Rozdział 1
GRZECH NIETRWAA
OŚCI
Nietrwałość  zapominanie z czasem tego, co się wydarzyło.
" Najbardziej wszechobecny z grzechów pamięci.
" Działa niepostrzeżenie:  nieustannie przeszłość nieubłaganie zaciera się wraz z pojawianiem
się nowych doświadczeń .
--> EBBINGHAUS: krzywa zapominania
" Czynności nietypowe pamiętane znacznie częściej po 1 dniu niż po tygodniu.
" Specyficzne szczegóły zanikają znacznie szybciej niż ogólne znaczenie tego, co się
wydarzyło.
" Wspomnienia dotyczące czasu i miejsca zdarzenia albo tego, co mówiły poszczególne osoby
są najbardziej narażone na przemijanie.
" Krótki okres czasu: szczegółowy zapis --> z upływem czasu szczegóły blakną, a wzrastają
możliwości INTERFERENCJI  póz
niejsze, podobne doświadczenia zacierają nasze
wspomnienia.
" Nietrwałość powoduje stopniowe przechodzenie od szczegółowych wspomnień
odtwarzających do bardziej ogólnych opisów tworzonych na nowo.
" Starsi ludzie: większe trudności z zapamiętywaniem informacji: zwłaszcza szczegóły
dawnego doświadczenia --> TENDENCJA DO POLEGANIA NA OGÓLNYM POCZUCIU
PAMI
TANIA
" Problemy z przypominaniem sobie historii: 45-50 rż.
" Problemy z zapamiętywaniem słów: nie przed 50 rż.
" Obniżenie sprawności nie jest duże. Zależność od poziomu wykształcenia.
" Rozróżnienie pomiędzy normalnym osłabieniem pamięci towarzyszącym starzeniu się
( A
AGODNE ROZTARGNIENIE STAROŚCI ) a chorobą ALZHEIMERA (patologia mózgu).
Alzheimer: mózg zniekształcony przez osadzanie się płytek starczych (białka  anyloidy) oraz
przez skręcone włókna nerwowe (sploty neurofibrynalne)
Zapamiętywanie słów przy wskazówkach-kategoriach: różnicuje chorych i zdrowych
Korelaty mózgowe
Nietrwałość powiązana z wewnętrznymi partiami płata skroniowego: hipokamp i zakręt hipokampa
" dolna lewa część płatów czołowych  opracowanie nowych informacji przez kojarzenie z
tym, co się już wie.
" Zakręt hipokampa: przechowywanie efektów opracowania w pamięci. Przekształcenie
słowa w trwałą pamięć jego reprezentacji.
SZYBKIE ZAPOMINANIE: zmiana zachodząca w momencie przejścia z pamięci chwilowej do pamięci
długotrwałej.
PAMI
Ć EPIZODYCZNA: pamięć zdarzeń, doświadczeń z życia
PAMI
Ć SEMANTYCZNA: nabycie i wykorzystanie wiedzy ogólnej i pewnych faktów
PAMI
Ć ROBOCZA: podtrzymanie małej ilości informacji przez krótki okres czasu
Schacter, D. L. (2003). Siedem grzechów pamięci. Jak zapominamy i zapamiętujemy. Warszawa: Państwowy Instytut
Wydawniczy.
Pętla fonologiczna (Baddeley):
czasowe utrzymanie informacji językowej; uszkodzenie uniemożliwia naukę języków; odpowiada za
nabywanie nowego słownictwa, łączenie dz
więków w nowych słowach; tylna część płata
ciemieniowego
KRÓTKOTRWAA
E PAMI
TANIE: niższe obszary lewej kory czołowej
" zaawansowane kodowanie
" wytwarzanie mowy
" zapominanie: brak uaktywnienia tych obszarów podczas kodowania.
Epizody z życia, które są często rozstrząsane, są lepiej zapamiętywane.
Zdarzenia podobne do tych, które chcemy zapamiętać, stanowią interferencje osłabiające pamięć.
Utrata informacji z czasem pojawia się nawet wtedy, gdy interferencja ma nieznaczną możliwość
odegrania jakiejś roli.
