Test z epoki
Test z epoki
Test z epoki
Test z epoki
Test z epoki
Ucz siÄ™ z
Ucz siÄ™ z
Ucz siÄ™ z
Ucz siÄ™ z
Ucz siÄ™ z
Test wiedzy o średniowieczu
Test wiedzy o średniowieczu
Test wiedzy o średniowieczu
Test wiedzy o średniowieczu
Test wiedzy o średniowieczu
1. Daty wyznaczające początek i koniec epoki to: b. scholastyką, oparty na systemie św. Augustyna i Ary-
stotelesa
a. 1096  1292  początek i koniec wypraw krzyżowych
c. platonizmem, oparty na systemie Platona
b. 1096  1492  początek wypraw krzyżowych i od-
Odpowiedz
(b.)
krycie Ameryki przez Krzysztofa Kolumba
c. 476  1453  upadek Cesarstwa Rzymskiego i zdo-
Komentarz
Komentarz
Komentarz
Komentarz
Komentarz
bycie Konstantynopola
W średniowiecznych szkołach panował system zwa-
Odpowiedz
(c.)
ny scholastyką. Za jego twórcę uznano św. Toma-
sza z Akwinu, który był zwolennikiem racjonalne-
Komentarz
Komentarz
Komentarz
Komentarz
Komentarz
go (rozumowego) wyjaśniania prawd wiary. Za osta-
Umowną datą rozpoczynająca epokę średniowiecza
teczny autorytet uznano Biblię, dzieła Ojców Ko-
jest upadek Cesarstwa Zachodniorzymskiego. Mia-
ścioła, czyli najdawniejszych pisarzy chrześcijań-
ło to miejsce w 476 roku. Za datę końcową, również
skich oraz pisma Arystotelesa. W wyjaśnianiu po-
umownie, przyjmuje siÄ™ upadek Konstantynopola,
szczególnych prawd wiary powoływano się właśnie
czyli koniec Cesarstwa Bizantyjskiego, dla innych zaÅ›
na system tego ostatniego, zwany logikÄ…  czyli
jest to moment wynalezienia druku przez Gutenber-
nauką o zasadach poprawnego myślenia i wniosko-
ga, czyli rok 1450. Inaczej daty te rozłożyły się w Pol-
wania. W średniowieczu panował specyficzny spo-
sce. Za poczÄ…tek epoki przyjmuje siÄ™ chrzest Polski
sób nauczania. Przedmioty obowiązkowe podzielo-
w 966 roku, datą kończącą epokę jest pojawienie się
no na dwa bloki: trivium (gramatyka, retoryka i dia-
pierwszego druku w 1474 roku. Fakt, iż średniowie-
lektyka) oraz quadrivium (arytmetyka, geometria,
cze to epoka strasznie długa, w Europie trwało w su-
astronomia, muzyka). Ukończenie obydwu z nich
mie 10 wieków, to niemal 1100 lat! W Polsce prawie
stanowiło przygotowanie do profesjonalnych stu-
o połowę krócej, bo 5 wieków, ale 500 lat to i tak
diów teologicznych, medycznych bądz
prawniczych.
liczba imponujÄ…ca.
4. Obowiązujący w pierwszej fazie średniowie-
2. Åšredniowieczny uniwersalizm to:
cza styl w architekturze i sztuce to:
a. jeden język, ustrój i jedna religia
a. styl romański
b. jednakowe wzorce osobowe, ale wolność decydo-
b. styl średniowieczny
wania w sprawach wiary
c. styl gotycki
c. jednakowy styl w sztuce
Odpowiedz
(a.)
Odpowiedz
(a.)
Komentarz
Komentarz
Komentarz
Komentarz
Komentarz
Komentarz
Komentarz
Komentarz
Komentarz
Komentarz
Styl obowiązujący w sztuce początków średniowiecza
Uniwersalizm to pogląd, zgodnie z którym cała ludz-
to styl romański. Panował powszechnie do połowy XIII
kość tworzy tzw. państwo ziemskie, dążące do zbawie-
wieku. Budowle w stylu romańskim charakteryzują się
nia i stania się państwem Bożym. Na tym właśnie po-
masywnością, są ciężkie, mają grube mury i małe okna.
