Podatek  definicja, cechy
Definicja podatku
" Aspekt prawny - podatek jest formą daniny
publicznej, tj. świadczenia na rzecz państwa lub innego
związku publiczno-prawnego (np. jednostki samorządu
terytorialnego), którego realizacja zapewniona jest
możliwością stosowania środków przymusu prawnego
ze strony państwa w celu wyegzekwowania świadczenia.
" Aspekt ekonomiczny - podatek jest instrumentem
przejmowania części dochodu narodowego na potrzeby
aparatu władzy, w celu realizacji jego funkcji.
1
Definicja podatku
" Aspekt ustrojowy  dotyczy kwestii, w jaki sposób
powinny być regulowane przepisy dotyczące zasadności
opodatkowania i wysokości obciążeń podatkowych.
Podkreśla się konieczność ujęcia tematyki podatkowej w
Konstytucji, szczególnie przytoczenia obowiązku
obywateli do ponoszenia ciężarów podatkowych na
rzecz państwa
Cechy podatku
" Podatek jest świadczeniem:
- przymusowym - wyraża możliwość stosowania środków przymusu
prawnego,
- bezzwrotnym - raz zapłacony w odpowiedniej wielkości nie podlega
zwrotowi,
- o charakterze pieniężnym  pobierany jest tylko w pieniądzu,
- nieodpłatnym  z tytułu zapłacenia podatku przez dany podmiot nie
przysługuje mu w zamian roszczenie w stosunku do państwa o
jakiekolwiek świadczenie,
- ogólnym  podatek jest regulowany w sposób jednolity dla
wszystkich jednostek objętych opodatkowaniem, na podstawie
powszechnie obowiązujących przepisów prawnych.
2
Podatek a opłata
Opłata jest świadczeniem pieniężnym na rzecz państwa
lub innego związku publicznoprawnego o charakterze
przymusowym, powszechnym, bezzwrotnym i
ODPA
ATNYM, pobieranym na podstawie przepisów prawa.
Podstawa różnica związana jest z odpłatnością.
Ponoszący opłatę otrzymuje za wniesione świadczenie
pieniężne określone świadczenie ze strony państwa,
chociaż z reguły niewymierne w pieniądzu, gdyż ma ono
najczęściej formę określonej czynności urzędowej.
Podatek a cło
Cłem jest świadczenie pieniężne na rzecz państwa o
charakterze przymusowym, bezzwrotnym i nieodpłatnym,
pobierane od przywozu, wywozu i przewozu towaru przez
obszar celny danego kraju.
Cła, w odróżnieniu od podatków, dotyczą tylko towarów,
które są importowane do kraju, nie mają zatem
charakteru powszechnego. Do zapłaty cła zobligowani są
importerzy, którzy są podmiotami gospodarczymi, nie ma
więc ono szerszego zastosowania do osób fizycznych
nieprowadzących działalności gospodarczej.
3
Elementy techniki podatkowej
Elementy konstrukcji podatku
Elementy techniki podatkowej (cechy zmienne podatku)
służą przełożeniu myśli podatkowej na język przepisów
prawnych, są to:
-podmiot podatku,
-przedmiot podatku,
-podstawa opodatkowania,
-stawki podatkowe,
-skale podatkowe,
-zwyżki, zwolnienia i ulgi podatkowe,
-warunki płatności podatku.
4
Podmiot podatku
Podmiotem podatku są obie strony stosunku podatkowego.
Wyróżnia się:
" Podmiot czynny  jest to podmiot uprawniony do nakładania
podatku, tj. państwo lub inny związek publicznoprawny (np.
gmina). Jest on również realizatorem polityki podatkowej. W
imieniu państwa lub gminy występują uprawnione podmioty
(organami podatkowi są np. Minister Finansów, naczelnik urzędu
skarbowego lub celnego, dyrektor izby skarbowej lub celnej, czy
wójt).
" Podmiot bierny  jest to osoba fizyczna, osoba prawna,
jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej.
Jest to podmiot zobowiązany, do którego adresowane są akty
prawa podatkowego. W zależności od treści tego zobowiązania
jest nim: podatnik, płatnik lub inkasent.
