Bartek Rokicki Ćwiczenia z Makroekonomii II
Model ASAD
Podstawowe zało\
enia modelu:
" ceny i płace mogą ulegać zmianom (w odró\
nieniu od poprzednio omawianych
modeli)
" punktem odniesienia analizy jest obserwacja poziomu produkcji i cen (a nie stopy
procentowej jak w modelu ISLM)
" wielkość poda\
y zale\
y od poziomu cen, płac i zatrudnienia
P
AS
AD
Y
Krzywa zagregowanego popytu AD - pokazuje ilość dóbr i usług jakie zostaną kupione przy
danym poziomie cen. Zarazem pokazuje wszystkie kombinacje poziomu cen i produkcji, dla
których rynki dóbr i pieniądza znajdują się równocześnie w równowadze. Krzywa AD ma
ujemne nachylenie, poniewa\
spadek cen powoduje zwiększenie realnej poda\
y pieniÄ…dza,
obni\
enie stóp procentowych i wzrost wydatków inwestycyjnych. Tym samym zwiększa się
poziom produkcji w punkcie równowagi. Wykres krzywej AD mo\
na wyprowadzić na
podstawie modelu ISLM.
i
LM
i1 LM' Spadek cen z P1 do P2 powoduje wzrost
realnej poda\
y pieniÄ…dza M/P. Dlatego
i2 krzywa LM przesuwa siÄ™ do LM', stopa
IS procentowa musi spaść (i1 do i2) zaś
produkcja rośnie (Y1 do Y2).
Y1 Y2 Y
P Jak widać na podstawie wykresu, przy
danym poziomie poda\
y pieniÄ…dza, im
P1 wy\
szy poziom cen, tym ni\
szy poziom
produkcji w punkcie równowagi.
P2 AD
Y1 Y2 Y
1
Bartek Rokicki Ćwiczenia z Makroekonomii II
Równanie krzywej AD  wiemy ju\
, \
e krzywa AD jest zbiorem wszystkich punktów, w
których rynki dóbr i pieniądza są w stanie równowagi dla ró\
nego poziomu cen. Dlatego te\
,
jasne staje siÄ™, i\
krzywą tą opisuje wzór na poziom dochodu w równowadze modelu ISLM:
b M Ä…
AD: Y = Å‚A + Å‚ (1) gdzie Å‚ =
b
h P
1 + kÄ…
h
RozwiÄ…zujÄ…c dla poziomu cen otrzymamy:
b M
AD: P = Å‚ (2)
h Y - Å‚A
Widać wyraz
nie, \
e krzywa AD jest kreślona dla danego poziomu M i A. Jednocześnie przy
zało\
eniu stałości dochodu i wydatków autonomicznych, zmiany poda\
y pieniÄ…dza sÄ…
proporcjonalne do zmian cen. Wreszcie, równanie (2) pokazuje, i\
krzywa AD nie jest liniÄ…
prostą (aby to sprawdzić wystarczy policzyć drugą pochodną funkcji AD po Y).
Nachylenie krzywej AD - w zale\
ności od nachylenia krzywej AD zmiana realnej poda\
y
pieniądza ma większy lub mniejszy wpływ na zmianę poziomu Y:
" im bardziej płaska jest AD tym większy wpływ zmian M/P na poziom Y
" im bardziej stroma jest AD tym mniejszy wpływ zmian M/P na poziom Y
Dlatego AD jest bardziej płaska:
" im mniejszy wpływ stopy procentowej na popyt na pieniądz (h) oraz im większy
wpływ stopy procentowej na inwestycje (b)
" im większy jest mno\
nik (ą) oraz im mniejszy jest wpływ wielkości dochodu na popyt
na pieniÄ…dz (k)
W przypadku, gdy mamy do czynienia z pułapką płynności (krzywa LM jest pozioma) wzrost
realnej poda\
y pieniÄ…dza nie ma wpÅ‚ywu na poziom dochodu Ò! krzywa AD bÄ™dzie pionowa.
W przypadku klasycznym (LM jest pionowa) zmiany realnej poda\
y pieniÄ…dza majÄ… du\
y
wpływ na poziom dochodu, dlatego AD będzie pozioma.