Połączenia neuronalne kodujące ślady pamięciowe z czasem słabną. Jeśli nie są wzmacniane, to
przypomnienie staje się niemożliwe.
ZAPOMINANIE NIEZUPEA
NE: pozostawające w stanie czuwania porozsypywane elementy zdarzenia.
REDUKOWANIE NIETRWAA
OŚCI:
" powiązanie z wcześniejszą wiedzą, zadawanie pytań
" dziwaczne wyobrażenia wzrokowe
" tworzenie historyjek
" myślenie i mówienie o zdarzeniu
"  aktywne doświadczanie (aktorzy)
CO WPA
YWA NA ZAPAMI
TYWANIE:
" miłorząb
" fosfatydylseryna (PS)
" geny  receptor NMDA
" hormony  estrogeny
Schacter, D. L. (2003). Siedem grzechów pamięci. Jak zapominamy i zapamiętujemy. Warszawa: Państwowy Instytut
Wydawniczy.
Rozdział 2
GRZECH ROZTARGNIENIA
Roztargnienie  chwile nieuwagi, których wynikiem jest fiasko zapamiętania informacji:
" nigdy nie została właściwie zakodowana lub
" pozostaje w pamięci, ale przeoczamy ją w momencie, gdy próbujemy ją wydobyć.
Przyczyny:
1) zakłócenie lub odwrócenie uwagi podczas nabywania nowej informacji
2) niewystarczająca uwaga przy kodowaniu
Zakłócenie uwagi --> eksperymenty z zadaniami dystrakcyjnymi  podzielona uwaga w czasie
kodowania
2 sposoby na pamięć
" WSPOMNIENIA  przywołanie w umyśle specyficznych szczegółów minionych zdarzeń
" WRAŻENIE ZNAJOMOŚCI  odczucie, że coś się uprzednio wydarzyło, bez przywoływania
szczegółów
--> podzielona uwaga ma b. silny wpływ na wspomnienia, prawie żadnego na wrażenie znajomości:
uniemożliwia rozbudowane opracowanie szczegółów koniecznych do odtworzenia wspomnienia,
ale pozwala na zarejestrowanie podstawowych informacji.
Niewystarczająca uwaga przy kodowaniu --> szczególnie u osób starszych. Starzenie się: stan
chronicznie podzielonej uwagi.
PODZIELONA UWAGA  ogranicza dostępny zasób środków poznawczych -  dostawcy energii
napędzającego kodowanie  które mogą zająć się docierającymi informacjami.
RUTYNOWE CZYNNOŚCI  częste roztargnienie  myślowa swoboda, ale praktycznie zupełnie ich
nie pamiętamy. (Eksperymenty: zadanie dystrakcyjne)
Podzielona uwaga uniemożliwia dolnej części lewego płata czołowego odegranie swojej zwykłej roli
w rozbudowanym kodowaniu. Kiedy nie jest zaangażowany --> przypominanie utrudnione bądz

uniemożliwione.
ZACHOWANIA AUTOMATYCZNE  redukcja aktywności w tym obszarze  utrudnienie tworzenia się
żywych wspomnień (Eksperyment: odtwarzanie skumulowane/odroczone w czasie)
ŚLEPOTA NA ZMIAN
 osobom badanym nie udaje się zauważyć zmiany dokonanej przez
eksperymentatora (eksperymenty: goryl, drzwi, spotkanie, telefon)
Schacter, D. L. (2003). Siedem grzechów pamięci. Jak zapominamy i zapamiętujemy. Warszawa: Państwowy Instytut
Wydawniczy.
PAMI
Ć RETROSPEKTYWNA  pamięć o przeszłych zdarzeniach
PAMI
Ć PROSPEKTYWNA  pamiętanie o rzeczach do zrobienia w przyszłości:
1) oparta na zdarzeniach  pamiętanie o wykonaniu zadania w momencie, gdy nastąpi
określone zdarzenie (rzadziej zawodzi)
2) oparta na czasie  pamiętanie o wykonaniu czynności w określonym czasie w przyszłości.
Błędy: 1  gdy zdarzenie, które miało wywołać przypomnienie, nie spełni swojej roli;
2  czas  gdy nie udaje nam się wytworzyć wskazówki, która przypominałaby o zamierzonej
czynności. Pamiętanie oparte na czasie bardziej zawodne: starzenie się, bardziej podatne na
rozproszenie; warto przeformułować na zadanie oparte na zdarzeniu.