Podmiot podatku  podmiot bierny
Podatnik  to osoba zobowiązana do zapłacenia podatku,
ponosząca ciężar podatkowy (do niego adresowane są w
szczególności przepisy zawarte w konstrukcji podatku).
Płatnik  nalicza, pobiera i przekazuje (odprowadza) podatek.
Podatnikiem i płatnikiem może być ta sama osoba (np. przy
prowadzeniu działalności gospodarczej. Płatnikiem może być
również (zakład pracy, Zakład Ubezpieczeń Społecznych, bank,
biuro maklerskie).
Inkasent  jest to osoba pobierająca i przekazująca podatek do
budżetu.
5
Przedmiot podatku
Przedmiot podatku (szerokie rozumienie)  obejmuje
zjawisko, sytuację, stan faktyczny lub prawny, z którym
ustawodawca łączy obowiązek uiszczenia podatku.
Przedmiotem podatku jest rzecz, zdarzenie, z którym wiąże
się powstanie obowiązku podatkowego, np. uzyskanie
dochodu lub przychodu, przyrost majątku, wydatek.
Podstawa opodatkowania
Podstawa opodatkowania to odpowiednio
skonkretyzowany, wyrażony ilościowo lub wartościowo,
przedmiot opodatkowania.
Z podstawą opodatkowania wiąże się:
1.Minimum wolne od opodatkowania  oznacza taką wysokość
podstawy opodatkowania, od której nie jest pobierany podatek. W
prawie podatkowym może być ono wyrażone wprost (np. w podatku od
spadków i darowizn) lub pośrednio, poprzez obniżenie wysokości
podatku należnego (np. w podatku dochodowym od osób fizycznych).
2.Kumulacja podatkowa  oznacza łączenie różnych podstaw
opodatkowania w jedną całość.
6
Kumulacja podatkowa
W literaturze wyróżnia się cztery rodzaje kumulacji podatkowej:
-kumulacja czasowa  oznacza łączenie dochodów, przychodów czy majątku
w określonym czasie (np. 5 lat w odniesieniu do darowizn w podatku od
spadków i darowizn),
-kumulacja terytorialna  ma przede wszystkim aspekt międzynarodowy i
dotyczy łącznego lub rozdzielnego traktowania dochodów osiąganych w kraju i
za granicą (wykorzystywana jest do konstrukcji nieograniczonego i
ograniczonego obowiązku podatkowego w podatkach dochodowych),
-kumulacja podmiotowa  ma zastosowanie do dochodów członków rodziny,
np. możliwość wspólnego opodatkowania małżonków lub osób samotnie
wychowujących dzieci, łączenie dochodów małoletnich dzieci z dochodami
rodziców,
-kumulacja przedmiotowa  oznacza ustalenie podstawy opodatkowania
poprzez zsumowanie poszczególnych rodzajów dochodów danej osoby. Służy
zwiększeniu obciążenia podatkowego, zapewnia opodatkowanie większości
dochodów jedną skalą podatkową.
Stawka podatkowa
Stawka podatkowa  jest stosunkiem wysokości podatku
do podstawy opodatkowania. Informuje ona podmiot
podatku, jaka część jego dochodów zostanie przejęta przez
państwo. Wyróżniamy stawki:
- procentowe  np. 20% kwoty (podstawy opodatkowania) jest
przekazywane formie podatku na rzecz Skarbu Państwa (lub
JST),
- kwotowe - podstawa opodatkowania wyrażona jest w
jednostkach naturalnych, np. w podatku od nieruchomości
podstawą opodatkowania jest powierzchnia budynku w m2.
Stawka wynosi wtedy np. 0,20 zł od 1 m2.
7
Skala podatkowa
Skala podatkowa to zbiór uporządkowanych stawek podatkowych
wraz z zespołem reguł określających jakie operacje należy
przeprowadzić na wartości przedmiotu opodatkowania, aby obliczyć
wysokość podatku.