legał średniowieczny uniwersalizm. Każdy Europej-
Kształty budynków są regularne, zwarte, proste i suro-
czyk czuł się przede wszystkim chrześcijaninem, uczu-
we. Zabudowa romańska to przede wszystkim kościoły
cia narodowe zepchnięto na dalszy plan. Człowiek wy-
i klasztory. Przykładami tego typu architektury są ro-
kształcony mógł swobodnie podróżować po całej Eu-
tunda na Wawelu i kolegiata w Tumie pod A
ęczycą.
ropie, gdyż władzę cywilną sprawował  oczywiście
Natomiast ostatnie dwa wieki średniowiecza to
głównie w teorii  jeden władca (cesarz), a kościelna
dominacja stylu gotyckiego. Jest to styl zwiÄ…zany z kul-
również podporządkowana była jednej, dominującej
turą rycerską, mieszczańską i dworską. Jego cechy to:
religii i zwierzchnictwu (papież). Stąd powszechne
lekkość, strzelistość, smukłość, duże witrażowe okna
stały się w średniowieczu studia za granicą i podróże.
i ostre Å‚uki. W stylu gotyckim budowano kamienice
Każdy bez wyjątku, jeśli tylko umiał czytać, mógł bez
przeszkód korzystać z literackiego i naukowego do- mieszczańskie, mury obronne z licznymi basztami,
robku innych, ponieważ był on spisany w zrozumia- okazałe zamki rycerskie, ale także kościoły i zespoły
klasztorne. Najbardziej znane z nich to katedra w Ko-
łym dla niego języku (łacina).
lonii i katedra Notre Dame w Paryżu.
3. W średniowiecznych szkołach panował system
zwany: 5. Etos to:
a. godne do naśladowania wzorce zachowań
a. franciszkanizmem, oparty na systemie św. Franciszka
1
Test z epoki
Test z epoki
Test z epoki
Test z epoki
Test z epoki
Ucz siÄ™ z
Ucz siÄ™ z
Ucz siÄ™ z
Ucz siÄ™ z
Ucz siÄ™ z
b. krótkie bezimienne zapiski na marginesach tablic i używania życia, gdyż wszystko to marność i nie przy-
paschalnych nosi prawdziwego spełnienia. Motyw memento mori
jest jednym z najważniejszych motywów literatury
c. zespół pożądanych cech, wartości i zachowań cha-
i sztuki średniowiecznej. Odnajdziemy go zarówno
rakterystycznych dla jakiejś grupy społecznej
w Bogurodzicy, jak i w Wielkim testamencie Françoisa
Odpowiedz
: (c.)
Villona. Natomiast wspomniane już schematy umie-
Komentarz
Komentarz
Komentarz
Komentarz
Komentarz
rania to ars moriendi, czyli właśnie sztuka umierania.
Etos to pojęcie znane Ci już z lekcji o antyku. Po grec- Zwrotem tym określano skodyfikowane wzorce ostat-
ku ethos znaczy po prostu obyczaj. Jest to zespół war- nich chwil życia, stosownie do stanu. Przypomnij so-
tości i norm określający pewien wzorzec postępowa- bie rytuał towarzyszący śmieci Rolanda, czy zespół
nia lub postawę moralną, charakterystyczną dla da- cudów towarzyszących konaniu Aleksego, a motyw
przestanie być dla ciebie tajemnicą.
nej społeczności. Na przykład etos rycerski zakłada
postępowanie w myśl honoru, etos mieszczański to
kult pracy. W średniowieczu szczególnie ważny był
8. Motyw danse macabre to:
ten pierwszy  uosabiany na przykład przez Rolan-
a. alegoryczne przedstawienie śmierci, szczególnie
da. Etos rycerski to pojęcie kompleksowe, składają
popularne w sztukach plastycznych
się nań nie tylko rycerski honor, ale także obyczajo-
b. motyw literacki charakterystyczny dla literatury pa-
wość, system wartości (Bóg, honor, król), a także
renetycznej
moda i maniery.
c. jedna z części liturgii żałobnej
Odpowiedz
(a.)
6. Kształtowanie wzorców osobowych to inaczej:
Komentarz
Komentarz
Komentarz
Komentarz
Komentarz
a. parabola
Motyw danse macabre to charakterystyczne przedsta-
b. trop
wienie śmierci tańczącej w kółeczku z reprezentan-
c. pareneza
tami wszystkich pokoleń i stanów średniowiecznych.
