Test z epoki
Test z epoki
Test z epoki
Test z epoki
Test z epoki
Ucz się z
Ucz się z
Ucz się z
Ucz się z
Ucz się z
Test wiedzy o pozytywizmie
Test wiedzy o pozytywizmie
Test wiedzy o pozytywizmie
Test wiedzy o pozytywizmie
Test wiedzy o pozytywizmie
1. Epokę realizmu w Polsce nazywa się: ne. Czas realizmu to czas rozkwitu powieści i noweli-
styki. Realizm jest kategorią uniwersalną i można go
a. realizmem polskim,
spotkać we wszystkich dziedzinach sztuki.
b. pozytywizmem,
c. pozytywizmem polskim.
4. Pozytywizm w Polsce trwa:
odpowiedz
: c.
a. od 1864 do końca XIX wieku,
Komentarz:
Komentarz:
Komentarz:
Komentarz:
Komentarz:
b. od 1831 do końca XIX wieku,
Epokę realizmu w Polsce nazywamy pozytywizmem
c. cały wiek XIX.
polskim (sama nazwa pozytywizm oznacza kierunek
odpowiedz
: a.
w filozofii francuskiej zapoczątkowany przez Com-
Komentarz:
Komentarz:
Komentarz:
Komentarz:
Komentarz:
te a). Pozytywizm polski jest swoistym odpowiedni-
kiem realizmu w Europie, jednak przesuniętym w cza- Pozytywizm w Polsce trwa od początków lat siedem-
sie i wzbogaconym o pewne wątki ideologiczne. A to
dziesiątych (zapoczątkowany przez upadek powsta-
dlatego, że polski romantyzm trwał o wiele dłużej niż nia styczniowego) do końca XIX wieku. Pierwsze
w innych krajach europejskich i nałożył się niejako manifesty modernistyczne pojawiają się na ziemiach
na czasy, w których w Europie od dawna już królował polskich ok. 1891, jednak jeszcze w roku 1900 Hen-
realizm. Dopiero klęska powstania styczniowego ryk Sienkiewicz wydał Krzyżaków, a w 1905 przyzna-
w 1864 roku spowodowała zmianę paradygmatu w kul- no mu Nagrodę Nobla. Stąd wielu naukowców twier-
turze polskiej i odwrót od ideologii romantycznej. dzi, iż pozytywizm w Polsce przetrwał aż do wybuchu
I wojny światowej.
2. Realizm, jako nazwa epoki literackiej dzieli
się na dwie fazy: 5. Polscy pozytywiści nawiązywali do dokonań:
a. wczesny i dojrzały, a. europejskiego nurtu filozoficznego,
b. przed i popowstaniowy, b. europejskich realistów,
c. dojrzały i psychologiczny. c. romantyzmu polskiego.
odpowiedz
: a.
Komentarz:
Komentarz:
Komentarz:
Komentarz:
Komentarz:
Komentarz:
Komentarz:
Komentarz:
Komentarz:
Komentarz:
Realizm jako nazwa epoki literackiej, panującej w Eu-
ropie od lat trzydziestych do siedemdziesiątych XIX Pozytywiści polscy nawiązywali bardzo często do do-
stulecia, dzieli się na dwie fazy: wczesny realizm, za konań europejskiego nurtu filozofów  pozytywistów.
którego twórcę powszechnie uważa się Honoriusza Stąd nazwa ta posłużyła za miano polskiej epoki lite-
Balzaka (twórcę cyklu Komedia ludzka) oraz realizm rackiej. Pozytywizm polski nie ma swojego odpowied-
dojrzały, zwany również psychologicznym. Realizm nika w Europie. Jest to okres dominacji realizmu, ze
dojrzały reprezentowany jest głównie przez Gustawa szczególnym uwzględnieniem typowo polskiej odmia-
Flauberta i Fiodora Dostojewskiego. Różnice między ny tendencyjnej, dążącej do powiązania kwestii lite-
realizmem wczesnym a dojrzałym polegają głównie rackich z problematyką społeczną.
na udoskonaleniu technik narracyjnych i pogłębionej
analizie postaci.
6. Autorem nazwy  pozytywizm jest:
a. August Comte,
3. Realizm jako konwencja literacka, trwa w pro-
b. Herbert Spencer,
zie:
c. Aleksander Świętochowski.
a. od początków XIX wieku,
odpowiedz
: a.
b. od starożytności,
Komentarz:
Komentarz:
Komentarz:
Komentarz:
Komentarz:
c. od czasów renesansu.
