Teoria ryzyka finansowego

Teoria ryzyka
finansowego
Dr Jan Rak
Wydział Zarządzania UW
1
Teoria ryzyka finansowego
l� Ryzyko słowo często pojawiające się we współczesnej literaturze traktującej o
ekonomii i innych dziedzinach pokrewnych ma liczne korzenie oraz wiele
definicji.
l� W języku staropolskim można się doszukiwać pochodzenia tego słowa, w którym
risicare oznaczało odważyć się, stawić czoło.
l� W języku łacińskim słowo risicum tłumaczono jako możliwość czy
prawdopodobieństwo wystąpienia zdarzenia o charakterze pozytywnym lub
negatywnym , osiągnięcia sukcesu czy poniesienia porażki
l� Znaczenie tego słowa, przybliżające nas do obecnej definicji ryzyka wywodzi się z
Włoch, gdzie słowo ris(i)co oznaczało rafę, którą statek powinien ominąć by
uniknąć niebezpieczeństwa.
l� Próbując wyjaśnić znaczenie słowa ryzyko warto zajrzeć do słownika wyrazów
obcych PWN, który definiuje je jako przedsięwzięcie, którego wynik jest nieznany,
możliwość, że coś się uda bądz nie, a także zdecydowanie się na takie
przedsięwzięcie
2
Teoria ryzyka finansowego
l� W 1966 roku pojawiły się pierwsze oficjalne definicje
ryzyka opublikowane w biuletynie Amerykańskiej
Komisji do spraw Terminologii
Ubezpieczeniowej
l� Pierwsza z nich obiektem ryzyka nazywa osobę lub
przedmiot podlegający ubezpieczeniu.
l� Druga definicja jest bliższa teoriom potwierdzonym
matematycznie. Za ryzyko uznaje wystąpienie jednego z
dwóch wariantów danej sytuacji.
3
Teoria ryzyka finansowego
l� Polskim wkładem w rozwój teorii ryzyka
można nazwać teoretyka nauki J.
Grzybowskiego
l� Uważa on, iż niepewność związana jest
zawsze z podjęciem jakiegoś działania,
którego rezultat w jakimś stopniu jest
prawdopodobny, a w jakimś wątpliwy
4
Teoria ryzyka finansowego
l� Pojęcie ryzyka w najszerszym ujęciu można zdefiniować jako :
l� możliwość zmniejszenia rynkowej wartości kapitału
własnego podmiotu gospodarczego w określonym
momencie w przyszłości w wyniku niekorzystnych lub
korzystnych zmian czynników wewnętrznych lub czynników
zewnętrznych (Marciniak)
l� Takie rozumienie ryzyka jest z punktu widzenia ekonomii
najtrafniejsze, gdyż celem każdego podmiotu prowadzącego
działalność gospodarczą jest osiąganie zysków i zwiększanie
wartości przedsiębiorstwa.
5
Teoria ryzyka finansowego
l� M. Sierpińska i T. Jachna twierdzą, że ryzyko w sensie
ekonomicznym jest rozumiane jako możliwość poniesienia straty
lub osiągnięcia mniejszych niż oczekiwane korzyści
l�
J. Zieleniewski i S. Szczypiorski proponują inną definicję. Według
nich ryzyko jest możliwością zaistnienia niepowodzenia a w
szczególności zaistnienia zdarzeń niezależnych od
działającego podmiotu, których nie może on przewidzieć i
nie może im w pełni zapobiec, a także przez zmniejszenie
użyteczności i/lub przez zwiększenie nakładów odbierając
działania zupełnie lub częściowo cechę skuteczności,
korzystności lub ekonomiczności .
6
Teoria ryzyka finansowego
l� Na podstawie pracy S. Nahotko można podać
kilka cech charakteryzujących ryzyko jako
zjawisko :
l� obiektywność są to zjawiska gospodarcze, które w
sposób równomierny dotykają każdą organizację
l� subiektywność podejmowane decyzje niosą ze sobą
ryzyko błędu
l� ambiwalentność istnieje prawdopodobieństwo
wystąpienia zjawisk pozytywnych i negatywnych
l� mierzalność istnieją metody mierzenia ryzyka
l� decyzyjność jest podwaliną przy podejmowaniu
racjonalnych decyzji
l� dynamiczność skala i zródło ryzyka ulegają zmianom
w procesach gospodarczych
7
Teoria ryzyka finansowego
l� Rozpatrując wiele definicji ryzyka można
stwierdzić, iż najprostszą i najtrafniejszą
przedstawia K. Jajuga określając
l� ryzyko jako możliwość wystąpienia
efektu niezgodnego z oczekiwaniami
8
Teoria ryzyka finansowego
Podział i rodzaje ryzyka
l� Ryzyko z punktu widzenia przedsiębiorstwa ma inną
wymowę niż w języku potocznym.
