyliście, podstawową dewizą EdW pierze samoprzylepnym.
miałby być program. Najlepiej byłoby, jest uczciwość. Stąd choćby rubryka Erra- Ale przecież Elektronika dla Wszystkich to
gdyby podobie jak w przypadku Easytra- re humanum est. Jesteśmy przekonani, że nasze wspólne pismo, więc zwracamy się
xa, w ofercie freeware owej lub sharewa- współpracująca z Redakcją firma hand- do Was wszystkich z apelem: jeśli macie
re owej dostępna była jakaś sensowna lowa AVT prezentuje nieporównanie wy- jakieś praktyczne doświadczenia w tym
wersja demonstracyjna, lub lepiej użytko- ższy poziom usług. Nie jesteśmy jednak zakresie, podzielcie się nimi z Czytelnikami
wa. Napiszcie koniecznie na ten temat. w stanie sprawdzić rzetelności ofert z rub- EdW. Wartościowe listy możemy zapre-
My wstępnie zastanawiamy się, czy nie ryki Giełda. zentować w płatnym dziale Forum Czytel-
powinien to być program PSPICE, służący Jeśli jednak padniecie ofiarą naciąga- ników, albo też zaprezentować i nagro-
do komputerowej symulacji układów cza, reklamującego się w naszej Giełdzie dzić co celniejsze pomysły w rubryce
analogowych (i nie tylko). - piszcie natychmiast do Redakcji. Poczta. Napiszcie więc, jak sobie radzicie
z płytami czołowymi.
Andrzej, nasz stały Czytelnik przysłał list za- Tomasz pyta jeszcze o naszą opinię na te-
czynający się od słów: Ważne zagadnienie poruszył Tomasz Ko- mat lutownic gazowych. Lutownice takie
Chcę ostrzec Czytelników  EdW przed bisz z Nowej Rudy: (...) jak wydrukować są naprawdę nowoczesnymi narzędziami
zakupem czegokolwiek u niejakiego M. K. ładną i estetyczną płytę czołową. W opi- i dobrze sprawują się w warunkach polo-
zamieszkałego w S., który, jak wynika sie regulatora temperatury podaliście na- wych, gdzie nie ma prądu. Natomiast do
z moich przykrych doświadczeń, jest po- stępujący sposób. Wydrukowany był wzór normalnej pracy w pracowni zdecydo-
spolitym cwaniaczkiem-naciągaczem. płyty czołowej (błędem było umieszcze- wanie lepsze są lutownice elektryczne,
Za cenę prawie 400.000 zł przysyła 5 kar- nie częściowo szarego tła - kserokopiarki zwłaszcza te wyższej klasy ze stabilizacją
tek kiepskiej jakości kserokopii z hiszpańs- bardzo brzydko odbijają odcienie szaroś- temperatury.
kiego czasopisma - zresztÄ… tylko luz
no te- ci). Wzór ten należało przenieść przy po- Jednak temat lutownic gazowych jest na
matycznie związanych z oferowanymi mocy kserokopiarki na folię samoprzylep- tyle ciekawy, że zachęcamy każdego,
w ogłoszeniu materiałami. Wstyd się przy- ną (punkty usługowe ksero nie chcą od- kto finansowo może sobie pozwolić na
znać, ale sam padłem ofiarą tego nacią- bijać na innych materiałach niż papier taki wydatek, do wzbogacenia swojego
gacza. Natychmiast odesłałem nie mają- kserograficzny). Następnie po przykleje- zestawu narzędzi o lutownicę gazową.
ce żadnej wartości kartki z żądaniem niu folii całość polakierować.
31
ELEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 7/96