Autorem nazwy pozytywizm jest August Comte. Wy-
odpowiedz
: b.
wodzi się ona od swojego francuskiego odpowiednika
Komentarz:
Komentarz:
Komentarz:
Komentarz:
Komentarz:
i znaczy tyle, co: ścisły, realny, pewny. Takie zamiło-
Realizm jako konwencja literacka trwa w prozie od wanie do ścisłości i naukowości legło u podstaw stwo-
XIX wieku po dzień dzisiejszy. Polega ona w przewa- rzonego przez Comte a nurtu filozoficznego zwanego
żającej mierze na jak najwierniejszym oddaniu rze- pozytywizmem. Pozytywizm filozoficzny poza zami-
czywistości w utworach (literackich, muzycznych, pla- łowaniem do nauki, interesował się żywo kwestiami
stycznych). Jej najważniejsze kategorie estetyczne to społecznymi  jemu to przypisuje się wyodrębnienie
szczegółowość opisu i prawdopodobieństwo realistycz- socjologii jako odrębnej nauki.
1
Test z epoki
Test z epoki
Test z epoki
Test z epoki
Test z epoki
Ucz się z
Ucz się z
Ucz się z
Ucz się z
Ucz się z
7. Pozytywizm warszawski na stałe związał się z: 10. Ewolucjonizm to idea przeniesiona do nauk
społecznych z:
a. realizmem,
a. nauk przyrodniczych,
b. utylitaryzmem,
b. medycyny,
c. programem społecznym.
c. nauk historycznych.
odpowiedz
: c.
odpowiedz
: a.
Komentarz:
Komentarz:
Komentarz:
Komentarz:
Komentarz:
Komentarz:
Komentarz:
Komentarz:
Komentarz:
Komentarz:
Pozytywizm warszawski to dominujący nurt polskiego
pozytywizmu, który na stałe związał się ze spójnym Ewolucjonizm to idea przeniesiona do myśli społecz-
programem społecznym.  Warszawiacy skupili się nej z nauk przyrodniczych przez Herberta Spencera.
wokół czterech zagadnień: pracy u podstaw, pracy or- Spencer, zafascynowany pracą twórcy teorii ewolucji
Karola Darwina, postanowił zastosować jego prawa
ganicznej, emancypacji kobiet i asymilacji Żydów.
do społeczeństw ludzkich. W myśl ewolucjonizmu,
Program swój głosili na łamach prasy: w czasopismach
społeczeństwo, jak i organizmy żywe, podlegają cią-
i tekstach publicystycznych. Do przodowników nurtu
głemu rozwojowi opartemu na doborze naturalnym.
należeli: Aleksander Świętochowski, Bolesław Prus
Oznacza to, że gorsze rozwiązania są zawsze odrzu-
i Eliza Orzeszkowa.
cane na rzecz lepszych. Naturalna konsekwencją ewo-
lucjonizmu jest więc nieustanny rozwój i ciągły po-
8. Idea głosząca, że nauka jest jedyną metodą
stęp, jakiemu podlega życie społeczne.
wyjaśniania zjawisk rzeczywistości to:
a. monizm przyrodniczy,
11. U podstaw powieści tendencyjnej legł:
b. scjentyzm,
a. organicyzm,
c. pozytywizm.
b. realizm,
odpowiedz
: b.
c. utylitaryzm.
Komentarz:
Komentarz:
Komentarz:
Komentarz:
Komentarz:
odpowiedz
: c.
Ideą głoszącą, iż nauka jest jedynie słuszną metodą
Komentarz:
Komentarz:
Komentarz:
Komentarz:
Komentarz:
wyjaśniania zjawisk rzeczywistości, jest wywodzący
Powieść tendencyjna zrodziła się z postulatów utylita-
się z myśli pozytywistycznej scjentyzm. Według scjen-
ryzmu. W myśl tej idei, będącej jednym z programo-
tyzmu, wszelkie próby interpretowania zjawisk po-
wych haseł pozytywizmu, każda aktywność ludzka,
winny odbywać się zgodnie z zasadami którejś z usta-
w tym także literatura, ma być użyteczna. Oznacza to,
nowionych nauk. Jednocześnie zaś, wiecznie rozwi-
iż ma ona nie tylko bawić, ale przede wszystkim przy-
jająca się nauka, ma sukcesywnie dostarczać coraz
nosić ogólnospołeczny pożytek. Te konkretne zadania
to precyzyjniejszych narzędzi analizowania zjawisk.
stawiane sztuce w ogólności, streszczały się do postula-
To zaś, czego rozwiązać się nie daje, nie istnieje,
tu nauczania, krzewienia prawych idei, a także piętno-
gdyż dla scjentysty realne jest tylko to, co daje się
wania zła i wskazywania właściwych postaw życiowych.
poznać i przeanalizować metodami naukowymi. Tak
więc sami widzicie, że jest to koło się zamyka.
12. Podstawową kategorią estetyczną realizmu jest:
9. Organicyzm to teoria stworzona przez:
a. prawdopodobieństwo realistyczne,
b. mimesis,
a. Herberta Spencera,
c. utylitaryzm.
b. Johna Stuarta Milla,
odpowiedz
: a.
c. Karola Darwina.
odpowiedz
: a.
