MOSTY RUDOLFA MODRZEJEWSKIEGO
Tekst opracowano na podstawie pasjonującego referatu autorstwa dr. Jana Płachty wygłoszonego
na II Zjez
dzie Inżynierów Polskich w Ameryce Północnej  Niagara Falls 2005 (redakcja i
tłumaczenie z jęz. angielskiego : Andrzej Farnik, SITPF)
Historia Rudolfa Modrzejewskiego :
Rudolf Modrzejewski urodził się w
Krakowie 27-ego stycznia 1861 roku. Był
synem Heleny Modrzejewskiej, słynnej
polskiej aktorki.
W roku 1876, wraz z matką, wyjechał do
Stanów Zjednoczonych, gdzie zwiedził
Wystawę Techniczną w Filadelfii
zorganizowaną dla uczczenia 100-lecia
Independence Day.
Młody Modrzejewski był zafascynowany
tym, co zobaczył i mimo że matka pragnęła
aby został pianistą (był kolegą szkolnym
Jana Ignacego Paderewskiego), postanowił
zostać inżynierem.
Kiedy miał zaledwie 17 lat, matka wysłała go do Paryża, gdzie podczas swojego 7-letniego
pobytu ukończył z wyróżnieniem, studia w znanej szkole inżynierskiej  Ecole des Ponts et
Chauss�es .
Z tytułem inżyniera budowy mostów Rudolf Modrzejewski powrócił do Stanów Zjednoczonych
i kontynuował praktykę budownictwa mostowego pod okiem Georga Morisona zwanego  Father
of American Bridge Building (Ojcem amerykańskiego budownictwa mostów) by w roku 1893
otworzyć swoje własne biuro w Chicago.
Jego pierwszym samodzielnym projektem była konstrukcja mostu nad Mississippi, miedzy Rock
Island (w Illinois) i Davenport (w Iowa). Był to most dwupoziomowy - poziom dolny był
przeznaczony dla ruchu samochodowego, poziom górny dla ruchu kolejowego. Budowa zaczęła
sie w roku 1895 i została zakończona w grudniu 1896 roku.
Bardzo interesująca była historia konstrukcji obrotowego przęsła tego mostu. W czasie montażu,
przęsło to miało być podtrzymywane podporą stojącą na dnie rzeki. W tym czasie, rzeka
Mississipi była zamarznięta i cały montaż musiał być zakończony przed ruszeniem lodów.
W związku z tym, wykonawca przęsła, firma Phoenix Bridge Company, miał dostarczyć je na
miejsce w grudniu 1895 roku. Mimo wielu ponagleń wysłanych przez Modrzejewskiego,
pierwsze elementy przęsła zostały dostarczone na miejsce dopiero w lutym 1896 roku. Phoenix
Bridge Company zakładał że lody na Mississippi ruszą najwcześniej w marcu i że będzie jeszcze
sporo czasu aby zakończyć montaż. Kilka dni póz
niej, temperature nagle wzrosła i mimo że
prace toczyły się z zawrotną szybkością, 25-ego lutego stało się to czego wszyscy się obawiali,
lody Mississippi ruszyły krusząc podporę i cała stalowa konstrukcja przęsła runęła do wody.
Największym problemem było przerwanie ruchu kolejowego. Ale po zaledwie 5-ciu dniach i
nocach pracy, ekipom budowlanym udało się przywrócić ruch kolejowy.
Następnie trzeba było oczyścić kanał żeglugowy na Mississippi i zrekonstruować przęsło.
Modrzejewski zdecydował się podnieść przęsło z rzeki. W tym celu zostały skonstruowane dwie
wieże po obu stronach kanału. W połowie marca 1896 roku, tymczasowe przęsło było już
zamontowane, co nawet przy dzisiejszym stanie techniki budowlanej byłoby trudne do realizacji.
Dwa miesiące póz
niej, obrotowe
przęsło było gotowe i zamontowane;
budowa mostu została ukończona
zgodnie z harmonogramem i most ten
jest czynny do dnia dzisiejszego.
Oczywiście, od tego czasu most
został zmodernizowany, otwarcie
Mississippi dla ruchu nawigacyjnego
wymagało bowiem pogłębienia
kanału rzeki i adaptacji konstrukcji
systemu zapór wodnych.