Odpowiedz
(c.) Nazwa ta pochodzi z języka francuskiego i dosłownie
oznacza taniec śmierci. Motyw danse macabre był
Komentarz
Komentarz
Komentarz
Komentarz
Komentarz
szczególnie popularny w sztukach plastycznych, cho-
Kształtowanie wzorców osobowych to pareneza.
ciaż czasem wykorzystywano go także w literaturze,
W średniowieczu istotne były szczególnie trzy z nich
np. w znanej ci ze szkoły Rozmowie mistrza Polikarpa
 wzorzec świętego ascety (św. Aleksy), chrześcijań-
ze ÅšmierciÄ…. Motyw danse macabre wykorzystuje cha-
skiego rycerza (Roland) oraz doskonałego władcy
rakterystyczną dla średniowiecza metodę obrazowa-
(król Karol).
nia poprzez alegorię. Artyści średniowieczni starali
Literatura parenetyczna to taka, która wskazuje
się plastycznie ukazywać takie wartości jak cnota,
godne do naśladowania wzorce zachowań. Może być
grzech, prawda, kłamstwo, pod postacią plastycznych
także swoistym przekaz
nikiem etosu, formułującym
obrazów, o stałym umownym znaczeniu przenośnym,
zawarte w nim prawa. Dla średniowiecza pareneza to
zwanym właśnie alegorią. Wierzyli, że taka forma
pojęcie niezwykle istotne, bo większość utworów poza
łatwiej i bardziej bezpośrednio jest w stanie przemó-
stricte modlitewnymi ma właśnie taki charakter. Jed- wić do odbiorcy. Taką próbą alegorycznego przedsta-
nak jest to zjawisko nie tylko średniowieczne wienia jest właśnie upostaciowiona śmierć w towarzy-
 bardzo wiele tekstów o takim charakterze odnaj- stwie tanecznego korowodu, wyrażająca swą po-
dziemy również w literaturze renesansu. wszechność i wszechmoc.
7.  Memento mori , czyli  pamiętaj o śmierci to: 9. Przedstawienie Matki Bożej bolejącej nad
martwym ciałem Syna to:
a. łaciński zwrot eksponujący motyw przemijania i nie-
chybnej śmierci a. topos
b. parenetyczne schematy ostatnich chwil życia odpo- b. pieta
wiednie dla danego stanu
c. motyw maryjny
c. ostatnie słowa Rolanda umierającego na górze
Odpowiedz
(b.)
Odpowiedz
(a.)
Komentarz
Komentarz
Komentarz
Komentarz
Komentarz
Komentarz
Komentarz
Komentarz
Komentarz
Komentarz
Przedstawienie Matki Bożej trzymającej martwe cia-
Ten łaciński zwrot posłużył za nazwę dla całego ze- ło Chrystusa to kolejny motyw średniowieczny, znów
społu przedstawień i wyobrażeń eksploatujących mo- jak poprzedni, zakorzeniony w sztukach plastycznych.
tyw śmierci i przemijania. Związany jest on ściśle z po- Rzez
by lub malowidła o charakterze piety odnajdzie-
chodzącym z księgi Koheleta motywem vanitas, czyli my w prawie każdym średniowiecznym kościele.
marności świata. Przypomnijmy, że motyw vanitas I jak poprzednio motyw ten pojawia się czasem rów-
vanitatum eksponuje nietrwałość dóbr doczesnych nież w literaturze. Najbardziej znany przykład to Żale
i ziemskiego życia, mówi o bezcelowości istnienia Matki Boskiej pod krzyżem.
