Katarzyna Szafranowska
Mapologia
nauka efektywnego notowania
� Copywright SYNERGIA 2008 2
UWAGA: Nie masz praw do przedruku lub
odsprzedaży tego ekursu!
Nie możesz także dawać, sprzedawać ani
udostępniać treści tutaj zawartych.
Niniejsza publikacja, ani żadna jej część nie może być kopiowana,
reprodukowana, powielana, ani odczytywana w środkach publicznego
przekazu bez pisemnej zgody wydawcy. Zabrania się jej publicznego
udostępniania w Internecie, oraz odsprzedaży.
� Copyright by SYNERGIA
2008
Tytuł: Mapologia - nauka efektywnego notowania
Autor: Katarzyna Szafranowska
Wydanie I
Projekt okładki: Patryk Wichert
Wydawnictwo Internetowe Synea
Vision Consulting
Wilkszyńska 13
ul. 54-079 Wrocław
Wszelkie prawa zastrzeżone.
� Copywright SYNERGIA 2008 3
Spis treści
Poznaj 3 proste kroki do stworzenia mapy myśli ..............................5
Krok 1. Stwórz centrum ................................................................................7
Krok 2. Dodaj odgałęzienia ...........................................................................8
Krok 3. Dodaj tekst i rysunki .......................................................................10
Jak stworzyć rozbudowaną mapę myśli ...........................................12
Poznaj klucze do swojego umysłu ..................................................................15
Czym są słowa-klucze ................................................................................15
Ćwiczenie ..............................................................................................16
Jakie są korzyści zapisywania słów kluczy ........................................................18
Ćwiczenie ..............................................................................................19
Uruchom potęgę prawej półkuli teraz .............................................23
Dlaczego warto dodawać rysunki do map ........................................................24
Jak stworzyć proste rysunki ........................................................................26
Właściwie co i gdzie na mapie mam rysować ....................................................27
Ćwiczenie ..............................................................................................28
Jak przeskoczyć 10 najczęstszych blokad .........................................31
1# Co gdy nie udaje mi się zapisywać jednego słowa-klucza na lini ..........................31
2# Co gdy nie wiem, które słowo zapisać na głównym odgałęzieniu .........................33
3# Co gdy mam już mało miejsca dookoła centrum ...........................................34
4# Co gdy nie wiem jakie materiały do pisania będą najlepsze ...............................34
5# Co gdy mapy nie są takie jakbym chciał i ciągle popełniam błędy ........................35
6# Co gdy obracam kartką i muszę pisać do góry nogami .....................................36
7# Co gdy nie wiem jak tworzyć połączenia między liniami ...................................37
8# Co gdy nie umiem rysować .....................................................................39
9# Co gdy nie wiem jak bardzo szczegółowe informacje umieszczać na mapie ...........40
10# A co gdy ja już to wszystko wiem ............................................................40
Wyciśnij z książek maksymalnie dużo .............................................41
Jak tworzyć efektywne notatki z książek ..........................................................41
Krok 1. Ustal cel czytania i notowania ............................................................42
Krok 2. Przejrzyj wstępnie tekst ...................................................................43
Krok 3. Czytaj z komfortem .........................................................................45
5 kluczy do mapowania dynamicznego ............................................47
Klucz 1. Zacznij od małych kroków ................................................................48
Klucz 2. Ustal cel .....................................................................................49
Klucz 3. Naszkicuj główne odgałęzienia ..........................................................49
Klucz 4. Podejmij wyzwanie ........................................................................50
Klucz 5. Trening czyni mistrza ....................................................................50
� Copywright SYNERGIA 2008 4
"Poznaj 3 proste kroki do stworzenia mapy myśli"
Zastanawiasz się, dlaczego napisałam "3 proste kroki do stworzenia map myśli" zamiast
"3 zasady tworzenia map myśli"? To nie przypadek.
Pomyśl sam. Jak coś, co ma służyć do rozwijania kreatywności, pobudzania
nieskończonych zasobów ciekawości i rozwijania potencjału Twojego mózgu, może być
ograniczone zasadami? Przecież zasady same przez się nakładają ograniczenie,
jakiekolwiek by one nie były.
Już słyszę jak mówisz: "Zasady są po to, aby je łamać"! Masz rację, w tym wypadku tak jest
lepiej. Dlatego ja nie będę mówić o zasadach, lecz o krokach, które prowadzą do stworzenia
mapy pobudzającej Twoją kreatywność i potencjał.
26 zasad sformułowanych przez Tonego Buzana powoduje u początkującego adepta map
spore zmieszanie. Reguły dotyczące formy i techniki są obszerne, a ich wprowadzenie
od razu jest praktycznie niemożliwe.
Jeśli nie jesteś przyzwyczajony do stosowania kolorów w notatkach, a masz ich stosować
kilka, do tego wprowadzać rysunki, różne typy linii, strzałki, chmurki itd to z pewnością
złapiesz się za głowę i powiesz:" Chwileczkę, zwolnijmy trochę..."
Gdy pokazywałam na zajęciach mapę z zasadami tworzenia map myśli, każdy robił wielkie
oczy. "To wszystko mam zastosować? Przecież dopiero zaczynam!" - takie myśli przebiegały
przez głowę. Zresztą sam zobacz jak to wygląda. Poniżej znajdziesz mapę z zasadami
Tonego Buzana.
� Copywright SYNERGIA 2008 5
Tak naprawdę, aby zacząć potrzebujesz tylko trzech kroków. Tylko tyle jest potrzebne
do zrobienia Twojej pierwszej mapy myśli. Jakie to kroki? Oto one:
1. Stwórz centrum
1. Dodaj odgałęzienia
2. Dodaj tekst i rysunki
Proste, prawda? Zatem do dzieła.
� Copywright SYNERGIA 2008 6
Jak stworzyć prostą Mapę Myśli?
Przygotuj kartkę i coś do pisania. Najlepiej nadają się czyste kartki formatu A4 i kolorowe
długopisy. Jeśli jednak masz pod ręką kartkę w kratkę i zwykły długopis to na początek
wystarczy. Kartkę połóż w układzie poziomym i zaczynamy!
Krok 1. Stwórz centrum
Każdą mapę zaczynasz od środka. Środkowy punkt bardzo przyciąga uwagę, szczególnie,
jeśli litery w centrum będą większe. W środku kartki umieszczasz zawsze temat/główną
idee/ tytuł w zależności od notatki. W centrum drukowanymi literami daj swoje imię.
Całość zamknij kształtem: kołem, chmurką, prostokątem lub innym, który przyjdzie
Ci na myśl. U mnie to wygląda tak:
Gratulacje, pierwszy krok za Tobą! Szybko i prosto posuwamy się do celu.
Będzie to wyjątkowa mapa. Szczegóły zdradzę w kroku 3.
� Copywright SYNERGIA 2008 7
Krok 2. Dodaj odgałęzienia
Główne odgałęzienia to te, które odchodzą bezpośrednio od centrum. Są one
zazwyczaj pogrubione i na nich znajdują się główne zagadnienia tematu z centrum.
Na głównych odgałęzieniach są kategorie według, których będzie rozpatrywany temat
z centrum (dobrą analogią są foldery w Windowsie).
Gdy informacje na mapie będą miały być uporządkowane np. w przypadku notatki z książki
czy wykładu, to zacznij tworzyć odgałęzienia od pozycji godziny 1. Nałóż na centrum
(w wyobraz
ni) tarczę zegara i w miejscu godziny 1. dodaj pierwsze odgałęzienie. Dalej
posuwaj się zgodnie ze wskazówkami zegara, aż do godziny 12.
W przypadku map twórczych możesz to całkiem pominąć, lecz jeśli chcesz błyskawicznie
orientować się w swojej mapie z książki lub wykładu, to takie rozwiązanie jest jak
najbardziej korzystne.
Odgałęzienia wyginaj pod kątem, tak abyś mógł przeczytać tekst bez konieczności
obracania kartką. Wiele osób na początku rysuje "słoneczko", coś takiego jak to:
Spójrz teraz jak można to zrobić lepiej. To przykład poprawnie wygiętych odgałęzień:
� Copywright SYNERGIA 2008 8
Ok teraz, gdy już wiesz jak rysować odgałęzienia wróć do swojej mapy. Od centrum
ze swoim imieniem wyprowadz
10 głównych odgałęzień. Każda może być innym kolorem,
jeśli chcesz lub tym samym. Po wszystkim Twoja mapa powinna wyglądać mniej więcej tak:
Gotowe? Świetnie. Pora na krok 3 i ostatni czyli...
� Copywright SYNERGIA 2008 9
Krok 3. Dodaj tekst i rysunki.
Na odgałęzieniach wpisz teraz drukowanymi literami 10 swoich zasobów,
czyli mocnych stron, zalet, pozytywnych cech, wiedzę oraz umiejętności, które posiadasz.
Kolejność nie ma tu znacznienia. Wypisuj wszystko, co przychodzi Ci do głowy, po jednej
cesze na jednej linii. Jeśli zabraknie odgłęzień możesz dorysować kolejne w dostępnym
miejscu odchodzącym od centrum. W ten sposób stworzysz swoją pierwszą mapę
 MINI MAP
SKARBÓW.
Najlepiej dla czytelności mapy, jeśli litery są drukowane, lecz jeśli się spieszysz notując
np. podczas wykładu czy spotkania, możesz używać liter pisanych, aby notować szybciej.
Gotowe? Masz dziesięć zasobów? Wspaniale! Moja mapa skarbów wygląda tak:
Jeśli nie znalazłeś 10 zasobów lub chcesz mieć ich jeszcze więcej, skorzystaj z ćwiczenia
w bonusowym raporcie "7 MapoTrików Rozwojowych", który otrzymasz po kursie.