Rudolf Modrzejewski współpracował również przy projektach mostów zwodzonych w Chicago,
Illinois. Najlepszym tego przykładem jest most Cortland Street Bridge. Zbudowany w roku
1902, ten podnoszony most mieszczący się na Cortland Street, nad Chicago River, stał się
prototypem całej serii zwodzonych mostów zbudowanych w Chicago. Stał się również znany w
świecie jako most w  Chicago style , a w roku 1982 został uznany przez American Society of
Civil Engineers jako pomnik narodowy (National Historic Landmark).
W latach 1903  1905, Modrzejewski zbudował most Thebes Bridge przez rzekę Mississippi .
Jest to wielki most o wielu przęsłach, dwujezdniowy. Główne przęsło ma długość 671 stóp (ok.
200 metrów) a jego całkowita długość wynosi 2750 stóp (ok 820 metrów). Budowa tego mostu
wyniosła Rudolfa Modrzejewskiego na czołową pozycję w zawodzie konstruktora mostów.
Jeden z najpiękniejszych mostów
Modrzejewskiego zbudowany
został nad rzeką Crooked River, w
pobliżu miasta Terrebonne, w
stanie Oregon.
Budowa mostu została zakończona
w roku 1911 i umożliwiła
magnatowi kolejowemu James
Hill owi, finansującemu budowę
tego mostu, przejęcie kontroli nad
siecią kolejową w stanie Oregon.
Miasto Portland w stanie Oregon często nazywane jest  Muzeum Mostów . Znajdują się tam
mosty wybudowane przez najsłynniejszych amerykańskich budowniczych mostów jak Strauss,
Waddel, Lindenthal, Steinman. Jest również czteropasmowy most zbudowany przez Rudolfa
Modrzejewskiego. Został on oddany do ruchu w kwietniu 1913 roku.
Nazwisko Modrzejewskiego jest również związane z konstrukcją mostu Quebec Bridge ponad
rzeką Św. Wawrzyńca (St. Lawrence River) w Quebec, Kanada.
Jest to podwójny most kolejowy, którego budowa została zakończona w roku 1918.
Pierwszy most w tym miejscu, na skutek błędów konstrukcyjnych, zawalił się w roku 1907, w
wypadku tym zginęło 82 osoby. Do rekonstrukcji mostu powołano zespół najlepszych
konstruktorów mostów w Stanach Zjednoczonych, Kanadzie i Anglii. Rudolf Modrzejewski
reprezentował USA i był jedynym członkiem zespołu pracującym przy budowie tego mostu aż
do jego ukończenia.
Na konferencji prasowej, Modrzejewski żartował, że most będzie budowany przez Francuza z
Kanady, Irlandczyka z Anglii i Polaka ze Stanów Zjednoczonych.
Ale również ten drugi most budowany był w dramatycznych okolicznościach.
We wrześniu 1916 roku, w czasie montażu
doszło do katastrofy, centralne przęsło
zawaliło się do wody zabijając 13
robotników.
To była katastrofa dla Modrzejewskiego,
który osobiście kierował operacją montażu
przęsła oraz dla firmy St. Lawrence Bridge
Company. Ponowny montaż przęsła, tym
razem bez żadnych technicznych problemów
odbył sie rok póz
niej, we wrześniu 1917.
roku.
Ten piękny most długo był uważany za  Ósmy cud świata .
Ogółem, Rudolf Modrzejewski zaprojektował i wybudował siedem mostów przez rzekę
Mississippi.
Jeden z najciekawszych z nich to most Harahan Bridge w Memphis, w stanie Tennessee.
Most ten znajduje się w bezpośrednim sąsiedztwie mostu Frisco Bridge, który był rodzajem
pracy podyplomowej Modrzejewskiego, budowany był bowiem w latach 1888 - 1892 pod
kierunkiem jego mistrza, George a Morison. Budowany w latach 1913 do 1916, most Harahan
Bridge został uznany jako model dla amerykańskich biur projektowych zajmujących się
konstrukcjami mostów.
Inny godny uwagi most nad rzeką Mississippi to most łączący miasto Keokuk (stan Iowa) z
Hamilton (stan Illinois). Most ten jest podobny do mostu Rock Island Bridge (struktura dwu-
poziomowa, kolejowy na poziomie dolnym, drogowy, na poziomie górnym).
Jedenasto-przęsłowy most, wybudowany w latach 1915-1916 miał głównie rozładować ruch
kolejowy w tym regionie. Po wybudowaniu w bezpośrednim sąsiedztwie innego mostu
autostradowego, górny poziom mostu został zamknięty dla ruchu kołowego.
W latach 1922-1923, Modrzejewski wybudował bardzo ciekawy most nad rzeką Tanana River w
Nanana, w stanie Alaska.