Komentarz:
Komentarz:
Komentarz:
Komentarz:
Komentarz:
Komentarz:
Komentarz:
Komentarz:
Komentarz: Podstawową kategorią estetyczną realizmu jest praw-
Komentarz:
dopodobieństwo realistyczne. Termin ten oznacza
Organicyzm to teoria stworzona przez Herberta
zgodność realiów świata przedstawionego w utworze
Spencera. Spencer porównał społeczeństwo do żywe-
z regułami rządzącymi  prawdziwą rzeczywistością .
go, rozwiniętego organizmu. Tak jak w żywym or-
W rezultacie prawdopodobieństwo realistyczne ozna-
ganizmie choroba jednego z elementów powoduje
zainfekowanie całości, tak w społeczeństwie niewła- cza zasadniczo trzy kwestie: brak elementów fanta-
ściwe funkcjonowanie jednego z organów nieko- stycznych i nadprzyrodzonych, prawdopodobne psy-
rzystnie odbija się na pracy pozostałych. W przy- chologicznie postacie oraz umotywowane i wynikają-
padku społeczeństwa owymi  organami są instytu- ce z przyczynowo-skutkowych zależności działania
cje i grupy społeczne. A zatem, w myśl organicyzmu, bohaterów. Twórcy realizmu starali się w swych dzie-
społeczeństwo stanowi system naczyń połączonych łach pogłębiać te podstawowe kategorie. Starali się,
i aby całe mogło funkcjonować bez zarzutu, należy by opisywane przez nich miejsca nie odbiegały od
jednocześnie oddziaływać na wszystkie jego ele- swych rzeczywistych wyglądów, stąd powieści często
menty składowe. pisali dosłownie z mapą w ręku.
2
Test z epoki
Test z epoki
Test z epoki
Test z epoki
Test z epoki
Ucz się z
Ucz się z
Ucz się z
Ucz się z
Ucz się z
13. Jedna ze sztandarowych technik twórczych 16. Najdoskonalszą odmianą narracji personal-
realizmu to: nej jest:
a. narracja trzecioosobowa, a. polifonia,
b. psychologizm, b. symfonia,
c. zasada milieu. c. dwugłos narracyjny.
odpowiedz
: c. odpowiedz
: a.
Komentarz: Komentarz:
Komentarz: Komentarz:
Komentarz: Komentarz:
Komentarz: Komentarz:
Komentarz: Komentarz:
Jedną ze sztandarowych technik twórczych realizmu Najdoskonalszą odmianą narracji personalnej jest
jest zasada milieu. Polega ona na tym, że pisarz nie technika polifonii. Nazwę tę ukuł na określenie tech-
od razu wprowadza na scenę swojego bohatera, jed- niki Fiodora Dostojewskiego rosyjski badacz litera-
nak czytelnik dowiaduje się o nim sporo na samym tury Michaił Bachtin. Polifonia to sytuacja, w której
wstępie, a to za sprawą szczegółowego opisu jego postacie powieści spełniają nie tylko funkcje narra-
otoczenia, rzeczy i przyzwyczajeń. Zasada milieu cyjne, ale ponadto każda z nich ma odrębny, nieza-
opiera się więc na prostej obserwacji psychologicz- leżny i autonomiczny punkt widzenia  swój świato-
nej i może pojawić się kilkakrotnie w różnych odmia- pogląd i osąd moralny. W konsekwencji powieść poli-
nach i miejscach utworu. Do najbardziej znanych foniczna każde wydarzenie przedstawia z kilku punk-
przykładów milieu należą: opis pokojów pensjonatu tów widzenia, z każdego inaczej.
Vauquer w Ojcu Goriot oraz opis mieszkania A
ęc-
kich w Lalce.
17. Narracja w Lalce Bolesława Prusa to:
a. narracja auktorialna,
14. Typ narracji charakterystyczny dla wczesnej
b. narracja polifoniczna,
powieści realistycznej to narracja:
c. dwugłos narracyjny.
a. auktorialna,
odpowiedz
: c.
b. personalna,
Komentarz:
Komentarz:
Komentarz:
Komentarz:
Komentarz:
c. dwugłos narracyjny.
Narrację w Lalce Bolesława Prusa nazywa się specy-
odpowiedz
: a.
ficznym określeniem: jest to dwugłos narracyjny.