WA
AŚCIWOŚCI DOBREJ WSKAZÓWKI:
1) wystarczająco informatywna
2) dostępna w momencie, gdy czynność ma zostać wykonana
3) wyróżnialna  mamy niewiele innych skojarzeń w pamięci długotrwałej, przypomina tylko o
tym, co mamy zrobić (gdy jest dużo skojarzeń, rozmyślamy o nich a nie o rzeczach do
zrobienia)
Pamiętanie prospektywne  obszary płata czołowego -  przechwytywane przez rozpraszające
czynności
Dostępność wskazówki w momencie, gdy czynność powinna zostać wykonana jest ważniejsza niż
wcześniejsze przypomnienie o konieczności wykonania.
Schacter, D. L. (2003). Siedem grzechów pamięci. Jak zapominamy i zapamiętujemy. Warszawa: Państwowy Instytut
Wydawniczy.
Rozdział 3
GRZECH BLOKOWANIA
" Blokowanie  najbardziej irytujący ze wszystkich grzechów pamięci.
" Zablokowanie informacji, o której wiemy, że ją znamy
" została zakodowana
" jest przechowywana w pamięci
" są dostępne wskazówki
PARADOKS BAKER/BAKER  przypominanie rzeczowników pospolitych jest istotnie lepsze niż
przypominanie nazw własnych.
Mill: nazwy własne nie mają charakteru konotacyjnego: nie wskazują na żadne cechy jednostki, ale
wyłącznie na same jednostki; są słabiej zintegrowane z pojęciami, wiedzą i skojarzeniami.
Eksperyment: imiona opisowe i arbitralne.
POZIOMY WIEDZY (s. 105)
1. REPREZENTACJA WZROKOWA
jak przedmiot/osoba wygląda
2. REPREZENTACJA POJ
CIOWA
informacje o funkcjach, czynnościach, zdarzeniach
3. REPREZENTACJA FONOLOGICZNA
dz
więki składające się na słowo --> tu blokady:
1poziom  twarz wydaje się znajoma
2poziom  znajomy, wiem coś o nim
dopiero na 3 poziomie imię, które częstokroć zostaje zablokowane
4. REPREZENTACJA LEKSYKALNA
jak słowo/imię może zostać użyte w szerszym kontekście językowym
Przyczyna blokowania: pojedyncze, kruche połączenia pomiędzy  węzłem identyfikacji osoby a
reprezentacją leksykalną  pobudzenie słabsze, bardziej nietrwałe.
Radziej blokowane: nazwiska znaczące, pochodzące z przezwisk; w kulturach afrykańskich  częsta
zmiana imion
USZKODZENIA części płatów czołowego i skroniowego w lewej półkuli: niezdolność do
wypowiadania nazw własnych, bez trudności z wypowiadaniem nazw pospolitych --> ANOMIA
NAZW WA
ASNYCH  połączenie pomiędzy informacją pojęciową a kodem fonologicznym jest
przerwane.
dużo rzadziej zablokowane nazwy miejsc  pacjenci b. dużo wiedzą o miejscach/osobach.
ZJAWISKO TOT -  NA KOC
CU J
ZYKA
" Ludzie mogą wykazać się niemal pełną wiedzą o przedmiocie z wyjątkiem jego nazwy.
"  SZPETNE SIOSTRY - wyrazy podobne brzmieniowo bądz
znaczeniowo  ludzie są pewni, że
nie o te słowa chodzi
Schacter, D. L. (2003). Siedem grzechów pamięci. Jak zapominamy i zapamiętujemy. Warszawa: Państwowy Instytut
Wydawniczy.
" hipoteza 1: to szpetne siostry blokują właściwe słowo
" hipoteza 2: reprezentacje fonologiczne aktywowane tylko częściowo, szpetne siostry
przedłużają stan TOT.
Ludzie starsi tworzą ich znacznie mniej, ale młodszym łatwiej tworzyć z nich wskazówki;
szpetne siostry nadmiernie zajmują uwagę
" TOT występuje częściej w przypadku słów rzadko używanych niż w przypadku słów o
wysokiej frekwencji.