2
Test z epoki
Test z epoki
Test z epoki
Test z epoki
Test z epoki
Ucz siÄ™ z
Ucz siÄ™ z
Ucz siÄ™ z
Ucz siÄ™ z
Ucz siÄ™ z
Matka Boska jest szczególnie ważną postacią śre- " cykl o Wilhelmie Orleańskim, opowiadający
dniowiecznego życia religijnego. Jej pośrednictwo mię- o wojnach z Saracenami w południowej Francji
dzy Bogiem a ludz
mi urzekało ludzi epoki, dopatrywa- (Chanson de Guillaume)
li się w niej kogoś w rodzaju dobrego ducha, którego " cykl o wyprawach krzyżowych (Chanson de Je-
życzliwe słowo może wyprosić łaski u Boga. W wierszu
ruzalem)
jest ona zrównana z ludz
mi, Jej cierpienie jest przy-
Najważniejszym zadaniem poematów rycerskich było
równane do cierpieniem matki po stracie dziecka i tra-
przedstawienie i upowszechnienie wizerunku dosko-
ci aspekt boskości. Najpopularniejsze przedstawienie
nałego rycerza chrześcijańskiego. Pieśń o Rolandzie
plastyczne motywu piety to rzez
ba Michała Anioła,
przynosi również wizerunek idealnego władcy. Karol
która znajduje się w Kaplicy Sykstyńskiej.
Wielki nie tylko posiada wszystkie cechy doskonałe-
go rycerza, ale jest również troskliwym i dbającym
10. Wiersz średniowieczny to inaczej:
o swych podwładnych królem.
a. wiersz sylabotoniczny
b. wiersz rymowo-zdaniowy
12. Bogurodzica to najstarszy odnaleziony utwór
c. wiesz biały napisany po polsku. Powstał najprawdopo-
dobniej:
Odpowiedz
(b.)
a. przed 966 rokiem
Komentarz
Komentarz
Komentarz
Komentarz
Komentarz
b. na przełomie XI i XII wieku
Wiersz średniowieczny to inaczej wiersz rymowo-zda-
c. w pierwszej połowie XIII wieku
niowy. Nazywa się go także wierszem asylabicznym
Odpowiedz
(c.)
(wersy różnią się liczbą sylab) bądz
intonacyjno-zda-
niowym (wersy to zdania bÄ…dz
ich człony, które mają
Komentarz
Komentarz
Komentarz
Komentarz
Komentarz
podobne linie intonacyjne). Wiersz rymowo-zdaniowy
Bogurodzica uważana jest za najstarszą polską pieśń
charakteryzuje się tym, że w każdym wersie znajdzie-
religijnÄ…. Jej powstanie datuje siÄ™ najprawdopodob-
my zamknięte zdanie lub wyodrębniony człon zdania,
niej na pierwszą połowę XIII wieku. Są to czasy pa-
liczba sylab w poszczególnych wersach jest zmienna,
nowania Władysława A
okietka kończące okres roz-
a rymy majÄ… charakter gramatyczny tzn. uzyskane sÄ…
bicia dzielnicowego w Polsce. Utwór ten stał się
przez powtarzalność na końcu wersów określonej for-
pierwszym polskim hymnem narodowym śpiewanym,
my gramatycznej np.:  nosimy-prosimy . CechÄ… cha-
według Jana Długosza, przez rycerzy polskich w cza-
rakterystyczną wiersza średniowiecznego jest również
sie bitwy pod Grunwaldem w 1410 roku. Był on rów-
częste występowanie archaizmów, czyli form języko-
nież pieśnią koronacyjną dynastii Jagiellonów. Bo-
wych, które wyszły z użycia np.:  sławiena zamiast sła-
gurodzica jest poetyckÄ… modlitwÄ…. Podmiot liryczny
wiona,  zyszczy ,  spuści ,  przebyt zamiast pobyt.
utworu zwraca siÄ™ do Matki Boskiej oraz Jana Chrzci-
Przykładem wiersza średniowiecznego jest Bogurodzi-
ciela o pośrednictwo u Jezusa w celu wyjednania
ca, która jest najstarszą polską pieśnią religijną.
obfitych łask. Jest to też  o czym warto pamiętać
przy egzaminie maturalnym  literacka realizacja
11. Pod względem rodzajowym Pieśń o Rolandzie
plastycznego  deesis  motywu ukazujÄ…cego Mat-
należy do:
kę Boską wraz z Janem Czcicielem pod krzyżem.
a. epiki
b. liryki
13. Lament świętokrzyski zwany jest inaczej:
c. jest synkretyczna rodzajowo
a. litaniÄ…
Odpowiedz
(a.)
b. skargÄ…
Komentarz
Komentarz
Komentarz
Komentarz
Komentarz
c. planktem
Pieśń o Rolandzie to podręcznikowy przykład eposu
Odpowiedz
(c)
rycerskiego, a więc zaliczamy ten utwór do epiki.
