Podstawy zarządzania zasobami ludzkimi
mgr inż. Jakub Sosin
Definicja ZZL
Zarządzanie Zasobami Ludzkimi (ZZL) - strategiczne i spójne podejście do zarządzania najcenniejszymi aktywami organizacji, to znaczy
zatrudnionymi w niej ludźmi, którzy indywidualnie i zbiorowo przyczyniają się do osiągnięcia celów tej organizacji.
Cele ZZL
Osiąganie dobrych wyników dzięki pracownikom,
Wzmacnianie motywacji i zaangażowania,
Osiąganie przewagi konkurencyjnej dzięki Kapitałowi Ludzkiemu (KL),
Zarządzanie wiedzą,
Pozyskiwanie pracowników,
Rozwój Zasobów Ludzkich (RZL),
Docenianie pracowników,
Kształtowanie harmonijnych stosunków pomiędzy kierownictwem
a pracownikami.
Osiąganie dobrych wyników dzięki pracownikom
Pracownicy posiadają zdolności i umiejętności niezbędne do wykonania powierzonej im pracy, są odpowiednio zrekrutowani
i mają możliwości rozwoju.
Wykonają powierzoną im pracę, bo chcą to zrobić i są odpowiednio zmotywowani.
Otoczenie pracy zapewnia im niezbędne wsparcie i możliwość
wypowiadania się (np. na temat pomysłów lub pojawiających się
problemów).
Wzmacnianie motywacji i zaangażowania
MOTYWOWANIE – proces zachęcania pracowników, aby angażowali swoje zdolności i wysiłek w działania, które pomogą osiągnąć cele organizacji i jednocześnie umożliwią zaspokojenie ich własnych potrzeb.
ZAANGAŻOWANIE – utożsamianie celów i wartości pracowników
i organizacji, potrzeba przynależności i chęć pracy dla jej dobra,
POŚWIĘCENIE – ludzie interesują się pracą i podchodzą do niej
z entuzjazmem.
Osiągnięcie przewagi dzięki KL
Zaangażowanie ludzi posiadających konkurencyjne umiejętności i wiedzę.
Zaangażowanie środków rozwijających kapitał intelektualny organizacji.
Rozwijanie zasobu wiedzy, umiejętności i zdolności pracowników, który firma rozwija, tworząc określoną wiedzę fachową.
Zarządzanie wiedzą
Wpływanie na sposób w jaki ludzie przechowują wiedzę zgromadzoną w organizacji i dzielą się nią.
Dotarcie do wiedzy zawartej w procesach, technikach i sposobach działania.
Pozyskiwanie pracowników
Przyciągnięcie i zatrzymanie uzdolnionych, kompetentnych,
zaangażowanych i zmotywowanych pracowników.
Właściwa ocena przyszłych wymagań,
Opracowanie strategii rekrutacji i metod selekcji oraz procesów zarządzania zdolnościami.
Rozwój zasobów ludzkich (RZL)
Dbanie, aby każda zatrudniona osoba miała odpowiednią wiedzę i poziom kompetencji wymagany do efektywnego wykonywania powierzonych
zadań,
Stwarzanie pracownikom możliwości uczenia się i stałego rozwoju Docenianie pracowników
Wzmocnienie motywacji i zwiększenie zaangażowania pracowników
poprzez stosowanie polityki i procesów zapewniających, że będą oni doceniani i nagradzani za swoją pracę i osiągnięcia oraz za zdobyte umiejętności i poziom fachowości.
Kształtowanie harmonijnych stosunków między kierownictwem a
pracownikami
Stosowanie zasady, że pracownicy są cenionymi członkami organizacji, tworzenie atmosfery współpracy i zaufania.
Umożliwienie pracownikom wypowiadania się a tym samym wywierania wpływu na podejmowane decyzje.
Zagwarantowanie równych szans i etycznego podejścia do zarządzania pracownikami.
Zapewnienie równowagi pomiędzy pracą a życiem osobistym.
