EKOLOGIA
SAOWNIK
ENCYKLOPEDYCZNY
Kup książkę Przeczytaj więcej o książce
EKOLOGIA
SAOWNIK
ENCYKLOPEDYCZNY
Kup książkę Przeczytaj więcej o książce
01 Ekologia Red 2007 v1.2 30/01/2007 13:34 Page 4
S"owniki Encyklopedyczne Wydawnictwa EUROPA
J´zyk polski Historia Matematyka
Literatura polska Biologia Fizyka
Literatura powszechna Geografia Chemia
Edukacja obywatelska Ekologia Informatyka
Autorka
GraÅ»yna ¸abno
Dyrektor, redaktor naczelny
Wojciech G"uch
Koordynacja prac
Katarzyna Stefałska-Jokiel
Redakcja
BoŻena Dembiłska
Korekta
Zofia Bronicka-Wyrwas, Magdalena Fortuniak
Ilustracje i schematy
Janusz Ordon, Gabriela Soko"owska (Studio MAK), Waldemar Spallek, Corel
Opracowanie map
Dorota Borowicz, Jan Krupski
Projekt ok"adki
Renata Pacyna-Kruszyłska
Opracowanie typograficzne
Jaros"aw Danielak, Pro-Forma sp. z o.o.
¸amanie i przygotowanie do druku
Pro-Forma sp. z o.o.
Wydanie drugie 2007
© 2005 by Wydawnictwo EUROPA
Wszystkie prawa zastrzeŻone, szczególnie prawo do przedruku i t"umaczeł
na inne j´zyki. Úadna z cz´Ä˜ci tej ksiÄ…Å»ki nie moÅ»e byç publikowana
bez uprzedniej pisemnej zgody Wydawnictwa. Dotyczy to równieŻ sporządzania
fotokopii, mikrofilmów oraz przenoszenia danych do systemów komputerowych.
ISBN 978-83-7407-157-4
Wydawnictwo EUROPA Sp. z o.o.
50-011 Wroc"aw, ul. KoĘciuszki 35
tel. 071 346 30 11, faks 071 346 30 15
e-mail: europa@wydawnictwo-europa.pl
www.wydawnictwo-europa.pl
Druk i oprawa
Drukarnia im. Adama Pó"tawskiego, Kielce
Kup książkę Przeczytaj więcej o książce
02 Ekologia Wstep 2007 v1 29/01/2007 20:53 Page 5
Wst´p
Cz"owiek od zarania swoich dziejów zaleŻny by" od przyrody. Wiedza, jaką mia" na jej
temat, oraz umiej´tnoĘç jej wykorzystania pozwala"a mu przetrwaç i decydowa"a o jego
bycie. Wiedza ta ma teŻ ogromne znaczenie wspó"czeĘnie. Obecnie cz"owiek ma olbrzymią
moÅ»liwoĘç ujarzmiania przyrody i wykorzystywania jej zasobów. KonsekwencjÄ… tego jest
niejednokrotnie przekraczanie zdolnoĘci samoodtwarzania si´ naturalnych elementów
Ęrodowiska, takich jak roĘliny, zwierz´ta, wody, gleby. Dla utrzymania równowagi
w przyrodzie istotna jest wi´c znajomoĘç procesów w niej zachodzÄ…cych oraz praw, które
niÄ… rzÄ…dzÄ…. Zdobywaniem i porzÄ…dkowaniem tej wiedzy zajmuje si´ ekologia. Przedmiot jej
badał stanowią organizmy Żywe oraz ich związki z otaczającym je Ęrodowiskiem.
Ekologia pozwala lepiej zrozumieç funkcjonowanie przyrody oraz okreĘliç rol´ i miejsce
cz"owieka we wszechĘwiecie. Stwarza naukowe podstawy racjonalnego korzystania
z Żywych i nieoŻywionych zasobów naturalnych, stąd jej związek z ochroną Ęrodowiska
i ochronÄ… przyrody. Dziedziny te wykorzystujÄ… jej osiÄ…gni´cia.
Ekologia jest samodzielnÄ… dyscyplinÄ… naukowÄ…, pos"ugujÄ…cÄ… si´ szerokim zasobem poj´ç
oraz w"aĘciwą sobie techniką i metodologią badał. Terminy ekologiczne przenikają do
j´zyka codziennego, czasem zatracajÄ…c swe pierwotne znaczenie. Wynika stÄ…d koniecznoĘç
ich uporzÄ…dkowania i prawid"owego zdefiniowania. Niniejsza publikacja ma spe"niç takie
zadanie.