Gdy masz już centrum, odgałęzienia i słowa kluczowe umieszczone na nich, możesz dodać
rysunki w miejscach, gdzie nasuwają Ci się skojarzenia. Proste piktogramy doskonale
sprawdzają się na początek. Pamiętaj, że to Ty masz wiedzieć, co jest tam narysowane.
� Copywright SYNERGIA 2008 10
Nikt nie będzie tego oceniał ani sprawdzał. Robisz to tylko dla siebie (dla własnych
skojarzeń i wzmacniania śladów pamięciowych)! Dodaj teraz proste rysunki i GOTOWE!
Twoja pierwsza mapa myśli jest skończona. Moje wielkie gratulacje! To Twój pierwszy
i najważniejszy krok na drodze do wykorzystania całego mózgu do tego, czego chcesz.
� Copywright SYNERGIA 2008 11
Jak stworzyć rozbudowaną Mapę Myśli?
To, co narysowałeś wczoraj to prosta mapa myśli. Jest ona pomocna w wielu wypadkach,
a szczególnie w twórczych zastosowaniach, gdy potrzebujesz szybko zgromadzić pomysły.
Przydaje się też jako prosty organizer do zarządzania czasem w ciągu dnia lub jako lista
zakupów. Prostota tej mapy pozwala na szybkie i skuteczne notowanie.
Nie zawsze jednak to wystarcza. Gdy masz do czynienia z książką, wykładem
lub prezentacją wiedza zostaje przedstawiona na kilku poziomach, które łączą się ze sobą.
Najczęściej jest jakaś teza lub problem, jedne informacje wynikają z drugich i prowadzą
do rozwiązania. Co wtedy?
Spokojnie. Mapa myśli poradzi sobie nawet z najbardziej skomplikowanymi informacjami
i szybko pokaże Ci całą strukturę od ogółu do szczegółu. Wszystko zgodnie z pracą Twojego
mózgu.
Twój mózg nieustannie tworzy skojarzenia między informacjami. Robi to na dwa różne
sposoby. Jeden z nich to rozkwit skojarzeń (tzw BrainBloom"! wg Vandy North).
Proces ten polega na tym, że skojarzenia są generowane od centralnej idei/myśli.
Skojarzenia odchodzą we wszystkich kierunkach, tak jak płatki kwiatu i odgałęzienia
w Twojej prostej mapie myśli.
Drugi sposób to przepływ skojarzeń (BrainFlow). W tym przypadku skojarzenia zaczynają
się od jednej myśli/informacji i prowadzą do następnej, a te z kolei do następnej
i tak w nieskończoność. W ten sposób tworzy się tzw strumień świadomości.
Tworzenie rozbudowanej mapy myśli to połączenie rozkwitu i przepływu skojarzeń.
Główne odgałęzienia odchodzą od centrum na zasadzie rozkwitu, a potem pojedyncze
skojarzenia tworzą ciąg łączących się ze sobą informacji na zasadzie przepływu
(jedna informacja wynika z drugiej). Sprawdz
to! W praktyce to bardzo proste!
Jeśli chcesz stworzyć rozbudowaną mapę skarbów, to najpierw zastanów się jak możesz
pogrupować swoje zasoby. W jakie większe kategorie możesz je połączyć?
Wypisz teraz 3-4 kategorie.
1. ..................................................
� Copywright SYNERGIA 2008 12
2. ..................................................
3. ..................................................
4. ..................................................
Na przykład ja pogrupowałam swoje zasoby na: wiedzę, umiejętności, przekonania i cechy
osobowości.
Teraz umieść na nowej mapie centrum ze swoim imieniem w środku, zamknij je kształtem
i wyprowadz
nowe 3-4 odgałęzienia od centrum wyginając je pod kątem. Na odgałęzieniach
wpisz drukowanymi literami nad liniami nazwy kategorii zasobów. To twój rozkwit
skojarzeń.
Teraz zastanów się, jakie Twoje zasoby mieszczą się w tych kategoriach. Np. wiedza  jaką
wiedzą dysponujesz? Może być to wiedza zawodowa (związana z Twoją pracą), dotycząca
Twojego hobby, wiedza ogólna itd.
Od gałęzi "wiedza" odprowadz
wtedy 3 odgałęzienia poboczne: zawodowa, hobby, ogólna.
Każde z tych odgałęzień uzupełnij o kolejne dotyczące wiedzy zawodowej, hobby, ogólnej.
Będzie to wyglądało mniej więcej tak:
� Copywright SYNERGIA 2008 13
To samo zrób z dalszymi odgałęzieniami. W ten sposób łączysz dwa rodzaje pracy mózgu.
Rozkwit (główne odgałęzienia) plus przepływ (uzupełnianie o szczegóły mniejszych gałęzi,
tzn. Wiedza -> zawodowa -> np. rodzaje komunikacji).
Taka struktura jest charakterystyczna dla rozbudowanych map myśli. Im coś jest bliżej
centrum tym jest większą i bardziej pojemną kategorią, a im dalej od centrum, tym bardziej
szczegółowe informacje się pojawiają. Patrząc na mapę od razu wiesz, co jest najważniejsze,
a co jest szczegółową informacją.
Tworzeniem rozbudowanych map myśli jeszcze będziemy się zajmować w kolejnych
częściach, teraz dokończ rozbudowaną mapę zasobów.
Gdy skończysz, zauważysz o ile więcej własnych zasobów jesteś w stanie teraz wypisać.
Gdy dodasz odpowiednie kategorie np. wiedza, pobudzasz skojarzenia dotyczące własnej
wiedzy. Pomysły same przychodzą do głowy.
Jeśli chcesz mieć jeszcze większą świadomość tego, jakimi zasobami dysponujesz,
koniecznie przeczytaj bonusowy raport "Rozwojowe Triki".
� Copywright SYNERGIA 2008 14
Poznaj klucze do Twojego umysłu
Czy zastanawiałeś się kiedyś w jaki sposób myślisz?
Obrazami? Słowami? A
ańcuchami skojarzeń? A może wszystkim po trochę?
Jedno jest pewne. Nie myślisz pełnymi zadaniami, nie mówiąć już o akapitach.
Jednak w ten sposób większość osób notuje i dziwi się niską efektywnością.
Mózg nie kieruje się gramatyka ani stylistyką. Ma swoje własne ścieżki. Jedno skojarzenie
pobudza kolejne, słowa przechodzą w obrazy, a te w odczucia, znowu w słowa i tak w
nieskończoność. Tradycyjne notatki nie uwzględniają naturalnego sposobu działania
mózgu. Myślenie sobie, a notatka sobie.
Założę się, że znasz taką sytuację: podczas zastanawiania się nad gramatyką tego co
chciałeś zanotować uciekła Ci kolejna myśl lub idea. To częste doświadczenie zniknie gdy
już na dobre przesiądziesz się do Porsche notowania, czyli Mapologii.
Jak pewnie zauważyłeś mapy myśli różnią się od notatek tradycyjnych nie tylko kolorami,
wykorzystaniem przestrzeni i dodaniem rysunków. Sposób zapisywania informacji jest
także zupełnie inny.
Czym są słowa-klucze?
Zamiast pełnych zdań czy akapitów na odgałęzieniach pojawiają się pojedyncze słowa.
Najczęściej jest to jedno słowo, choć czasem zdarza się wyrażenie dwu lub trzywyrazowe.
Są to słowa, które niosą najwięcej treści, budują obrazy i stymulują skojarzenia.
To tak zwane słowa-klucze.
Badania nad tekstami pisanymi wykazały, że tylko 4-11% słów zawiera w sobie
informacje kluczowe dla pełnego zrozumienia tekstu. Możesz pominąć średnio 95% słów, a
i tak Twoje zrozumienie pozostanie na wysokim poziomie.
Tworząc mapę myśli zapisujesz tylko te słowa, które mają znaczenie dla zrozumienia i
zapamiętania. Resztę, czyli pozostałe struktury stylistyczno  gramatyczne, pomijasz.
Pozwala to oszczędzić od 50 do 90% czasu podczas samego notowania oraz
� Copywright SYNERGIA 2008 15
min. 90% czasu podczas póz
niejszego czytania mapy (np. podczas powtórki do egzaminu
czy prezentacji).
Podczas robienia notatek tradycyjnych także wyszukujesz słowa-klucze. Przypomnij sobie,
ile razy podczas nauki czytałeś notatkę i podkreślałeś to, co najważniejsze? Ja zawsze tak
robiłam. Zamiast od razu zapisywać tylko kluczowe informacje, przepisywałam całe akapity
na żywca z książki, potem podkreślałam słowa-klucze i w końcu uczyłam się tylko ich.
Teraz możesz z czystym sercem zacząć zapisywać tylko to, co jest najważniejsze i dzięki
temu oszczędzić czas i energię.
Ćwiczenie.
Przeczytaj tekst na kolejnej stronie i wypisz lub zaznacz słowa-klucze.
"Tomasz Edison, znany wynalazca i naukowiec, urodził się 11 lutego
1847 roku. W czasach, gdy żył elektryczność była jedynie mrzonką. Po
jego śmierci w 1931 całe miasta były oświetlone i zaopatrzone w prąd.
Edison opatentował ponad 1000 wynalazków. Jego najsłynnniejszym
odkryciem była żarówka. Udoskonalał także wynalazki innych, w tym
telefon. Poza żarówką wynalazł gramofon i kinetoskop, urządzenie do
oglądania ruchomych filmów. Największy wynalazek powstał między
1883 i 1884 rokiem, kiedy to przedstawił światu pierwszy
zintegrowany system produkcji i dystrybucji elektrycznego
ogrzewania i oświetlenia. Edison nieustannie oddawał się swojej
pasji, pracując nawet 20 godzin na dobę. Często mówił: "Geniusz to 1
procent inspiracji i 99 procent potu".
Policz teraz liczbę zakreślonych/wypisanych słów kluczowych. Prawdopodobnie będzie ich
od 6 do 30.
