DR BARTA
OMIEJ MICHALAK
Instytut Politologii UMK; www.michalak.prv.pl
30 godz. ćwiczeń, semestr letni 2008/09.
WST
P DO NAUKI O PAC
STWIE I PRAWIE
1. Zajęcia organizacyjne
charakterystyka przedmiotu, literatura, wymagania, warunki zaliczenia, sprawy organizacyjne etc.
2. Istota i pojęcie państwa
Z a g a d n i e n i a : definicje państwa (Platon, Arystoteles, G. Jellinek, M. Weber), cechy państwa, suwerenność
państwa, po co nam państwo?
3. Geneza i rozwój państwa
Z a g a d n i e n i a : teoretyczne koncepcje genezy państwa: teologiczna (św. Augustyn, św. Tomasz z Akwinu),
patrymonialna, patriarchalna, umowy społecznej (T. Hobbes, J. Lock, J.J. Rousseau), podboju, klasowa; historyczny
model powstania państwa, kształtowanie się i ewolucja państwa na przestrzeni dziejów (starożytne despotie, okres
państwa patrymonialnego, państwo narodowe, współczesne typy państw).
4. Funkcje państwa
Z a g a d n i e n i a : zakres i rola państwa, cele państwa, relacje: państwo-jednostka-społeczeństwo, zasięg
oddziaływania państwa: państwo minimalne (minarchizm), państwo rozwojowe, welfare state, państwo totalitarne,
rola państwa w gospodarce.
5. Aparat państwa
Z a g a d n i e n i a : organ państwa, urząd, administracja państwowa, istota biurokracja, model biurokracji wg Webera,
zasada jedności władzy państwowej, Monteskiuszowska koncepcja trójpodziału i równowagi władz.
6. Istota prawa
Z a g a d n i e n i a : pojęcie i geneza prawa, prawo jako instrument sprawowania władzy, cechy i funkcje prawa,
z
ródła prawa, zasada rządów prawa.
7. Prawo jako zjawisko społeczne
Z a g a d n i e n i a : prawo a wartości, prawo jako instrument kontroli społecznej, prawo a inne systemy normatywne
(religia, moralność, tradycja, obyczaj), prawo naturalne, prawo zwyczajowe, prawo pozytywne, zasada rządów
prawa, gwarancje praworządności.
8. Normy prawne
Z a g a d n i e n i a : norma postępowania a norma prawna, abstrakcyjność i generalność norm prawnych, koncepcje
budowy normy prawnej, przepis prawny.
9. Stosunki prawne
Z a g a d n i e n i a : pojęcie stosunku prawnego, fakty prawne, czynności prawne, skutki prawne, wadliwość
czynności prawnych, rodzaje stosunków prawnych.
10. System prawa
Z a g a d n i e n i a : pojęcie systemu prawa, gałęzie prawa, prawo publiczne (państwowe) a prawo prywatne
(cywilne), prawo materialne a prawo formalne (proceduralne), reguły kolizyjne, luki w prawie.
11. Stanowienie prawa
Z a g a d n i e n i a : podstawowe formy tworzenia prawa, pojęcie racjonalnego ustawodawcy, budowa aktu
normatywnego, ogłaszanie aktów normatywnych, podstawowe techniki prawodawcze.
12. Stosowanie i obowiązywanie prawa
Z a g a d n i e n i a : proces stosowania prawa, wykładania prawa, reguły interpretacyjne, koncepcja powszechnej
znajomości prawa, przestrzeganie prawa, skuteczność prawa, gwarancje praworządności, demokratyczne państwo
prawa.
13. Podsumowanie kursu
debata podsumowująca na wybrany przez studentów temat
14. Kolokwium
15. Zakończenie i zaliczenie zajęć
Literatura podstawowa:
Podręczniki:
K. Beyme, Współczesne teorie polityczne, Warszawa 2005.
K. Cebul, R. Zenderowski, Wstęp do nauki o państwie, polityce i prawie, Warszawa 2006.
M. Chmaj, M. Żmigrodzki, Wprowadzenie do teorii polityki, Lublin 2001
M. Gulczyński, Nauka o polityce, Warszawa 2007.
A. Heywood, Politologia, Warszawa 2006.
J. Kuciński, Podstawy wiedzy o państwie, Warszawa 2003.
E. Kustra, Wstęp do nauk o państwie i prawie, Toruń 2000.
A. A
opatka, Prawoznawstwo. Wprowadzenie, Warszawa 2002.