Zakres tematyczny zawartych hase" jest bardzo szeroki. Te z nich, które ĘciĘle są związane
z ekologiÄ…, zosta"y wyjaĘnione szczegó"owo, natomiast terminy wywodzÄ…ce si´ z innych
nauk zosta"y potraktowane skrótowo i przy g"´bszych studiach wymagajÄ… skorzystania
z innych s"owników tematycznych. WyjaĘnienia terminów poparte są przyk"adami oraz
ilustracjami. Dwa rodzaje odnoĘników umoŻliwiają szybkie odnalezienie wszystkich
powiÄ…zaÅ‚ mi´dzy poj´ciami. Przedstawiono teÅ» sylwetki wybitnych ekologów o Ęwiatowej
i krajowej s"awie oraz uwzgl´dniono najistotniejsze wydarzenia, konferencje i akty
mi´dzynarodowe o znaczeniu ekologicznym. Opracowanie zawiera dodatkowo s"ownik
angielski waÅ»niejszych terminów ekologicznych, list´ gatunków roĘlin, grzybów i zwierzÄ…t
obj´tych w Polsce prawnÄ… ochronÄ… oraz bogatÄ… bibliografi´.
Publikacja przeznaczona jest dla uczniów starszych klas szkó" podstawowych, gimnazjów
i szkó" Ęrednich. MoÅ»e byç teÅ» przydatna studentom oraz wszystkim tym, którzy chcÄ…
poszerzyç swojÄ… wiedz´ z zakresu ekologii.
Kup książkę Przeczytaj więcej o książce
03 Ekologia Skróty 2007 v1 29/01/2007 20:53 Page 6
Wykaz skrótów
Jednostki miar i wag wed"ug uk"adu SI, symbole pierwiastków chemicznych,
a ponadto:
ang. angielski niem. niemiecki
D. dope"niacz np. na przyk"ad
d". d"ugoĘç nr numer
DzU Dziennik Ustaw ok. oko"o
fr. francuski por. porównaj
geogr. geograficzny r. rok
gr. grecki rys. rysunek
GUS G"ówny Urząd Statystyczny rzym. rzymski
hiszp. hiszpaÅ‚ski szer. szerokoĘç
isl. islandzki tys. tysiÄ…c/tysi´cy
itp. i tym podobnie tzw. tak zwany
l. lata UE Unia Europejska
"ac. "aciłski USA United States of America (Stany
meks. meksykałski Zjednoczone Ameryki Pó"nocnej)
m.in. mi´dzy innymi w. wiek
mit. mitologiczny wg wed"ug
mln milion(y) zob. zobacz
Kup książkę Przeczytaj więcej o książce
04 Ekologia Sklad 2007 v1.3 30/01/2007 13:02 Page 7
A a
abioseston [gr. ábyssos = otch"aÅ‚, przepaĘç wieloszczetów, mi´czaków, parzyde"-
+ sestós = przesiany], zawiesina unoszÄ…ca kowców, gÄ…bek, os"onic i ryb. LiczebnoĘç
si´ w Ęrodowisku wodnym z"oÅ»ona tych zwierzÄ…t jest niska ze wzgl´du
z mineralnych czÄ…stek pochodzÄ…cych na ma"Ä… iloĘç dost´pnego pokarmu. Zob.
z wietrzenia ska" i roz"oŻonych szczątków teŻ: strefy morza, hadal.
roĘlin i zwierzÄ…t. Stanowi nieoÅ»ywionÄ… abundacja gatunków zag´szczenie
cz´Ä˜ç sestonu. A. zmniejsza przezro- gatunków
czystoĘç wody i ogranicza dost´p Ęwiat"a abundacja relatywna wskaÄ™nik do-
w zbiorniku wodnym. minacji
abisal, abysal, strefa g"´binowa [gr. abysal abisal
ábyssos = otch"aÅ‚, przepaĘç], strefa abysobental [gr. ábyssos = otch"aÅ‚, prze-
mórz i oceanów obejmujÄ…ca wody paĘç], g"´bokie dno oceaniczne, si´gajÄ…ce
( abysopelagial) i cz´Ä˜ç dna ( abyso- przeci´tnie 2000 6000 m g"´bokoĘci. Jest
bental) od koÅ‚ca stoku kontynentalne- cz´Ä˜ciÄ… sk"adowÄ… abisalu. Stanowi pod-
go w g"Ä…b. Wyst´puje poniÅ»ej 1700 a po- "oÅ»e osiad"ych organizmów dennych
wyŻej 6000 m p.p.m.; jest ca"kowi- ( bentosu osiad"ego).