Wpływ polityki fiskalnej na krzywą AD
Wpływ ekspansywnej polityki fiskalnej na krzywą AD mo\
e być pokazany w oparciu o
model ISLM. Wzrost wydatków rządowych spowoduje równoległe przesunięcie się krzywej
AD w prawo. Spowoduje to zwiększenie produkcji dla ka\
dego poziomu cen. Warto
zauwa\
yć, \
e to o ile przesunie siÄ™ krzywa AD w prawo zale\
y od wartości mno\
nika polityki
fiskalnej. A zatem im większy jest mno\
nik tym większe przesunięcie krzywej AD na skutek
zwiększenia wydatków rządowych.
2
Bartek Rokicki Ćwiczenia z Makroekonomii II
i
LM Zwiększenie wydatków rządowych
powoduje przesunięcie krzywej IS do
i1 IS'. Przy danym poziomie cen stopa
i2 procentowa wzrośnie z i1 do i2, zaś
IS' produkcja z Y1 do Y2.
IS
Y1 Y2 Y
P
P1
AD'
AD
Y1 Y2 Y
Wpływ polityki monetarnej na krzywą AD
Efekty ekspansywnej polityki monetarnej równie\
wyprowadzamy w oparciu o model ISLM.
Zwiększenie nominalnej poda\
y pieniÄ…dza powoduje wzrost realnej poda\
y pieniÄ…dza dla
ka\
dego poziomu cen. Spadek stóp procentowych stymuluje zagregowany popyt i prowadzi
do wzrostu dochodu i wydatków. Warto zwrócić uwagę na fakt, \
e w tym przypadku AD nie
przesuwa się do góry równolegle ale proporcjonalnie do wzrostu poda\
y pieniÄ…dza.
i
LM
LM' Zwiększenie nominalnej poda\
y pieniÄ…dza
przy danym poziomie cen P powoduje, \
e
i1 wzrasta realna poda\
pieniÄ…dza, spadajÄ…
i2 stopy procentowe i wzrasta produkcja.
IS Spadek stóp procentowych wpływa na AD
która przesuwa się w prawo (AD do AD').
Y1 Y2 Y Zwiększenie nominalnej poda\
y pieniÄ…dza
P sprawia, \
e AD przesuwa się w górę
P2 proporcjonalnie o tyle samo. Czyli wzrost
M o 10% oznacza, \
e produkcja siÄ™ nie
P1 zmieni tylko gdy ceny wzrosnÄ… te\
o 10%.
AD'
AD
Y1 Y2 Y
Krzywa zagregowanej poda\
y AS - pokazuje wszystkie kombinacje poziomu cen i
odpowiadającej im wielkości produkcji, którą firmy są skłonne dostarczyć przy tych cenach.
Poniewa\
ilość dostarczanego towaru zale\
y zarówno od poziomu cen jak i kosztów
produkcji to krzywa AS pokazuje sytuację zarówno na rynku czynników produkcji jak i na
rynku dóbr oraz związki zachodzące pomiędzy poziomem płac, zatrudnienia, cen i produkcji.
3
Bartek Rokicki Ćwiczenia z Makroekonomii II
" Keynesowska krzywa AS - jest ona płaska, co oznacza, \
e firmy są skłonne dostarczyć
na rynek ka\
dą ilość towaru, na który jest popyt przy danym poziomie cen. Jest to oparte
na zało\
eniu o występowaniu bezrobocia, które powoduje, i\
firmy mogÄ… przy danym
poziomie płac uzyskać taką ilość pracowników, jaką potrzebują. Oznacza to, \
e średni
koszt produkcji firm nie zmienia się w chwili zmiany wielkości produkcji. A zatem ceny
i nominalne płace są zupełnie sztywne i pozostają na ustalonym poziomie.
P
P0 AS
AD1 AD2
Y1 Y2 Y
W przypadku gdy AS jest keynesowska, ekspansywna polityka fiskalna prowadzi do wzrostu
dochodu i stopy procentowej, podczas gdy ceny pozostajÄ… bez zmian. Z kolei ekspansywna
polityka monetarna powoduje spadek stóp procentowych oraz wzrostu produkcji i realnej
poda\
y pieniÄ…dza (ceny pozostajÄ… bez zmian).