" Wiedza izolowana (mało  fonologicznych sąsiadów ) jest wyjątkowo podatna na
blokowanie.
" Zakończenie stanu TOT  niespodziewane przypomnienie słowa, gdy już o nim nie myślimy.
PRZEZWYCI
ŻANIE TOT:
 przeszukiwanie wg alfabetu
 przypominanie wcześniejszych sytuacji, gdy używało się imienia/słowa
 unikanie  fałszywego powabu szpetnych sióstr
 odwrócenie uwagi i zajęcie się czymś innym
 aby go uniknąć w przyszłości  tworzenie obrazowych skojarzeń.
REPRESJA (wyparcie)  w szczególnych przypadkach, choć bardziej prawdopodobne, że dane w
ogóle nie zostały zakodowane.
Czynność wydobycia informacji może hamować wydobycie innej, związanej z nią informacji.
Podanie innych słów z listy nie pomaga w przypomnieniu.
Jeśli wybiórczo przypominamy sobie coś konkretnego, w odpowiedzi na jakąś wskazówkę,
następuje osłabienie tej części informacji, która nie była przypominana.
ODZYSKANE WSPOMNIENIA: wyparcie częstsze, gdy krzywdziciel członkiem rodziny  dziecko musi
stale podtrzymywać relację funkcjonalną, bo jest od niego zależne.
UKIERUNKOWANE ZAPOMINANIE: przy instrukcji zapomnienia dużo gorsze wyniki --> hamowanie
wydobycia  wyzwala je tylko silny klucz.
REPRESORZY  osoby mówią o niskim poziomie niepokoju/stresu, choć reakcje fizjologiczne mówią
co innego. Przypominają sobie mniej wydarzeń negatywnych z życia.
AMNEZJA PSYCHOGENNA  pacjenci zablokowują pamięć o ogromnej części swojej osobistej
przeszłości po różnego rodzaju stresach. Utrzymują zdolność do tworzenia i wydobywania nowych
wspomnień, ale pamiętają niewiele z autobiografii sprzed amnezji.
Wzmożona aktywność prawej półkuli; u zdrowych ludzi: tylne części płata czołowego i przednie
skroniowego.
PRZEDKLINEK: przypominanie zdarzeń; system w płacie czołowym, który kieruje, kontroluje proces
wydobywania.
Schacter, D. L. (2003). Siedem grzechów pamięci. Jak zapominamy i zapamiętujemy. Warszawa: Państwowy Instytut
Wydawniczy.
Rozdział 4
GRZECH BA

DNEJ ATRYBUCJI
BA

DNA ATRYBUCJA y
RÓDA
A  ludzie prawidłowo przypominają sobie coś, czego uczyli się
wcześniej, lub też rozpoznają twarz albo przedmiot widziany uprzednio, ale błędnie określają
z
ródło swojej wiedzy.
Eksperyment: wyrazy  stare i  nowe łatwo i trudniej przewidywalne (Whittles).
ZJAWISKO DEJA VU (Arnaud):
szczególne ze względu na swą intensywność przekonanie, że obecne zdarzenie jest identyczne z
przeszłym oraz uczucie, że wiadomo dokładnie, co za chwilę się wydarzy.
" Przypadek Louisa (XIX w.)
" rodzaj nieprawidłowego osądu: błędnego przypisania do przeszłości aktualnych doznań i
doświadczeń
" być może cechy obecnej sytuacji wyzwalają reakcje, które zostają błędnie przypisane
przeszłemu doświadczeniu.
PROCES A

CZENIA DANYCH  problem WI
ZAC
PAMI
CIOWYCH
" sklejanie różnych składników doświadczenia w jednolitą całość
" gdy wszystkie składniki zachowane, ale błąd wiązania --> błędna atrybucja z
ródła
" brak wiązania: gdy w momencie zdarzenia czynność lub przedmiot nie zostają właściwie
dowiązane do określonego czasu i miejsca.
Pomyłki pamięciowe  mylenie rzeczywistych wydarzeń z wyobrażeniami (duże problemy u
osób starszych).