cie pozbawiony dost´pu Ęwiat"a. Pod abysopelagial [gr. ábyssos = otch"aÅ‚, prze-
wzgl´dem panujÄ…cych w nim warun- paĘç + pélagos = morze], toÅ‚ morska
ków jest Ęrodowiskiem homogenicz- obejmujÄ…ca cz´Ä˜ç strefy wód nieprze-
nym (jednorodnym) o sta"ej temperatu- Ęwietlonych ( batypelagialu) si´gajÄ…cÄ…
rze (0° 2°C), zasoleniu wynoszÄ…cym do 6000 m g"´bokoĘci; obejmuje wody,
ok. 350 oraz wysokim ciĘnieniu si´gajÄ…- w których panuje ca"kowita ciemnoĘç.
cym od 300 atmosfer w warstwach gór- Nie wyst´pujÄ… fotosyntetyzujÄ…ce auto-
nych do 600 atmosfer w warstwach dol- trofy, a faun´ reprezentujÄ… nekrofagi
nych. W a. brakuje organizmów foto- i drapieÅ»cy; jest cz´Ä˜ciÄ… abisalu. Zob.
syntetyzujących, co sprawia, Że jest on teŻ: strefy morza.
ekosystemem niekompletnym, zaleÅ»- acidofile acydofile
nym od materii allochtonicznej, do- acidofoby acydofoby
p"ywajÄ…cej z p"ytszych stref: pelagialu acidofity acydofile
i litoralu. Wyst´pujÄ…ca fauna jest przy- acydofile, gatunki kwasolubne, acidofile
stosowana do Å»ycia w ciemnoĘci. Stano- ["ac. acidus = kwaĘny + gr. philéo = lu-
wiÄ… jÄ… g"ównie nekrofagi i drapieÅ»cy. bi´], organizmy wymagajÄ…ce do prawi-
ÚyjÄ… tu niektóre gatunki skorupiaków, d"owego rozwoju niskiego pH Ęrodowi-
Kup książkę Przeczytaj więcej o książce
04 Ekologia Sklad 2007 v1.3 30/01/2007 13:02 Page 8
acydofoby
8
ska. Zaliczamy do nich niektóre bakterie, ( adaptacja morfologiczno-anatomicz-
A glony, a takŻe preferujące kwaĘne gleby na), fizjologii ( adaptacja fizjologiczna),
roĘliny (acidofity), takie jak: wrzos, a takÅ»e sposobu zachowania si´ organi-
skrzyp b"otny, starzec leĘny, kasztan jadal- zmu ( adaptacja behawioralna).
ny, borówka, mech torfowiec, szczaw pol- adaptacja behawioralna ["ac. adaptatio =
ny. WĘród zwierzÄ…t acydofilnych sÄ… nie- dostosowanie, ang. behaviour = post´po-
które wioĘlarki (Cladocera) i w´gorek wanie, zachowanie si´], zmiana sposo-
octowy (Tubatrix aceti). bów zachowania si´ zwierzÄ…t wykszta"co-
acydofoby, acidofoby ["ac. acidus = kwa- na w toku rozwoju ewolucyjnego, b´dÄ…ca
Ęny + gr. phóbos = l´k], organizmy, które odpowiedziÄ… na zmian´ warunków Ęro-
nie mogÄ… si´ rozwijaç i prawid"owo funk- dowiskowych. UmoÅ»liwia Å»ycie organi-
cjonowaç w Ęrodowisku kwaĘnym. Prefe- zmów w skrajnych warunkach Ęrodowi-
rują za to Ęrodowisko zasadowe bądę obo- ska. Przyk"adem jest obniŻanie aktywno-
j´tne. Jest nimi wi´kszoĘç roĘlin i zwierzÄ…t. Ęci w dzieÅ‚ przez zwierz´ta pustynne
adaptacja, przystosowanie ["ac. adaptatio Żyjące w warunkach d"ugotrwa"ej suszy
= dostosowanie], cecha lub zespó" cech i wysokich temperatur, a takŻe pozosta-
organizmu umoŻliwiających lub u"atwia- wanie w schronieniach podczas zimnych
jÄ…cych mu sprostanie warunkom egzy- dni.