S. Nachotko podkreśla, że ryzyko działalności
gospodarczej jest początkiem wielu przemyśleń i
rozważań ludzkich, jest nieodłącznym
elementem działań i procesów decyzyjnych
l� Podstawowym podziałem ryzyka w działalności
gospodarczej jest wyodrębnienie z ryzyka
całkowitego:
l� Ryzyka systemowego
l� Ryzyka specyficznego
9
Teoria ryzyka finansowego
Podział i rodzaje ryzyka
Ryzyko całkowite
Ryzyko całkowite
Ryzyko systematyczne Ryzyko specyficzne
Ryzyko stopy procentowej Ryzyko nie dotrzymania warunków
Ryzyko walutowe Ryzyko biznesu
Ryzyko rynku Ryzyko finansowe
Ryzyko siły nabywczej Ryzyko bankructwa
Ryzyko polityczne Ryzyko płynności
Ryzyko wydarzeń Ryzyko zmiany ceny
Ryzyko reinwestowania
Ryzyko wykupu na żądanie
Ryzyko zmienności
Ryzyko zarządzania
10
Teoria ryzyka finansowego
Podział i rodzaje ryzyka
l� Ryzyka systematyczne (zewnętrzne) obejmujące czynniki nie
podlegające kontroli przedsiębiorstwa (ryzyko związane z siłami przyrody a
także z warunkami ekonomicznymi danego rynku oraz rynku globalnego) w
skład którego wchodzą:
l� Ryzyko stopy procentowej (interest rate risk) - wynika ze zmiany stóp
procentowych na rynku, ma ono wpływ na wysokość zysku z kapitału oraz na cenę i
wartość kontraktów zawieranych na rynku finansowym
l� Ryzyko walutowe (foreign exchange risk) dotyczy rozliczeń dokonywanych w
walucie obcej (innej niż waluta krajowa)
l� Ryzyko rynku (market risk) - wiąże się z prawdopodobieństwem wystąpienia
niepożądanych zmian na rynku oraz ich wpływu na ceny akcji
l� Ryzyko siły nabywczej (inflation risk) inaczej ryzyko inflacji., wiąże się ze zmianą
siły nabywczej pieniądza spowodowanej wystąpieniem inflacji w danej gospodarce
l� Ryzyko polityczne (political risk) jest to ryzyko związane z decyzjami
podejmowanymi przez władze oraz wpływem tych decyzji na gospodarkę
l� Ryzyko wydarzeń (event risk) wiąże się z możliwością wystąpienia
niespodziewanych okoliczności, które mogą wywrzeć niekorzystny wpływ na wartość
instrumentów finansowych
11
Teoria ryzyka finansowego
Podział i rodzaje ryzyka
l� Ryzyka specyficzne (wewnętrzne) obejmujące obszar działania
danego przedsiębiorstwa, jego kontroli, zarządzania, konkurencji,
dostępności surowców, płynności itp. W ramach tego ryzyka wyróżnia
się:
l� Ryzyko nie dotrzymania warunków (default risk) występuje w momencie
nie wywiązania się z warunków umowy przez remitenta danego instrumentu
finansowego
l� Ryzyko zarządzania (management risk) wiąże się ze złym zarządzaniem
przedsiębiorstwem, może mieć wpływ na wartość akcji wyemitowanych
przez daną spółkę
l� Ryzyko biznesu (business risk) wynika ze zmienności zysków
osiąganych z działalności, co przekłada się na wartość wyemitowanych akcji
l� Ryzyko finansowe (financial risk) gdy przedsiębiorstwa korzystają z
obcych kapitałów by finansować własną działalność istnieje
niebezpieczeństwo iż koszty tych kapitałów doprowadzą do utraty płynności
finansowej
12
Teoria ryzyka finansowego
Podział i rodzaje ryzyka
l� Ryzyka specyficzne (cd) :
l� Ryzyko bankructwa (bankrupty risk) wynika z możliwości nie wywiązania się z
zawartych umów co może prowadzić do bankructwa
l� Ryzyko rynkowej płynności (liquidity risk) wynika z niskiej płynności posiadanych
przez przedsiębiorstwo aktywów finansowych, co może oznaczać, że przy próbie
szybkiego ich upłynnienia nie otrzymamy satysfakcjonującej ceny lub będzie trzeba
poczekać by nie stracić na takiej transakcji
