Bezpieczeństwo
Zarządzanie bezpieczeństwem  isrs7
Ocena ryzyka
 struktura procesu
Artykuł jest kontynuacją opisu procesu  Ocena ryzyka należącego do triady  Zarządzanie
ryzykiem . W tym numerze uwagę poświęciliśmy zagadnieniu identyfikacji zagrożeń. W po-
przednim wydaniu  Promotora został omówiony cel procesu  Ocena ryzyka .
systemie isrs7 proces 3. składa się z nastę- i zgodności z wymaganiami prawnymi. Bardzo ważne
Jerzy Karczewski
Wpujących podprocesów: jest zidentyfikowanie najpoważniejszych zagrożeń
Koordynator projektów
i szkoleń BHP, audytor
" 3.1 Identyfikacja zagrożeń zdrowia i ocena zdrowia oraz weryfikacja oceny ryzyka w przypadku
akredytowany w Holan-
ryzyka, zmian zachodzących w fabryce lub w procesie.
dii i w Polsce. Pracownik
" 3.2 Identyfikacja zagrożeń urazowych i ocena
naukowy Grupy Nauki
Bezpieczeństwa
ryzyka, 3.2 IDENTYFIKACJA ZAGROŻEC

Pracy Uniwersytetu
" 3.3 Identyfikacja zagrożeń bezpieczeństwa firmy URAZOWYCH I OCENA RYZYKA
Technicznego w Delft
(Holandia). Kierował
i ocena ryzyka, Podstawą identyfikacji zagrożeń urazowych jest
projektami międzyna-
" 3.4 Identyfikacja zagrożeń środowiskowych i oce- dokładne rozpoznanie tych wszystkich prac, które
rodowymi z dziedziny
na ryzyka, takie zagrożenia stwarzają. Podstawowe z
ródła
BHP. We współpracy
z DNV i PIP urucho-
" 3.5 Identyfikacja i ocena oczekiwań klientów, informacji są takie same jak dla zagrożeń zdro-
mił projekt EVISA
" 3.6 Identyfikacja ryzyka dla procesów. wia. Szczególną uwagę należy zwrócić na prace
mający na celu poprawę
zarządzania BHP.
Omówimy kolejno charakterystyczne wymagania niebezpieczne, jak na przykład:
Wykładowca zarzą-
dla poszczególnych podprocesów. " prace na wysokości,
dzania BHP na AGH
" prace w ograniczonej przestrzeni,
w Krakowie, Politechnice
A
ódzkiej oraz w War-
3.1 IDENTYFIKACJA ZAGROŻEC
" prace w wykopach,
szawskiej Wyższej
ZDROWIA I OCENA RYZYKA " prace transportowe,
Szkole Ekonomicznej.
Podstawa identyfikacji zagrożeń zdrowia pracow- " prace związane z zagrożeniem pożarowym lub
Krystyna
ników to dokładne rozpoznanie tych wszystkich wybuchem.
Karczewska
prac, które takie zagrożenia stwarzają. Oprzeć się Warto również zwrócić uwagę na nietypowe
Audytorka wiodąca
można na: zagrożenia, na przykład: pobicie, praca w sa-
bezpieczeństwa pracy
(msm2, SLA, MSM, " przeanalizowaniu sposobu wykonania pracy lub motności, pogryzienie przez zwierzęta. Formalna
isrs), akredytowana
zadania, ocena ryzyka jest analogiczna do oceny ryzyka dla
w Holandii i w Polsce,
" ocenie ryzyka, zagrożeń zdrowia. Również tu powinno się zwrócić
w latach 1991-99
główny specjalista
" analizie zdarzeń wypadkowych, szczególną uwagę na:
w Departamencie Analiz
" analizie wyników z obserwacji procesu pracy " najpoważniejsze zagrożenia,
i Statystyki w Głównym
Inspektoracie Pracy, i obserwacji zachowań. " zmiany w organizacji lub procesie.