BA

D SKLEJANIA ŚLADÓW PAMI
CIOWYCH  ludzie wykazują się łączeniem części różnych słów,
obrazków, zdań, a nawet twarzy.
Eksperyment: Spanish a spaniel i varnish, eksperyment z 3-ma twarzami
błędna atrybucja z
ródła + błędy sklejania = nieprawidłowe procesy wydobywania informacji z
pamięci
" uraz płatów czołowych --> procesy monitorowania
" zakłócenia pracy hipokampa
Błędna atrybucja z
ródła tym większa, gdy ludzie przypisują silne poczucie znajomości wywołane
przez 2 sylaby temu, że widzieli je razem
BA

DNA ATRYBUCJA = silne poczucie ogólnej znajomości + brak szczegółowego przypominania
--> identyfikacja przestępców: lepiej prezentować podejrzanych pojedynczo przed świadkiem
DRM (Deese/Rodriger-McDermott)
--> lista słów i pytanie o skojarzone słowa krytyczne
" podobna aktywność mózgu przy prawidłowym i błędnym rozpoznaniu (płaty
czołowe, wewnętrzne części płata skroniowego w pobliżu hipokampa)
" głębokie poczucie, że to słowo było na liście
Schacter, D. L. (2003). Siedem grzechów pamięci. Jak zapominamy i zapamiętujemy. Warszawa: Państwowy Instytut
Wydawniczy.
" płat czołowy: część odpowiedzialna za monitorowanie  większa aktywność przy
błędnych rozpoznaniach
" płat skroniowy: rozpoznanie dz
więków mowy  większa aktywność przy
prawidłowych rozpoznaniach. (PET)
 różnice zależą od procedury testowej
 potencjały wywołane: umożliwiają obserwację
 przypominanie szczegółowe vs. ogólne: inna aktywność, skuteczniejsze
 HEURYSTYKA WYRÓŻNIALNOŚCI: kodowanie specyficzne, a nie poczucie ogólnego pamiętania
ROZPOZNAWANIE TWARZY
" zdrowy mózg: płaty czołowe  ocena i monitorowanie sygnałów docierających z innych
obszarów mózgu
" błędne uznawanie twarzy za znajome: uszkodzenie --> zerwanie połączenia pomiędzy
płatem czołowym a ośrodkiem rozpoznawania twarzy; słabe sygnały z ORT + uszkodzenie
płata czołowego
" zakręt wrzecionowaty -  komórki twarzy
" płat potyliczny, skroniowe.
Zakręt wrzecionowaty ośrodek rozpoznawania twarzy (tylko informacje,
aktywizuje
bez znajomości z
ródła
MONITOROWANIE:
mózg w przypadku OSOBA ZNAJOMA?
niepewności u zdrowych
ludzi żąda szczegółów NIE TAK: aktywizacja węzła
identyfikacji osób
UROJENIE FREGOLEGO: przeświadczenie, że obca osoba  zamieszkana jest przez znajomego,
krewnego lub osobę sławną. Mylenie tożsamości osób
" zaburzenia psychiczne  np. schizofrenia
" uszkodzenia mózgu  dolne i wewnętrzne regiony płata czołowego (fałszywe
rozpoznania)
" uszkodzenie systemu monitorującego, odpowiedzialnego za weryfikowanie
informacji
" błędna interpretacja sygnałówz ośrodków zawierających dane tożsamościowe
osób
KRYPTOMNEZJA -  nieświadomy plagiat - ludzie przypisują cechę nowości czemuś, co jest znane.
" Pominięcie informacji dotyczących z
ródła
" eksperymenty nad torowaniem
Schacter, D. L. (2003). Siedem grzechów pamięci. Jak zapominamy i zapamiętujemy. Warszawa: Państwowy Instytut
Wydawniczy.
Rozdział 5
GRZECH PODATNOŚCI NA SUGESTI

PODATNOŚĆ NA SUGESTI
 tendencja jednostki do włączania mylącej informacji z innych z
ródeł
do osobistych wspomnień.