stencji narzuconym przez Ęrodowisko, adaptacja fizjologiczna ["ac. adaptatio =
w którym Å»yje. Jest to zgodnoĘç orga- dostosowanie, gr. physis = natura] zespó"
"
nizmu i Ęrodowiska. W sensie ewolucyj- mechanizmów i reakcji obronnych
nym a. są wszystkie genetycznie uwa- umoŻliwiających utrzymanie stanu rów-
runkowane w"aĘciwoĘci organizmu, nowagi wewn´trznej organizmu, b´dÄ…cy
zwi´kszajÄ…ce jego szans´ na przeÅ»ycie jego odpowiedziÄ… na zmian´ czynników
i reprodukcj´. Wymagania stawiane orga- Ęrodowiskowych. Jest to np. przystoso-
nizmowi przez róŻne, cz´sto przeciw- wanie organizmu do niÅ»szych lub wyÅ»-
stawne sk"adniki Ęrodowiska powodują szych temperatur, pobierania nowego ro-
powstanie a. kompromisowych. Organi- dzaju pokarmu albo teŻ Życia w warun-
zmy stosunkowo "atwo dostosowujÄ… si´ kach wyÅ»szego ciĘnienia. Polega ona na
do Ęrodowiska, którego cechy dadzÄ… si´ zmianach w funkcjonowaniu poszcze-
przewidywaç. Takie, w których zmiany sÄ… gólnych elementów budowy organizmu,
nieregularne i nieprzewidywalne, mogą np. zmianie szybkoĘci bicia serca, przy-
okazaç si´ niemoÅ»liwe do zasiedlenia. spieszeniu przemiany materii, wytworze-
Wiele organizmów w związku z pojawia- niu nowych enzymów trawiennych,
jÄ…cymi si´ niekorzystnymi okresami skróceniu okresu wzrostu lub rozwoju,
w Ęrodowisku zarówno dajÄ…cymi si´ wydzielaniu okreĘlonych substancji.
przewidzieç, jak i niemoÅ»liwymi do prze- adaptacja morfologiczno-anatomiczna
"
widzenia, wykszta"ci"y formy przetrwal- ["ac. adaptatio = dostosowanie, morphe =
nikowe pozwalajÄ…ce przeÅ»yç niekorzyst- forma, kszta"t + anatomé = krojenie],
ny czas. A. organizmów moÅ»e dotyczyç wykszta"cone w ciÄ…gu rozwoju ewolucyj-
budowy morfologicznej i anatomicznej nego przystosowanie budowy zewn´trz-
Kup książkę Przeczytaj więcej o książce
04 Ekologia Sklad 2007 v1.3 30/01/2007 13:02 Page 9
agregacja
9
nej i wewn´trznej do Å»ycia w okreĘlonych ny. Zalicza si´ do nich takÅ»e formy prze-
warunkach Ęrodowiska. U roĘlin jest to trwalne organizmów: lekkie nasiona, A
np. redukcja liĘci, kutynizacja epidermy przetrwalniki bakterii, zarodniki grzy-
oraz rozbudowa systemów korzenio- bów, mszaków i paprotników, py"ek ro-
wych u gatunków kseromorficznych lub Ęlin wyÅ»szych. A. moÅ»e pokonywaç
wykszta"cenie mi´kiszu wodnego przez znaczne odleg"oĘci. Sprzyja to rozprze-
sukulenty. U zwierzÄ…t to przystosowanie strzenianiu si´ gatunków.
do pobierania okreĘlonego pokarmu, np. aerotaksja [gr. aér = powietrze + táksis =
wykszta"cenie dziobów u ptaków czy uk"ad, porządek], reakcja ruchowa orga-
aparatów g´bowych u owadów, jest ĘciĘle nizmów swobodnie poruszajÄ…cych si´
dostosowane do preferencji pokarmo- w kierunku miejsc o wi´kszym st´Å»eniu
wych gatunku. tlenu. Obserwuje si´ jÄ… np. u organi-
adaptacjonizm, selekcjonizm ["ac. ad- zmów Żyjących w Ęrodowisku wodnym.