l� Ryzyko zmiany ceny - (holding period risk) jest to ryzyko związane ze zmianą
oprocentowania obligacji w przypadku sprzedaży tego instrumentu przed terminem
wykupu
l� Ryzyko reinwestowania (reinwestment risk) dotyczy środków uzyskanych z
posiadania instrumentu finansowego reinwestowanego po stopie procentowej niższej
niż pierwotna inwestycja
l� Ryzyko wykupu na żądanie (call risk) mamy do czynienia z tym ryzykiem gdy
zgłaszany jest wykup na żądanie w momencie gdy stopy procentowe są na
niekorzystnym poziomie
l� Ryzyko zmienności - (convertibility risk) dotyczy instrumentu, który może ulec
zmianie na inny (np. obligacje zamienne) i następuje to w sytuacji niekorzystnej dla
posiadacza instrumentu
13
Teoria ryzyka finansowego
Podział i rodzaje ryzyka
l� Odnosząc się do przedsiębiorstwa i jego
uczestnictwa w rynku kapitałowym
adekwatny wydaje się podział na pięć
głównych kategorii ryzyka co przedstawia
poniższy schemat:
14
Teoria ryzyka finansowego
Podział i rodzaje ryzyka
Główne rodzaje ryzyka
Główne rodzaje ryzyka
Ryzyko rynkowe Ryzyko kredytowe
Ryzyko rynkowe Ryzyko kredytowe
Ryzyko prawne Ryzyko operacyjne Ryzyko biznesowe
Ryzyko prawne Ryzyko operacyjne Ryzyko biznesowe
Ryzyko kursowe Ryzyko kraju Ryzyko organizacyjne Ryzyko sprzedaży
Ryzyko kursowe Ryzyko kraju Ryzyko organizacyjne Ryzyko sprzedaży
Ryzyko stóp procentowych Ryzyko upadłości Ryzyko kontroli Ryzyko reputacji
Ryzyko stóp procentowych Ryzyko upadłości Ryzyko kontroli Ryzyko reputacji
Ryzyko płynności Ryzyko nowego
Ryzyko płynności Ryzyko nowego
Ryzyko płynności firmy Ryzyko systemowe
Ryzyko płynności firmy Ryzyko systemowe
Instrumentów finansowych produktu
Instrumentów finansowych produktu
Ryzyko cen towarów Ryzyko koncentracji Ryzyko defraudacji Ryzyko konkurencji
Ryzyko cen towarów Ryzyko koncentracji Ryzyko defraudacji Ryzyko konkurencji
Ryzyko drugiej Ryzyko jakości
Ryzyko drugiej Ryzyko jakości
Ryzyko wycofania kapitału Ryzyko katastroficzne
Ryzyko wycofania kapitału Ryzyko katastroficzne
strony transakcji produktów
strony transakcji produktów
Ryzyko środowiska
Ryzyko środowiska
Ryzyko bankructwa Ryzyko utraty reputacji
Ryzyko bankructwa Ryzyko utraty reputacji
gospodarczego
gospodarczego
Ryzyko regulacyjne
Ryzyko regulacyjne
Ryzyko administracyjne
Ryzyko administracyjne
15
Teoria ryzyka finansowego
Podział i rodzaje ryzyka
l� Ryzyko rynkowe jest to ryzyko, które występuje w przypadku
zmiany wartości aktywów obrotowych
l� Ryzyko kredytowe występuje w przypadku nie wywiązania się
kontrahenta z podjętych umów
l� Ryzyko prawne może być efektem prowadzenia działalności w
sposób niezgodny z obowiązującymi przepisami lub też ze zmian w
przepisach prawa
l� Ryzyko operacyjne obszar występowania tego ryzyka to codzienna
działalność przedsiębiorstwa. Występuje głównie na skutek
niesprawnych lub wadliwych systemów wewnętrznych, błędów
ludzkich lub też niewłaściwych regulacji wewnątrz organizacji.
l� Ryzyko biznesowe to ryzyko podjęcia błędnych decyzji dotyczących
inwestycji, rozwoju bądz strategii firmy.
16
Teoria ryzyka finansowego
Ryzyko a niepewność
l� W potocznym języku i rozumieniu terminy ryzyko i
niepewność stosowane są zamiennie. W ekonomii nie
oznaczają jednak tego samego.
l� F. Knight uznał, że
skutki decyzji podejmowanych w warunkach ryzyka za dużo
bardziej przewidywalne niż skutki decyzji podejmowanych w
warunkach niepewności.