Odmiany ZZL
wersja „Twarda”
Skupienie na aspektach ilościowych, kalkulacyjnych i strategiczno biznesowych, traktując je jak każdy inny czynnik ekonomiczny.
Pracowników traktuje się jak kapitał ludzki, z którego można uzyskać dochód rozsądnie inwestując w jego rozwój.
Odzwierciedla przekonanie, że pracownik to towar i trzeba
w niego inwestować tak jak np. w nową technologię.
wersja „Miękka”
Wywodzi się ze szkoły stosunków międzyludzkich, skupia się na
komunikacji, motywacji i przywództwie, dużą wagę przywiązuje do
„Kultury organizacji”.
Pracowników traktuje podmiotowo, uważa za cenne aktywa, źródło przewagi konkurencyjnej wynikające z ich zaangażowania i dobrej jakości pracy, uważa, że organizacja powinna być harmonijna i zintegrowana, a wszyscy pracownicy członkami jednego zespołu.
Podkreśla potrzebę zaangażowania „serc i umysłów”, uważa, że interesy kierownictwa i pracowników mogą i powinny być zbieżne.
Działania z zakresu ZZL
Organizacja,
Stosunki pracy,
Pozyskiwanie pracowników,
Zarządzanie przez efekty,
Rozwój zasobów ludzkich,
Zarządzanie systemem wynagrodzeń,
Stosunki z pracownikami,
Bezpieczeństwo i higiena pracy,
Świadczenia pracownicze,
Usługi pracownicze i usługi w zakresie funkcji personalnej
PROJEKT ORGANIZACJI – tworzenie organizacji z jej wszystkimi
elementami.
ROZWÓJ ORGANIZACJI – stymulowanie, planowanie i wdrażanie
programów mających na celu poprawę skuteczności działania.
PROJEKTOWANIE STANOWISK PRACY i kształtowanie ról – określanie zakresów obowiązków, spodziewanych wyników, wymaganych kompetencji dla poszczególnych stanowisk pracy.
Stosunki pracy
Tworzenie atmosfery zaufania.
Budowanie kultury organizacyjnej.
Integracja.
Rozwijanie pozytywnych kontraktów psychologicznych (budowanie dobrych relacji).
Pozyskiwanie pracowników
PLANOWANIE ZATRUDNIENIA – formułowanie i wdrażanie planów
dotyczących przyszłych wymagań w zakresie umiejętności i kompetencji.
ZARZĄDZANIE ZDOLNOŚCIAMI – przyciąganie, zatrzymywanie, rozwijanie i nagradzanie dobrych pracowników.
REKRUTACJA I SELEKCJA – pozyskiwanie odpowiedniej ilości pracowników odpowiedniego rodzaju.
Zarządzanie przez efekty
Uzyskiwanie lepszych rezultatów poprzez mierzenie wyników
i zarządzanie nimi w ramach wyznaczonych celów i wymagań
kompetencyjnych.
Zaspokajanie potrzeb w zakresie szkolenia i rozwoju.
Rozwój zasobów ludzkich (RZL)
UCZENIE SIĘ INDYWIDUALNE I W RAMACH ORGANIZACJI – zapewnienie pracownikom możliwości nauki rozwijającej ich zdolności,
ROZWÓJ KADRY KIEROWNICZEJ – zapewnienie możliwości rozwoju
menedżerom w celu zwiększenia ich zdolności wnoszenia wkładu
w osiąganie celów organizacji,
ZARZĄDZANIE KARIERĄ – planowanie i rozwijanie kariery pracowników mających szanse na osiągnięcie sukcesu.
Zarządzanie systemem wynagrodzeń
SYSTEM PŁAC – opracowanie właściwych, przejrzystych
i sprawiedliwych struktur i systemów płac,
PŁACA UZALEŻNIONA SYTUACYJNIE – uzależnienie nagród finansowych od wyników, wkładu pracy, fachowości, umiejętności
i wysiłku,
NAGRODY NIEFINANSOWE – stosowanie pochwał, zwiększenie zakresu odpowiedzialności, możliwość rozwoju i awansu.
