Kontrole sadowa nad administracja sprawuja sady administracyjne lub powszechne. Jest to prawie wyłacznie kontrola oparta o kryterium legalnosci. Ze wzgledu na sposób uruchamiania kontroli można wyodrebnic kontrole sadowa:
- bezposrednia
jest jakby kontrola instancyjna; przedmiotem postepowania jest tutaj decyzja, najczesciej po wykorzystaniu toku instancji administracyjnych; kontrola ta polega na zaskarżaniu danej decyzji administracyjnej w celu jej uchylenia lub zmiany do sadu powszechnego lub administracyjnego, wydane przez niego orzeczenie co najmniej uchyla decyzje administracyjna, przy czym zasieg jego obowiazywania jest taki sam, jak wczesniej uchylonej lub zmienionej decyzji.
- posrednia
jest jakby kontrola wewnetrzna; zostaje uruchomiona z innych powodów niż potrzeba kontroli danego aktu, co oznacza, ze przedmiotem postepowania sadowego jest jakas czynnosc prawna czy zachowanie sie faktyczne istotnie zwiazane z okreslonym działaniem prawnym administracji.
Zasadnicza różnica miedzy kontrola bezposrednia a posrednia polega na tym, że podstawy prawne kontroli bezposredniej zawarte sa w poszczególnych aktach normatywnych z zakresu prawa administracyjnego, które dopuszczaja te kontrole. Natomiast podstawe prawna kontroli posredniej stanowia okreslone przepisy prawa cywilnego lub karnego, a nieraz też orzecznictwo SN.W kontroli bezposredniej jedynym celem jest ocena legalnosci aktu administracyjnego, e posredniej jest ona elementem pomocniczym dla rozstrzygniecia sprawy karnej lub cywilnej. W tych warunkach tak organ, który go wydał, jak i adresat aktu nie musza brac udziału w postepowaniu sadowym, chyba że własnie ich sprawa dotyczy.