Scharakteryzował tym samym ryzyko jako coś mierzalnego,
przewidywalnego natomiast niepewność jako coś
niemierzalnego, zatem trudnego do przewidzenia
17
Teoria ryzyka finansowego
Ryzyko a niepewność
l� Niepewność
l� Niepewność mierzalna
l� (Ryzyko)
l� Możliwe warianty oraz szanse ich wystąpienia są znane lub
możliwe do zidentyfikowania
l� Niepewność niemierzalna
l� (niepewność sensu stricto)
l� Przyszłe warianty i/lub szanse ich wystąpienia nie są znane
18
Teoria ryzyka finansowego
Ryzyko a niepewność
l� Czym więc jest niepewność?
l� Ogólnie, można powiedzieć, że charakteryzuje się nieznanym
prawdopodobieństwem wystąpienia. W sytuacjach, gdy nie możemy
mówić o pewności, co do danego zdarzenia lub sytuacji mamy do
czynienia z niepewnością. Oznacza ona również występowanie
wątpliwości powątpiewanie w zdolność do przewidywania skutków
obecnych działań a zatem odzwierciedla stan umysłu .
l� Według Wielkiej Internetowej Encyklopedii Multimedialnej
niepewność to długookresowy stan towarzyszący funkcjonowaniu
podmiotów gospodarczych na rynku, wynikający z ograniczonej
przewidywalności i wieloznaczności zachowań podmiotów
gospodarczych oraz zawodności procesów realnych i
informacyjnych .
19
Teoria ryzyka finansowego
Ryzyko a niepewność
l� Williams, Smith i Young wyodrębnili kilka poziomów
niepewności :
l� Poziom 0
l� Pewność. Można precyzyjnie przewidzieć przyszłe
zdarzenia
l� Poziom 1
l� Obiektywna niepewność. Można przewidzieć warianty
przyszłych zdarzeń i nadać im określony poziom
prawdopodobieństwa
l� Poziom 2
l� Subiektywna niepewność. Można przewidzieć warianty
przyszłych zdarzeń ale nie możliwe jest nadanie im
określonego poziomu prawdopodobieństwa
l� Poziom 3
l� Nie można przewidzieć ani wariantów ani
prawdopodobieństwa ich wystąpienia
20
Teoria ryzyka finansowego
Ryzyko a niepewność
l� Literatura fachowa traktuje o następujących
formach niepewności:
- jednostkowa
- społeczna
- organizacyjna
21
Teoria ryzyka finansowego
Ryzyko a niepewność
l� Z punktu widzenia ekonomii oraz działalności
przedsiębiorstwa adekwatny jest podział
niepewności jednostkowej na:
l� niepewność w strukturze poznawczej
l� niepewność w osądach
l� niepewność w oczekiwaniach
22
Teoria ryzyka finansowego
Ryzyko a niepewność
l� Niepewność w strukturze poznawczej jest najszerszym
pojęciem.
l� Mamy z nią do czynienia w sytuacjach nowych, wcześniej nie
występujących, niespotykanych.
l� Osoba, podejmując decyzję, nie posiada wiedzy dotyczącej
podobnych sytuacji, gdyż ta, w której on się znajduje jest
zupełnie inna.
l� Może tylko zgadywać lub przypuszczać, przewidywać skutki
danej sytuacji.
l� Skutkiem niepewności w sferze poznawczej jest najczęściej
zaniechanie jakichkolwiek działań.
l� Decydent w tej sytuacji stara się doczekać do wyrazniejszych
23
zarysów sytuacji
Teoria ryzyka finansowego
Ryzyko a niepewność
l� Niepewność w osądach objawia się brakiem zdecydowania
w przypadku dwóch wariantów danej sytuacji.
l� Można mówić o dwóch różnych rozwiązaniach, między którymi
rozdarty jest decydent. Np. przedsiębiorca mający zdecydować o
przeznaczeniu zysku z jednej strony może zainwestować w
rozwój, z drugiej zaś coś go przed tym powstrzymuje (pewne
czynniki jego osobowości).
l� Z niepewnością w osądach wiąże się niepewność w osądach
celów występująca w sytuacji, gdy określone czynniki wpływają w
przeciwstawny sposób na różne cele, które chce osiągnąć dana
osoba.