Zauważyłam, że ludzie mają tendencję do zapisywania zbyt wielu słów kluczowych i
zachowywania się tak jakby zaraz mieli zostać poddani szczegółowym testom, zamiast po
� Copywright SYNERGIA 2008 16
prostu wypisać to, co jest najważniejsze dla nich.
Liczba słów kluczowych zależy od różnych czynników, w tym:
jak dobrze znasz zawarte informacje,
jaki poziom szczegółowości jest Ci potrzebny,
jaki jest Twój cel
jaki jest poziom Twojego zainteresowania
jakie masz zaufanie do swojej pamięci :)
Inne słowa wypiszesz, tworząc biografię Tomasza Edisona, a inne gdy chcesz poznać jego
wynalazki. To całkiem jasne, prawda? Cel determinuje ilość i jakość słów kluczowych.
Jednocześnie zupełnie inne będzie odszukiwanie słów kluczowych z tekstu oraz notowanie
ich z wykładu.
Do tekstu możesz wielokrotnie wracać i poświęcić większą ilość czasu na podjęcie decyzji,
co jest najważniejsze z perspektywy Twojego celu. Na początku przygody z mapami myśli
polecam notowanie z książek/artykułów jako doskonały trening przekładania większych
fragmentów na słowa kluczowe.
Notowanie ze spotkań czy wykładów wymaga trochę większej wprawy, gdyż w trakcie
słuchania jednocześnie decydujesz, co zapisać i przekładasz większe fragmenty wypowiedzi
na słowa kluczowe.
Ma to jednak swoje dobre strony. Aby analizować czyjąś prezentację wystarczająco szybko,
aby wyciągnąć najlepsze słowa kluczowe i wrzucić je na mapę musisz być bardzo
skoncentrowany i aktywny. (Przy okazji to niesamowity trening myślenia). Jednoczesne
słuchanie, analizowanie i podejmowanie decyzji, w gdzie na mapie zapisać konkretne słowa
kluczowe doskonalą Twoje umiejętności analityczne i syntetyczne. Proces ten angażuje obie
półkule mózgowe i zwiększa Twoją inteligencję.
� Copywright SYNERGIA 2008 17
Jakie są korzyści zapisywania słów kluczy?
Główną korzyścią zapisywania słów kluczowych jest oszczędność czasu i przestrzeni.
Z jednej strony koncentrujesz swoją energię na wyciągnięciu tylko tego, co najważniejsze
(skracasz czas notowania). Z drugiej strony zapisując słowa kluczowe możesz zmieścić
notatkę z książki lub spotkania na jednej kartce A4 lub A3. Póz
niej jedno spojrzenie na
kartkę wystarcza na przypomnienie sobie całych stron i rozdziałów lub godzin
wykładów/szkoleń. To jest czysta ekonomia i same zyski :)
Kolejną korzyścią korzystania ze słów kluczowych jest lepsze zrozumienie i
zapamiętanie. Aby zapisać fragment w postaci słowa kluczowego musisz skoncentrować
się na tej informacji. Koncentracja jest kluczem do pamięci i wszelkich procesów
umysłowych. Jeśli koncentrujesz się na informacji to automatycznie lepiej ją rozumiesz i
łatwiej przywołać ją z pamięci.
Słowa kluczowe pobudzają też kreatywność i uruchamiają naturalny przepływ
skojarzeń. Długie, skończone zdania ograniczają możliwość naturalnej rozbudowy
skojarzeń. Słowa kluczowe otwierają i pobudzają do kontynuacji rozpoczętej myśli. Poza
tym podczas notowania mapami nie musisz jednocześnie edytować notatki pod względem
stylistyczno-gramatycznym. Mmożesz skoncentrować się jednynie na tworzeniu pomysłów
i planowaniu.
Podsumowując wyszukiwanie/tworzenie słów kluczowych pozwala na:
skrócenie czasu nauki o 90%
koncentrację na tym, co najważniejsze
wykorzystanie naturalnej pracy mózgu
łatwiejsze zapamiętanie uczonego materiału
pobudzenie kreatywności i ciekawości
� Copywright SYNERGIA 2008 18
Ćwiczenie.
Przeczytaj poniższy tekst i umieść na mapie myśli słowa kluczowe.
Podpowiedz
: zadając sobie pytania (np. "co jest najważniejsze?") w czasie czytania, łatwiej
wyłapiesz słowa kluczowe.
ANTYCYPACJA
Kiedyś rozlałam kawę na ciekawą książkę, którą właśnie czytałam. Spora część tekstu
zrobiła się całkowicie zamazana i nieczytelna. "Co ja teraz zrobię?" - myślałam ze
smutkiem. Książka tak bardzo mnie pochłonęła, że postanowiłam czytać mimo plam i
braków. I wiesz co? Moje zrozumienie było na takim samym poziomie, jak gdyby tekst
był kompletny. Jak to możliwe?
Wszystko dzięki genialności mózgu. A szczególnie antycypacji. To niezwykła zdolność
mózgu do przewidywania, domyślania się i uzupełniania brakujących fragmentów
informacji drogą skojarzenia.
Pomaga ona swobodnie funkcjonować w życiu codziennym, na przykład otwierać drzwi,
łapać piłkę czy wyciągać rękę na przywitanie.
Odgrywa ona dużą rolę podczas czytania. Podczas lektury antycypacja przyspiesza
i ułatwia percepcję oraz zrozumienie poszczególnych słów oraz całego tekstu. Badania
dowodzą, że dorosły czytelnik rozpoznaje całe słowa po ich długości
i charakterystycznym wyglądzie ogólnym.
Podczas czytania wiele czynności wykonujesz poza udziałem świadomości w bardzo
krótkim czasie. Jednocześnie poruszasz oczami, przetwarzasz informacje wzrokowe,
postrzegasz kształty wyrazów i liter oraz porównujesz je z wcześniejszymi wzorami.
Wszystko to zachodzi w ciągu 200-300 milisekund.
Kiedy zaczynasz czytać po raz pierwszy dany tekst, na początku antycypacja pozwala Ci
uchwycić ogólny sens. Mniej więcej po połowie tekstu wychwytujesz główne przesłanie
całości i możesz skoncentrować się na relacjach przyczynowo-skutkowych między
informacjami oraz przewidywać dalszy rozwój wypadków.
� Copywright SYNERGIA 2008 19
Badania Marte Otten na Uniwersytecie w Amsterdamie wykazały, że antycypacja
pozwala nie tylko wyciągać wnioski o znaczeniu całego tekstu, lecz także używać tej
wiedzy do przewidywania rozwoju wypadków czy nawet następnego słowa w zdaniu.
Uczestnicy eksperymentu bez problemu wskazywali brakujące słowa w krótkich
historyjkach typu:
"Moja babcia i dziadek są bardzo religijni. W sypialni nad ich łóżkiem wisi (...)"
"Anna znalazła spokojne miejsce do nauki w parku. Usiadła na ławce i wyjęła z torby
(...)"
Antycypację ułatwia także redundancja, czyli nadmiar informacji w tekście. Aby odbiór
tekstu odbywał się bez błędów i z dużym komfortem tekst zawiera zazwyczaj więcej
informacji niż jest potrzebne do jego zrozumienia. Najlepiej jeśli redundancja sięga
70-75%, wtedy tekst dobrze się czyta i o wiele łatwiej rozumie i zapamiętuje.
Redundancja i antycypacja pozwalają na swobodne zrozumienie tekstu mówionego i
czytanego mimo brakujących elementów, nie ma więc możliwości, abyś znając słowa
kluczowe nie zrozumiał czy nie odtworzył potrzebnych informacji.
Przeczytałeś? To wez
czystą kartkę i działamy. Przykładowe kroki mapowania słów
kluczowych z powyższego fragmentu mogą wyglądać następująco:
Krok 1. Stwórz centrum i umieść w nim temat (ANTYCYPACJA).
Krok 2. Narysuj pierwsze odgałęzienie.
Co na nim umieścisz? Nasuwa się automatycznie pytanie: "Co to jest antycypacja?".
Zamień to na słowo-klucz. Na przykład DEFINICJA. Uzupełnij teraz to odgałęzienie o
szczegóły.
Krok 3. Dodaj kolejne odgałęzienie.
Kolejne pytanie również wskakuje od razu do głowy. "Gdzie można ją zastosować?" Znowu
zamień to na słowo-klucz. Odpowiedzi na pytanie umieść jako dwa osobne mniejsze
odgałęzienia i następnie je rozwiń.
Krok 4. Dodaj następne odgałęzienie.
� Copywright SYNERGIA 2008 20
"Jakie badania robiono na ten temat?" Umieść słowo-klucz na lini i rozwiń odgałęzienie na
temat badań.
Krok 5. Dodaj ostatnie odgałęzienie.
"Czym jest redundancja?" Umieść słowo-klucz na linii i rozwiń odgałęzienie na temat
redundancji.
Gotowe? Fantastycznie. Mam nadzieję, że bawiłeś się tak dobrze jak ja podczas rysowania
mapy. Moja mapa na temat antycypacji wygląda tak (nie zwracaj zupełnie uwagi na inne
elemnty mapologii, które poznasz póz
niej):
Jeśli nie udało Ci się zapisać wszystkich informacji za pomocą pojedynczych słów-kluczy,
bądz
spokojny, to tylko kwestia praktyki. Dla porównania poniżej przedstawiam jedną z
moich pierwszych map, na której pojawiają się nie tylko podwójne słowa kluczowe, lecz
także całe zdania. To jest ok na początku. Może nie być łatwo zmienić kilkunastoletni
nawyk w ciągu kilku dni.
� Copywright SYNERGIA 2008 21
� Copywright SYNERGIA 2008 22
Uruchom potęgę prawej półkuli teraz!
Kiedyś w przerwie szkolenia wracam do sali, a tam tłum ludzi kłębi się nad moją ławką.