" Przekształcenie sugestii w błędny ślad pamięciowy zawiera błędną atrybucję, ale przy
jawnej sugestii
WPA
YWANIE NA ŚWIADKÓW NAOCZNYCH
" pytania naprowadzające zniekształcają pamięć, stwarzają problemy z pamięcią z
ródła
informacji
" informacja zwrotna po zeznaniu
" hipnoza
" psychoterapia
" pytania sugerujące
" wymuszanie odpowiedzi.
KRYTERIA WIARYGODNOŚCI ŚWIADKÓW
1. Stopień pewności świadka
2. Zdolność do opisania podejrzanego i okoliczności czynu
3. Czas, jaki upłynął od przestępstwa do identyfikacji
WYWIAD POZNAWCZY
1. Poproszenie świadka, aby przypomniał sobie wszystko, co pamięta o incydencie
2. Stymulacja przywoływania szczegółów, które zostały pominięte w pierwszym przywołaniu
3. Odtworzenie kontekstu
4. Przywołanie zdarzeń w różnych porządkach czasowych
Niekiedy:
5. Przyjęcie różnych perspektyw
Zastosowanie wywiadu poznawczego może prowadzić do przywołania większej ilości informacji
nieprawdziwych.
FAA
SZYWE PRZYZNANIE SI
DO WINY --> syndrom niedowierzania własnej pamięci
Heurystyka dystynktywności  człowiek spodziewa się, że będzie pamiętał szczegóły jakiegoś
zdarzenia
PODATNOŚĆ NA SUGESTI
PODCZAS PRZESA
UCHAC
(Gudjonsson)  tendencja do zmiany twierdzeń
dotyczących przeszłości pod wpływem informacji wprowadzających w błąd i pytań sugerujących.
SYNDROM FAA
SZYWEJ PAMI
CI -  odzyskane wspomnienia traumatycznych wydarzeń, które nie są
prawdziwe.
Sugerujące techniki terapeutyczne: hipnoza, ćwiczenia wyobrażeniowe, techniki związane z
interpretacją snów
A
atwo wszczepić osobom fałszywe wspomnienia z dzieciństwa, zwłaszcza gdy zachęcamy je do
Schacter, D. L. (2003). Siedem grzechów pamięci. Jak zapominamy i zapamiętujemy. Warszawa: Państwowy Instytut
Wydawniczy.
wizualizacji.
Najbardziej podatni  szczególnie wyraziste wyobrażenia.
PODATNOŚĆ NA SUGESTI
U DZIECI
Wysoka, gdy:
" pytania sugerujące
" wielokrotne przesłuchiwanie  jeśli pojawią się nowe szczegóły, najpewniej są one
nieprawdziwe
" zachęty społeczne
Dzieci mają pamięć niestabilną. Mają duże kłopoty z pamięcią z
ródła.
Eksperyment:  Pan Naukowiec
Schacter, D. L. (2003). Siedem grzechów pamięci. Jak zapominamy i zapamiętujemy. Warszawa: Państwowy Instytut
Wydawniczy.
Rozdział 6
GRZECH TENDENCYJNOŚCI
TENDENCYJNOŚĆ  polega na zniekształcaniu naszej wiedzy, poglądów i odczuć dotyczących
nowych doświadczeń lub pamięci o nich.
5 typów:
1) TENDENCJA DO SPÓJNOŚCI (EFEKT ZGODNOŚCI)
" odczuwanie bólu w przeszłości i współcześnie
" zadowolenie ze związku
" poglądy polityczne
Ludzie często nie pamiętają dokładnie, w co wierzyli i co czuli w przeszłości i w związku z tym
wnioskują o swych poglądach, postawach i uczuciach na bazie stanów obecnych *
2) ZA
UDZENIE ZMIANY
" uczestnicy kursów poprawiających pamięć
" odchudzający się
" stan fizyczny w czasie menstruacji
" ocena partnera w związku -  jest lepiej niż było --> ILUZJA POPRAWY: teraz
niejszość w
lepszych barwach
Kiedy wydaje nam się, że coś powinno się zmienić w porównaniu z przeszłością 
rekonstrukcja przeszłości tak, aby była różna od teraz
niejszości. *
*zjawiska te pomagają redukować dysonans poznawczy  dyskomfort spowodowany
współistnieniem sprzecznych ze sobą myśli i uczuć.