aptatio = dostosowanie], koncepcja za- AET aktualna ewapotranspiracja
k"adająca, iŻ wszystkie fenotypowe cechy aficydy, chemiczne Ęrodki stosowane do
organizmów sÄ… efektem ich adaptacji zwalczania mszyc, b´dÄ…cych szkodnika-
do Ęrodowiska i wynikają z bezpoĘrednie- mi roĘlin lub przenosicielami wiruso-
go dzia"ania doboru naturalnego. wych chorób roĘlin.
adult, osobnik dojrza"y zdolny do rozrodu. afrodyzjaki feromony p"ci
aerobionty, aeroby, tlenowce, oksybion- aglomeracja miejska ["ac. aglomerare =
ty [gr. aér = powietrze + bióo = Å»yj´], or- skupiç, zgromadziç], koncentracja i "Ä…-
ganizmy wykorzystujÄ…ce w procesach czenie si´ miast wokó" jednego lub kilku
utleniania komórkowego tlen atmosfe- oĘrodków. Jest to teren o duŻym skupie-
ryczny lub rozpuszczony w wodzie. niu ludnoĘci utrzymujÄ…cej si´ z dzia"al-
W ich wyniku uzyskujÄ… energi´ niezb´d- noĘci pozarolniczej. ZachodzÄ… w niej in-
nÄ… do Å»ycia. NaleŻą do nich wszystkie or- tensywne procesy przemieszczania si´
ganizmy z wyjÄ…tkiem bezwzgl´dnych osób, towarów i us"ug. Jest ona efek-
beztlenowców. Istnieją teŻ organizmy, tem ewolucji systemu osadniczego cz"o-
które mogÄ… Å»yç i rozwijaç si´ wy"Ä…cznie wieka. Badaniem mechanizmów w niej
w warunkach tlenowych tzw. aeroby wyst´pujÄ…cych zajmuje si´ ekologia
obligatoryjne (tlenowce bezwzgl´dne). cz"owieka.
aeroby aerobionty agradacja [gr. a = nie-, bez- + "ac. gradatio
aeroby obligatoryjne aerobionty = stopniowanie], gromadzenie si´ osa-
aeroplankton, plankton powietrzny, dów na dnie zbiorników i cieków wod-
anemoplankton [gr. aér = powietrze + nych powodujÄ…ce ich sp"ycanie. W wy-
planktós = b"Ä…kajÄ…cy si´], drobne organi- padku rzek moÅ»e doprowadziç do zmia-
zmy unoszÄ…ce si´ biernie w atmosferze ny koryta rzeki.
z prÄ…dami powietrza. Spotyka si´ je nawet agregacja, skupienie ["ac. aggregare =
na wysokoĘci 4 tys. m n.p.m. W ich sk"ad przy"Ä…czyç, do"Ä…czyç], zgrupowanie
wchodzÄ… drobne paj´czaki, owady, bakte- osobników danego gatunku two-
rie, pierwotniaki, jednokomórkowe glo- rzone okresowo wskutek dzia"ania bodę-
Kup książkę Przeczytaj więcej o książce
04 Ekologia Sklad 2007 v1.3 30/01/2007 13:02 Page 10
agresja
10
ców Ęrodowiskowych lub wewnątrzga- + lógos = nauka], dziedzina wiedzy o du-
A tunkowych. WyróŻnia si´ 2 rodzaje a.: Å»ym zastosowaniu praktycznym, zajmu-
kongl obacj e a. powstajÄ…ce w wyni- jÄ…ca si´ poprawianiem w"aĘciwoĘci roĘlin,
ku odpowiedzi organizmów na bodęce m.in. podwyŻszaniem ich odpornoĘci na
pochodzące ze Ęrodowiska; a. w"aĘci - stresy Ęrodowiskowe. Dotyczy to
we sÄ… reakcjÄ… na feromony agregacji. przede wszystkim selekcjonowania od-
A. tworzÄ… si´ np. w celu wspólnego Å»ero- mian dajÄ…cych wysokie plony oraz odpor-
wania zwierząt, przetrwania niekorzyst- nych na róŻnorodne abiotyczne i nie-
nych warunków Ęrodowiskowych, w´- abiotyczne stresy Ęrodowiskowe, np.