Komentarz:
Komentarz:
Komentarz:
Komentarz:
Komentarz:
Oznacza on sytuację, w której do powieści jednocze-
Typem narracji charakterystycznym zwłaszcza dla śnie zostaje wprowadzonych dwóch narratorów, a każ-
wczesnej powieści realistycznej jest narracja aukto- dy z nich używa innego rodzaju narracji. Tak rzecz się
rialna. W zasadzie nie oznacza ona nic więcej niż zna- ma z Lalką, gdzie partie trzecioosobowego narratora
na Ci już forma narracji, jaką jest narrator wszech- prowadzącego przecinane są fragmentami pamiętni-
ka Rzeckiego, w trakcie których to on właśnie przej-
wiedzący. Narrator auktorialny odsłania stopniowo
muje główny nurt narracji zmieniając ją na pierwszo-
wydarzenia powieści z pozycji tego, który wie zawsze
znacznie więcej niż czytelnik. Do tego często pozwa- osobową. Właściwie, uściślając, w Lalce można dopa-
la sobie na dygresje, nie zawsze bezpośrednio zwią- trzyć się jeszcze jednego typu narracji, mamy tu bo-
zane z treścią utworu. Takiego narratora znamy mię- wiem jeszcze do czynienia z elementami narracji per-
sonalnej.
dzy innymi z Ojca Goriot czy z Nad Niemnem. Może
on występować w dwóch wariantach: pierwszo i trze-
cioosobowym. 18. Charakterystyczny dla wczesnego pozytywi-
zmu warszawskiego podgatunek literacki to:
15. Narracja przekazywana przez wypowiedzi lub
a. nowela,
działania postaci to narracja:
b. powieść tendencyjna,
a. osobowa,
c. obrazek.
b. personalna,
odpowiedz
: b.
c. psychologiczna.
Komentarz:
Komentarz:
Komentarz:
Komentarz:
Komentarz:
odpowiedz
: b.
Charakterystycznym dla wczesnego pozytywizmu war-
Komentarz:
Komentarz:
Komentarz:
Komentarz:
Komentarz:
szawskiego podgatunkiem literackim jest powieść ten-
dencyjna. Oznacza on powieść napisaną w konwencji
Typ narracji, w której zdarzenia przekazywane nam
realistycznej, jednak z przesuniętym efektem docelo-
są przez działania i wypowiedzi postaci, określa się
mianem narracji personalnej. Jest to bardziej zaawan- wym. O ile w typowej powieści realistycznej punktem
sowany typ narracji i na ogół stosuje się go jednocze- docelowym jest jak najwierniejszy opis rzeczywisto-
śnie z narracją auktorialną. Czas realizmu to okres ści, o tyle w powieści tendencyjnej zostaje on przesu-
licznych eksperymentów z tą forma narracji. Najpeł- nięty w stronę ilustracji społecznie użytecznej tezy.
niej rozwinęła się ona w póz
nym realizmie, w twór- Powieść tendencyjna ilustruje charakterystyczną dla
czości Fiodora Dostojewskiego. wczesnego okresu pozytywizmu tendencję do podpo-
3
Test z epoki
Test z epoki
Test z epoki
Test z epoki
Test z epoki
Ucz się z
Ucz się z
Ucz się z
Ucz się z
Ucz się z
rządkowywania wartości artystycznych literatury funk- Stawskiej zakupiona została w sklepie Wokulskiego,
cjom utylitarnym. Ze względu na słabą jakość arty- co zostało dowiedzione podczas procesu. Bez wątpie-
styczną tego typu zabiegów, pisarze pozytywistyczni nia proces pani Stawskiej nie zakończyłby się tak
szczęśliwie, gdyby nie bezinteresowna pomoc Rzec-
szybko porzucili tę formę twórczości i zwrócili się ku
kiego oraz wstawiennictwo Wokulskiego, którego pani
klasycznej powieści realistycznej.
Stawska obdarzała nieskrywanym uczuciem&
19. Gatunkiem szczególnie cenionym przez po-
23. Wokulski został zesłany na Sybir za udział w:
zytywistów warszawskich jest:
a. Wiośnie Ludów
a. nowela,
b. malwersacjach podatkowych
b. powieść,
c. powstaniu styczniowym
c. list.
odpowiedz
: c.
odpowiedz
: a.
Komentarz:
Komentarz:
Komentarz:
Komentarz:
Komentarz:
Komentarz:
Komentarz:
Komentarz:
Komentarz:
Komentarz:
Wokulski został zesłany na Sybir za udział w powsta-
Gatunkiem szczególnie chętnie wykorzystywanym
niu styczniowym. Paradoksalnie, okres ten okazuje się
przez pozytywistów warszawskich była nowela. A to
jednym z najbardziej udanych w życiu Wokulskiego.
dlatego, że ze względu na swą zwięzłą formę, daje się
W Irkucku poznaje wielu uczonych, którzy tak jak on
ona łatwo publikować na łamach różnych tygodników.
zostali zesłani na roboty w głąb carskiej Rosji. Tam
Szybko stała się przez to jednym z podstawowych ty-
pracuje i zdobywa uznanie wśród petersburskich kół
pów wypowiedzi artystycznej epoki. Dodatkowo była
naukowych. Po powrocie do kraju nigdy nie wiodło
ona szczególnie ceniona ze względu na szczególną
mu się już tak dobrze: polscy uczeni widzieli w nim
podatność na ideologię tendencyjności.