Główne przęsło mostu ma długość 702
stóp (ok 210 metrów) co w roku 1923
było bliskie światowego rekordu.
Most ten zapisał się w historii Alaski i
stanowił jeden z głównych elementów
nowej linii kolejowej.
Inauguracji tej linii kolejowej oraz
mostu nad Tanana River dokonał
Prezydent Stanów Zjednoczonych
Warren Harding, zaledwie na dwa
tygodnie przed śmiercią.
Bez wątpienia, najsłynniejszym mostem wybudowanym przez Modrzejewskiego jest Benjamin
Franklin Bridge nad rzeką Delaware River, łączący Filadelfię (w stanie Pensylwania) i Camden
(w stanie New Jersey).
Most ten został ukończony w roku
1926, został oddany do użytku w
150-tą rocznicę Independence Day.
W tym czasie był to największy most
wiszący na świecie, z przęsłem o
długości 1750 stóp (ok. 525 metrów).
Mimo swoich 80 lat, jest w świetnym
stanie i pozostaje jednym z istotnych
elementów krajobrazu Filadelfii.
Niedaleko znajduje się jeszcze jeden most Rudolfa Modrzejewskiego, autostradowy Tied Arch
pomiędzy Tacony (przedmieścia Filadelfii) i Palmyra w stanie New Jersey. Most ten został
zbudowany w latach 1927-1929.
Następny rekord w długości przęsła został ustanowiony przez Rudolfa Modrzejewskiego przy
okazji budowy mostu Ambassador Bridge, nad rzeką Detroit pomiędzy Detroit (stan Michigan) i
miastem Windsor, w stanie Ontario, Kanada. Zbudowany w latach 1927-1929, jest to most typu
wiszącego, z przęsłem o długości 1850 stóp (o 100 stóp dłuższym niż przęsło mostu Benjamin
Franklin Bridge w Filadelfii).
Most został oddany do użytku 11 listopada 1929 roku, w 11-tą rocznicę zakończenia 1-szej
wojny światowej (jednocześnie w 11-tą rocznicę odzyskania niepodległości przez Polskę).
Rudolf Modrzejewski budował mosty nie tylko nowoczesne, ale także piękne w kategoriach
estetycznych.
Jeden z takich mostów znajduje się w Poughkeepsie, w stanie New York, nad rzeką Hudson
River. Był on zbudowany w latach 1925  1930.
W konkursie na projekt mostu brało
udział wielu słynnych biur
projektowych. I mimo że jednym z
nich było biuro George a Goethals,
słynnego budowniczego Kanału
Panamskiego, Nowojorski
Department of Transportation
wybrał projekt autorstwa Rudolfa
Modrzejewskiego.
Piękne wieże tego mostu mają 280
stóp (ok. 84 metrow) wysokości.
W roku 1995, w 50-tą rocznicę
.
śmierci Roosevelta, most został
przemianowany i obecnie nosi
nazwę Franklin D. Roosevelt
Bridge
Inne mosty wybudowane przez Rudolfa Modrzejewskiego :
- most nad Ohio River w Louisville, Kentucky. Zbudowany w latach 1928-1929,
łączy Louisville z Jeffersonville, w stanie Indiana.
- inny most nad Ohio River w Evansville, Indiana. Zbudowany w latach 1931-
1932. Jego całkowita długość wynosi 5296 stóp (ponad 1600 metrów). Jest to
most drogowy o trzech jezdniach, każda o szerokości 30 stóp (10 metrów).
Most ten nazywany jest  Bramą na Poludnie .
- most Atchafalaya Bridge, nad rzeką Atchafalaya River zbudowany w latach
1927-1929 dla Texas and Pacific Railway Company. Jest to most kolejowy z
pionowo podnoszonym środkowym przęsłem.
- most Ohio River Bridge łączy Maysville, Kentucky z Aberdeen, w Ohio.
Zbudowany w latach 1930-1931 most typu wiszącego. Uważany jest za prototyp
zbudowanego póz
niej mostu Bay Bridge w San Francisco.
- most wiszący nad rzeką Mississippi niedaleko Chicago, między Moline, Illinois
i Bettendorf, Iowa. Zbudowany w latach 1934-1935.
- most Huey P. Long Bridge stanowi jedną z bardziej znaczących struktur w
amerykańskim budownictwie mostowym. Most, zbudowany w latach 1932-1935
nad Mississippi River w New Orleans, Louisiana, jest mostem kolejowym i
drogowym.