" Klasyczna krzywa AS - jest ona pionowa, co oznacza, \
e niezale\
nie od poziomu cen
firmy zawsze dostarczają taką samą ilość towaru. Oparte jest to na zało\
eniu, i\
rynek
pracy zawsze jest w stanie równowagi i poziom zatrudnienia odpowiada pełnemu
zatrudnienia. Bezrobocie w tym przypadku ma charakter czysto frykcyjny  sÄ… to
robotnicy przenoszÄ…cy siÄ™ z jednego miejsca zatrudnienia do drugiego. Dlatego te\
nie
istnieje siła robocza, którą mo\
na zatrudnić w celu wytworzenia dodatkowej ilości
produkcji.
P AS
P2
P1
AD2
AD1
Y* Y
W przypadku klasycznym ekspansywna polityka fiskalna powoduje wzrost stopy procentowej
i wzrost cen; produkcja pozostaje bez zmian. Natomiast ekspansywna polityka monetarna
prowadzi jedynie do wzrostu cen i wtedy M/P pozostaje bez zmian.
Ilościowa teoria pieniądza - zgodnie z tą teorią poziom cen jest proporcjonalny do ilości
pieniądza w gospodarce. Jest to następstwem występowania krzywej poda\
y AS w postaci
klasycznej (zwiększenie poda\
y pieniÄ…dza powoduje tutaj jedynie proporcjonalny wzrost
cen).
4
Bartek Rokicki Ćwiczenia z Makroekonomii II
Neutralność pieniądza - pieniądz jest neutralny, gdy wzrost jego poda\
y prowadzi jedynie do
wzrostu cen, przy wszystkich innych zmiennych pozostajÄ…cych bez zmian.
Przypadek klasyczny i keynesowski są przypadkami ekstremalnymi; w rzeczywistości
przyjmuje siÄ™, \
e krzywa AS ma w krótkim okresie dodatnie nachylenie, co jest pochodną
związku pomiędzy płacami a wielkością zatrudnienia. Im mniejszy jest wpływ wielkości
produkcji i zatrudnienia na poziom płac, tym bardziej płaska jest krzywa AS.
Krótkookresowa krzywa AS  przekonanie o tym, \
e krótkookresowa krzywa AS
charakteryzuje siÄ™ dodatnim nachyleniem wyra\
ajÄ… niezale\
nie od siebie przedstawiciele
trzech ró\
nych szkół ekonomii:
" Z jednej strony przedstawiciele zrewidowanej szkoły keynesowskiej utrzymują, \
e ceny
mogą się dostosować natomiast nominalne płace są sztywne lub dostosowują się do
poziomu cen z poprzedniego okresu. Poniewa\
jednak w ich opinii popyt na pieniÄ…dz jest
bardzo wra\
liwy względem stopy procentowej (LM bardzo płaska), to jedynie zmiany
polityki fiskalnej lub wydatków autonomicznych powodują znaczące przesunięcie
krzywej AD.
" Równie\
zwolennicy monetaryzmu twierdzÄ… (np. guru Milton Friedman), \
e krzywa AS w
krótkim okresie nie jest pionowa, ale ich zdaniem to zmiany realnej poda\
y pieniÄ…dza
mają wpływ zarówno na poziom produkcji jak i cen, przesuwając krzywą AD. Wynika to
z przekonania o tym, \
e krzywa IS jest bardzo płaska, a krzywa LM bardzo stroma.
Istotny jest tutaj fakt, \
e najpierw następuje zmiana wielkości produkcji, a dopiero potem
zmieniają się ceny. Jest to szczególnie wa\
ne przy rozwa\
aniu następstwa polityki
majÄ…cej na celu zmniejszenie inflacji.
" Jeszcze inne podejście prezentują ekonomiści reprezentujący nową szkołę klasyczną,
której głównym postulatem jest zało\
enie o racjonalnych oczekiwaniach. Zgodnie z
modelem Lucasa decyzje pracowników i pracodawców są oparte o prognozy poziomu cen
w przyszłości. Dlatego te\
jedynie nieoczekiwane zmiany polityki fiskalnej lub
monetarnej mogą spowodować krótkotrwałe zmiany zatrudnienia i produkcji.