drówek sezonowych, obrony przed na- susz´, zasolenie, zakwaszenie gleby, dzia-
pastnikami. Przyk"adami mogÄ… byç roje "alnoĘç patogenów i fitofagów.
migracyjne szarałczy, skupiska chóralne agrocenoza, agrobiocenoza [gr. agrós =
cykad, zgrupowania korników na os"a- rola + koinós = wspólny], biocenoza
bionym drzewie. Spotyka si´ teÅ» a. roĘlin- pól uprawnych stanowiÄ…ca zespó" organi-
ne, np. w czasie zakwitu wody tworzÄ… si´ zmów ukszta"towanych w wyniku dzia-
ogromne skupienia p"ywających roĘlin "alnoĘci gospodarczej cz"owieka. G"ów-
wodnych, g"ównie rz´sy i glonów. nym jej sk"adnikiem jest populacja
agresja ["ac. aggresio = napaĘç], rodzaj an- uprawianej roĘliny. TowarzyszÄ… jej popu-
tagonistycznego, instynktownego zacho- lacje innych roĘlin (chwastów), zwierząt
wania zwierzÄ…t b´dÄ…cy objawem wĘcie- i mikroorganizmów. Wszystkie wyst´pu-
k"oĘci. PrzyczynÄ… moÅ»e byç obrona te- jÄ…ce tu gatunki powiÄ…zane sÄ… ze sobÄ…
rytorium, miejsc gniazdowania, stres róŻnorodnymi zaleŻnoĘciami i tworzą
Ęrodowiskowy, dąŻenie do dominacji okreĘlone związki troficzne. Sk"ad i jej
w grupie, obrona potomstwa przed dra- liczebnoĘç gatunkowa, a takÅ»e istniejÄ…-
pieÅ»nikiem. MoÅ»e przejawiaç si´ w sto- ce oddzia"ywania biotyczne i abiotyczne
sunku do osobników tego samego gatun- modyfikowane są przez cz"owieka. Jego
ku lub moÅ»e byç skierowana do przedsta- zabiegi piel´gnacyjne (nawoÅ»enie, orka,
wicieli innych gatunków. okopywanie, opryski, mechaniczne usu-
agresywnoĘç roĘlin ["ac. aggresio = na- wanie chwastów) stanowiÄ… podstawowy
paĘç], zdolnoĘç roĘlin do opanowywania czynnik ekologiczny. Dzia"a on z ko-
terenu. Jest zaleŻna od jego warunków rzyĘcią dla uprawianej roĘliny, a hamują-
glebowo-wodnych i klimatycznych oraz co dla innych gatunków. Zwalczanie
sk"adu gatunkowego istniejącego zbioro- chwastów, szkodników i pasoŻytów
wiska roĘlinnego. Polega na wykszta"ce- upraw zmienia nasilenie bądę przerywa
niu lepszych przystosował do rozprze- istniejące w niej interakcje wewnątrz-
strzeniania si´ i przetrwania w danych lub mi´dzygatunkowe. Jest ona cz´Ä˜ciÄ…
warunkach siedliska niŻ u gatunków zaj- agroekosystemu.
mujÄ…cych pierwotnie dany teren. agrogaz biogaz
agrobiogeocenoza agrocenoza agroekologia, ekologia rolnicza [gr. agrós
agrobiotechnologia [gr. agrós = rola + = rola + oíkos = dom, domostwo + lógos
bióo = Å»yj´ + téchne = sztuka, rzemios"o = nauka], dzia" ekologii zajmujÄ…cy si´
Kup książkę Przeczytaj więcej o książce
04 Ekologia Sklad 2007 v1.3 30/01/2007 13:02 Page 11
akces konstytucjonalny
11
badaniem wspó"zaleÅ»noĘci pomi´dzy wowych wed"ug ustalonej kolejnoĘci
gatunkami roĘlin i zwierząt zamiesz- i spe"niających okreĘlone zadania. Ich ce- A
kujących pola uprawne, ogrody warzyw- lem jest stworzenie roĘlinom jak najlep-
ne oraz sady. Bada teŻ wp"yw Ęrodowi- szych warunków do wzrostu i rozwoju.