Komentarz
Komentarz
Komentarz
Komentarz
Komentarz
Można też w odniesieniu do tej lektury napotkać ter-
Lament świętokrzyski to utwór odnaleziony w nieist-
min chanson de geste, czyli pieśni o czynach. Te  czy-
niejącym już zapisie ręcznym z ok. 1470 roku. Należy
ny to przygody historycznych i legendarnych boha-
więc do najstarszych zabytków polskiej poezji religij-
terów. Chansones de geste powstawały między XI
nej. Nazywa się go również Posłuchajcie bracia miła& ,
a XIII wiekiem. Początkowo funkcjonowały one
Żalami Matki Boskiej pod krzyżem, Planktem święto-
w przekazach ustnych (jako typowe dzieło epickie
patrz: Odyseja), dopiero pod koniec XII wieku za- krzyskim lub po prostu Planktem.
częto je zapisywać. Poematy te układały się w cykle, Inna nazwa tego gatunku to plankt  (od łac. planc-
z których najpopularniejsze to: tus) płacz, narzekanie, lament. Plankt to wierszo-
" cykl królewski: historie o czynach wojennych Ka- wany utwór poświęcony wyrażaniu żalu po zmarłym,
rola Wielkiego (Pieśń o Rolandzie, O królu Ar- jego tematyka i słownictwo dotyczą śmierci i rozpa-
turze i rycerzach okrągłego stołu) czy. Charakterystyczne są częste apostrofy wzywają-
3
Test z epoki
Test z epoki
Test z epoki
Test z epoki
Test z epoki
Ucz siÄ™ z
Ucz siÄ™ z
Ucz siÄ™ z
Ucz siÄ™ z
Ucz siÄ™ z
ce do współcierpienia i płaczu. Plankt czyli lament, w rzeczywistości parodią testamentu, gdyż poeta żył
to gatunek, którego powstanie wiąże się z rozprze- i umierał w nędzy i nie za bardzo miał więc co roz-
strzeniającą się w średniowieczu duchowością dolo- dawać. Zacytowana w pytaniu Ballada o paniach
rystyczną (bolesną) akcentującą rolę Matki Boskiej minionego czasu stała się symbolem kruchości czło-
Bolesnej w dziele zbawienia. wieka i zwycięstwa czasu. Jest to najznakomitsza
i najczęściej cytowana część Wielkiego testamentu.
Lament świętokrzyski zawiera unikalny obraz matki
Przemijanie zostało w nim ukazane na przykładzie
rozpaczającej po stracie syna. Wyjątkowość tego ob-
czegoÅ› bardzo powszechnego, a ulotnego zarazem,
razu polega na tym, że Maria przedstawiona jest jako
mianowicie urody kobiet.
zwykła kobieta. Zwraca się Ona do innych kobiet jako
matka, stawia więc siebie pomiędzy ludz
mi. W Jej sło- W Wielkim testamencie zawarł Villon swoistą filozo-
wach pełnych bólu pojawia się nawet wyrzut i gorycz, fię życia, bardzo różną od wzorców ascetycznych śre-
skierowane do Archanioła Gabriela, który obiecał jej dniowiecza. Pośrednio koresponduje ona z horacjań-
radość, a los sprawił, że cierpi. skim carpe diem  chwytaj dzień i ciesz się życiem, bo
i tak wszystko przemija.
14. Legenda o św. Aleksym należy do działu lite-
ratury zwanego: 16*. PodstawÄ… augustynizmu jest:
a. hagiografią a. założenie, że wszyscy chrześcijanie dostąpią zba-
wienia
b. parenezÄ…
b. uznanie wiary za pełnoprawną drogę poznania wie-
c. żywotem
dzy o świecie, a przede wszystkim o Bogu
Odpowiedz
(a.)
c. dogmat o Trójcy Świętej
Komentarz
Komentarz
Komentarz
Komentarz
Komentarz
Odpowiedz
(b.)