Wyprowadzenie krótkookresowej krzywej AS  najprostszym zało\
eniem prowadzÄ…cym do
wniosku o istnieniu dodatnio nachylonej krzywej AS jest przekonanie o tym, i\
płace
nominalne dostosowujÄ… siÄ™ powoli do zmian cen. Poniewa\
krzywa zagregowanej poda\
y
Å‚Ä…czy w sobie cechy funkcji produkcji, relacji ceny i kosztu oraz sytuacji na rynku pracy, to
musimy kolejno przedstawić jej poszczególne komponenty.
a) Krzywa Philipsa  w modelu klasycznym zakładaliśmy, \
e gospodarka zawsze jest w
stanie pełnego zatrudnienia, zaś płace są determinowane produktywnością i nie zale\
Ä… od
poziomu bezrobocia. Tymczasem w rzeczywistości okazuje się, \
e gospodarka nie zawsze
znajduje się w stanie pełnego zatrudnienia o czym świadczy długotrwale utrzymująca się
wysoka stopa bezrobocia. Jednocześnie zauwa\
yć mo\
na stałą relację pomiędzy tempem
wzrostu płac a stopą bezrobocia.
5
Bartek Rokicki Ćwiczenia z Makroekonomii II
É
É = "W /W
É1
krzywa Philipsa
Ä„ Ä„1 u1 u2 u
Krzywa Philipsa pokazuje odwrotną relację pomiędzy stopą bezrobocia i tempem wzrostu
nominalnych płac. Poniewa\
wy\
sze płace przekładają się na wy\
szÄ… inflacjÄ™, to im wy\
sza
jest stopa bezrobocia tym ni\
sza jest stopa inflacji. Je\
eli przyjmiemy, \
e stopa inflacji
związanej ze wzrostem płac jest równa:
W -W-1
gw = (3) gdzie W  płaca w okresie t, W-1  płaca w okresie t  1
W-1
to wtedy prosta krzywa Philipsa mo\
e zostać opisana równaniem:
gw = -µ (u - u*) (4) gdzie u* to naturalna stopa bezrobocia, µ to reakcja pÅ‚ac na
zmiany poziomu bezrobocia
Powy\
sze równanie oznacza, \
e płace będą spadać gdy rzeczywista stopa bezrobocia
przewy\
szy naturalnÄ… stopÄ™ bezrobocia. WstawiajÄ…c (3) do (4) i rozwiÄ…zujÄ…c dla W
otrzymamy:
W = W-1[1- µ (u - u*)] (5)
Pokazuje to nam wyraz
nie, \
e aby poziom płac w okresie t był wy\
szy ni\
w poprzednim
okresie bezrobocie musi spaść poni\
ej naturalnej stopy bezrobocia. Jednocześnie oznacza, \
e
płace i ceny dostosowują się powoli do zmian w zagregowanym popycie, gdy\
ich ewolucja
musi być poprzedzona ewolucją stopy bezrobocia.
Okazuje siÄ™ jednak, \
e relacje opisywane przez prostÄ… krzywÄ… Philipsa nie sprawdzajÄ… siÄ™ w
obserwacjach empirycznych od połowy lat 60-tych. Przyczyn tego stanu rzeczy dopatruje się
w sztywności płac, które dostosowują się wolno do zmian w poziomie bezrobocia. Dlatego
te\
próbuje się znalez
ć relację pomiędzy zatrudnieniem i płacami, a nie bezrobociem i
płacami.
Je\
eli chcemy przekształcić krzywą Philipsa w relację poziomu zatrudnienia i stopy wzrostu
płac, to wtedy definiujemy stopę bezrobocia jako część siły roboczej typowej dla pełnego
zatrudnienia, która jednak tego zatrudnienia nie posiada:
N * -N
u = (6) gdzie N*  pełne zatrudnienie, N  rzeczywiste zatrudnienie
N *
WstawiajÄ…c (6) do (4) otrzymamy:
6
Bartek Rokicki Ćwiczenia z Makroekonomii II
W -W-1 N - N * N * -N *
gw = = µ ( ) (7) bo u* = = 0
W-1 N * N *
Zaś rozwiązując dla W będziemy mieli równanie krzywej Philipsa jako relacji pomiędzy
płacami i poziomem zatrudnienia:
N - N *
W = W-1[1+ µ ( )] (8)
N *
Wykres poni\
ej pokazuje relację pomiędzy płacami a zatrudnieniem, gdzie płace rosną wraz z
poziomem zatrudnienia. Je\
eli zatrudnienie jest większe ni\
N* (pełne zatrudnienie) to w
kolejnym okresie krzywa WN przesuwa się w górę do WN . Z kolei w przypadku gdy
zatrudnienie jest mniejsze ni\
N* to w kolejnym okresie krzywa WN przesunie się w dół.