Nie widzę co robią, lecz słyszę tylko zachwycone głosy: "ach, jakie ładne!", "są cudowne!",
"nigdy takich nie widziałam!".
Zdziwiona myślę sobie - "Co oni tam robią? Czyżby oglądali jakieś zdjęcia z wakacji, czy co?
Tylko czemu nad moją ławką, dziwne?" Podchodzę i mówię  "A co Wy tu robicie?" I wtedy
wszyscy spłoszeni patrzą po sobie i przebąkują: "Bo my tylko...", "One leżały i my
przypadkiem...", "Są zachwycające naprawdę!". "Ale co??? Co jest zachwycające?" - pytam,
bo dalej nie bardzo rozumiem, o co chodzi.
"Jak to co? Twoje mapy ze szkolenia!" - odpowiada ktoś zdziwiony  "To najlepsze mapy,
jakie widziałem w życiu". "To prawda  dodaje młoda dziewczyna  są wyśmienite. Sama
robię mapy, ale Twoje są nieporównywalne". "Dziękuję bardzo  odpowiadam - a możesz
pokazać swoje? Zobaczymy, o co chodzi." Wkrótce całe ławki pokrywają się mapami
różnych ludzi, a my stoimy jak przed wystawą. Faktycznie moje mapy od razu przyciągają
wzrok.
"Zobaczcie teraz, czym różnią się nasze mapy?" - mówię  "Wszystkie są kolorowe, dobrze
rozplanowane w przestrzeni, mają konkretne centrum i dobrze wygięte odgałęzienia.
To co je wyróżnia spośród innych? Ja widzę jedną różnicę"
Nastała cisza, a po chwili wszyscy wykrzyknęli chórem: "RYSUNKI!!!" Pokiwałam głową.
To było to. Nikt poza mną nie dodał rysunków do mapy i dlatego moje wydawały się
ładniejsze i bardziej atrakcyjne niż pozostałe.
"To teraz już wiesz, co masz zrobić, aby Twoje mapy były również tak zachwycające
jak moje. Po prostu dodaj rysunki"  powiedziałam- "tylko tyle jest potrzebne, abyś lepiej
i na dłużej zapamiętywał informacje, jednocześnie ciesząc się z tego jak mapa wygląda".
I jeśli Tobie podobnie jak moim uczestnikom szkolenia ciśnie się na usta:
"Ale ja nie umiem rys..." to wycisz ten wewnętrzny głos i czytaj dalej.
� Copywright SYNERGIA 2008 23
Dlaczego warto dodawać rysunki do map?
Kiedy wspominam o rysowaniu, większości ludzi włos jeży się na głowie. "Rysować? Ja?
Czy to konieczne?" I w głowie mają wtedy obraz siebie z pędzlami i paletą farb.
Tak naprawdę chodzi o coś innego...
Uwierz mi nawet najprostsze rysunki wystarczą, aby podnieść efektywność mapy,
poprawić pamięć i rozbudzić kreatywność. Dlaczego? Dobre pytanie.
Powód 1. Rysując używasz prawej półkuli, co pobudza wyobraz
nię, poprawia
zrozumienie i rozwija kreatywność.
Prawa półkula Twojego mózgu ma możliwości, o jakich Ci się nawet nie śniło. Odpowiada
ona za Twoją motywację, emocje i działanie. Przetwarza informacje z "kosmicznym"
tempem 1011 (dobrze widzisz 10 do 11 potęgi) bitów informacji na sekundę. Błyskawicznie
pojmuje całokształt zagadnienia, z którym pracujesz i wprowadza informacje do pamięci.
Z każdym razem, gdy uruchamiasz prawą półkulę zwiększasz swoją kreatywność,
rozbudzasz wyobraz
nię i myślenie całościowe. Aby coś zrozumieć musisz to sobie
wyobrazić. Dlatego nie jest łatwo zrozumieć np. matematykę, gdyż aby sobie wyobrazić
zagadnienia matematyczne, potrzeba dużej wprawy. Im więcej rysunków i obrazów masz
dostępnych w bazie danych prawej półkuli, tym łatwiej zrozumieć i zapamiętać informacje.
Dodając rysunki i słowa - klucze, które zapisujesz na mapie (a które są przetwarzane
lepopółkulowo) sprawiasz, że cały mózg pracuje nad Twoim celem.
Udowodniono, że wielcy geniusze mieli doskonałą synchronizację między lewą i prawą
półkulą. Dodając rysunki do mapy uruchamiasz proces synchronizacji i Twój mózg pracuje
jak umysły geniuszy.
Powód 2. "Obraz jest więcej wart niż 1000 słów". Obrazki na mapie
podnoszą jej atrakcyjność i efektywność, dzięki czemu automatycznie lepiej
i bardziej trwale ją zapamiętujesz.
Obraz jest pojemnościowo większym nośnikiem informacji niż słowo. Aby opisać słowami
� Copywright SYNERGIA 2008 24
nawet prosty obraz potrzeba wiele czasu. Zobaczenie obrazu ułatwia zrozumienie
i zwiększa zapamiętanie. Jeśli obraz dodatkowo budzi w Tobie emocje pamiętasz
go jeszcze lepiej. Przekonaj się sam.
Nawet gdybym bardzo dokładnie opisała plażę i powiedziała Ci: "Wyobraz
sobie, że jesteś
na tropikalnej wyspie. Stoisz na drobniutkim, ciepłym i miękkim piasku. Tuż przed Tobą
pochyla się jasny pień palmy. Zaraz nad nim z prawej strony pochyla się inne drzewo
porośnięte delikatnymi igłami. Woda w morzu jest czyta i błękitna. Niemalże widać biały
piasek z dna, a w oddali rozpościera się widok na porośniętą dżunglą drugą wyspę.
Niebo jest przejrzyste, tylko kilka białych chmur przesłania delikatną mgiełką czysty
błękit."
To i tak nie zapamiętasz tyle, co gdy zobaczysz obraz jak poniżej:
� Copywright SYNERGIA 2008 25
Mapa, która w swoim centrum i na całym obszarze ma rysunki, będzie lepsza i bardziej
efektywna. Obrazy automatycznie przyciągają uwagę i zapadają w pamięć. Taka mapa jest
ciekawsza i budzi więcej pozytywnych skojarzeń.
Jak stworzyć proste rysunki?
Dla pewności powtórzę jeszcze raz: rysunki, które dodajesz do mapy mają być
proste. Najważniejsze, abyś to Ty wiedział, co oznacza dany rysunek. Z czasem,
nie wiadomo dlaczego Twoje rysunki będą mimowolnie ewoluowały i staną się bardziej
złożone. Zacznij jednak od tego, co możesz już teraz narysować.
Jak narysować proste rysunki? Tak jak wszystko, co robisz: krok po kroku.
Poniżej pokazuje kilka przykładów tworzenia prostych rysunków:
� Copywright SYNERGIA 2008 26
Właściwie co i gdzie na mapie mam rysować?
Na początku rysujesz obraz skojarzenie do słowa kluczowego. Rysunki najlepiej umieść
w centrum i na głównych odgałęzieniach. W miarę możliwości i potrzeb dodawaj rysunki
na odgałęzieniach pobocznych.
Po krótkim treningu będziesz mógł część słów-kluczy całkiem zastąpić obrazami-kluczami.
Pod koniec tej części zobaczysz przykład mojej mapy z samymi obrazami-kluczami.
Gdy studiujesz i rozwijasz się w jednej lub kilku dziedzinach pewne słowa-klucze pojawiają
sie nagminnie. Oto MapoTrik, który pozwoli Ci jeszcze bardziej przyspieszyć i usprawnić
notowanie mapami:
Stwórz listę najczęściej powtarzających się słów
kluczowych w dziedzinie, którą się zajmujesz i
narysuj do nich symbole/rysunki. Potem będziesz
mógł ich używać bez zastanawiania się "jak to
narysować?".
Moje przykłady przedstawiam poniżej.
� Copywright SYNERGIA 2008 27
Ćwiczenie:
Najpierw przeczytaj tekst i stwórz mapę myśli na jego podstawie. Potem dodasz rysunki.
2 SPOSOBY MYŚLENIA
Dlaczego jest tak, że Twój znajomy może z łatwością rysować, a Ty nie? Na pewno
nie dlatego, że urodził się jako artysta, ma talent i w 3 chromosomie w prawej dziurce
od nosa gen rysowania. Cała tajemnieca tkwi w tym, że używa innego sposobu myślenia
niż Ty. Nauczył się interpretować to, co widzi w inny sposób niż Ty. Tylko w tym tkwi
różnica.
Osoby, które rysują postrzegają rzeczywistość pod względem kształtów, kolorów, linii
oraz wzajemnych relacji pomiędzy nimi. Ty powiesz, widząc drzewo: "Widzę drzewo",
a artysta powie (w uproszczeniu): "Widzę zielony kształt przypominający koło i brązowy
kształt przypominający prostokąt, połączone ze sobą". Są to dwa różne sposoby
postrzegania i myślenia. Żaden z nich nie jest lepszy, ani gorszy. Są po prostu inne.
� Copywright SYNERGIA 2008 28
Czy zauważyłeś, że kiedy robisz coś co bardzo lubisz, czas przestaje istnieć?
Dzieje się tak zwłaszcza wtedy, gdy dobrze się bawisz. Twój mózg używa wówczas
wizualnego i kreatywnego sposobu myślenia. Czas zwalnia, a Ty pozostajesz
w przyjemnym, wewnętrznym świecie obrazów i odczuć.
Myślisz, że bliższa jest ci matematyka niż rysowanie? To dlatego, że czujesz się bardziej
komfortowo z logicznym i uporządkowanym sposobem myślenia. Każdy człowiek używa
2 zupełnie różnych sposobów myślenia: jednego logicznego i symbolicznego oraz
drugiego wizualnego i kreatywnego.
