"Grób Agamemnona" - drugi po "Kordianie" głos J. Słowackiego w sprawach
narodowych.
Utwór ten wyraźnie dzieli się na dwie części. Tylko w pierwszej z nich
występuje temat tytułowy. Pobyt przy grobie Agamemnona nasuwa autorowi
skojarzenia z "Iliadą" Homera, która jest według Słowackiego utworem
traktującym o przemijaniu wielkości w historii. Poczucie własnej małości
prowadzi poetę do ukorzenia się przed historią. W drugiej części wiersza autor
dokonuje zestawienia starożytnej Grecji i współczesnej sobie Polski. Z ostrej
krytyki skierowanej do pokolenia okresu powstania listopadowego i do dawnej
Polski poeta wysnuwa wizję przyszłego obrazu ojczyzny, której symbolem jest
"posąg z jednej bryły". W wierszu "dusza anielska" jest symbolem ludu
polskiego, natomiast "czerep rubaszny"- to szlachta. "Posąg z jednej bryły"
jest więc symbolem przezwyciężenia rozbicia i osiągnięcia pełnej jedności
narodu. Końcowe apostrofy do Polski wyrażają pogardę dla małości i
niewolnictwa. Autor obwinia rodaków o lekkomyślność i próbuje pobudzić ambicje
narodu, który utracił wolność. Utwór wyraża gorycz poety, który nie chce uznać
i usprawiedliwić klęski narodowej. Słowacki dokonuje tu również gorzkiego
obrachunku z rodakami i z sobą samym, dopatrując się przyczyny utraty wolności
w podziałach istniejących w wewnątrz społeczeństwa. Osądzając surowo swój naród
za przeszłość i współczesność nie oszczędza poeta i siebie. W słowach: "mówię
bom smutny i sam pełen winy" wyraża prawdopodobnie żal, iż nie wziął
bezpośredniego udziału w powstaniu listopadowym. Poeta przytacza mit o
Prometeuszu i odnosi go do losu Polski, stwierdzając, że sęp wyjada jej mózg,
co sugeruje, że Polakom brak mądrości do zmiany własnego losu. Dokonując tak
surowej krytyki wydarzeń w Polsce w ostatnich dziesiątkach lat autor ma
świadomość, że nie zyska tym uznania, a nawet zrazi do siebie odbiorców tekstu.
Czyni to jednak powodowany troską o losy ojczyzny bez względu na konsekwencje.