Żeromski wobec pozytywizmu i romantyzmu ...











Wtorek, 25 Kwietnia Imieniny obchodzą: Marek, Jarosław, Elwira
 



















  Sciaga.pl > Prace
> Młoda
Polska >
Home | Reklama | Info
| Mail






Gdzie Cz@T ???




Gdzie jestSciaga.pl
?
















Żeromski wobec
pozytywizmu i romantyzmu ...










kategoria:   J.polski
zakres:   Młoda Polska
dodano:   1999-08-17




Twórczość Stefana
Żeromskiego, powstająca w głównej mierze w czasach Młodej Polski,
niewiele miała wspólnego z modernistyczną koncepcją sztuki. Żeromski
konsekwentnie sięgał wprawdzie po ówczesne techniki artystyczne
(symbolizm, impresjonizm, ekspresjonizm), ale daleki był od
akceptacji formuły "sztuki dla sztuki". Jego utwory z uporem
poszukiwały rozwiązania najbardziej palących spraw narodowych i
sięgały do przeszłości, aby uczyć na błędach historii. podobnie jak
twórcy romantyzmu i pozytywizmu, obarczał Żeromski literaturę
odpowiedzialnością za naród, nakazując jej poszukiwanie rozwiązań,
tworzenie wzorców i trudne wytykanie błędów. W dziele
podporządkowania twórczości narodowej pisarz miał za sobą dwie
wielkie, przeciwstawione sobie propozycje: romantyczną i
pozytywistyczną. Nie akceptował w pełni każdej z nich. W "Popiołach"
konsekwentnie demaskował romantyczne mity, a w wielu opowiadaniach
("Doktor Piotr", "Siłaczka") pokazywał karlenie ideałów
pozytywistycznych wobec trudnych realiów rzeczywistości.
Żeromski rozpoczynał więc twórczość w momencie, w którym
było wiadomo, że zarówno romantyzm, jak i pozytywizm nie sprawdziły
się w praktyce. Nie liczące się z realiami romantyczne "mierzenie
sił na zamiary" przyniosło więcej szkód niż korzyści. Rozsądny, ale
na ogół ograniczony program pozytywistów prowadził do lojalizmu i
wprawiał bohaterów w kapitalistyczną pogoń za pieniądzem. Skoro nie
sprawdziły się dwie przeciwstawne koncepcje, to można by wzorem
dekadentów uznać, że trzeciej po prostu nie ma i starać się uciekać
od ponurej rzeczywistości w świat wartości artystycznych i tajemnic
duszy. Żeromski jednak takiej postawy nie akceptował. Podjął więc
jeszcze jedną próbę stworzenia programu narodowego, polegającą na
prostym pomyśle połączenia dodatnich wartości dwu wielkich
propozycji. Romantyzm przegrał, bo nie umiał liczyć się z
rzeczywistością, pozytywizm, bo minimalizował rolę czynnika
psychologicznego. Skoro tak, Żeromski zaproponował, aby
pozytywistyczne koncepcje realizować z romantycznym oddaniem i
poświęceniem. Jego program łączył więc działalność gospodarczą i
oświatową z formułą osobowości, gotowych do najwyższych poświęceń w
imię obranej sprawy. Działania podejmowane przez jego bohaterów
przypominały wzorce z literatury tendencyjnej. Stanisława Bozowska
("Siłaczka",1891) ucząca dzieci na zapadłej wsi i pisząca podręcznik
dla ludu, realizowała przecież dokładnie program "pracy u podstaw".
Doktor Judym ("Ludzie Bezdomni") i tytułowy bohater opowiadania
"Doktor Piotr" (1894), przekonani o obowiązku spłacenia długu
środowiska z którego się wywodzili, bądź kosztem którego uzyskali
wykształcenie, dążący do zapewnienia najbiedniejszym opieki
lekarskiej i poprawy warunków sanitarnych też realizowali idee
pozytywistyczne. Żeromski pozostał zatem przy racjonalnej,
odziedziczonej po poprzednim pokoleniu ocenie realiów i społecznych
potrzeb. Proponował jednak zupełnie inny sposób ich
realizacji. W tych samych utworach, które nawiązywały do programu
pozytywistów, przedstawiał bowiem konformizm jego pierwszych
realizatorów. Doktor Obarecki ("Siłaczka"), który zaczynał od
szczytnych ideałów, szybko dostosował się do warunków życia na
prowincji i zajął się skutecznym pomnażaniem majątku. Wykształcony
inż. Bijakowski - modelowy niemal bohater wczesnej literatury
pozytywistycznej - okazał się w opowiadaniu "Doktor Piotr"
bezwzględnym i cynicznym dorobkiewiczem. Pokolenie
Pozytywistów w swoim liczeniu się z realiami zupełnie, zdaniem
Żeromskiego zawiodło. Stąd też swoim bohaterom nakazywał on
romantyczne poświęcenie w realizacji społecznych działań.
Konsekwencja Stanisławy Bozowskiej w realizowaniu "pracy u podstaw"
kosztowała ją życie, Doktor Piotr zostawił ojca, Doktor Judym
("Ludzie bezdomni") skazywał się na samotność , odrzucając uczucie
kobiety, którą kochał, gdyż bał się, że potrzeba ustabilizowania
rodziny przeszkodzi mu w działaniu na rzecz najbiedniejszych.
Samotni, zbuntowani, konsekwentni, odrzucający szansę stworzenia
własnego domu i poświęcający wszystkie wartości z życiem włącznie
sprawie, którą uznawali za słuszną, bohaterowie Żeromskiego
romantyczną formułę działania wprzęgali więc do realizacji
pozytywistycznego programu społecznego. Połączenie dwu
najbardziej wartościowych elementów powinno zatem dać rezultaty.
Tymczasem sam Żeromski zauważał, że jego bohaterowie są bezsilni w
konflikcie z resztą społeczeństwa. Innego rozwiązania jednak nie
widział. Konsekwentny moralista proponował więc szczytne wzory,
zdając sobie sprawę, że mają niewielką szansę na realizację.
Konieczność wyjścia poza krąg tradycji pozytywistycznej w tworzeniu
programów społecznych zasugerował jednak dopiero w "Przedwiośniu"
(1984).







Autor: Nieznany

Ocena : 1 








oceń
prace:
1 2 3 4 5 6


Home | Reklama | Info
| Mail


Prace | Pomoc | Książki | Artykuły | News | Katalog | Forum
| Rozrywka






Wszelkie prawa zastrzeżone / All
rights reserved  Sciaga.pl
2000