Wyróżniamy skale:
-stałe (proporcjonalne)  występują wtedy, gdy stawka podatkowa
jest jednakowa dla każdej podstawy opodatkowania. W przypadku
stałej stawki kwotowej ciężar podatku będzie relatywnie malał wraz ze
wzrostem osiąganych dochodów, np. w karcie podatkowej. Natomiast
przy stałej stawce procentowej relatywny ciężar podatku będzie stały,
np. w podatku dochodowym od osób prawnych.
-zmienne  stawki podatkowe zmieniają się wraz ze zmianą wysokości
podstawy opodatkowania.
Zmienne skale podatkowe
Wśród skal zmiennych wyróżniamy:
1.Skalę progresywną  wielkość podatku rośnie szybciej niż podstawa
opodatkowania. Wyróżniamy progresję:
-Globalną  występuje wówczas, gdy każda kolejna wyższa stawka ma
zastosowanie do całej podstawy opodatkowania.
-Ciągłą  wyższa stawka podatkowa ma zastosowanie tylko do
nadwyżki dochodów ponad granicę poprzedniego przedziału skali.
-w zależności od tempa wzrostu poszczególnych stawek
podatkowych, przy założeniu jednakowej rozpiętości przedziałów,
możemy wyróżnić:
progresję liniową
progresję przyśpieszoną
progresje opóz
nioną
8
Zmienne skale podatkowe
2. Skale regresywne  występują wówczas, kiedy stawka
podatkowa maleje wraz ze wzrostem podstawy
opodatkowania.
3. Skale degresywne  stanowią połączenie skali
progresywnej i proporcjonalnej. Wielkości podatku
początkowo rosną w sposób progresywny, a po osiągnięciu
pewnej wielkości  w sposób proporcjonalny.
Skala proporcjonalna
Tabela 1: Skala podatkowa przy zastosowaniu stawki proporcjonalnej
Podstawa Stawka podatkowa Dochód do
Kwota podatku
opodatkowania (w %) dyspozycji
10 000 20 2 000 8 000
20 000 20 4 000 16 000
30 000 20 6 000 24 000
40 000 20 8 000 32 000
9
Progresja globalna
Tabela 1: Skala podatkowa przy zastosowaniu progresji globalnej
Krańcowa
Przeciętna
Stawka stawka
Kwota Dochód do stawka
Podstawa opodatkowania podatkowa opodatko
podatku dyspozycji opodatkowania
(w %) wania
(w %)
(w %)
Do 20 000 20 4 000 16 000 20 20
20 001 + 10 000 = 30 000 30 9 000 21 000 30 30
30 001 + 10 000 = 40 000 40 16 000 24 000 40 40
40 001 + 10 000 = 50 000 50 25 000 25 000 50 50
Progresja ciągła
Tabela 1: Skala podatkowa przy zastosowaniu progresji ciągłej
Dochód do Średnia
Krańcowa
dyspozycji stawka
Podstawa Stawka Kwota podatku stawka
(dla kwot podatkow
opodatkowania podatkowa (dla kwot maksymalnych) podatkowa
maksymalny a
(w %)
ch) (w %)
Do 10 000 10% 1 000 9 000 10 10
20% dla
10 001  20 000 dochodu od 1 000 + 2 000 = 3 000 17 000 20 15
10 001
30% dla
20 001  30 000 dochodu od 3 000 + 3 000 = 6 000 24 000 30 20
20 001
40% dla
30 001  40 000 dochodu od 6 000 + 4 000 = 10 000 30 000 40 25
30 001
50% dla
40 001  50 000 dochodu od 10 000 + 5 000 = 15 000 35 000 50 30
40 001
10
Skale progresywne
Podstawa Stawki podatkowe w poszczególnych typach progresji
opodatkowania w
zł
opóz
niona liniowa przyspieszona
Poniżej 20 000 0% 0% 0%
20 000  40 000 15% 15% 15%
40 000  60 000 25% 30% 35%
Powyżej 60 000 30% 45% 60%
Skala degresywna
Tabela 1: Skala podatkowa degresywna
Podstawa opodatkowania Stawka podatkowa (w %)
Do 20 000 10
Ponad 20 000 do 30 000 15
Ponad 30 000 do 40 000 20
Ponad 40 000 do 50 000 25
Ponad 50 000 do 60 000 25
Ponad 60 000 25
11
Zwolnienia, ulgi i zwyżki podatkowe
Zwolnienia podatkowe  polegają na ograniczeniu przedmiotowego
lub podmiotowego zakresu opodatkowania. Z reguły oznacza to
definitywne wyłączenie spod opodatkowania określonej przepisami
kategorii podmiotów lub przedmiotów.
