ZWROTNICA, LINIA, SZTUKA WSPÓŁCZESNA – L’ART. CONTEMPORAIN

*Zwrotnica - Zwrotnica. Kierunek: sztuka teraźniejszości, czasopismo literacko-artystyczne

wydawane nieregularnie w Krakowie 1922-1923 i 1926-1927. Redaktorem i wydawcą był głośny

twórca tzw. pierwszej (krakowskiej) Awangardy T. Peiper, autor programowych artykułów, np.

Miasto, masa, maszyna.

Współpracowali z nim futuryści i formiści, a także awangardowi artyści. Pismo przywiązywało

dużą wagę do nowoczesnych rozwiązań graficznych, zbliżonych do konstruktywizmu.

Publicystykę z łamów Z. Peiper opublikował w głośnym zbiorze Tędy (1930).

*Linia -poeci z kręgu "Zwrotnicy" (bez Peipera) tworzą pismo (początek lat 30-tych)

-redaktor odpowiedzialny = Jalu Kurek, Jan Brzękowski, Julian Przyboś, Marian Czuchnowski

-5 numerów pisma w latach (1931-1933)

"Linia" = świadectwo pogłębienia programu "Zwrotnicy"

-w pewnych aspektach młodsi koledzy Peipera odchodzą z jego programu = zarzucenie

intelektualnego sposobu uprawiania poezji

-artystyczne dążenia koncentrują się wokół kategorii obrazu poetyckiego i roli wyobraźni w

poetyckim przekazie

-celowa organizacja wizji poetyckiej, jedność wizji poetyckiej, lotność fantazji

"Linia" = podtytuł "czasopismo awangardy literackiej"

-otwarta trybuna dla nowatorów spoza grupy = znamienna współpraca z Witkacym i z poetami

młodszego pokolenia (krąg wileńskich "Żagarów")

*Sztuka Współczesna – L’Art Contrmporain – po wygaśnięciu „Zwrotnicy” funkcję

czasopisma grupowego spełniał wydawany w Paryżu przez Brzękowskiego i Chodasiewicz –

Grabowską dwujęzyczny periodyk. Poświęcony był zarówno poezji jak i plastyce. Wychodził w

latach 1939 – 1939.

FUTURYZM: PROGRAM, PRZEDSTWICIELE

Futuryzm awangardowy kierunek w literaturze, sztuce i muzyce, zapoczątkowany we Włoszech

(także w Rosji) w 1909 r. przez F.T. Marinettiego, głoszący całkowite zerwanie z dotychczasową

sztuką i powstanie nowej, przyszłościowej sztuki, opartej gł. na kulcie techniki, cywilizacji,

rywalizacji; w Polsce rozwijał się w l. 1917–1922, a jego głównymi przedstawicielami byli m.in.

T. Czyżewski, B. Jasieński, A. Stern, A. Wat.

Do ugrupowania należeli m.in.: A. Soffici, A. Palazzeschi, G. Papini. Występowali przeciwko tradycji, akademizmowi, konwencjom obyczajowym, opowiadając się za nowoczesną cywilizacją

techniczną, życiem wielkomiejskim, kultem przygody, szybkości, agresywności

i niebezpieczeństwa.

Według futurystów, twórczość poetycka powinna być buntem przeciwko tradycyjnej,

uporządkowanej składniowo wypowiedzi. Proponowali używanie tzw. słów na wolności,

mających oddawać chaos i bezład rzeczywistości.

W Polsce ruch futurystyczny rozwijał się głównie w latach 1917-1922, zgrupowany w klubach

Katarynka i Gałka Muszkatołowa w Krakowie (T. Czyżewski, B. Jasieński, S. Młodożeniec, J.

Jankowski) i w Warszawie (A. Stern, A. Wat – autorzy pierwszego almanachu futurystycznego Gga 1920).

W 1920 obie grupy rozpoczęły współpracę, organizując wspólne imprezy i wydając kilka

"manifestów futuryzmu polskiego" (1921) oraz almanach Nuż w bżuhu (1922). Z futuryzmem

były związane czasopisma: Nowa Sztuka (1921-1922), Zwrotnica (1922-1923), Almanach Nowej

Sztuki (1924-1925). Jego twórcy atakowali tradycję (głównie romantyczną i młodopolską), nie

stroniąc od atmosfery sensacji obyczajowej.