24
Teoria ryzyka finansowego
Ryzyko a niepewność
l� Niepewność w oczekiwaniach występuje wówczas, gdy
manager nie potrafi określić hierarchii ważności wpływu danych
czynników na przebieg sytuacji.
l� Np. inwestor mimo wysokich koszów inwestycji może być
przekonany, że wejście z nowym produktem na rynek będzie
dobrym posunięciem. Powstrzymuje się jednak od decyzji
zastanawiając się czy rynek tego produktu będzie rozwojowy w
przyszłości.
l� Niepewność w tym przypadku polega na braku pełnej wiedzy o
rozwoju sytuacji w przyszłości. Mając taką wiedzę lub pewność
mógłby podjąć zgoła inną decyzję niż podejmując ją w
warunkach niepewności.
25
Teoria ryzyka finansowego
Ryzyko a niepewność
l� Niepewność społeczna (będąca przedmiotem zainteresowania
socjologii) jest związana z utratą roli jaką pełni jednostka w
społeczeństwie, rozpatrywana jest ona w kontekście grup
społecznych.
l� Niepewność w tym wymiarze wiąże się z niewiedzą jednostki jak
się zachować (przy poczuciu ograniczoności wyborów) w sposób
uznany za właściwy i pożądany przy realizacji celów
społecznych.
l� Ma odniesienie również do przedsiębiorstwa i jego otoczenia. W
tym ujęciu czynnikami niepewności są informacja i zasoby.
26
Teoria ryzyka finansowego
Ryzyko a niepewność
l� Niepewność organizacyjna przejawia się jako stan organizacji,
w której występują rozbieżności :
l� między informacjami niezbędnymi do podjęcia decyzji a
informacjami posiadanymi przez decydenta
l� między oceną skuteczności działań podjętych w wyniku decyzji
dokonywaną przez decydentów a zewnętrzną oceną tych działań
l� między ryzykiem działania dopuszczalnym teoretycznie a
dopuszczalnym praktycznie
l� między wpływem teoretycznym decydentów na funkcjonowanie
organizacji a ich wpływem praktycznym.
27
Teoria ryzyka finansowego
Ryzyko a niepewność
l� Z ryzykiem i niepewnością mamy do czynienia zawsze
wtedy, gdy nie możemy mówić o pewności, gdy targają
nami wątpliwości co do danej sytuacji lub decyzji jaką
mamy podjąć.
l� Używając potocznie tych dwóch terminów nie zdajemy
sobie sprawy z różnic, jakie występują między nimi. Jako
pierwszy różnice między tymi pojęciami określił A. Willet
już w 1901r. w swojej pracy pt. Ekonomiczna teoria
ryzyka i ubezpieczeń .
l� Autor twierdził, że ryzyko jako zobiektywizowana
niepewność dotyczy wystąpienia niepożądanego
zdarzenia.
28
Teoria ryzyka finansowego
Ryzyko a niepewność
l� Według F.H.Knighta okazuje się, że
niepewność, którą da się wymierzyć jest
ryzykiem
l� lub też inaczej ryzyko jest tak różne od
niepewności, której nie możemy zmierzyć,
że w efekcie nie jest ono wcale
niepewnością .
29
Teoria ryzyka finansowego
Ryzyko w przedsiębiorstwie
l� yródła i czynniki ryzyka
l� Aby zidentyfikować ryzyko należy znalezć jego zródło,
czyli zjawiska, które mogą wystąpić i spowodować
zmianę wartości firmy. Głównymi zródłami ryzyka
występującymi w przedsiębiorstwie są:
l� czynniki makroekonomiczne polityka fiskalna, polityka
gospodarcza, polityka kursu walut, światowa globalizacja
l� czynniki mezoekonomiczne charakterystyczne dla
poszczególnych sektorów gospodarki
l� czynniki mikroekonomiczne wynikające z działalności
danego przedsiębiorstwa
30
Teoria ryzyka finansowego
Ryzyko w przedsiębiorstwie
l� Techniczne - Do ryzyk o charakterze technicznym można zaliczyć
ryzyko niezawodności maszyn i linii produkcyjnych, ryzyko jakości
wyrobów (ich bezpieczeństwo i niezawodność).
l� Ekonomiczne - Ryzykiem o charakterze ekonomicznym nazywamy
takie procesy jak wiarygodność danych, ryzyko mechanizmów
rządzących na rynku, konkurencja, ryzyko finansowe (do którego
zalicza się ryzyko walutowe, ryzyko kredytowe, ryzyko stóp
procentowych, ryzyko płynności finansowej).
l� Techniczno-ekonomiczne - Syntezą tych dwóch obszarów jest ryzyko
o charakterze ekonomiczno technicznym. Związane jest
ekonomicznym uzasadnieniem wyboru technologii produkcyjnych,
doborem personelu, ciągłym rozwojem technologicznym
l� Wszystkie powyższe elementy powinny być rozpatrywane
jednocześnie jako obszary i potencjalne zródła ryzyka.