Redukcja dysonansu może dokonać się nawet wtedy, gdy ludzie nie przypominają sobie
zdarzenia odpowiedzialnego za powstanie rozbieżności odczuć.
Operacje te, łącznie ze złudzeniami zgodności i zmiany, działają nawet wtedy, gdy ludzie mają
ograniczoną świadomość z
ródła konfliktów.
3) EFEKT ZNAJOMOŚCI WYNIKU  kiedy poznamy już wynik jakiegoś zdarzenia, wydaje nam
się, że znaliśmy go zawsze. Wynik zdarzenia, widziany z perspektywy zdarzenia dokonanego,
wydaje się nieunikniony.
" Szczególnie wyraz
ne, gdy ludzie podają po fakcie wyjaśnienie, które określa
deterministyczną przyczynę wyniku.
" Bardzo silny  występuje nawet wtedy, kiedy osoby proszone są o nieuwzględnianie
rzeczywistego zakończenia zdarzenia.
" Wiedza o wyniku jest integrowana natychmiast z pozostałą wiedzą ogólną w pamięci
semantycznej i ludzie po prostu nie potrafią traktować tej nowej informacji inaczej niż
wszystkich innych.
" Selektywne pamiętanie:
wiedza ogólna + podatność na błędne przypisanie z
ródła informacji
(wpływa na spostrzeganie
i rozumienie zdarzeń)
--> może uniemożliwiać uczenie się z doświadczenia
--> czujemy się pewniej i mamy wyższą ocenę własnej wiedzy i przewidywalności.
Schacter, D. L. (2003). Siedem grzechów pamięci. Jak zapominamy i zapamiętujemy. Warszawa: Państwowy Instytut
Wydawniczy.
4) ZNIEKSZTAA
CENIA EGOCENTRYCZNE
Reprezentacja Ja  bogato ustrukturyzowana wiedza, zawierająca całość zachowanych
informacji dotyczących własnych atrybutów i doświadczeń.
" Dajemy więcej wiary wspomnieniom własnym niż cudzym, gdy nasza pamięć podsuwa nam
przekonujące szczegóły wydarzeń
" Gdy kodujemy nową informację w odniesieniu do własnej osoby, informacja ta będzie
pamiętana lepiej, niż gdybyśmy zakodowali ją w inny sposób.
" ZA
UDZENIE POZYTYWNE (Shellay Taylor)  ludzie mają tendencję do zbyt wysokiej oceny
własnej wartości, chętniej przypisują sobie sukcesy niż porażki, za które winią czynniki
zewnętrzne.
" DEPRECJONOWANIE DAWNEGO JA  tendencja do mówienia lepiej o sobie obecnym niż o
sobie dawnym.
" selektywne przypominanie
" wyolbrzymianie przeszłych trudności (eksperyment: studenci przed i po egzaminie)
5) STEREOTYPIZACJA
" Stereotyp  ogólny opis przeszłych doświadczeń, którego używamy, aby kategoryzować
ludzi i przedmioty.
" Myślenie stereotypowe uaktywnia się automatycznie. Można łatwo uaktywnić poprzez
torowanie.
" Stereotypy wpływają na to, co zapamiętujemy: lepiej pamiętamy cechy zgodne ze
schematem.
" Zniekształcenia pojawiają się często wtedy, gdy nie czynimy wysiłków, by zauważyć
jednostkowe cechy osoby, bo jesteśmy zajęci czymś innym (eksperyment: zadanie
dystrakcyjne)
" Kiedy zdarzenia przebiegają w sposób, który nie zgadza się z naszymi oczekiwaniami
opartymi na stereotypach i ogólnej wiedzy o świecie, nasza pamięć fabrykować będzie
incydenty, które nie miały miejsca, a które podporządkowują zawartość pamięci
oczekiwaniom.
ROZSZCZEPIENIE MÓZGU  dostarcza dowodów, że:
" lewa półkula
" niezwykła zdolność do tworzenia wyjaśnień i racjonalizacji
" interpretator porządkujący wrażenia, tak by były zgodne z ogólną wiedzą
" prawa półkula
" podsystemy bardziej wrażliwe na rzeczywiste ograniczenia świata zewnętrznego
" równoważy lewą półkulę w interpretacjach
Schacter, D. L. (2003). Siedem grzechów pamięci. Jak zapominamy i zapamiętujemy. Warszawa: Państwowy Instytut
Wydawniczy.