Legenda o św. Aleksym to utwór hagiograficzny,
Komentarz
Komentarz
Komentarz
Komentarz
Komentarz
czyli wyidealizowana opowieść o życiu i śmierci
świętego. Należy on do działu literatury, który zaj-
Augustynizm to kierunek filozoficzno-teologiczny
muje się opisem życia świętych. W średniowieczu
nawiązujący do koncepcji św. Augustyna. Augustyn
był to chyba najsilniejszy nurt literacki. Utwory ha-
żył właściwie jeszcze w starożytności, bo na przeło-
giograficzne propagowały model religijności pole-
mie IV i V wieku naszej ery. Na chrześcijaństwo na-
gający na odrzuceniu dóbr doczesnych i poświęce-
wrócił się dopiero jako dorosły, jednak szybko dał się
niu całego życia poznaniu mistycznemu. Taka po-
poznać jako wielki chrześcijański myśliciel, pełnił
stawę nazywamy postawą ascetyczną. Święty Alek-
nawet funkcję biskupa. Augustyna uważa się za kon-
sy był wzorem ascety: odrzucił w imię wiary wszyst-
tynuatora filozofii platońskiej. U podłoża augustyni-
kie dobra materialne, dobrowolnie zdecydował się
zmu leży przekonanie, że człowiek rozdarty jest mię-
na życie w skrajnej nędzy, zrezygnował z wszelkich
dzy dobrem a złem i tylko wiara pozwala nam na po-
przyjemności, cierpiał za grzechy swoje oraz innych
znanie Boga i własnej duszy, na podejmowanie słusz-
ludzi. W utworze występują jeszcze inne elementy
nych wyborów. Bóg bowiem, zdaniem filozofa, udzie-
typowe dla literatury hagiograficznej  całemu życiu
la nam Å‚aski iluminacji  czyli poznania tajemnicy na
świętego towarzyszą cudowne znaki, jak na przy-
drodze wiary. Człowiek w kontakcie z Bóstwem jest
kład zejście Matki Boskiej z obrazu czy samoczyn-
czymś marnym i niedoskonałym i wszystko, co może
ne bicie dzwonów.
uczynić, to prosić o łaskę oświecenia., do tego zaś po-
Polska wersja Legendy o św. Aleksym nie jest do- trzebna jest silna i niewzruszona wiara. Według Au-
kończona, brakuje w niej scen przedstawiających żal gustyna jest ona jedynym oparciem w naszym życiu.
rodziców po śmierci Aleksego i opisu uroczystości
pogrzebowych.
17*. Wkładem tomizmu do chrześcijańskiej filo-
zofii średniowiecza jest:
15. Słynne westchnienie Villona  Ach, gdzież są
a. założenie o jedności trzech osób boskich
te niegdysiejsze śniegi! stało się na wieki
b. ustanowienie komunii świętej
metaforÄ…:
c. podniesienie rangi rozumu w poznaniu religijnym
a. przemijania i kruchości kondycji ludzkiej
Odpowiedz
(c.)
b. niezrealizowanej miłości
Komentarz
Komentarz
Komentarz
Komentarz
Komentarz
c. tęsknoty za lepszymi czasami
Święty Tomasz z Akwinu jest drugim znaczącym fi-
Odpowiedz
(a.)
lozofem średniowiecza. System swój oparł na filo-
Komentarz
Komentarz
Komentarz
Komentarz
Komentarz
zofii Arystotelesa. Tomasz podniósł rangę rozumu
Wielki testament to najważniejszy utwór Villona. w poznaniu religijnym. Twierdził, że istnieją dlań
Składa się on ze 173 ośmiowierszy z wplecionymi weń dwie drogi  pierwszą jest augustyńska wiara dana
balladami. Gatunkowo określony jako poemat, jest nielicznym, drugą  dostępna dla każdego droga
4
Test z epoki
Test z epoki
Test z epoki
Test z epoki
Test z epoki
Ucz siÄ™ z
Ucz siÄ™ z
Ucz siÄ™ z
Ucz siÄ™ z
Ucz siÄ™ z
Komentarz
Komentarz
Komentarz
Komentarz
kierowana rozumem. Filozof twierdził, że drogą lo- Komentarz
gicznego rozumowania można dowieść istnienia
Boska komedia jest dziełem życia Dantego, a zara-
Boga i zyskać wiarę. Przeprowadził nawet w tym
zem zwieńczeniem literatury średniowiecza i zapo-
celu dowód, zwany dowodem na istnienie Boga, który
wiedziÄ… nowej epoki historyczno-literackiej  rene-
na owe czasy był niemal nie do obalenia. Drugą
sansu. Powstała ona w czasie, kiedy we Włoszech
kwestią dla której pamiętamy o Tomaszu jest hie-
pojawiać się już zaczęły pierwsze utwory renesanso-
rarchiczność wszechświata. Na górze znajdowali się
we, średniowiecze zaś zaczęto usuwać w cień.