31
Teoria ryzyka finansowego
Ryzyko w przedsiębiorstwie
l� Rozróżniamy 3 grupy ryzyk związanych z każdą z
rodzajów działalności:
l� - ryzyko operacyjne związane z operacyjną
działalnością przedsiębiorstwa tj. statutowo wykonywaną
(handlową, usługową, produkcyjne). Ryzyko to ma
charakter codzienny, wynika z decyzji jakie podejmowane
są codziennie
l� - ryzyko strategiczne utożsamiane z ryzykiem
inwestycyjnym dotyczy zakupu lub sprzedaży dóbr
inwestycyjnych takich jak aktywa trwałe, wartości
niematerialne i prawne, aktywa finansowe i związane z
tym koszty
l� - ryzyko dotyczące działalności finansowej wiąże się
z pozyskiwaniem zródeł finansowania, kosztem
pozyskania tego kapitału.
32
Teoria ryzyka finansowego
Ryzyko w przedsiębiorstwie
l� Podejmując decyzję o charakterze gospodarczym, wiążącą się
z bieżącą działalnością przedsiębiorstwa i jego zamierzeniami
rozwojowymi opieramy się na przewidywaniach,
przypuszczeniach co do przyszłości. Zawsze istnieje
niepewność, ryzyko, że decyzja jaką podjęto nie przyniesie
w przyszłości oczekiwanych korzyści a wręcz poniesiemy
stratę.
l� Aby uniknąć takiego ryzyka należy wziąć pod uwagę czynniki
oddziaływujące na ryzyko gospodarcze, będące konsekwencją
zmian zachodzących na rynku i w całej gospodarce.
l� Wśród czynników wpływających na ryzyko gospodarcze wyróżnić
można dwie grupy:
l� - czynniki obniżające ryzyko
l� - czynniki zwiększające ryzyko.
33
Teoria ryzyka finansowego
Ryzyko w przedsiębiorstwie
l� Czynniki obniżające ryzyko :
l� wzrost wielkości dochodu narodowego
l� wzrost poziomu eksportu
l� wzrost popytu na ofertę przedsiębiorstw
produkcyjnych
l� spadek cen nośników energii
l� spadek poziomu inflacji
l� obniżki podatków i rozwój systemu ulg
inwestycyjnych
34
Teoria ryzyka finansowego
Ryzyko w przedsiębiorstwie
l� Czynniki zwiększające ryzyko :
l� spadek dochodu narodowego
l� spadek poziomu eksportu
l� spadek poziomu produkcji przemysłowej
l� rosnący ujemny bilans handlu zagranicznego
l� wzrost wydatków państwa na cele socjalne i związane z
tym systemy udogodnień socjalnych
l� niestabilna sytuacja gospodarcza
l� niestabilna, słaba waluta
l� wzrost poziomu inflacji
l� wzrost bezrobocia
l� zwiększenie obciążeń podatkowych
l� likwidacja lub brak ulg inwestycyjnych
35
l� brak uregulowań prawnych lub częste zmiany
Teoria ryzyka finansowego
Ryzyko w przedsiębiorstwie
l� Podział ryzyka występującego w działalności
gospodarczej
Ryzyko w działalności
przedsiębiorstwa
Ryzyko w sferze Ryzyko w sferze Ryzyko w sferze
działalności działalności działalności
produkcyjnej handlowej finansowej
36
Teoria ryzyka finansowego
Ryzyko finansowe
l� Ryzyko finansowe
l� Związane jest z równowagą finansową przedsiębiorstwa.
Występuje wówczas, gdy pojawia się deficyt między wpływami i
wydatkami pieniężnymi.
l� Trudno jest w sposób jednoznaczny określić i
zinterpretować ryzyko finansowe, dlatego też różni autorzy
w różny sposób podchodzą do tego terminu.
l� M. Capiga i H. Ogrodnik określają ryzyko finansowe jako
prawdopodobieństwo wystąpienia strat z tytułu utraty
przez przedsiębiorstwo już posiadanych zasobów
finansowych, jak i nie osiągania spodziewanych zysków
37
Teoria ryzyka finansowego
Ryzyko finansowe
l� T.T. Kaczmarek pokazuje ryzyko finansowe jako ryzyko, które
dotyczy obiegu pieniądza wewnątrz kraju lub poza jego granicami.