Używasz obu sposobów myślenia przez cały czas. Oczywiście jeden z nich może być
Ci bliższy niż drugi, jednak oba sposoby są naturalne dla pracy Twojego mózgu.
Co więcej bardzo często jednego z nich używasz do tłumaczenia drugiego.
Na przykład rysując czyjś portret, logiczny umysł cały czas mówi Ci: "To jest ucho,
narysuj lewe ucho", a potem: "Nie, to nie wygląda jak ucho!" i tu następuje zniechęcenie.
Dla Twojego umysłu wizualnego nie ma ucha, są tylko kształty, cienie i kolory,
które w połączeniu tworzą coś, co możesz nazwać lewym uchem.
Aby zacząć rysować z łatwością pozwól niech Twój wizualny umysł rysuje to, co widzi,
a Twój logiczny umysł, który ocenia wszystko, co widzi, niech na chwilę przestanie gadać
:)
Wez
teraz czystą kartkę i działamy.
Krok 1. Stwórz centrum mapy.
Zastanów się, jaki rysunek możesz dodać do centrum swojej mapy? Co kojarzy Ci się
z tematem mapy? Jaki kolor? Jaki kształt? Co konkretnie przychodzi Ci do głowy?
Dodaj rysunek?
Krok 2. Dodaj pierwsze odgałęzienie główne.
Jaka jest różnica między artystami, a ludz
mi, którzy nie rysują? Dodaj słowa klucze
i narysuj odgałęzienia. Jaki rysunek kojarzy Ci się z tym zagadanieniem? Jak możesz
to narysować? Dodaj rysunek nad odgałęzieniem.
Krok 3. Dodaj kolejne odgałęzienie.
� Copywright SYNERGIA 2008 29
Tutaj już nie podpowiadam. Stwórz odgałęzienia, dodaj słowa-klucze i rysunki wg kroku 2.
Oto przykład mapy z powyższego tekstu zawierającej praktycznie same obrazy-klucze:
� Copywright SYNERGIA 2008 30
Jak przeskoczyć 10 najczęstszych blokad?
Bardzo często, gdy zaczynasz się uczyć nowej umiejętności początki są ekscytujące.
Masz energię i entuzjazm do nowego pomysłu i totalnie optymistycznie patrzysz
w przyszłość. To bardzo ważny czas w nauce i warto maksymalnie go wykorzystać.
Już widzisz jak stosujesz nową umiejętność, oszczędzasz dziesiatki cennych godzin. Masz
więcej energii na rzeczy, które uwielbiasz, a na które często nie miałeś czasu. Widzisz
jak z łatwością przychodzi Ci nauka i dobrze się czujesz z nowym doświadczeniem.
Są jednak chwile, gdy natrafiasz na przeszkodę w drodze do swojego celu. Chcesz iść dalej,
lecz wewnętrzny głos mówi: "No co Ty, nie dasz rady!", "Nie wychodzi Ci, a nie mówiłem",
"To nie dla Ciebie..." itd. Takie przeszkody należy jak najszybciej przezwyciężać,
aby zachować motywację i energię.
W notowaniu mapami także mogą się pojawić przeszkody, które wiązą się z oporem przed
zmianą utrwalanego przez ostatnie kilkanaście/kilkadziesiąt lat nawyku linearnego
zapisywania. Oto kilka najczęstszych przeszkód, z którymi borykają się adepci sztuki
efektywnego notowania mapami myśli. Czytając dalej nauczysz się radzić sobie z nimi.
Robię Mapy Myśli, ale co gdy...
1# "Co gdy nie udaje mi się zapisywać
jednego słowa-klucza na lini?"
Słyszałam to zdanie tysiące razy. Dla początkujących mapologów może nie być łatwe
zapisywanie tylko pojedynczych słów-kluczy. Przypomnę dlaczego tak się dzieje.
Prawdopodobnie jak większość ludzi notowałeś do tej pory zapisując całe zdania, robiąc
wypunktowania lub jedno i drugie jednocześnie. Miałeś silny nawyk związany z takim
sposobem notowania, gdyż robiłeś to od dawna.
Teraz robisz coś całkiem nowego, zmieniasz rodzaj notowania i potrzebujesz czasu,
aby Twój mózg zaakceptował nowy nawyk. Bądz
dla siebie łagodny i cierpliwy. Rób co
możesz, aby minimalizować niepotrzebne słowa i zostawiać tylko te, które są niezbędne
dla Twojego zrozumienia i zapamiętania.
� Copywright SYNERGIA 2008 31
Oto kilka pomysłów jak sobie lepiej radzić ze słowami kluczowymi:
Przy długich zdaniach czy akapitach zadawaj sobie pytanie: "Które słowa mogę
usunąć, aby sens pozostał niezmieniony?". Po czym usuń niepotrzebne słowa,
a resztę zapisz na mapie.
Czasem nie ma co na siłę kombinować. Szczególnie przy notatkach z tekstu będą
pojawiały się większe porcje informacji np., gdy zapisujesz tytuł i autora książki,
cytat, dodajesz wykres, tabelę itd. Wtedy trudno o pojedyncze słowa.
Możesz jednak także dodawać takie informacje na mapie. Na głównym odgałęzieniu
piszesz wtedy TABELA 1, a na szczegółowym rysujesz tabelę lub odnośnik do niej.
Przykład poniżej:
� Copywright SYNERGIA 2008 32
2# "Co gdy nie wiem, które słowo zapisać
na głównym odgałęzieniu?"
Na głównych odgałęzieniach pojawiają się zazwyczaj słowa, które kategoryzują i są bardzo
pojemne znaczeniowo. To co jest blisko centrum jest ważniejsze i bardziej ogólne,
zaś im dalej od środka mapy, tym bardziej szczegółowe informacje. Dzięki
tej hierarchizacji tworzenie mapy jest jednocześnie porządkowaniem i strukturyzowaniem
wiedzy, co w konsekwencji daje lepsze zrozumienie i wyższą póz
niejszą odtwarzalność
informacji z pamięci.
Odgałęzienia główne są jak katalogi w komputerze, a odgałęzienia poboczne są jak pliki
konkretnych programów i aplikacji.
Wyobraz
sobie, że tworzysz mapę wyjazdu na wakacje. W centrum prawdopodobnie
umieściłbyś "Wakacje 2008". Załóżmy, że pierwsze kategorie jakie przyszły Ci do głowy
związane z organizacją wyjazdu to: "ubrania" i "pakowanie". Jak rozmieściłbyś na mapie
te słowa kluczowe?
Zrób mentalny eksperyment i umieść słowo: UBRANIA na głównym odgałęzieniu, a
pakowanie na szczegółowym. Jak dużo skojarzeń wywołuje główne słowo-klucz? A teraz
odwróć kolejność i na głównym umieść PAKOWANIE, a ubrania na szczegółowym
odgałęzieniu. Jak dużo masz teraz skojarzeń? O wiele więcej zapewne.
Słowo, które generuje więcej skojarzeń będzie na głownym odgałęzieniu. Przy doborze
słów-kluczy kieruj się także tym czynnikiem.
Sprawność wybierania które słowa-klucze, w jakim miejscu wiąże się ze znajomością
tematu. Im lepiej znasz temat tym łatwiej i szybciej podejmiesz decyzje. Natomiast
jednocześnie wraz z tworzeniem kolejnych map z danej dziedziny znacznie poszerza się
Twoja znajomość tematu i struktury wiedzy w tej dziedzinie.
Pamiętaj przede wszystkim, aby po prostu poprawiać swoje błędy przy każdej kolejnej
mapie. To wystarczy.
� Copywright SYNERGIA 2008 33
3# "Co gdy mam już mało miejsca dookoła centrum.
Czy mogę tworzyć drugą mapę?"
Jeśli po narysowaniu centrum masz mało miejsca. A dokładnie rzecz biorąc grubość
odgałęzień głównych zajmuje praktycznie całą przestrzeń na krawędzi centrum.
Rozwiązanie jest proste  wez
większą kartkę. Osobiście uwielbiam rysować mapy
na kartkach A3. Mam wtedy największy komfort. Jednak, gdy już jesteś w trakcie
rysowania i tak nie jest za póz
no. Możesz kontynuować tworzenie mapy na odwrocie
kartki lub na osobnej kartce.
Zrób po prostu te same centrum z odnośnikiem "c.d..", "cz. 2", "II" lub jakikolwiek symbol,
po którym poznasz, że jest to część kolejna.
Jeśli dobrze wiesz, że mapa będzie zawierała dużo informacji, możesz narysować nieco
obszerniejsze obramowanie centrum. Dzięki temu zmieścisz na nim o wiele więcej
wychodzących, głównych odgałęzień. Pamiętaj mapa jest elestycznym narzędziem,
a Ty tu jesteś szefem :)
4# "Co gdy nie wiem jakie materiały do pisania będą najlepsze?"
Tworzyć już mapy chyba wszystkimi rodzajami przyrządów do pisania i rysowania.
Robiłam mapy: piórem, ołówkiem, markerami, zakreślaczami, długopisami, cienkopisami,
flamastrami, różnego rodzaju kredkami, a nawet farbami.
Powiem Ci jedno: każdy ma swoje ulubione narzędzia.
Najlepiej tworzy mi się mapy cienkopisami lub flamastrami z jedną grubszą, a drugą
cienszą końcówką. Jednak różne sytuacje wymagają różnych narzędzi. Jeśli jestem w domu
lub mam całkowity komfort to stosuję flamastry i kredki. Lecz gdy jadę na rozmowę
z klientem lub gdy prowadziłam rekrutację dla firm to nie wyskakiwałam z flamastrami
i blokiem, tylko robiłam mapę zwykłym długopisem. W domu dodawałam kolory
i edytowałam mapę graficznie.
Niektórzy ludzie nie lubią kredek ani flamastrów, proponuję wtedy długopis z kolorowymi
wkładami (taki np. 4 kolory w jednym długopisie). Jest świetny i poręczny. Idealny
do szybkiego notowania.