Ulgi podatkowe  polegają na zmniejszeniu wysokości podatku. Mogą
występować w postaci zmniejszenia podstawy opodatkowania,
obniżenia stawek podatkowych lub bezpośredniego zmniejszenia
ustalonej kwoty podatku.
Zwyżki podatkowe  powodują zwiększenie obciążeń z tytułu
podatków. Są rzadko stosowane.
Zwolnienia, ulgi i zwyżki podatkowe
Zwolnienia i ulgi podmiotowe  adresowane są do konkretnych
podatników.
Zwolnienia i ulgi przedmiotowe  związane są z przedmiotem
opodatkowania. Mają różnorodny charakter  można wskazać
zwolnienia społeczne (np. stypendia, odszkodowania, zasiłki w podatku
dochodowym od osób fizycznych) oraz zwolnienia gospodarcze.
Zwolnienia i ulgi ustawowe  wynikają z mocy samego prawa,
zawarte są w ustawach podatkowych, nie wymagają decyzji organu
skarbowego.
Zwolnienia i ulgi uznaniowe  przyznawane są przez urzędy
skarbowe na mocy decyzji administracyjnej, a ich przyznanie zależy od
uznania urzędu skarbowego.
12
Zwolnienia, ulgi i zwyżki podatkowe
Zwolnienia i ulgi przyznawane na czas nieokreślony 
znajdują się w ustawach podatkowych, obowiązują
bezterminowo, np. zwolnienie z podatku od towarów i usług
podmiotów osiągających wpływy ze sprzedaży poniżej
równowartości 10 000 euro.
Zwolnienia i ulgi przyznawane na czas określony 
obowiązują przez ściśle określony czas, np. ulga z tytułu
odliczenia wydatków na spłatę odsetek od kredytu
mieszkaniowego, zaciągniętego w latach 2002  2006, do dnia
31 grudnia 2027 roku. Mogą one wynikać zarówno z mocy
prawa, jak i z decyzji urzędu skarbowego.
Warunki płatności podatku
Warunki płatności podatku  dotyczą czasu oraz formy i
sposobu zapłaty podatku. Są określone bezpośrednio w
przepisach prawa podatkowego.
13
Funkcje podatków,
systematyka podatków
Funkcje podatków
Funkcje podatków:
- funkcja fiskalna,
- funkcja regulacyjna,
- funkcja stymulacyjna.
14
Funkcja fiskalna podatków
" najstarsza funkcja podatków (w przeszłości uznawana za jedyną),
" oznacza, że podatki powinny odgrywać główną rolę w zasilaniu
dochodów budżetowych,
" ma charakter powszechny tzn. każdy podatek ją spełnia, ale nie wszystkie
podatki cechują się jednakową wydajnością,
" znaczenie tej funkcji rośnie wraz z rozwojem gospodarczym kraju
(wysokie dochody przedsiębiorstw i obywateli są wysokie i stabilne zapewniają,
iż podatek dochodowy jest pewnym z
ródłem dochodów państwa, a wzrost
gospodarczy powoduje zwiększenie wpływów podatku VAT),
" funkcja ta zwraca uwagę, iż podatki nie mogą cechować się nadmiernym
fiskalizmem, który występuje, gdy wysokość obciążeń podatkowych powoduje
u podatników ograniczenie bądz
likwidację ich działalności. Nadmierny
fiskalizm może również oznaczać ucieczkę w szarą strefę. W obu
przypadkach oznacza on ograniczenie funkcji fiskalnej.
Funkcja fiskalna podatków
W celu przeciwdziałania temu zjawisku
" należy stosować zasadę nienaruszalności z
ródła podatku, tzn.
podatek nie powinien być nadmierny = nie powinien przeszkadzać,
lecz wręcz zachęcać podatnika do działalności gospodarczej.