San Francisco jest uznane za jedno z najpiękniejszych miast na świecie.
W pamięci każdego kto odwiedził to miasto pozostaje wspaniały most Golden Gate Bridge, ale
dla każdego z Polaków mieszkających w Ameryce ważniejszy jest Bay Bridge, z uwagi na osobę
jego budowniczego.
W roku 1931, Modrzejewski został Prezesem Zarządu spółki powołanej do budowy tego mostu.
Zbudowany w latach 1931  1936, Bay Bridge był wtedy najdłuższym na świecie mostem
autostradowym, o całkowitej długości około 8.25 mil.
Pomost mostu znajduje się na
wysokości 210 stóp (70 metrów)
ponad poziomem wody. Dwa
zawieszone przęsła, o długości
2310 stóp (prawie 700 metrów)
każde, środkowe przęsło ma
długość 1160 stóp.. Całość
spoczywa na centralnej podporze
o przekroju 92 na 197 stóp (30 na
60 metrów) opartej o dno na
głębokości ponad 70 metrów
poniżej poziomu wody.
Most nazwany  The Millennium Bay Bridge jest najbardziej obciążonym mostem na świecie,
codziennie przekracza go ponad 280 000 samochodów.
W roku 1929 Rudolf Modrzejewski (Ralph Modjeski) otrzymał nagrodę John Fritz Gold Medal,
najwyższe odznaczenie amerykańskie przyznawane inżynierom.
W roku 1930, kolegium dziekanów z amerykańskich uniwersytetów opracowało listę
najwybitniejszych inżynierów i naukowców amerykańskich pierwszego ćwierćwiecza XX
wieku.
Były tam takie nazwiska jak : Herbert C. Hoover prezydent USA, ale także słynny inżynier
górnictwa, Thomas A. Edison, John F. Stevens, John Hays Hammond, George W. Goethals
(budowniczy Kanału Panamskiego), George Westinghouse, Guglielmo Marconi, Henry Ford,
Benjamin G. Lamme, Michael Pupin, John R. Freeman, Clemens Hershel i Gustav Lindenthal.
Na liście tej znalazł się również Ralph Modjeski (czyli Rudolf Modrzejewski).
Mimo wielkiego zaangażowania zawodowego, Modrzejewski znajdował czas aby codziennie
grać kilka godzin na fortepianie.
Pozostawał aktywny zawodowo aż do roku 1936, a jego firma założona w roku 1893 kontynuuje
swoją działalność pod nazwą Modjeski and Masters, ma swoje biura w Harrisburg, Pensylwania
i kilku innych stanach.
Rudolf Modrzejewski zmarł w Los Angeles, w roku 1940.
Na koniec mała dygresja :
Niedawno w Graceland Mansion w Memphis (USA) obchodzono 70-tą rocznicę urodzin Elvisa
Presley a i zgromadziły się tam tysiące turystów z całego świata.
Rocznicę tę obchodzono również w Krakowie, gdzie uhonorowano Presley a nadając jednej z
ulic jego imię.
W tym roku przypada 65-ta rocznica śmierci Rudolfa Modrzejewskiego. Wydaje się że zasłużył
sobie znacznie bardziej niż Presley na uznanie w swoim rodzinnym Krakowie.
Powiedzenie :  Cudze chwalicie, swego nie znacie, sami nie wiecie co posiadacie , jakże jest
aktualne.
Kilka słów o Autorze :
Jan S. Płachta urodził się w Krakowie, studiował na Politechnice Krakowskiej na Wydziale
Budownictwa Lądowego a następnie na Politechnice Wiedeńskiej, w Austrii. W 1967 roku
wyemigrował do Toronto. W 1969 roku rozpoczął studia podyplomowe na Illinois Institute of
Technology (IIT) w Chicago, w 1980 roku rozpoczął studia doktoranckie na Politechnice
Krakowskiej i w 1982 roku otrzymał tytuł  Doktora Nauk Technicznych .
Od 1984 roku zajmuje się administracją i projektowaniem zabezpieczeń przeciwpowodziowych,
inspekcją sprawności technicznej zapór i śluz rzek Missisipi, Ohio i Illinois w Stanach
Zjednoczonych. Jest aktywnym członkiem Polsko-Amerykanskiego Związku Inżynierów
(PAEA) w Chicago, od 1990 roku pełni funkcję wiceprezesa tej organizacji. W latach 1995-1998
był członkiem Komisji Nagród Jerzego Waszyngtona przy Western Society of Engineers w
Chicago.