Ryzyko finansowe według tego autora dotyczy gospodarki całego
państwa w równym stopniu.
l� E. Ostrowska ujmuje ryzyko finansowe jako ryzyko dotyczące
sposobu finansowania przedsięwzięcia inwestycyjnego, którego
wyznacznikami są zmiany w strukturze pasywów
przedsiębiorstwa, czyli wyników poziomej i pionowej struktury jego
bilansu .
l� Ze względu na trudności z podaniem jednej spójnej definicji tego
zjawiska związanego z działalnością finansową przedsiębiorstwa,
podzielono je na dwie klasy, co przedstawia poniższy schemat.
l�
38
Teoria ryzyka finansowego
Ryzyko finansowe
Ryzyko finansowe
Ryzyko jakościowe Ryzyko ilościowe
związane z niepewnością
Ryzyko Ryzyko Ryzyko Ryzyko Ryzyko
prawne operacyjne płynnościow kredytowe rynku
e
39
Teoria ryzyka finansowego
Ryzyko finansowe
l� Według wielu ekonomistów jako komponenty ryzyka
finansowego należy uznać :
l� ryzyko walutowe,
l� ryzyko stopy procentowej oraz
l� ryzyko zmiany cen.
l� Wrażliwość kursów walut, stóp procentowych oraz cen na
zmiany jakie zachodzą na rynku powodują wzrost poziomu
ryzyka gospodarczego.
l� Dokonanie takiej klasyfikacji pozwala na zastosowanie
odpowiednich metod zabezpieczenia się przed poszczególnym z
rodzajów ryzyka a tym samym zarządzanie ryzykiem
finansowym.
40
Teoria ryzyka finansowego
Ryzyko finansowe
l� Ryzyko walutowe
l� Związane jest ono z posiadaniem przez jednostkę gospodarczą waluty
obcej (innej niż narodowa) oraz prowadzeniu transakcji w walutach obcych.
l�
l� Według Z. Marciniaka ryzyko walutowe to możliwość zwiększenia bądz
zmniejszenia rynkowej (w stosunku do oczekiwanej) wartości kapitału
własnego (przedsiębiorstwa, banku) w wyniku zmian kursów walut
l� Kursy walut mają bezpośredni wpływ na działalność firmy oraz na jej kondycję
finansową. W przypadku działalności eksportowej i importowej ten kurs ma
ogromny wpływ na opłacalność transakcji.
l�
41
Teoria ryzyka finansowego
Ryzyko finansowe
l� Ryzyko walutowe definiować można jako prawdopodobne zmiany
jakie mogą zajść w dochodzie inwestora za sprawą nieoczekiwanej
zmiany kursu walut obcych.
l� Korzyści jakie przyniosą nam zmiany kursów walut nieoczekiwanie
w krótkim okresie czasu mogą ulec zmniejszeniu poprzez
niekorzystne zmiany tych samych kursów.
l� Pod wpływem ryzyka walutowego znajdują się:
l� aktywa
l� zobowiązania
l� dochody ze sprzedaży
l� koszty
42
Teoria ryzyka finansowego
Ryzyko finansowe
l� Ze względu na złożoność pojęcia ryzyka
walutowego, wyodrębnia się:
l� - ryzyko transakcyjne (transaction risk)
l� - ryzyko ekonomiczne (economic risk)
l� - ryzyko przeliczeniowe (translation risk)
43
Teoria ryzyka finansowego
Ryzyko finansowe
l� Ryzyko transakcyjne wiąże się z zapasami dewiz jakie posiada
inwestor oraz zobowiązaniami i należnościami w przyszłości
denominowanymi w innych walutach.
l� Ryzyko ekonomiczne jest efektem zmian kursów walut na rynku, które
mogą wywrzeć wpływ na wielkość szacowanych zysków. W przyszłości
może to skutkować zmianą rynkowej wartości przedsiębiorstwa ,
szczególnie w przypadku działalności importowo eksportowej.
l� Ryzyko przeliczeniowe dotyka w szczególności przedsiębiorstwa o
charakterze międzynarodowym działające na rynku światowym. Ich
majątek rozlokowany jest w wielu krajach. Wiąże się to z
różnorodnością walut w jakich dokonywane są transakcje. Stworzenie
jednego, spójnego bilansu dla wszystkich oddziałów firmy pociąga za
sobą ryzyko, iż po przeliczeniu walut na jedną główną, nastąpią istotne
zmiany w wartości poszczególnych składników bilansu.