Naruszenie z
ródła podatku oznacza w przyszłości znaczny spadek
wydajności danych podatków, a w konsekwencji pociąga za sobą
niższe wpływy do budżetu,
" należy określić granice fiskalizmu, czyli górne stawki w
poszczególnych podatkach, których przekroczenie będzie niekorzystne
zarówno dla państwa, jak i dla podatnika. Określenie tych granic służy
zapewnieniu właściwych relacji między funkcja fiskalną i stymulacyjną.
15
Funkcja regulacyjna podatków
" polega na kształtowaniu dochodu i majątku będących w dyspozycji
podatników. Część dochodów w postaci podatków jest przesuwana od
podmiotów gospodarczych i ludności do budżetu państwa, gdzie służy
realizacji funkcji państwa (zadań społecznych, oświatowych, obronnych
itd.)
" realizują ją przede wszystkim podatki nieprzerzucalne lub trudno
przerzucalne (podatki dochodowe  wysokość podatku, która jest
ponoszona przez podmiot, powinna być zgodna z jego zdolnością
płatniczą, w innym przypadku podatek będzie działać
antymotywacyjnie),
" Przy podatkach przerzucalnych (VAT, podatek akcyzowy), główny
ciężar podatkowy spoczywa na ludności (zbyt wysokie stawki mogą
ograniczyć popyt na wyroby konsumpcyjne, które nie są wyrobami
pierwszej potrzeby).
Funkcja stymulacyjna podatków
" Polega na takim skonstruowaniu podatków, aby sprzyjały one gospodarności
działania, pobudzały do osiągania odpowiednich wyników ekonomicznych i
finansowych, a ponadto sprzyjały podejmowaniu działań przynoszących zyski
oraz pożądane efekty społeczne, proeksportowe,
" stawia podatkom cel ekonomiczny, który polega na wspierania różnego
rodzaju działalności gospodarczej,
" może być realizowana przez system zwolnień i ulg podatkowych, tak aby
przenosiły one pozytywne skutki dla państwa i podatnika. Odpowiednia
konstrukcja ulg i zwolnień powinna w takim stopniu motywować podatników do
aktywności gospodarczej w danej dziedzinie, priorytetowej z punktu widzenia
państwa, aby w przyszłości osiągać większe wpływy do budżetu),
" sprzeczne z tą funkcją może być opodatkowanie progresywne (istnienie
progresji może zniechęcać do powiększania dochodu, szczególnie w stosunku
do osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą).
16
Systematyka podatków
Podatki można klasyfikować w oparciu o różne kryteria:
" kryterium przedmiotowe (podatki: przychodowe,
dochodowe, majątkowe, konsumpcyjne (obrotowe),
" kryterium związku pomiędzy podatnikiem i
ponoszonym przez niego ciężarem podatkowym
(podatki pośrednie, bezpośrednie),
" kryterium  rodzaj budżetu, na rzecz którego podatki
wpływają: podatki centralne, lokalne i wspólne.
Kryterium przedmiotowe  podatki przychodowe
Podatki przychodowe:
" należą do najstarszych konstrukcji podatkowych,
" opodatkowują wszystkie otrzymane przez podatnika środki
(przychody)  przedmiotem i podstawa opodatkowania jest przychód,
bez potrącania kosztów jego uzyskania, osiągnięty z określonych
przedmiotowo z
ródeł o charakterze gospodarczym,
" mają charakter przede wszystkim rzeczowy (przychód jest
bezpośrednio związany ze z
ródłem podatku),
" opodatkowanie przychodu oznacza możliwość zaistnienia sytuacji, w
której podatnik będzie zobowiązany zapłacić podatek pomimo
osiągania strat,
" w mniejszym stopniu niż podatki dochodowe uwzględniają zasadę
zdolności płatniczej podatnika,
17
Kryterium przedmiotowe  podatki przychodowe
Ustalenie wysokości przychodu możliwe jest na kilka sposobów:
" metodą określenia przychodu rzeczywistego (podatek od gier),
" w drodze szacunku (w podatku leśnym i rolnym),
" na podstawie tzw. znamion zewnętrznych (karta podatkowa).