kupca, kupcy  uczonego. We wszystkich zaś budził
nieufność jako były zesłaniec władz carskich, z któ-
20. Nowela to gatunek:
rym kontakty okazać się mogły ryzykowne.
a. biblijny,
b. renesansowy,
24. Postać Wokulskiego łączy w sobie wiele
c. pozytywistyczny.
sprzeczności na wzór:
a. bohatera romantycznego
21. Właściwa akcja Lalki Bolesława Prusa toczy
b. barokowego kochanka
się w latach:
c. bohatera szekspirowskiego
a. 1848  1863
odpowiedz
: a.
b. 1878  1879
Komentarz:
Komentarz:
Komentarz:
Komentarz:
Komentarz:
c. 1887  1889
Postać Stanisława Wokulskiego, podobnie jak wielkich
odpowiedz
: b.
bohaterów romantycznych, łączy w sobie wiele sprzecz-
Komentarz:
Komentarz:
Komentarz:
Komentarz:
Komentarz:
ności. Choć biografia Wokulskiego jest na wskroś po-
Właściwa akcja Lalki Bolesława Prusa toczy się w la-
zytywistyczna  cechuje go miłość do nauki i trzez
wy
tach 1878  1879, jednak retrospekcje, jakie wprowa-
stosunek do pieniądza, to jednak w głębi duszy Wokul-
dza Pamiętnik starego subiekta, obejmują okres od
ski pozostał niepoprawnym romantykiem. Dzieje się
1837 roku i zawierają opisy wydarzeń związanych
tak za sprawą uczucia, jakie żywi do Izabeli A
ęckiej,
z Wiosną Ludów z 1848 roku i powstaniem stycznio- uczucia, które przemienia całe jego życie. Wokul-
wym z roku 1863. Akcja powieści rozgrywa się w War- ski, niczym młody Werter, traci głowę dla swej wy-
szawie, jednak pojedyncze epizody prowadzone są
idealizowanej kochanki do tego stopnia, że swoje
również w Zasławku oraz Paryżu.
uczucie gotów jest przypłacić własnym życiem.
22. Tytuł powieści Bolesława Prusa nawiązuje do:
25. Lalka, to według Bolesława Prusa, powieść
o trzech pokoleniach idealistów, którymi są:
a. jednego z wątków powieści  procesu o lalkę
a. Rzecki, Wokulski, Ochocki
b. postawy, jaką reprezentuje Izabela A
ęcka
b. Rzecki, Szuman, Starski
c. sklepu starego Mincla, w którym sprzedawano lalki
c. Stawska, Izabela A
ęcka, hrabina Krzeszowska
odpowiedz
: a.
odpowiedz
: a.
Komentarz:
Komentarz:
Komentarz:
Komentarz:
Komentarz:
Komentarz:
Komentarz:
Komentarz:
Komentarz:
Komentarz:
Tytuł powieści nawiązuje do jednego z epizodów.
Chodzi o proces, jaki baronowa Krzeszowska wyto- Mówiąc o trzech pokolenia idealistów, Prus miał na
czyła Helenie Stawskiej o rzekomą kradzież porcela- myśli Rzeckiego, Wokulskiego i Ochockiego. Pierw-
nowej lalki. Jak pamiętamy, ową porcelanową lalkę szy z nich reprezentuje idealizm polityczny. Rzecki
stłukła baronowej służąca, zaś lalka dla córeczki pani wychowany przez ojca w uwielbieniu dla Napoleona
4
Test z epoki
Test z epoki
Test z epoki
Test z epoki
Test z epoki
Ucz się z
Ucz się z
Ucz się z
Ucz się z
Ucz się z
wierzy, iż walka o wolność doprowadzi do nadejścia sowi powieści, które rozgrywają się między końcem
ery powszechnej szczęśliwości. Wokulski  pozytywista czerwca a wrześniem lat 80. XIX wieku. Drugie tło
z duszą romantyka, ulega sile wielkiej miłości, która powieści stanowią wydarzenia historyczne i legendar-
niszczy go zarówno jako człowieka, jak i odbiera mu ne, które tworzą jej drugą warstwę fabularną. Są to:
godne miejsce w społeczeństwie. Najmłodszy z nich, historia Jana i Cecylii, protoplastów rodu Bohatyro-
Ochocki, to typ idealisty  naukowca. Ochocki wierzy, wiczów, wspomnienie najazdu szwedzkiego oraz cią-
iż wynalezienie machiny latającej zniesie bariery mię- gle żywo funkcjonujące w pamięci bohaterów wyda-
dzy ludz
mi i da początek sprawiedliwości społecznej. rzenia związane z powstaniem styczniowym.
