Materiałoznawstwo

Uniwersytet Łódzki

dr Leszek Margielewski

Funkcje oleju przekładniowego

●

Funkcje oleju przekładniowego:

– minimalizowanie tarcia i zużycia

– chłodzenie części przekładni

– zapobieganie powstawaniu rdzy i korozji

– dobra współpraca z elementami zazębiającymi

– tłumienie drgań i hałasu

– nie powodowanie wycieków, dobra współpraca z elementami uszczelnień

Dodatki do olejów przekładniowych

●

Dodatki stosowane do olejów silnikowych:

– detergenty – poprawiające rozpuszczanie zanieczyszczeń,

– dyspergatory

– inhibitory utleniania

– inhibitory korozji

– inhibitory rdzy

– dodatki antyzużyciowe (anti-wear AW)

– dodatki zwiększające odporność na naciski i zatarcie (EP)

– dodatki przeciwpienne

– modyfikatory wskaźnika lepkości

– depresatory

Klasyfikacje olejów przekładniowych

●

Systemy klasyfikacji olejów silnikowych:

– klasyfikacja lepkościowa SAE J306 (Society of Automotive Engineers)

– klasyfikacja jakościowa API (American Petroleum Institute)

●

SAE J306 bazuje na siedmiu klasach lepkościowych olejów:

– czterech zimowych:

●

SAE 70W, SAE 75W, SAE 80W, SAE 85W,

– trzech letnich:

●

SAE 90, SAE 140, SAE 250.

Klasy SAE J306

STOPIEŃ LEPKOŚCI

MAX TEMPERATURA DO OSIĄGNIĘCIA

LEPKOŚĆ KINEMATYCZNA

SAE J306

LEPKOŚCI 150000 CP (°C)

(CST)W 100°C

MIN

MAX

70W

-55

4.1

–

75W

-40

4.1

–

80W

-25

7.0

–

85W

-12

11.0

–

90

–

13.5

<24.0

140

–

24.0

<41.0

250

–

41.0

–

Najczęściej stosowane są oleje o lepkościach: 75W-90, 80W-90, 85W-90, 85W-140

Klasyfikacje API

OZNACZENIE

TYP

TYPOWE ZASTOSOWANIE

LITEROWE

GL-1

ZWYKŁY OLEJ MINERALNY BEZ DODATKÓW

PRZEKŁADNIE RĘCZNE W CIĄGNIKACH I

USZLACHETNIAJĄCYCH

CIĘŻARÓWKACH

GL-2

Z REGUŁY ZAWIERA DODATKI

PRZEKŁADNIE ŚLIMAKOWE,

ANTYUTLENIAJĄCE I ANTYKOROZYJNE

PRZEKŁADNIE PRZEMYSŁOWE

GL-3

JAK OLEJ GL-2 I DODATKOWO

PRZEKŁADNIE WALCOWE I STOŻKOWE

ZAWIERA ŁAGODNE DODATKI EP

W UMIARKOWANYCH WARUNKACH

OBCIĄŻEŃ I PRĘDKOŚCI

GL-4

SPEŁNIA WYMAGANIA WYCOFANEJ

PRZEKŁADNIE ŚREDNIOOBCIĄŻONE W

NORMY MIL-L-2105. ZAWIERA 50%

TYM HIPOIDALNE PRACUJĄCE PRZY

DODATKÓW CHARAKTERYSTYCZNYCH

DUŻEJ PRĘDKOŚCI I MAŁYM MOMENCIE

DLA GL-5

LUB ODWROTNIE

GL-5

SPEŁNIA WYMAGANIA NORMY

PRZEKŁADNIE HIPOIDALNE I INNE

MIL-L-2105D. STOSOWANY W

PRACUJĄCE W UMIARKOWANYCH I

WIĘKSZOŚCI PRZEKŁADNI W

CIĘŻKICH WARUNKACH. STOSOWANE

SAMOCHODACH OSOBOWYCH I

MOGĄ BYĆ RÓWNIEŻ W PRZEKŁAD-

CIĘŻAROWYCH NA CAŁYM ŚWIECIE

NIACH RĘCZNYCH

GL-6

WYCOFANE

BARDZO CIĘŻKIE WARUNKI W

PRZEKŁADNIACH HIPOIDALNYCH

Smary plastyczne – wymogi

●

Wymogi stawiane smarom:

– redukcja tarcia i zużycia

– ochrona przed korozją

– uszczelnianie łożysk przed działaniem wody i zanieczyszczeń

– odporność na wycieki i wyrzucanie

– odporność na zmiany w strukturze i konsystencji podczas eksploatacji

– kompatybilność z uszczelnieniami

– odporność na działanie wilgoci

Smary plastyczne – podział

ZAGĘSZCZACZE

OLEJ

DODATKI

5–20%

75-95%

0-15%

MYDŁA WAPNIOWE, LITOWE, SODOWE,

OLEJ MINERALNY,

ANTYUTLENIACZE

GLINOWE

OLEJE SYNTETYCZNE

DODATKI AW

SMARY KOMPLEKSOWE

DODATKI EP

GRAFIT, KRZEMIONKA, TEFLON,

DODATKI PRZECIWKOROZYJNE

BENTONITY (GLINOKRZEMIANY)

Właściwości smarów plastycznych

●

Właściwości smarów w głównej mierze zależą od:

– ilości i typu zastosowanego zagęszczacza

– lepkości i fizycznych właściwości oleju

●

oleje o niskiej lepkości stosuje się w zastosowaniach niskotemperaturowych, przy małych obciążeniach i dużej prędkości

●

oleje o dużej lepkości stosuje się w zastosowaniach wysokotemperaturowych, przy dużych obciążeniach i małej prędkości

– rodzaju dodatków

Charakterystyka smarów

●

Charakteryzowanie smarów odbywa się na podstawie porównania następujących parametrów:

– konsystencja

– stabilność pod wpływem ścinań

– wydzielanie oleju

– stabilność wysokotemperaturowa

Konsystencja smarów

●

Konsystencja jest to stopień twardości smaru, jest zmienna wraz ze zmianami temperatury.

●

Sklasyfikowana zastała przez National Lubricating Grease Institute NLGI.

●

Konsystencję określa się na podstawie pomiarów penetracji.

NLGI GRADE PENETRACJA W 25°C [10-1mm]

000

445–475

00

400–430

0

355–385

1

310–340

2

265–295

3

220–250

4

175–205

5

130–160

6

85–115

Właściwości smarów

●

Stabilność pod wpływem ścinań to zdolność smaru do zachowywania niezmienionej konsystencji podczas pracy. W wyniku mechanicznych oddziaływań smary z reguły stają się bardziej miękkie.

●

Wydzielanie oleju jest to procentowa ilość oleju jaka zostaje wydzielona ze smaru w warunkach statycznych, na przykład w czasie przechowywania.

Parametr ten nie pozwala na wnioskowanie jak dany smar zachowywał się będzie w warunkach dynamicznych.

●

Stabilność wysokotemperaturowa jest zdolnością smaru do zachowywania swej konsystencji, struktury i właściwości w temperaturach powyżej 125°C.