� Copywright SYNERGIA 2008 34
Najlepiej sprawdz
różne narzędzia i dostosuj je do siebie.
Jeśli chodzi o papier to sytuacja jest podobna jak przy pisakach. Dla mnie idealne są czyste
kartki A4/A3. Pojedyncze mapy mogę swobodnie zabierać ze sobą, bez dz
wigania zeszytów.
Wpinam je potem tematycznie do skoroszytu i wszystko jest poukładane na swoim miejscu.
Choć zdarza się, że szukam potem jednej mapy w stosie innych piętrzących się na biurku.
Niektórzy wolą notować w dużych zeszytach A4, obracając po prostu zeszyt do pozycji
poziomej. Ma to swoje plusy, gdyż wszystko zawsze jest na miejscu. Oczywiście wybierz
ten wariant, który Tobie pasuje najbardziej.
Najważniejsze, abyś testował co dla Ciebie działa najlepiej.
5# "Co gdy mapy nie są takie jakbym chciał
i ciągle popełniam błędy?"
To całkowicie naturalne, że gdy uczysz się czegoś nowego możesz, a nawet musisz
popełniać błędy. Myślisz, że ja rysowałam od początku takie mapy jak teraz? Zobacz,
poniżej moja pierwsza mapa myśli (nawiasem mówiąc złamane tu zostały wszystkie zasady
robienia map):
� Copywright SYNERGIA 2008 35
Zastanów się, czy jest w ogóle coś co udało Ci się zrobić perfekcyjnie za pierwszym razem?
Bo mi raczej nie. Nowa umiejętność zawsze wymaga treningu. Teraz uczysz się i zmieniasz
stare nawyki, lecz po zrobieniu kilkudziesięciu map staniesz się Mistrzem. Wyrobisz sobie
swój własny, niepowtarzalny styl i nikt na Ziemi nie będzie notował tak jak Ty.
Ważne, aby sprawdzić w praktyce technikę map myśli (czytaj: zrobić minimum
50 map), zanim zacznie się oceniać swoje mapy. Początki to eksperymenty i zabawa,
więc korzystaj i baw się jak najlepiej.
6# "Co gdy obracam kartką i muszę pisać do góry nogami?"
Wyobraz
sobie, że na centrum mapy nakładasz tarczę zegara. Aby przeskoczyć przeszkodę
pisania do góry nogamiu unikaj dodawania odgałęzień zaczynających się na godzinie 12 i 6,
które idą pionowo w górę lub w dół. Dodawanie takich gałęzi tworzy przeszkody w pisaniu
i czytaniu mapy. Tak jak na mapie poniżej.
� Copywright SYNERGIA 2008 36
Jeśli chcesz pisać i czytać mapę z łatwością bez obracania kartką to dodawaj odgałęzienia
od godziny 1, tak jak poniżej:
7# "Co gdy nie wiem jak tworzyć połączenia między liniami?"
Najlepiej, jeśli odgałęzienia szczegółowe odchodzą od końca gałęzi głównej. Wtedy
na mapie panuje porządek i łatwo zagospodarować całą przestrzeń mapy. Jeśli odchodzą
w różnych punktach głównego odgałęzienia, to brakuje przejrzystości i połączenia między
informacjami łatwo się gubią.
Dla przykładu porównaj przejrzystość 2 map, które znajdziesz na kolejnej stronie:
� Copywright SYNERGIA 2008 37
Która Ci się bardziej podoba?
� Copywright SYNERGIA 2008 38
Jeszcze jedna uwaga. Prowadz
linie odgałęzień tak długie jak słowo-klucz. Często
zdarza się, że ktoś najpierw rysuje długą linię, a potem umieszcza na niej czteroliterowe
słowo. To zdecydowane marnotrawstwo przestrzeni, której potem brakuje na kolejne
informacje. Powoduje to również, że skojarzenia i połączenia między słowami na dalszych
gałęziach, a słowem na tej długiej głównej są słabe i mózg traktuje je jako osobne, rozłączne
informacje. Znacznie osłabia to efekt zapamiętywania.
8# "Co gdy nie umiem rysować?"
To jedno z najczęstszych bezużytecznych przekonań, jakie słyszę od adeptów mapologii.
Jeśli i Ty miewałeś wewnętrzny głos, który mówił, że nie umiałeś rysować to czytaj dalej.
Kiedy byłeś małym dzieckiem uwielbiałeś rysować. Z upodobaniem mazgrałeś po kartkach
lub ścianach w pokoju. Kiedy rozlało się mleko rozmazywałeś je palcami po stole tworząc
niebywałe kształty i dziko się bawiąc.
Jednak Twoim rodzicom lub dziadkom prawdopodobnie nie bardzo się to podobało,
ponieważ wtedy pobrudziłeś siebie, stół czy ścianę. (Swoją drogą zobacz jaką cenę płaciłeś
przez dotychczasowe życie. W zamian za czystą ścianę, przez naście/dziesiąt lat żyłeś
z bezpodstawnym przekonaniem, że nie umiesz lub nie lubisz rysować) Więc, jeśli
kiedykolwiek skarcili Cię za to, mogło się wytworzyć przekonanie, że rysowanie nie jest
dla Ciebie. Akt rysowania skojarzył się z negatywnymi emocjami i gotowe. Podobnie,
jeśli ktoś stanowiący dla Ciebie autorytet wyśmiał Twój rysunek, to mogło się wytworzyć
negatywne przekonanie, które możesz zmienić.
Pierwszą rzeczą, jakiej potrzebujesz to akceptacja swojego przekonania. Przyznaj przed
sobą, że masz przekonanie, że nie umiesz rysować lub podobne, lecz inaczej sformułowane.
Druga rzecz to zmiana. Możesz zmienić przekonanie na dwa sposoby. Jeden sposób
to nauka rysowania i zmiana przekonań w działaniu. Inny sposób to procedura zmiany
przekonań dowolną techniką np. NLP, EFT lub inną. Pełną procedurę zmiany przekonań
za pomocą tappingu (Emotional Freedom Technique) opisałam w ebooku
"Taktyki Szybkiej Nauki" (kliknij po szczegóły). Najlepiej połączyć obie formy,
aby przyspieszyć cały proces.
Pamiętaj, że każdy nawet najprostszy rysunek jest lepszy niż jego brak.
� Copywright SYNERGIA 2008 39
Najważniejsze, abyś Ty wiedział, co na nim jest. Aby jednak ułatwić sobie zadanie i nie
zgadywać póz
niej o co dokładnie chodziło, umieszczaj rysunki blisko słów kluczowych nad
linią.
9# "Co gdy nie wiem jak bardzo szczegółowe
informacje umieszczać na mapie?"
Poziom szczegółowości zależy od Twojego celu. Zanim zaczniesz rysować mapę, zadaj sobie
pytania: "Jaki jest mój cel? Do czego potrzebuję tej notatki?". Cel najlepiej zapisuj u góry
mapy lub odwrocie strony. O tym jak formułować cele, aby były skuteczne szczegółowo
opisałam również w Taktykach Szybkiej Nauki.
Kiedy już zdecydujesz czego chcesz i zapiszesz to w postaci celu, dostosu do niegoj ilość
szczegółow na mapie. Cały czas odnoś zapisywane słowa-klucze do swojego celu i nanoś na
mapę tylko potrzebne informacje.
Dwie osoby robiące mapę na ten sam temat prawdopodobnie będą miały zupełnie inne
słowa-klucze na odgałęzieniach i inne szczegóły. Także twoja znajomość tematu i zaufanie
od pamięci wpływają na całokształt mapy.
10# "A co gdy ja już to wszystko wiem?"
"Ja już to wiem" to 4 najbardziej zabójcze słowa dla Twojego sukcesu w każdej dziedzinie.
Dlaczego są zabójcze? Bo gdybyś zaczął myśleć, że znasz już wszystko to zamknąłbyś
się na naukę, na rozwój i na to, aby stawać się coraz lepszym.
Gdy jesteś przekonany, że wiesz już wszystko, to co najwyżej stoisz w miejscu. Niezależnie
od tego, jak dużo już wiesz na temat map myśli, zawsze możesz znalez
ć coś czego jeszcze
nie wiesz lub nie umiesz. Otwórz się na eksperymentowanie, na poszukiwanie nowych
rozwiązań i pomysłów.
Wykreśl, ze swojego słownika 4 zabójcze słowa i zastąp je innymi: "Jakich nowych rzeczy
mogę nauczyć się z tego kursu/szkolenia/od tej osoby/książki itd." To da Ci pęd do rozwoju
i bycia jeszcze lepszym i skuteczniejszym w każdej dziedzinie. To słowa sukcesu.
� Copywright SYNERGIA 2008 40
Wyciśnij z książek maksymalnie dużo, dzięki
Zintegrowanej Strategii Czytania i Notowania !
Cała wiedza ludzkości jest zawarta w książkach. Wszystko to jest dostępne dla Ciebie teraz.
Rozwiązania, których potrzebujesz, przekonania, sposób myślenia, strategie działania,
a nawet konieczne stany emocjonalne największych światowych autorytetów są
na wyciągnięcie Twojej ręki. Dzięki temu możesz przyspieszyć swój rozwój korzystając
z błędów, doświadczeń i sukcesów innych ludzi. Czy to nie jest wspaniałe?