26. Lalka to powieść o kompozycji: 29. Akcja powieści osnuta jest wokół ekonomicz-
nego sporu między:
a. zamkniętej
a. Kirłami a Korczyńskimi
b. synkretycznej
b. Korczyńskim a Justyną Orzelską
c. otwartej
c. Korczyńskimi a Bohatyrowiczami
odpowiedz
: c.
odpowiedz
: c.
Komentarz:
Komentarz:
Komentarz:
Komentarz:
Komentarz:
Komentarz:
Komentarz:
Komentarz:
Komentarz:
Komentarz:
Lalka na wzór wielkich dramatów romantycznych re-
alizuje wzór kompozycji otwartej. Świadczy o tym brak Osią powieści jest zadawniony spór ekonomiczny po-
jednoznacznego zakończenia. Właściwie to nie wia- między dwoma rodami: Korczyńskich i sąsiadujący-
domo na pewno, czy Wokulski zginął w ruinach za- mi z nimi Bohatyrowiczami. Do pojednania zwaśnio-
nych stron dąży Witold, syn Benedykta Korczyńskie-
sławskiego zamku, czy może wyjechał do Paryża, tak
jak proponował mu Geist, czy też przedsięwziął da- go, który w powieści jest przedstawicielem pokolenia
leką podróż do Indii, Chin czy Ameryki? A jeśli wyje- pozytywistów. Na konflikt rodzinny nakłada się meza-
lians kuzynki Korczyńskich, Justyny Orzelskiej, z Ja-
chał, to czy wróci, czy też nie? Każda z możliwości
nem Bohatyrowiczem, który w rezultacie przyczynia
jest równie prawdopodobna. Wiadomo jedynie, że po
się do zażegnania sporu i zjednania zwaśnionych ro-
nieudanej próbie samobójczej Wokulski udaje się do
dzin.
Zasławka i mury zamku wysadza w powietrze, cała
reszta okryta jest milczeniem&
30. Nad Niemnem określa się jako powieść o:
27. Lalka to powieść:
a. pracy
a. realizmu krytycznego b. utraconych nadziejach
b. realizmu psychologicznego c. szlachcie polskiej
c. polifoniczna odpowiedz
: a.
odpowiedz
: a.
Komentarz:
Komentarz:
Komentarz:
Komentarz:
Komentarz:
Komentarz:
Komentarz:
Komentarz:
Komentarz:
Komentarz:
Powieść Nad Niemnem Elizy Orzeszkowej to inaczej
powieść o pracy. Nazwano ją tak, dlatego że oprócz
Lalka to dzieło realizmu krytycznego. Dzieje się tak
dlatego, iż Prus zaprezentował w niej rozległą pano- wątku miłosnego najważniejszym i wiodącym tematem
powieści jest temat pracy. Do tego stopnia, że staje się
ramę społeczeństwa polskiego końca XIX wieku.
ona nawet naczelnym kryterium oceny bohaterów: po-
Obraz prezentowany przez Prusa jest przekrojowy,
zytywni pracują dla dobra innych, negatywni prowadzą
ogarnia wszystkie warstwy życia społecznego miasta
i jego mieszkańców. Dodatkowo autor dokonuje w po- bezduszną, pozbawioną sensu egzystencję nierobów.
wieści swoistego bilansu idei pozytywistycznych pod
kątem sposobów i skutków ich realizacji, takich jak: 31. Legendarnymi założycielami rodu Bohatyro-
praca organiczna, praca u podstaw, ideał szerzenia wiczów są:
postępu i powszechnej oświaty, równouprawnienie
a. Justyna i Jan
kobiet, hasło asymilacji Żydów i inne.
b. Jan i Cecylia
c. Zygmunt August i królowa Bona
8. Nad Niemnem to powieść, której akcja rozgry-
odpowiedz
: b.
wa się na dwóch planach: współczesnym oraz:
Komentarz:
Komentarz:
Komentarz:
Komentarz:
Komentarz:
a. legendarnym
Legendarnymi protoplastami rodu Bohatyrowiczów
b. mitycznym
są Jan i Cecylia. Ponieważ nie mogli się pobrać z po-
c. fantastycznym
wodu różnic majątkowych, osiedlili się w lesie i tam
odpowiedz
: a.
założyli rodzinę, co dało początek wsi, którą po latach
Komentarz:
Komentarz:
Komentarz:
Komentarz:
Komentarz:
odwiedził Zygmunt August. Król w uznaniu dla ich
Akcja Nad Niemnem rozgrywa się na dwóch planach. pracowitości wyróżnił ich szlachectwem. Dzieje tej
Pierwszy z nich stanowią wydarzenia współczesne cza- pary stanowią paralelę dla dziejów Jana i Justyny.