44
Teoria ryzyka finansowego
Ryzyko finansowe
l� Czynniki wpływające na poziom kursów walut :
l� Czynniki ekonomiczne
l� Strukturalne
l� Techniczne
l� Koniunkturalne
l� Czynniki pozaekonomiczne
l� Polityczne
l� Instytucjonalne
l� Psychologiczne
45
Teoria ryzyka finansowego
Ryzyko finansowe
l� Czynniki ekonomiczne
l� Strukturalne
l� poziom rozwoju gospodarki
l� poziom konkurencyjności gospodarki
l� sytuacja w bilansie płatniczym
l� Techniczne
l� poziom i struktura przemian technicznych
l� poziom rozwoju zaplecza technicznego funkcjonowania rynków
l� Koniunkturalne
l� tempo wzrostu PKB
l� tempo inflacji
l� zmiany stóp procentowych
46
Teoria ryzyka finansowego
Ryzyko finansowe
l� Czynniki pozaekonomiczne
l� Polityczne
l� stopień stabilizacji politycznej
l� stopień ryzyka politycznego
l� szoki polityczne
l� Instytucjonalne
l� stosowane rozwiązania systemowe
l� stopień liberalizacji rynków
l� częstotliwość i sposoby interwencji banku centralnego
l� Psychologiczne
l� oczekiwania społeczeństwa i świata biznesu
l� poziom ryzyka finansowego
47
Teoria ryzyka finansowego
Ryzyko finansowe
l� Ryzyko stopy procentowej
l� Ryzyko stopy procentowej to możliwy wpływ zmian stóp
procentowych na dochody i wartość netto jednostki.
l� Ryzyko stopy procentowej pojawia się, kiedy kapitał podstawowy
i odsetkowe przepływy pieniężne (w tym ostateczne terminy
zapadalności), zarówno bilansowe, jak i pozabilansowe, mają
różniące się terminy wyceny. Wielkość ryzyka stanowi funkcję
wielkości i kierunków zmian stopy procentowej oraz wielkości i
terminów zapadalności niedopasowanych pozycji.
l� Według P. Karasińskiego za ryzyko stopy procentowej należy uznać
możliwość nie uzyskania zakładanych celów (korzyści) z powodu
zmiany poziomu stóp procentowych. Osiągnięcie zysków
mniejszych niż przewidywane, ze względu na błędne prognozowanie
kierunku zmian tychże stóp również wlicza się w to ryzyko.
48
Teoria ryzyka finansowego
Ryzyko finansowe
l� Powołując się na ustalenia Banku Rozliczeń
Międzynarodowych ryzyko stopy procentowej podzielić można
na:
l� - ryzyko dochodu, czyli ryzyko niedopasowania, przez
zarządzających jednostką, terminów zapadalności wrażliwych na
wahania stóp procentowych składników bilansu zarówno po stronie
aktywów jak i pasywów
l� - ryzyko inwestycji jest to ryzyko spadku wartości instrumentów
finansowych o stałej stopie procentowej w wyniku wzrostu stóp
procentowych na rynku
l� Aby skutecznie zabezpieczyć się przed ryzykiem stóp
procentowych należy w sposób właściwy zidentyfikować
pozycje bilansowe wrażliwe na zmiany tego indeksu.
l� Przedstawiona poniżej tabela wskazuje te pozycje z
uwzględnieniem podziału na aktywa i pasywa.
49
Teoria ryzyka finansowego
Ryzyko finansowe
l� Składniki bilansu
wrażliwe na wahania stóp procentowych
Aktywa Pasywa
Papiery wartościowe Zobowiązania z tytułu
zaciągniętych kredytów i
pożyczek
Udzielone kredyty i pożyczki Zadłużenie z tytułu emisji
dłużnych papierów wartościowych
Bieżące i terminowe środki
pieniężne (weksle)
50

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Teoria ryzyka 1
Teoria podatkowa Finanse
teoria ryzyka
Teoria ryzyka
Kulturowa teoria ryzyka, Rippl, 2002
egzamin stary teoria ryzyka
Teoria ryzykawywij
egzamin pośredników finansowych z punktu widzenia źródeł przychodów i ponoszonego ryzyka
System oceny sytuacji finansowej i ryzyka kredytowego
FINANSE PRZEDSIĘBIORSTW teoria
Ocena ryzyka w planie finansowym
Modelowanie zmienności i ryzyka Metody ekonometrii finansowej

więcej podobnych podstron