królowie, biskupi i papieże, u podnóża zaś niewol-
Za średniowieczne w utworze uważa się:
ni i nieposiadający majątku. Nierówność społeczną
· fascynacjÄ™ życiem pozagrobowym
uważał Tomasz za pochodzącą od Boga i usankcjo-
· zamiÅ‚owanie do ukazywania scen okrutnych
nowanÄ… Boskim porzÄ…dkiem.
i brutalnych
· Bóg umieszczony w centrum Å›wiata jako najwyż-
18*. Boska Komedia Dantego zbudowana jest na
sza wartość, szczęście i cel
idealnym systemie liczbowym. Jest to system:
· wymowa symboliczna i magia liczb
a. trójkowy
Renesansowe cechy utworu to:
b. czwórkowy
· zainteresowanie czÅ‚owiekiem i wszelkimi wy-
c. dziesiętny miarami ludzkiej egzystencji
· odwoÅ‚ania do motywów antycznych
Odpowiedz
(a.)
· motywy dotyczÄ…ce życia doczesnego
Komentarz
Komentarz
Komentarz
Komentarz
Komentarz
· poeta-bohater jako postać pierwszoplanowa
Utwór zbudowany jest zgodnie z idealnym systemem
· jÄ™zyk narodowy, w jakim napisany zostaÅ‚ utwór.
trójkowym. Przede wszystkim składa się z trzech czę-
ści: Piekła, Czyśćca i Raju. Każda z nich zbudowana
20*. Współczesną powieścią nawiązującą do te-
jest z 33 pieśni, każda pieśń pisana jest strofą trzy-
matyki średniowiecza jest:
wersową zwaną tercyną. Dante wędruje po 9 krę-
gach piekielnych, gdzie zawiera świadomość dobra a. Medaliony Zofii Nałkowskiej
i zła, po 9 kręgach Czyśćca i 9 niebach Raju. W każ- b. Tron we krwi Akiry Kurosawy
dym kolejnym kręgu spotyka coraz większych grzesz-
c. Imię róży Umberta Eco
ników, na samym dnie znajduje się Lucyfer, docho-
Odpowiedz
(c.)
dzÄ…c zaÅ› do kolejnych faz nieba doznaje coraz
Komentarz
Komentarz
Komentarz
Komentarz
Komentarz
większych łask. Na szczycie, w jego zwięczeniu zwa-
nym Epireum, mieszka Bóg. Komedie należy inter- Chodzi o Imię róży Umberta Eco. Jest to postmoderni-
pretować alegorycznie i symbolicznie. Jest ona przy- styczna powieść, która bawić może każdego  od nasto-
powieścią o sensie istnienia człowieka na ziemi. Ma
latka po wybrednego znawcÄ™ literatury. Jest to jedna
również wymowę wywodzącą się ze współczesności
z najbardziej poczytnych powieści XX wieku. Z pozo-
Dantego. Autor umieszcza w utworze krytykę swo- ru jest to jedynie mroczny kryminał przeniesiony w czasy
ich wrogów i rozpatruje wydarzenia zaistniałe współ- średniowiecza, jednak fakt, że jest on napisany przez
cześnie we Florencji, z której został wygnany. wybitnego znawcę kultury średniowiecznej, profesora
mediewistyki i semiotyki, odkrywa w utworze jego dru-
gie dno. Imię róży to swoista gra z czytelnikiem, z jego
19*. Utwór Dantego łączy cechy:
schematami myślenia o tej epoce. Powieść ta pełna jest
a. średniowieczne z renesansowymi
odniesień do średniowiecznej filozofii i teologii, dosko-
b. antyczne i średniowieczne
nale zgodna w szczegółach z realiami obyczajowymi
c. biblijne i średniowieczne i kulturowymi. Warto więc wciągnąć ją na listę lektur
przed egzaminem maturalnym.
Odpowiedz
(a.)
* GwiazdkÄ… oznaczono pytania odnoszÄ…ce siÄ™ raczej do poziomu rozszerzonego matury
5