5
Test z epoki
Test z epoki
Test z epoki
Test z epoki
Test z epoki
Ucz się z
Ucz się z
Ucz się z
Ucz się z
Ucz się z
32. Drugą mogiłą pojawiającą się w utworze jest a. emancypacji
mogiła:
b. nacjonalizmu
c. antysemityzmu
a. powstańcza
odpowiedz
: c.
b. napoleońska
c. zbójecka
Komentarz:
Komentarz:
Komentarz:
Komentarz:
Komentarz:
odpowiedz
: a.
Mendel Gdański to utwór, który powstał jako protest
przeciwko szerzącej się fali antysemityzmu. Jego
Komentarz:
Komentarz:
Komentarz:
Komentarz:
Komentarz:
waga polega na tym, że odpowiedzialnymi za szerzą-
Drugą mogiłą pojawiającą się w utworze jest mogiła
ce się pogromy wobec środowiska żydowskiego czyni
upamiętniająca wydarzenia 1964 roku. Spoczywa
nie tylko zdeklarowanych antysemitów, ale również
w niej około czterdziestu zabitych powstańców, mię-
przeciętnych ludzi, jak radca czy zegarmistrz, którzy
dzy innymi ojciec Jana i brat Benedykta Korczyńskie-
 sami nie czyniąc nic złego  za Żydami nie przepa-
go, Andrzej. To tam Justyna dowiaduje się o powstań-
dają. Konopnicka obarcza współwiną takich właśnie
czej przeszłości obu rodów. Pod wpływem tej historii
delikatnych i  nieszkodliwych przeciwników juda-
w dziewczynie dokonuje się przemiana: własne życie
izmu, których to postawa jawnej niechęci pozwala na
postrzega jako bezwartościowe, w obliczu idei kieru-
rodzenie się wersji skrajnych i agresywnych.
jącej powstańczą walką.
36. Akcja utworu Mendel Gdański rozgrywa się w:
33. Gloria victis Elizy Orzeszkowej to pod wzglę-
a. Gdańsku
dem gatunkowym:
b. Warszawie
a. opowiadanie
c. Jerozolimie
b. powieść
odpowiedz
: b.
c. nowela
Komentarz:
Komentarz:
Komentarz:
Komentarz:
Komentarz:
odpowiedz
: c.
Nowela Mendel Gdański opisuje dzieje pogromu, który
Komentarz:
Komentarz:
Komentarz:
Komentarz:
Komentarz:
rozegrał się w Warszawie w latach osiemdziesiątych
Pod względem gatunkowym Gloria victis jest nowelą, XIX stulecia. Tytułowy bohater utworu jest sześćdzie-
jednak nowelą nietypową. O jej nietypowości decy- sięcioletnim Żydem, introligatorem od lat mieszka-
duje podwójnie prowadzona fabuła. Plan pierwszy two- jącym w Warszawie. Mendel, który całe życie spędził
rzy symboliczna rozmowa lasu z wiatrem. Dzięki za- i przepracował w tym mieście, dzieląc wraz z innymi
biegom animizacji i personifikacji czytelnik staje się mieszkańcami ciężkie chwile powstania i życie pod
świadkiem wydarzeń powstańczych, które odbywały zaborem rosyjskim, nie chce uwierzyć, że może gro-
się na polanie. W planie drugim, opowiedzianym przez zić mu coś złego ze strony jego mieszkańców. Po po-
las, występują dwa wątki. Pierwszy dotyczy wizji ostat- gromie Mendel nieodwracalnie traci poczucie wspól-
nich chwil dogorywającego powstania, drugi to histo- noty z mieszkańcami Warszawy i miejscem, które
ria miłości Anieli i Jagmina. uważał za swoje rodzinne gniazdo.
34. Tytuł Gloria victis znaczy: 37. Kamizelka Bolesława Prusa pod względem
gatunkowym to:
a. chwała zwyciężonym
a. miniatura
b. chwała zwycięzców
b. obrazek miejski
c. chwała zwycięzcom
c. szkic
odpowiedz
: a.
odpowiedz
: b.
Komentarz:
Komentarz:
Komentarz:
Komentarz:
Komentarz:
Komentarz:
Komentarz:
Komentarz:
Komentarz:
Komentarz:
Gloria victis to łaciński zwrot oznaczający chwałę zwy-
ciężonym. Tytułem tym Orzeszkowa ostatecznie prze- Pod względem gatunkowym utwór Bolesława Prusa
wartościowuje pozytywistyczny stosunek do powstania. zalicza się do tzw. obrazków miejskich. Obrazek miej-
Zamiast potępienia dla błędów romantyków, pisarka ski to miniaturowa nowelka przeznaczona do publi-
wskazuje na (tu patrz na sam tytuł) chwałę zwyciężo- kacji w prasie, która z reguły przedstawia historię
nym. Powstanie jest ukazane w utworze jako narodo- z życia mieszkańców miasta. W tym wypadku chodzi
wa świętość i nieodłączny element polskiej tradycji. o literacki szkic z życia biednych mieszkańców War-
Stąd poległym w nim powstańcom należny jest hołd szawy. Budując fabułę Prus skorzystał w niej z cieka-
i pamięć, na miarę ich poświęcenia dla narodowej wej techniki skupienia akcji wokół jednego
sprawy. przedmiotu (tzw. motyw sokoła). Nabycie przez nar-
ratora tytułowej kamizelki od handlarza starzyzną
35. Mendel Gdański powstał jako protest prze- prowokuje do opowiedzenia podglądanej przez nie-
ciwko szerzącej się fali: go historii pewnego małżeństwa.