W
WN
WN
W-1 WN 
N* N
b) funkcja produkcji  Å‚Ä…czy ona poziom zatrudnienia z poziomem produkcji. NajprostszÄ…
postacią funkcji produkcji jest taka, w której wielkość produkcji jest proporcjonalna do
poziomu zatrudnienia:
Y = aN (9) gdzie a oznacza produktywność siły roboczej
c) relacja cen i kosztów  zgodnie z teorią firmy będą produkować przy poziomie cen, które
przynajmniej pokryją koszty produkcji. Zakładając, \
e firmy opierajÄ… swojÄ… cenÄ™ bazowÄ… na
poziomie kosztów pracy dodając do nich pewną mar\
ę z pokrywającą pozapłacowe koszty
produkcji (w przypadku braku doskonałej konkurencji mar\
a ta będzie zawierała elementy
zysku). A zatem przyjmujÄ…c, i\
koszt pracy przy produkcji jednostki wytworzonego dobra jest
równy W/a to mamy:
(1+ z)W
P = (10) relacja cen i kosztów
a
Równanie krzywej SAS  poznaliśmy ju\
trzy komponenty krzywej SAS i wiemy, \
e poziom
cen jest proporcjonalny do płac. Jednocześnie jednak dzięki krzywej Philipsa wiemy, i\

dzisiejszy poziom płac jest związany z poziomem płac w poprzednim okresie. Dlatego
wstawiajÄ…c (8) do (10) otrzymujemy:
1+ z N - N *
P = ( )W-1[1+ µ ( )] (11)
a N *
7
Bartek Rokicki Ćwiczenia z Makroekonomii II
(1+ z)W-1
Poniewa\
jednak P-1 = to mo\
emy zapisać:
a
N - N *
P = P-1[1+ µ ( )] (12)
N *
Wiemy tak\
e, \
e poziom zatrudnienia jest proporcjonalny do poziomu produkcji. A zatem
korzystając z równania (9) mo\
emy zastąpić N stosunkiem Y/a i wtedy:
Y -Y *
P = P-1[1+ µ ( )] (13)
Y *
Wreszcie, definiujÄ…c  a" µ /Y * i wstawiajÄ…c to do (13) otrzymujemy równanie krzywej
krótkookresowej AS:
SAS: P = P-1[1+ (Y -Y *)] (14)
P SAS
SAS
SAS  Y* - produkcja przy pełnym zatrudnieniu
Y* Y
Jak widać na wykresie krzywa SAS jest dodatnio nachylona i przesuwa się w górę lub w dół
w miarę upływu czasu. Je\
eli w okresie t produkcja jest powy\
ej poziomu typowego dla
pełnego zatrudnienia to wówczas w kolejnym okresie przesunie się do góry do SAS .
Natomiast w przypadku gdy produkcja w okresie t znajduje siÄ™ poni\
ej poziomu
charakterystycznego dla pełnego zatrudnienia to w kolejnym okresie SAS przesunie się w dół
do SAS  .
Nachylenie krzywej SAS  krzywa SAS jest bardziej płaska im mniejszy jest wpływ zmian
produkcji i zatrudnienia na zmiany płac, a zatem im bardziej płace są sztywne. Wpływ ten
mierzony jest przez współczynnik  .
Wpływ polityki fiskalnej i monetarnej na krzywą SAS
P AS SAS 
SAS
P2 SAS Y* - produkcja przy pełnym zatrudnieniu
P1 Rysunek dla ekspansywnej polityki monetarnej.
AD Przy ekspansywnej polityce fiskalnej nie zmienia
AD siÄ™ nachylenie krzywej AD.
Y* Y
8
Bartek Rokicki Ćwiczenia z Makroekonomii II
Równanie krzywej AS wyraz
nie pokazuje, \
e ekspansywna polityka fiskalna i monetarna nie
będzie miała natychmiastowego wpływu na krzywą AS. Spowoduje jednak jej przesunięcie w
efekcie procesu dostosowawczego, zwiÄ…zanego ze wzrostem zatrudnienia.