Jeśli czytasz po to, aby poszerzać swoją wiedzę to nieodzowne i bardzo przyspieszające
naukę jest robienie notatek. Dzięki notowaniu w formie map masz w pociągającej
dla mózgu i zwięzłej formie wiele informacji. Możesz do nich wracać z przyjemnością
w każdym momencie i masz gwarancję, że odszukanie czegokolwiek będzie szybkie i proste
jak parę kliknięć myszką na komputerze. Podsumowując zyskujesz:
głębsze zrozumienie (aby stworzyć mapę musisz zrozumieć informacje w
kontekście oraz w szczegółach)
trwałe zapamiętanie treści (koncentracja na przekładaniu informacji na słowa
klucze, dodawanie rysunków i rozmieszczenie ich w przestrzeni wprowadza
je do pamięci długotrwałej)
pobudzenie podczas czytania (rysując mapy prowadzisz nieustanny dialog
z autorem)
ciągła dostępność wiedzy (nawet za kilka lat po jednym spojrzeniu na mapę
uzyskasz dostęp do całej wiedzy z danego materiału)
Tworzenie map z książek jest doskonałym początkiem treningu map myśli. Książki mają
ustaloną strukturę, z której możesz korzystać. Możesz poświęcić na tworzenie notatki tyle
czasu, ile potrzebujesz. Wracać do map i uzupełniać je w miarę potrzeby. Brzmi całkiem
zachęcająco, prawda? Szczególnie, jeśli znasz dobrą strategię.
Jak tworzyć efektywne notatki z książek?
Strategia Zintegrowanego Czytania zawiera w sobie także elementy związane
z notowaniem. W tej części przeprowadzę Cię przez nią krok po kroku. Skoncentrujemy się
na książkach, lecz wszystkie kroki możesz zastosować także do notowania z artykułów,
skryptów czy innych z
ródeł pisanych. Zaczynamy od tego, co jest najważniejsze, czyli...
� Copywright SYNERGIA 2008 41
Krok 1. Ustal cel czytania i notowania.
Czas: 5 minut.
Na początek zastanów się nad tym, co jest Twoim celem. Po co czytasz tę książkę?
Jakich informacji potrzebujesz? Jakie przekonania czy umiejętności są Ci potrzebne?
Co dokładnie chcesz wiedzieć/umieć?
Bez określonego celu czytanie i notowanie przypomina błądzenie na manowcach. Wszystko
wydaje się równie ważne i proces czytania wydłuża się w nieskończoność. Jeśli znasz cel
i dokładnie wiesz, czego chcesz. Twoja uwaga jest skupiona na tym, co bezpośrednio wiąże
się z celem. Cel sprawi, że w mgnieniu oka będziesz umiał zdecydować co i jak zanotować
na mapie.
Przy ustalaniu celu zastanów się także, gdzie użyjesz tej wiedzy. Czy na jej podstawie masz
zdać egzamin, napisać pracę, poprowadzić prezentację czy po prostu zastosować ją w życiu
i podnieść swoją efektywność. Ten kontekst jest bardzo ważny, gdyż inny poziom
czytelności i szczegółowości mapy zastosujesz, gdy celem będzie prezentacja, a inny
gdy czytasz dla rozwoju czy nauki.
Twój cel niech zawsze będzie konkretny i pozytywny. Koncentruj się na tym, co ostatecznie
chcesz osiągnąć. Opisz cel szczegółowo w tych kategoriach, które są Ci potrzebne:
wiedza
umiejętności
przekonania
� Copywright SYNERGIA 2008 42
Im konkretniejszy cel, tym szybciej odnajdziesz potrzebne informacje, a mapa, która z nich
powstanie będzie precyzyjniejsza.
Cel zapisuj w czasie teraz
niejszym i na osobnej kartce lub u góry tworzonej mapy.
Jeśli zajmuje sporo miejsca zapisz go na odwrotnej stronie mapy.
Przykładowe cele:
"Ja, Kasia z radością i olbrzymią przyjemnością czytam i tworzę notatkę z
"Tao motywacji" Maxa Landsberga, świetnie się przy tym bawiąc.
WIEDZA: Dokładnie wiem, czym jest motywacja w praktyce. Jakie są przyczyny braku
motywacji i w jaki sposób lęk przed sukcesem osłabia moją motywację.
UMIEJ
TNOŚCI: Skutecznie radzę sobie ze stresem. Staję się coraz lepszym liderem
i z łatwością rozpalam w innych płomień motywacji.
PRZEKONANIA: Osiągam stan, w którym motywacja jest moją naturą."
Zwróć uwagę, że dodałam do celu sposób w jaki chcę to przeczytać, czyli " z radością
i olbrzymią przyjemnością". Namawiam Cię gorąco do dodawania takich sformułowań,
gdyż budzą pozytywne emocje i kojarzą czytanie i notowanie z dobrą zabawą.
Dla przejrzystości i czytelności podzieliłam cel na wiedzę, umiejętności i przekonania,
aby łatwiej potem było mi sprawdzić, która część celu jest już osiągnięta, a która
jeszcze nie.
UWAGA! Jeśli cel jest duży, tzn jest bardzo wiele zagadanień,
które chcesz poznać i opanować, to możesz narysować go w
formie mapy myśli. W centrum dodaj autora i tytuł, a na
głównych odgłęzieniach "WIEDZA", "UMIEJ
TNOŚCI",
"PRZEKONANIA". Konkretne pytania, informacje dodawaj na
szczegółowych odgałęzieniach.
� Copywright SYNERGIA 2008 43
Krok 2. Przejrzyj wstępnie tekst
Czas: zależny od celu (max 15 minut)
Wstępny przegląd ma pomóc Ci w rozpoznaniu struktury tekstu i łatwiejszym przeniesieniu
jej na mapę. Im lepiej znasz tekst, zanim jeszcze zaczniesz czytać, tym szybciej i sprawniej
się po nim poruszasz, a co za tym idzie czytasz i notujesz.
Wielu ludzi intuicyjnie przegląda tekst przed czytaniem. To bardzo wartościowy nawyk.
Szczególnie, jeśli tekst jest nieznany i nie wiesz, czego się spodziewać. Wtedy, zanim
ustalisz cel, przejrzyj tekst pod kątem użytecznych informacji, jakie zawiera i tego, co
możesz wykorzystać w swoim życiu. Dopiero potem ustal cel i zrób aktywację wiedzy, jeśli
jest taka potrzeba.
Zanim zaczniesz, wez
czystą kartkę i w środku zapisz temat/tytuł/autora. Dodaj rysunek,
który Ci się kojarzy z tematem i zacznij przeglądać.
Jak przeglądać tekst?
Wez
tekst do ręki i kartkuj go w dużym tempie najlepiej od końca. To, co będzie
Cię szczególnie interesować to słowa-klucze tego tekstu. Aby je odnalez
ć zwróć uwagę
na najważniejsze fragmenty tekstu (patrz ramka poniżej).
Podczas kartkowania zwracaj
szczególną uwagę na:

Tytuły rozdziałów

Spis treści

Indeks

Fragmenty wyróżnione inną czcionką, w tym nagłówki

Teksty w ramkach, wykresy, rysunki

Podsumowania, wstępy
� Copywright SYNERGIA 2008 44
Słowa-klucze zapisuj na odgałęzieniach głównych mapy. Będzie ich od 10 do 20,
w zależności od tekstu. Mogą to być główne części książki, tytuły rozdziałów
lub najważniejsze pojęcia. W ich wyborze kieruj się swoim celem. To, co nie jest
bezpośrednio związane z celem czytania, nie powinno znalez
ć się na mapie.
Po 5-10 minutach przeglądu i stworzonej mapie, możesz przejść do kolejnego kroku,
jakim jest właściwe czytanie.
Krok 3.Czytaj z komfortem
Czas: zależy od książki i tempa czytania
W jaki sposób robić mapy podczas czytania? Są 3 podejścia, które ściśle zależą od kategorii
Twojego celu.
Podejście 1: Robienie map w trakcie czytania.
Cel: Nauka do sprawdzianów, egzaminów; wysoka szczegółowość notatki.
Tworzysz mapę z tematem w centrum. Główne odgałęzienia to tytuły rozdziałów
lub główne idee tekstu. W trakcie czytania uzupełniasz informacje na szczegółowych
odgałęzieniach. Gdy znajdziesz ważną informację, zatrzymujesz się i zapisujesz
ją na mapie. Ma to swoje plusy i minusy:
Plusy Minusy
' Podążasz za tokiem ' Brak ogólnego
myślenia autora kontekstu rozdziału
' Masz gwarancję, że ' Trudniej zaplanować
zapiszesz wszystkie przestrzeń mapy
szczegółowe informacje
' Długi czas czytania/
notowania
Jak radzić sobie z minusami?
Aby szybko zyskać ogólne spojrzenie na dany rozdział/część książki po prostu go przejrzyj
w dużym tempie. Polecam korzystanie ze wskaz
nika (palec, długopis, patyczek
do szaszłyka:) podczas czytania i przeglądu.
� Copywright SYNERGIA 2008 45
W tym przypadku rób mapy na dużych kartkach A3. Pozwoli Ci to na elastyczne
dopasowywanie mapy do ilości informacji i unikniesz problemów z brakiem miejsca
na kolejne odgałęzienia. Długi czas notowania/czytania możesz załatwić inwestując
w dobre szkolenie z technik czytania.
Podejście 2: Robienie mapy po przeczytaniu większego fragmentu tekstu,
np. po rozdziale.
Cel: przygotowanie prezentacji, uczenie pod rozwój postaw i umiejętności,
pisanie prac/artykułów.
W tym podejściu zatrzymujesz się i uzupełniasz mapę dopiero po przeczytaniu większego
fragmentu tekstu, rozdziału/podrozdziału lub części. W trakcie czytania zwracasz uwagę
na to, co jest najważniejsze, lecz czekasz z zapisaniem tego aż skończysz czytać. Dopiero
po zakończeniu większej partii tekstu, zatrzymujesz się, aby zrobić mapę. Ma to swoje plusy
i minusy:
Plusy Minusy
' Masz obraz całości ' Część szczegółowych
zagadnienia przed informacji może umykać
zanotowaniem (aczkolwiek są to
informacje, które nie są
' Lepiej możesz
związane z celem)
rozplanować przestrzeń i
treść ' Początkowo dyskomfort
wywołany zmianą nawyku.