6
Test z epoki
Test z epoki
Test z epoki
Test z epoki
Test z epoki
Ucz się z
Ucz się z
Ucz się z
Ucz się z
Ucz się z
40. Pod względem gatunkowym Potop to:
38. Potop to Trylogii część: 40. Pod względem gatunkowym Potop to:
40. Pod względem gatunkowym Potop to:
40. Pod względem gatunkowym Potop to:
40. Pod względem gatunkowym Potop to:
a. pierwsza a. awanturniczy romans
b. druga b. powieść przygodowa
c. ostatnia c. powieść historyczna
odpowiedz
: b. odpowiedz
: c.
Komentarz: Komentarz:
Komentarz: Komentarz:
Komentarz: Komentarz:
Komentarz: Komentarz:
Komentarz: Komentarz:
Potop jest drugą częścią Trylogii Henryka Sienkie- Tak naprawdę Potop trudno jest zakwalifikować jedno-
wicza. W skład cyklu, obok Potopu, wchodzą jesz- znacznie jako powieść historyczną. Jest po trochu za-
cze Ogniem i mieczem oraz Pan Wołodyjowski. równo awanturniczym romansem, jak i powieścią przy-
W Trylogii Sienkiewicz przedstawia dzieje Polski godową. Sienkiewicz pisząc Trylogię, stworzył nowy typ
od śmierci Władysława IV (1648) po bitwę pod Cho- powieści historycznej, łączącej atrakcyjną awanturniczą
fabułę z wątkiem romansowym i realiami historyczny-
cimiem (1673). Potop ukazuje dzieje Polski podczas
mi. Te ostatnie mają jednak w powieści funkcję domi-
najazdu szwedzkiego. Powieść pierwotnie ukazywała
nującą. Nie należy zapominać, że Trylogia pisana była
się w warszawskim Słowie jako powieść w odcinkach
ku pokrzepieniu serc, a to oznacza, iż celem przewodnim
w latach 1884  1886.
powieści jest ukazywanie wielkich momentów z dziejów
Rzeczpospolitej, by wskrzeszać chwile minionej chwały
39. Kmicic, główny bohater Potopu, to wzór bo-
i budzić na nowo narodowego ducha Polaków.
hatera:
odpowiedz
: b.
a. romantycznego
Komentarz:
b. faustowskiego Komentarz:
Komentarz:
Komentarz:
Komentarz:
c. dynamicznego
Nowela jest gatunkiem renesansowym. Jej powstanie
odpowiedz
: c. zawdzięczamy włoskiemu pisarzowi Giovanniemu
Boccaccio, którego zbiór Dekameron jest pierwszym
Komentarz:
Komentarz:
Komentarz:
Komentarz:
Komentarz:
opublikowanym zbiorem nowel. Nowela jest gatun-
Kmicic jest wzorem bohatera dynamicznego. Prze-
kiem zwięzłym, epickim, zwykle jednowątkowym.
chodzi on w trakcie powieści swoiste przeistoczenie 
Charakteryzuje się jednym, zwykle wyeksponowanym
z typowego Sarmaty hulaki staje się on wzorowym ry-
bohaterem, oraz obecnością motywu przewodniego,
cerzem, bohaterem w walce o ojczyznę. Podobnie jak
zwanego również motywem sokoła (od tytułu powie-
u bohatera romantycznego, przemianę tę symbolizu-
ści tegoż Boccaccia). W klasycznej formie nowela ma
je zmiana imienia. Bohaterskich czynów dokonuje
uporządkowana strukturę  jej akcja wznosi się do
Kmicic jako Babinicz. Jego nowe wcielenie zyskuje
punktu kulminacyjnego, by potem szybko zostać roz-
mu serce ukochanej Oleńki, a w nagrodę za bohater-
wiązaną za sprawą niespodziewanego zakończenia.
skie czyny król Jan Kazimierz mianuje go starostą
Ze względu na swą zwięzłą formę nowela przeżywała
upickim.
renesans w dobie pozytywizmu.
* Gwiazdką oznaczono pytania odnoszące się raczej do poziomu rozszerzonego matury
7