ska na kszta"towanie si´ tych wspó"zaleÅ»- OsiÄ…ga si´ je przez nadanie i utrzymanie
noĘci. OkreĘla optymalne warunki w glebie struktury gruze"kowatej, popra-
rozwoju roĘlin uprawnych, opracowuje wienie w"aĘciwoĘci wodnych, powietrz-
skuteczne i racjonalne metody ochrony nych i cieplnych gleby, uaktywnienie
roĘlin w agrocenozach. procesów biologicznych, zwalczanie
agroekosystem, ekosystem rolny, agro- chwastów, chorób i szkodników, przykry-
biogeocenoza [gr. agrós = rola + oíkos = cie nawozów organicznych oraz wymie-
dom, domostwo + sy = metoda, szanie z glebą nawozów mineralnych
"stema
uk"ad], uk"ad ekologiczny z"oŻony i pestycydów, przygotowanie gleby pod
zwszystkich roĘlin i zwierząt oraz mikro- zasiew i przykrycie nasion, nadanie roli
organizmów wyst´pujÄ…cych w okreĘlo- cech sprawnoĘci i kultury. Poszczególne
nym czasie na danym obszarze ( agro- jej zadania są ĘciĘle ze sobą powiązane.
cenozy), utworzony i utrzymywany akarycydy pestycydy
przez cz"owieka. Sk"ad gatunkowy a., akces ekologiczny ["ac. accessus = przy-
zw"aszcza jego roĘlinnej cz´Ä˜ci, jest stÄ…pienie, przyj´cie, gr. oíkos = dom, do-
zmienny i wynika z potrzeb gospodar- mostwo + lógos = nauka], obecnoĘç Ęro-
czych rolnika. Rodzaj a. kszta"tują róŻno- dowiska niezamieszkanego lub zasiedlo-
rodne zabiegi stosowane przez rolni- nego przez gatunki s"abo przystosowane,
ka, np. nawoŻenie, p"odozmian, stanowiąca podstawowy warunek ra-
agrotechnika, stosowanie Ęrodków diacji adaptatywnej i powstawania no-
ochrony roĘlin. Jego podstawową funkcją wych gatunków w wyniku doboru róŻni-
jest produktywnoĘç rolnicza, czyli moÅ»li- cujÄ…cego. Zob. teÅ»: akces konstytucjonal-
woĘç uzyskiwania plonów rolnych. Po- ny, akces fizyczny.
zostawiony bez opieki deformuje si´ akces fizyczny ["ac. accessus = przystÄ…pie-
w kierunku biocenozy klimaksowej nie, przyj´cie, gr. physikós = naturalny],
charakterystycznej dla danych warunków istnienie takich warunków Ęrodowiska,
siedliskowych. które umoŻliwiają dotarcie danej popula-
agrotechnika [gr. agrós = rola + téchne = cji do miejsc dotychczas przez niÄ… niezaj-
sztuka, rzemios"o], zespó" zabiegów sto- mowanych. Jest jednym z warunków
sowanych w uprawie roli i roĘlin. Obej- radiacji adaptatywnej i powstawania
mujÄ… one tzw. uprawki, czyli czynnoĘç nowych gatunków w wyniku doboru
wykonywanÄ… na polu narz´dziami s"uŻą- róŻnicujÄ…cego. Zob. teÅ»: akces ekologicz-
cymi do uprawy, np. orka, bronowanie ny, akces konstytucjonalny.
itp. Najcz´Ä˜ciej stosuje si´ zespó" upra- akces konstytucjonalny ["ac. accessus =
wek, czyli szereg zabiegów uprawowych przystÄ…pienie, przyj´cie, constitutio = w"a-
ĘciĘle ze sobÄ… powiÄ…zanych, wykonywa- ĘciwoĘç, ustanowienie], minimum przy-
nych za pomocÄ… róŻnych narz´dzi upra- stosowaÅ‚, jakie musi mieç dana popula-
Kup książkę Przeczytaj więcej o książce
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
slownik encyklopedyczny historiaslownik encyklopedyczny geografiaGłuch (red ) Literatura polska (słownik encyklopedyczny)idee w rosji slownik encyklopedycznyPisarze swiata Slownik encyklopedyczny(txt)więcej podobnych podstron