S. Opara, D. Radziszewska-Szczepaniak, A. Żukowski (red.), Podstawowe kategoria polityki, Olsztyn 2005.
K. Pałecki, Prawoznawstwo. Zarys wykładu, Warszawa 2003
A. Redelbach, Wstęp do prawoznawstwa, Toruń 2002.
T. Stawecki, P. Winczorek, Wstęp do prawoznawstwa, Warszawa 2003.
A. Sylwestrzak, Historia doktryn politycznych i prawnych, Warszawa 1996.
B. Szmulik, M. Żmigrodzki (red.), Wprowadzenie do nauki o państwie i polityce, Lublin 2006.
P. Winczorek, Wstęp do nauki o państwie, Warszawa 1997.
K.A. Wojtaszczyk, W. Jakubowski (red.), Społeczeństwo i polityka. Podstawy nauk politycznych, Warszawa 2003.
E. Zieliński, Nauka o państwie i polityce, Warszawa 2006.
Leksykony i encyklopedie:
Encyklopedia politologii. Tom 1. Teoria polityki, (red.) W. Sokół, M. Żmigrodzki, Kraków 1999.
Encyklopedia prawa, (red.) Urszula Kalina-Prasznic, Warszawa 2007.
Encyklopedia wiedzy politycznej, (red.) M. Chmaj, J. Marszałek-Kawa, W. Sokół, Toruń 2004.
Leksykon politologii, (red.) A. Antoszewski, R. Herbut, Wrocław 2002.
Warunki zaliczenia: Na podstawie aktywnego udziału w zajęciach będącego konsekwencją zapoznania się z wymaganymi
zagadnieniami, napisania wejściówek oraz kolokwium końcowego.
Nieobecności: Dopuszczalne są 2 nieobecności do dowolnego wykorzystania przez studenta. Opuszczenie większej liczby zajęć
uniemożliwia zaliczenie kursu bez względu na przyczyny, które spowodowały ich zaistnienie.
Wejściówki: W czasie trwania kursu zaplanowane są trzy niezapowiedziane wejściówki w ramach zakresu materiału
przewidzianego dla konkretnego tematu. W przypadku nieobecności na zajęciach w dniu, w którym przeprowadzana jest
wejściówka, student ma prawo zaliczyć ją na dyżurze w ciągu 2 tygodni. W takim przypadku studenta obowiązuje materiał ze
wszystkich zajęć od dnia wejściówki do bieżącego tematu włącznie.
Oceny: Ocena końcowa z przedmiotu jest obliczana na podstawie łącznej liczby punktów zgromadzonych przez studenta podczas
trwania kursu.
Punkty do zdobycia: Skala:
wejściówki 6 punktów
poniżej 50 % (do 17 punktów) niedostateczny
aktywność 10 punktów poniżej 65 % (18  22 punktów) dostateczny
poniżej 70 % (23  24 punktów) dostateczny +
kolokwium 20 punkty
poniżej 80 % (25  28 punktów) dobry
poniżej 90 % (29  31 punktów) dobry +
powyżej 90% (32  36 punktów) bardzo dobry
Tryb indywidualny: Osoby posiadające lub ubiegające się o indywidualną organizację studiów (lub jakikolwiek inny
indywidualny tryb) i zamierzające skorzystać z tej formy zaliczenia zajęć są zobowiązane zgłosić się do prowadzącego w ciągu 3
tyg. od rozpoczęcia semestru (wraz ze stosownym dokumentem zaświadczającym o przyznaniu tego trybu) w celu uzgodnienia
formy, warunków i terminów zaliczania ćwiczeń. Jakiekolwiek zgłoszenia po upływie 3 tyg. nie będą przez prowadzącego
honorowane.