Rozdział 7
GRZECH UPORCZYWOŚCI
UPORCZYWOŚĆ polega na ciągłym przypominaniu sobie rzeczy, które chcielibyśmy zapomnieć.
" Pole działania: uczucia rozczarowania, żalu, porażki, smutku i traumy
" Często dotyczą naszego obrazu  ja : tego, kim chcielibyśmy być, czasem zaś mu zagrażają
" silnie związana z życiem emocjonalnym  naładowane emocjonalnie wspomnienia są lepiej
pamiętane (eksperyment: efekt Stroopa)
" odnosimy bieżące doświadczenie do naszych celów krótko- i długoterminowych,
dokonujemy refleksji i analizy
ROZBUDOWANE KODOWANIE pomagające utrwalić ślad pamięciowy
 zazwyczaj ludzie pamiętają dobrze centralny punkt emocjonalnie nacechowanego
zdarzenia, kosztem pamięci szczegółów drugorzędnych.
 Pamiętamy więcej wzlotów i upadków naszego życia niż codziennych doświadczeń.
 Emocje negatywne prawdopodobnie tracą swą moc szybciej niż pozytywne.
 Normalne wygaszanie bolesnych doświadczeń może być spowolnione przez czynniki,
które przypominają nam trudne chwile.
MYŚLENIE KONTRFAKTYCZNE  generowanie alternatywnych scenariuszy tego, co się mogło lub
powinno było wydarzyć. Tym bardziej dokuczliwe, gdy człowiek ma świadomość, że mógł zapobiec.
SCHEMAT JA  kompilacja przeszłych doświadczeń, która wpływa na ocenę bieżących wydarzeń.
Zawiera wartościowanie cech naszej osobowości.
DEPRESJA KLINICZNA  szczególna podatność na uporczywość  zły nastrój (intensyfikuje
uporczywość) --> depresja  zgubny cykl
ROZPAMI
TYWANIE  rodzaj obsesyjnego powracania myśli i wspomnień związanych z danym
nastrojem czy sytuacją.
Może pomóc powiedzenie o trudnych doświadczeniach innym osobom.
ZBYT ZGENERALIZOWANE WSPOMNIENIA  np.  Poszło mi fatalnie .
OBSZAR CZOA
OWY DORSOLATERALNY
" może odgrywać ważną rolę w generowaniu emocji pozytywnych
" refleksja nad przeszłymi doświadczeniami
" wydobywanie ich specyficznych aspektów
Nerwica pourazowa  szczególnie silna uporczywość
Koncentracja na traumie  zgubny cykl:
wyższy poziom dyskomfortu -----------------------------> koncentracja na przeszłości
Schacter, D. L. (2003). Siedem grzechów pamięci. Jak zapominamy i zapamiętujemy. Warszawa: Państwowy Instytut
Wydawniczy.
EFEKT PRÓB STA
UMIENIA  efekt powracania, po pewnym czasie osoba myśli o zakazanym
wydarzeniu częściej i intensywniej. Uniemożliwia proces habituacji.
JAK ZAPOMNIEĆ?
1) Konfrontacja  wielokrotne doświadczanie takiego wspomnienia w bezpiecznym otoczeniu
2) Wyznanie
3) Integracja
BIOLOGICZNE PODSTAWY UPORCZYWOŚCI  ciała migdałowate; ich uszkodzenie  zaburzenie
reagowania strachem.
Otrzymują informację sensoryczną ze wzgórza (główna podkorowa stacja przekaz
nikowa) oraz
bardziej przetworzone informacje z obszarów korowych wyższego rzędu oraz sygnały z hipokampa
dotyczące ogólnego kontekstu zdarzenia.
--> informacja zbiorcza  sygnalizują zdarzenie
aktywacja układu hormonalnego: adrenalina, kortyzol
Johimbina, noradrenalina  wzmagają uporczywość.
Schacter, D. L. (2003). Siedem grzechów pamięci. Jak zapominamy i zapamiętujemy. Warszawa: Państwowy Instytut
Wydawniczy.