Stosunki z pracownikami
STOSUNKI PRZEMYSŁOWE – utrzymywanie formalnych i nieformalnych stosunków ze związkami zawodowymi oraz kierowanie tymi relacjami.
GŁOS PRACOWNIKÓW – zapewnienie pracownikom możliwości
wypowiadania się na temat decyzji kierownictwa, które ich dotyczą.
KOMUNIKACJA – zapewnienie prawidłowego przepływu informacji
interesujących i ważnych dla pracowników.
Bezpieczeństwo i higiena pracy
Zapewnienie pracownikom zdrowego i bezpiecznego środowiska pracy.
Ochrona przed niebezpieczeństwem związanym z pracą i wypadkami przy pracy.
Świadczenia pracownicze
Zapewnienie pracownikom pomocy indywidualnej w sytuacjach
szczególnych.
Zapewnienie świadczeń grupowych (m.in. dożywianie, ubezpieczenie, pracownicze programy emerytalne, świadczenia socjalne).
Uczestnictwo w imprezach integracyjnych.
Usługi pracownicze i usługi w zakresie funkcji personalnej
Kierowanie stosunkiem zatrudnienia,
Zarządzanie wytycznymi i procedurami z zakresu ZZL,
Obsługa systemów informacyjnych.
Strategiczne ZZL,
Polityka ZZL,
Zarządzanie zmianą,
ZZL oparte na kompetencjach,
Zarządzanie wiedzą,
Analiza stanowisk pracy i ról.
Strategiczne ZZL
Określenie zamiarów i planów związanych z rozwojem praktyki ZZL,
Integrowanie strategii ZZL ze strategią rozwoju firmy i odwrotnie.
Polityka ZZL
Formułowanie i wdrażanie wytycznych dotyczących zarządzania ludźmi w ramach organizacji.
Zarządzanie zmianą
Doradzanie i pomoc we wprowadzaniu zmian w organizacji, będących reakcją na zmiany w otoczeniu.
Wprowadzanie nowych struktur i systemów organizacyjnych.
Wprowadzanie zasad polityki i praktyk ZZL.
ZZL oparte na kompetencjach
Rozwijanie kompetencji do takich działań, jak:
- projektowanie stanowisk pracy,
- rekrutacja,
- zarządzanie przez efekty,
- rozwój i nagradzanie pracowników.
Zarządzanie wiedzą
Rozwijanie procesów służących do zdobywania wiedzy i wymiany informacji w celu polepszenia możliwości uczenia się w organizacji oraz podniesienia poziomu osiąganych wyników.
Analiza zakresów obowiązków i wymaganych kompetencji, w odniesieniu do poszczególnych stanowisk i ról, w celu stworzenia opisów stanowisk pracy i profili ról.
Gromadzenie danych potrzebnych w procesie projektowania i rozwijania organizacji, jak również podczas rekrutacji i szkolenia pracowników oraz tworzenia systemów wynagrodzeń.
Wpływ ZZL na wyniki organizacji
Ludzie są najważniejszym zasobem organizacji, a jej wyniki są w dużym stopniu uzależnione właśnie od nich. Dlatego opracowanie i wdrożenie odpowiednich procesów i prawidłowej polityki ZZL silnie wpływa na wyniki osiągane przez firmę.
Literatura:
Armstrong Michael, Zarządzanie zasobami ludzkimi,
Oficyna Ekonomiczna, Kraków 2005
Kossowska Małgorzata, Sołtysińska Iwona, Szkolenia pracowników a rozwój organizacji, Oficyna Ekonomiczna, Kraków 2002
Listwan Tadeusz, Zarządzanie kadrami, Wydawnictwo C.H. BECK,
Warszawa 2004
Lunden Björn, Rekrutacja pracowników, BL Info Polska Sp. z o.o. 2003
Kostera Monika, Zarządzanie pers onelem, PWE Warszawa 2000