sekretarz projektu
Warto zwrócić uwagę na ocenę ryzyka procesowe-
EVISA. Współautorka
go (podproces 3.6), która może dostarczyć informacji 3.3 IDENTYFIKACJA ZAGROŻEC

programu komputero-
wego EVISA do oceny
o zagrożeniach zdrowia. Rozpoznanie zagrożeń zdro- BEZPIECZEC
STWA FIRMY
i doskonalenia systemu
wia wymaga wszechstronnej analizy obejmującej nie I OCENA RYZYKA
zarządzania bezpieczeń-
stwem i higieną pracy tylko choroby zawodowe (hałas, wibracja, promienio- Podstawą identyfikacji zagrożeń urazowych jest
wg isrs oraz podręcznika
wanie, zagrożenia biologiczne, ciężkie prace ręczne dokładne rozpoznanie tych wszystkich sytuacji,
 Zarządzanie bezpie-
itd.), ale również inne zagrożenia mające wpływ które stwarzają takie zagrożenia. Podstawowe
czeństwem pracy. Ocena
ryzyka zawodowego .
na zdrowie pracowników (higiena żywności, stres, z
ródła to:
palenie tytoniu, alkohol, narkotyki itp.). Formalna " ocena ryzyka,
ocena ryzyka powinna opierać się na oszacowaniu: " informacje zewnętrzne (media, inne organizacje),
prawdopodobieństwa, potencjalnych skutków, poten- " zdarzenia wypadkowe,
cjalnych korzyści, wpływu na reputację organizacji " obserwacje zachowań,
22 Promotor 7-8/08
Bezpieczeństwo
Dobrze przeprowadzo-
na ocena ryzyka pozwoli
na znalezienie skutecz-
nych działań prewen-
cyjnych mogących efek-
tywnie ograniczyć straty
organizacji.
" wyniki przeglądów.
Należy zwrócić uwagę na:
" kontrolę osób wchodzących na teren firmy,
" kontrolę materiałów, urządzeń, narzędzi wnoszo-
nych na teren firmy,
" kradzieże,
" terroryzm,
" wtargnięcie na teren firmy,
" nieuprawnione fotografowanie,
" zarządzanie informacjami.
Potrzebna jest decyzja, czy firma ochroniarska
jest potrzebna, oraz formalna ocena ryzyka, której
wynikiem jest również system ochrony. W tym wy-
padku trzeba uwzględnić:
" najpoważniejsze zagrożenia,
" zmiany zewnętrzne lub wewnętrzne.
3.4 IDENTYFIKACJA ZAGROŻEC

ŚRODOWISKOWYCH I OCENA RYZYKA
Podstawą identyfikacji zagrożeń środowiskowych
jest dokładny przegląd obejmujący między innymi
wpływ na:
" ziemię i wody gruntowe,
" wody powierzchniowe,
" systemy irygacyjne,
" jakość powietrza,
" obszary chronione.
Informacje o zagrożeniach dla środowiska mogą
pochodzić z:
" opisu procesów produkcyjnych,
" oceny bezpieczeństwa procesowego,
" analizy zdarzeń wypadkowych,
" obserwacji procesu pracy i zachowań pracow-
ników,
" systematycznych przeglądów czynności stwarza-
jących zagrożenie dla środowiska.
Przy identyfikacji zagrożeń środowiskowych
(aspektów środowiskowych) warto zwrócić uwagę
między innymi na:
www.promotor.elamed.pl 23
reklama
Bezpieczeństwo
" zdarzenia wypadkowe,
" obserwacje zachowań,
Ocena ryzyka to pierw-
" wyniki przeglądów.
Formalna ocena ryzyka powinna uwzględ-
szy krok na drodze do
niać te same wymagania co ocena ryzyk BHP
i środowiskowych. Bardzo ważne jest podejście
stworzenia efektywnego
zespołowe przy jak najliczniejszym udziale zain-
teresowanych pracowników. Wynikiem powinno
systemu zarządzania ry-
być zidentyfikowanie najbardziej niebezpiecznych
prac i zadań.
zykami firmy.
ZAKOC
CZENIE
Trzeci proces rozpoczyna triadę  Zarządzania ryzy-
" zużycie materiałów, kiem . Oprócz procesu 3. należą do niej:
" zużycie energii, " Proces 9.  Ograniczanie ryzyka ,
" emisję do powietrza, " Proces 14.  Monitorowanie ryzyka .