W Polsce istnieją następujące podatki przychodowe:
- podatek od gier,
- podatek rolny,
- podatek leśny,
- ryczałty, tj. ryczałt od przychodów ewidencjonowanych, karta
podatkowa, zryczałtowany podatek dochodowy od przychodów
osób duchownych, podatek tonażowy.
Kryterium przedmiotowe  podatki przychodowe
Ryczałt - jest formą szczególnego ustalenia podstawy wymiaru w
prawie podatkowym:
" opiera się na szacunkowym określeniu tej podstawy dla większej
grupy podatników, mających wspólne lub podobne odpowiednie cechy,
" następuje wyznaczenie należności, w celu ustalenia podstawy
wymiaru, na podstawie pewnych zewnętrznych oznak działalności
podatnika.
Z prawnego punktu widzenia ryczałt polega na wprowadzeniu dla
pewnych grup podatników odrębnej formy ustalenia i poboru
zobowiązań podatkowych w zakresie istniejących podatków.
18
Kryterium przedmiotowe  podatki dochodowe
Podatki dochodowe:
" bazują na rzeczywistym, czystym dochodzie,
" podstawę opodatkowania stanowi przychód pomniejszony o koszty
uzyskania przychodu, tzw. kosztów podatkowych,
" umożliwiają uwzględnienie w podstawie opodatkowania wszelkich
zmiennych wpływających na wysokość dochodu,
" dokładnie określają, jakie wpływy są zaliczane do przychodów, a jakie
wydatki można uznać za koszty podatkowe, co sprawia, że
opodatkowaniu podlega kwota netto,
" stanowią wydajne z
ródło dochodów budżetowych.
W Polsce istnieją dwa rodzaje podatku dochodowego:
podatek dochodowy od osób fizycznych,
podatek dochodowy od osób prawnych.
Kryterium przedmiotowe  podatki obrotowe
Podatki obrotowe:
" za przedmiot opodatkowania przyjmują wartość obrotu, czyli
sprzedaż towarów i świadczenie usług (opodatkowany jest obrót),
" rzeczywisty ich ciężar ponosi nabywca dobra lub usługi (podatki
konsumpcyjne),
" ponoszone są przy wydatkowaniu środków (przy zakupie towarów
i usług  podatki od wydatków).
W Polsce (jak i w większości krajów) podstawowe znaczenie mają dwa
rodzaje podatków obrotowych:
podatek od towarów i usług (podatek od wartości dodanej  VAT)
podatek akcyzowy.
Mają one bardzo duże znaczenie fiskalne, stanowiąc znaczne dochody
budżetu państwa.
19
Kryterium przedmiotowe  podatki majątkowe
Podatki majątkowe:
" przyjmują za przedmiot i podstawę opodatkowania majątek,
" odniesienie do majątku jest pośrednie lub bezpośrednie,
" mogą mieć charakter nominalny (opodatkowują majątek, ale ponoszone są z
dochodu, który ten majątek przynosi  podatek od nieruchomości
wykorzystywanej na wynajem lub prowadzenie działalności gospodarczej) i
realny (koszt podatków ponoszony jest bezpośrednio z majątku i obniża jego
wartość  podatek od spadków i darowizn),
" należą do podatków dodatkowych, uzupełniają i uszczelniają system
podatkowy,
" mają niewielkie znaczenie fiskalne,
" z reguły odnoszą się do wszystkich podmiotów na rynku (z wyjątkiem podatku
do spadków i darowizn  odnosi się do osób fizycznych),
" cechują się bezpośredniością, stawka podatkowa odnosi się do samej kwoty
majątku.
Kryterium związku pomiędzy podatnikiem i ponoszonym
przez niego ciężarem podatkowym
- podatki pośrednie i bezpośrednie
Podział podatków na bezpośrednie i pośrednie bazuje na dwóch
kryteriach:
1. Przerzucalność podatku  związana jest z relacją między
podatnikiem a osobą rzeczywiście ponoszącą ciężar podatkowy.