' Masz jednocześnie
Wcześniej notatki linearne
ogólny obraz i
robiłeś najczęściej w
szczegółowe informacje
trakcie czytania. Teraz
musisz się powstrzymać i
poczekać aż skończysz cały
fragment.
To podejście zapewnia notowanie najbardziej zgodne z naturalnymi procesami
przetwarzania informacji w mózgu.
Na kolejnej stronie masz listę zadań krok po kroku. Możesz wydrukować i korzystać
za każdym razem, aby pamiętać co, jak i kiedy.
� Copywright SYNERGIA 2008 46
5 kluczy do notowania dynamicznego, czyli
mapowania spotkań, wykładów i prezentacji
Pewnie znasz to z doświadczenia. To uczucie, gdy siedzisz na nudnym wykładzie czy
spotkaniu i zastanawiasz się czy wyjść teraz czy za chwilę. Najczęściej głupio było mi wstać
i wyjść, więc najczęściej fundowałam sobie popołudnia męczennika. Generalnie nie
notowałam na monotonnych wykładach. Z trudnością podążałam za jednostajnym i
hipnotyzującym głosem wykładowcy. Nie mówiąc już o przepisywaniu jego gadania w
ciągach dłuuugich zdań.
Wszystko zmieniło się, gdy zaczęłam robić mapy myśli.
Robienie map niezwykle pobudza umysł, podnosi koncentrację i powoduje, że notowanie
na wykładzie staje się przyjemnością. W momencie przynudzania i kolejnej dygresji
wykładowcy ja zazwyczaj dodawałam rysunki do mapy, kolorowałam ją i pracowałam
nad jej atrakcyjnością. To pozwalało mi przetrwać na wykładach jednocześnie świetnie
się bawiąc i wynosząc o wiele więcej niż kiedyś.
Teraz, gdy znasz już technikę robienia map mysli możesz podjąć wyzwanie notowania w
czasie rzeczywistym, gdy jednocześnie słuchasz, analizujesz i zapisujesz.
Notowanie z książek to jedno. Notowanie podczas spotkania, wykładu czy prezentacji, to
trochę inna bajka. Jest to prawdziwe wyzwanie dla każdego mapologa.
W czasie kiedy słuchasz, analizujesz napływające informacje, podejmujesz decyzje, co jest
najważniejsze, przekładasz to na słowa i jednocześnie zapisujesz je na mapie dodając
rysunki. Sporo ważnych rzeczy naraz. Wymaga to dużej aktywności, skupienia i nieco
doświadczenia w robieniu map myśli.
Warto, jednak abyś podją to wyzwanie i robi mapy w trakcie spotkań czy wykładów.
W tej części poznasz Ci 5 kluczy do efektywnego notowania w czasie rzeczywistym.
Oto one:
� Copywright SYNERGIA 2008 47
Klucz 1. Zacznij od małych kroków
Przede wszystkim zacznij trening map myśli podczas spotkań lub wykładów, gdy jesteś
całkowicie przekonany do tej techniki. Gdy jeszcze nie masz na koncie 20-30 map
z tekstów pisanych, to być może lepiej będzie jeśli je zrobisz zanim zaczniesz mapować
spotkania na żywo.
Jeśli uważasz, że już jesteś spójny i gotowy do wyzwania możesz zaczynać. Przyjmij jednak
moją radę i zacznij od małych kroków. Rzucanie się od razu do notowania 6 godzinnej
konferencji mogłoby być frustrujące. Zacznij trening notowania w czasie rzeczywistym
od czegoś mniejszego, na przykład spotkania. Jeśli chcesz możesz trenować mapując
dyskusje w programach telewizyjnych lub różne debaty z tematów, w których chcesz
rozwijać swoją wiedzę.
Zacznij od spotkań, gdyż tam zazwyczaj tempo podawania informacji jest niższe. Dyskusje
gwarantują ciągłe powroty do tych samych informacji, ich powtarzanie i ujmowanie
pod innym kątem. Jednocześnie spotkania bywają nudne, co pozwoli Ci skoncentrować
się na treningu samej techniki notowania i zapobiegnie znudzeniu. To doskonały poligon
treningowy.
Dopiero, gdy potrenujesz solidnie na spotkaniach czy dyskusjach i debatach, możesz zacząć
notować tam, gdzie tempo podawania informacji jest o wiele wyższe. Wtedy będziesz już
przygotowany od strony technicznej i o wiele łatwiej bedzie Ci notować, nawet przy długich
wykładach, szkoleniach czy konferencjach.
� Copywright SYNERGIA 2008 48
Klucz 2.Ustal cel.
Podobnie jak przy mapach z tekstu, najpierw ustal swój cel. Na samym początku spotkania
czy wykładu zastanów się i zadaj sobie pytania: "Co chcę osiągnąć? Czego chcę się nauczyć?
Jakich informacji potrzebuję?"
To pozwoli Ci łatwiej odsiewać najważniejsze informacje od tych zbędnych i określić rodzaj
szczegółowości mapy. Zazwyczaj na początku wykładu czy spotkania prowadzący mówi
mniej więcej, o czym będzie rozprawa, co wystarczy, aby sformułować cel.
Jeśli nie mówi  zapytaj :)
Po ustaleniu i zapisaniu celu, stwórz centrum mapy dodając temat i rysunek.
Klucz 3. Naszkicuj główne odgałęzienia
Jeśli to możliwe naszkicuj plan głównych odgałęzień. Coraz częściej wykładowcy korzystają
ze slajdów, na których często jest plan wykładu czy szkolenia. Główne zagadnienia wykładu
mogą posłużyć jako odgałęzienia główne na mapie.
Jeśli zaś nie możesz skorzystać ze slajdów, ani wykładowca nie podaje planu swojej
wypowiedzi to pozostaje Ci mieć oczy i uszy otwarte. Biorąc pod uwagę cel wyszukuj
główne idee wypowiedzi i wrzucaj je jako główne odgałęzienia. Resztę informacji
uzupełniaj na szczegółowych gałęziach mapy.
Jeśli w trakcie zauważysz, że jakaś informacja nie jest umieszczona w dobrym miejscu,
zaznacz jej miejsce strzałką, potem wrócisz do tego i przeorganizujesz mapę.
Pamiętaj, że mapa z wykładu czy szkolenia jest najczęściej szkicem. Wiele może się zmienić
w trakcie notowania. Może okazać się, że dany fakt, który umieściłeś na głównym
odgałęzieniu tak naprawdę powinien być w centrum mapy. Jeśli tak się zdarzy zawsze
możesz narysować ją ponownie po spotkaniu, gdy zgromadzisz już wszystkie informacje.
Jeśli zdarzy się sytuacja kiedy potrzebne będzie przerobienie/uzupełnienie mapy po
wykładzie pamiętaj o ważnej rzeczy. Zrób to jak najszybciej po stworzeniu mapy.
Dzięki temu jednocześnie zrobisz sobie wartościową powtórkę materiału oraz poprawki
będą bardziej precyzyjne i faktycznie zwiększą jakość mapy.
� Copywright SYNERGIA 2008 49
Klucz 4. Podejmij wyzwanie
W miarę jak nabierzesz wprawy, spotkasz się z prawdziwymi wyzwaniami. Będą sytuacje,
gdzie duża ilość informacji będzie podana w bardzo krótkim czasie. Informacje zaskoczą
Cię stopniem swojej złożoności lub będą podane bardzo chaotycznie. Co wtedy?
Spokojnie. Wez
wtedy głęboki wdech i wydech i...
Przede wszystkim zrezygnuj z kolorów. Używaj jednego koloru lub 4 kolorowego
długopisu. Nie trać czasu na zmianę koloru pisaków.
Jeśli kończy Ci się miejsce na kartce, wez
kolejną  stwórz na niej identyczne centrum,
dodaj numer 2 i notuj dalej. Zapisuj tylko to, co najważniejsze, główne pojęcia i słowa 
klucze.
Gdy masz do czynienia z chaotycznym mówcą, który skacze z tematu na temat, dodawaj
nowe informacje do odgałęzienia, które wydaje Ci się stosowne.
Gdy wykładowca powtarza te same informacje, oprzyj się pokusie zapisywania ich
ponownie w innym miejscu, chyba, że służą Twojemu celowi. Powtórki faktów spowodują
graficzny chaos na mapie i zabiorą cenną przestrzeń. Jeśli chcesz pokazać połączenia
między informacjami, użyj strzałek. To najprostszy sposób na uniknięcie powtórek.
Klucz 5. Trening czyni mistrza.
Teraz, gdy już doświadczyłeś różnych rodzajów notowania w czasie rzeczywistym, pozostaje
Ci tylko jedno: ciągle doskonalić swoje umiejętności.
Nawet jeśli początkowo będzie wyglądało to na chaos, to i tak będzie o wiele skuteczniejsze
niż notatki linearne. No i zrozumiesz wszystko, bo to Twoje dzieło.
Jeśli jeszcze teraz wydaje Ci się, że robienie notatek z wykładów jest dużym wyzwaniem,
sam wkrótce zdziwisz się, o ile więcej informacji rozumiesz i zapamiętujesz robiąc mapy
myśli. Już za kilka tygodni od teraz, zobaczysz jak bardzo wzrosła Twoja koncentracja, o ile
łatwiej możesz słuchać z entuzjazmem przez długi czas i jak dobrze się bawisz podczas, gdy
inni zasypiają.
� Copywright SYNERGIA 2008 50
Zapewniam Cię, że po kilkudziesięciu mapach z różnych szkoleń, wykładów czy spotkań
Twoje mapy będą bardziej uporządkowane niż sama prezentacja prowadzącego.
Teraz pozostaje Ci tylko jedno: ĆWICZ, trenuj i rozwijaj swoje umiejętności z
każdym dniem coraz bardziej.
� Copywright SYNERGIA 2008 51