" zanieczyszczanie gleby, wód gruntowych, Dopiero te trzy procesy razem opisują zarządza-
" wpływ na florę i faunę, nie ryzykiem w organizacji.
" hałas, zapachy nieprzyjemne dla otoczenia. Ocena ryzyka to pierwszy krok na drodze do
Pełna identyfikacja zagrożeń wymaga analizy stworzenia efektywnego systemu zarządzania
dla warunków normalnych, nieprawidłowych oraz ryzykami firmy. Ten pierwszy krok jest bardzo
awaryjnych czy katastroficznych. ważny, ponieważ wyniki oceny ryzyka wpływają
Formalna ocena ryzyka (wpływu na środowisko) bezpośrednio na wdrożony system ogranicza-
jest analogiczna do oceny ryzyka dla zagrożeń BHP. nia ryzyka. Błędy popełnione na etapie oceny
Również tu warto zwrócić szczególną uwagę na: ryzyka zostaną przeniesione do procesu jego
" najpoważniejsze zagrożenia, ograniczania i dopiero na etapie monitorowania
" zmiany w organizacji lub procesie, odczujemy tego skutki (poprzez ryzyka nega-
" zmiany w lokalnym środowisku. tywne). Dobra ocena ryzyka stwarza natomiast
szansę na stworzenie skutecznego systemu za-
3.5 IDENTYFIKACJA I OCENA rządzania ryzykami (ryzyko pozytywne  szansa
OCZEKIWAC
KLIENTÓW na sukces), a proces monitorowania powinien
Podstawą spełnienia oczekiwań klientów jest to potwierdzić.
dobre rozpoznanie rynku. Organizacja powinna Na zakończenie przypominamy cztery filary
śledzić zmiany i trendy na rynku oraz zachowanie skutecznego i efektywnego zarządzania ryzykami
konkurencji. Organizacja powinna mieć dobre organizacji:
rozpoznanie klientów (również potencjalnych) oraz " współpraca wszystkich zainteresowanych
posiadać system identyfikacji i oceny oczekiwań stron,
klientów. Bardzo ważne jest, aby: " zaangażowanie wszystkich szczebli zarządzania
" prawidłowo opisać oczekiwania klienta w ofer- oraz pracowników liniowych,
tach, " kompleksowa identyfikacja zagrożeń i ocena
" sprawdzić możliwości spełnienia wymagań przed- ryzyka  im większe spektrum, tym lepiej,
stawionych w ofertach. " identyfikacja ryzyk pozytywnych (szansa suk-
cesu) i negatywnych (zagrożenie stratą) oraz
3.6 IDENTYFIKACJA RYZYKA ocena ryzyka w oparciu o uniwersalne podejście
DLA PROCESÓW w szacowaniu ryzyka przy pomocy  podwójnej
Podstawowym zadaniem jest precyzyjna identy- macierzy oceny ryzyka.
fikacja procesów biznesowych i występujących Reasumując, oczekujemy, że dobrze przeprowa-
w nim procesów. Dla każdego procesu należy dzona ocena ryzyka pozwoli na:
określić te zadania, które mogą spowodować straty " skuteczne wykorzystywanie zauważonych ryzyk
w ludziach, mieniu, straty produkcyjne lub środo- pozytywnych i poprzez odpowiednie działania
wiskowe. Do identyfikacji zadań niebezpiecznych poprawy odnoszenie sukcesów,
można wykorzystać: " znajdowanie skutecznych działań prewen-
" instrukcje i procedury pracy (instrukcje stanowi- cyjnych (środki ochrony) pozwalających na
skowe), efektywne ograniczanie strat organizacji, ale
" ocenę bezpieczeństwa pracy  TRA1, również strat ponoszonych przez ich pracow-
" wyniki identyfikacji zagrożeń urazowych, zdrowia ników, zgodnie z zasadą obopólnych korzyści
1
TRA  Task
Risk Analysis oraz środowiskowych, (relacja win-win).
24 Promotor 7-8/08