Podatki są nieprzerzucalne, jeżeli sam podatnik ponosi koszt podatku i
nie może przerzucić go na inny podmiot. Podatki nieprzerzucalne to:
podatki dochodowe, przychodowe, majątkowe.
1. Zasadzie zdolności płatniczej podatnika  oznacza obciążenie
podatników według ich możliwości oraz uwzględnienie jak największej
liczby zmiennych, które wpływają na sytuację materialna podatnika.
Podatki, które spełniają ta zasadę to podatki dochodowe i majątkowe,
natomiast podatki przychodowe i obrotowe jej nie spełniają.
20
Kryterium związku pomiędzy podatnikiem i ponoszonym
przez niego ciężarem podatkowym
- podatki pośrednie i bezpośrednie
Podatki bezpośrednie  istnieje bezpośredni związek między
z
ródłem podatku a ponoszonym ciężarem podatku. Są to
podatki dochodowe, przychodowe, majątkowe.
Podatki pośrednie  w sposób wtórny, pośrednio wskazują na
domniemanie istnienie dochodu, dotyczą z zasady głównie
dokonywanych wydatków. Zaliczamy do nich podatki
obrotowe.
Kryterium: rodzaj budżetu, na rzecz którego podatki
wpływają  podatki centralne, lokalne i wspólne
Motywy, zakres oraz zasady przekazywania przez państwo wpływów z
określonych podatków na rzecz budżetów lokalnych:
1. względy fiskalno-dochodowe  państwo, z uwagi na realizację
większości podstawowych zadań (kosztownych), pozostawia dla siebie
wpływy z podatków najbardziej wydajnych; budżety lokalne otrzymują
wpływy z podatków o znacznie mniejszym znaczeniu fiskalnym,
2. nakładane podatki powinny być jednakowe w skali całego kraju
(albo zsynchronizowane)  państwo ustala konstrukcje wszystkich
podatków, niezależnie jaki budżet zasilają. Władzom lokalnym
pozostawione są niewielkie uprawnienia w zakresie ustalania
stawek podatkowych, zwolnień i ulg.
3. stopień decentralizacji państwa  decyduje o podziale zadań
między państwem, a samorządem lokalnym, co skutkuje podziałem
wpływów z podatków.
21
Kryterium: rodzaj budżetu, na rzecz którego podatki
wpływają  podatki centralne, lokalne i wspólne
Podatki centralne stanowią w całości dochód budżetu państwa.
W Polsce są to:
podatek od towarów i usług,
podatek akcyzowy,
podatek od gier,
ryczałt od przychodów ewidencjonowanych,
zryczałtowany podatek dochodowy od przychodów osób duchownych,
podatek tonażowy.
Kryterium: rodzaj budżetu, na rzecz którego podatki
wpływają  podatki centralne, lokalne i wspólne
Podatki lokalne stanowią dochód budżetów lokalnych, samorządowych.
Posiadają one następujące cechy:
" Równomierność  powinny być obciążeniem równomiernym na obszarze
kraju, co wiąże się z uprawnieniami władz lokalnych do decydowania o ich
konstrukcji.
" Dynamiczność, elastyczność i wydajność  powinny stanowić podstawowe
z
ródło dochodów budżetów samorządowych.
W Polsce są to:
karta podatkowa,
podatek rolny,
podatek leśny,
podatek od nieruchomości,
podatek od czynności cywilnoprawnych,
podatek od spadków i darowizn,
podatek od środków transportowych.
22
Kryterium: rodzaj budżetu, na rzecz którego podatki
wpływają  podatki centralne, lokalne i wspólne
Podatki wspólne stanowią zarówno dochód budżetu państwa, jak i
samorządu terytorialnego. W Polsce są to podatki dochodowe (podatek
dochodowy od osób fizycznych, podatek dochodowy od osób
prawnych).
Gminy, powiaty i województwa posiadają udziały we wpływach z
podatku dochodowego od osób fizycznych zamieszkałych na terenie
gminy, powiatu, województwa, oraz we wpływach z podatku
dochodowego od osób prawnych.
23