Wzrost wydatków rządowych (według neokeynesistów) lub nominalnej poda\
y pieniÄ…dza
(według monetarystów) powoduje przesunięcie krzywej AD w prawo do AD i osiągnięcie
krótkookresowej równowagi na przecięciu krzywych AS i AD . Poniewa\
jednak teraz
zatrudnienie przekracza poziom pełnego zatrudnienia to płace będą rosły i dlatego SAS
przesunie się do SAS . Następnie będzie dalej stopniowo przesuwać się w górę, a\
do
momentu osiągnięcia krzywej SAS  gdzie produkcja jest typowa dla pełnego zatrudnienia. A
zatem w krótkim okresie nastąpi wzrost produkcji, jednak w długim okresie wzrost
nominalnej poda\
y pieniÄ…dza spowoduje jedynie proporcjonalny wzrost cen. W przypadku
ekspansywnej polityki monetarnej jest to przykład na neutralność pieniądza w długim okresie.
Efekty ekspansywnej polityki fiskalnej gdy wydatki rzÄ…dowe sÄ… produktywne  w tym
przypadku zakładamy, \
e wydatki rządowe mogą być składnikiem funkcji produkcji np. jeśli
sÄ… to inwestycje infrastrukturalne. Wtedy funkcja produkcji mo\
e przyjąć przykładowo
postać:
1/ 3
Y = K1/ 3N G1/ 3 gdzie K  kapitał, N  siła robocza, G  wydatki rządowe
Rysunek poni\
ej pokazuje co stanie się gdy zwiększone zostaną wydatki rządowe. Z jednej
strony krzywa popytu AD przesuwa się do AD . Jednocześnie jednak długookresowa krzywa
poda\
y AS przesuwa się w prawo do AS , zaś krótkookresowa krzywa poda\
y SAS do SAS
(bo zgodnie z równaniem krzywej AS je\
eli ceny nie ulegajÄ… zmianie to produkcja znajduje
się na poziomie potencjalnym). W nowym krótkookresowym punkcie równowagi mamy do
czynienia ze zwiększeniem produkcji i spadkiem cen, w związku z tym pracownicy zgodzą
się na spadek płac nominalnych i krzywa SAS przesuwa się w dół do SAS  . W efekcie
długotrwałego procesu dostosowań krótkookresowa krzywa AS będzie nadal przesuwać się w
dół a\
do chwili gdy osiągnie poziom SAS   . Jak widać w tym przypadku ekspansywna
polityka fiskalna powoduje wzrost produkcji i spadek cen.
P AS AS
SAS SAS
SAS 
P1 SAS  
P2 AD
AD
Y1* Y2* Y
Efekty szoków poda\
owych  za pomocÄ… modelu ASAD mo\
emy pokazać równie\
efekty
negatywnych szoków poda\
owych, zwiÄ…zanych np. ze skokowÄ… podwy\
ką cen surowców
mineralnych. W tym celu musimy do naszej relacji ceny i kosztu (10) wprowadzić ceny
surowców mineralnych. Wtedy nasze równanie przyjmie postać:
(1+ z)W
P = + ¸Pm (15)
a
gdzie Pm to cena surowców, ¸ pokazuje zawartość surowców w jednostce wyprodukowanego
dobra.
9
Bartek Rokicki Ćwiczenia z Makroekonomii II
Jak wynika z powy\
szego równania wzrost cen surowców powoduje wzrost cen produktów
dla danego poziomu W. A zatem tym samym powoduje przesunięcie krzywej AS do góry dla
ka\
dego poziomu produkcji.
Szok poda\
owy zwiÄ…zany ze skokowÄ… podwy\
ką cen surowców spowoduje zatem
przesunięcie się krótkookresowej krzywej SAS do góry do SAS . W efekcie w krótkim
okresie wzrosnÄ… ceny i spadnie produkcja. Spadek produkcji spowoduje wzrost bezrobocia i
wymusi na pracownikach zgodę na spadek nominalnych płac. Wtedy firmy znów zdecydują
się zwiększyć zatrudnienie i gospodarka wróci do początkowego punktu równowagi. Warto
jednak zaznaczyć, \
e płace nominalne nie ulegną podwy\
szeniu, a zatem w efekcie szoku
poda\
owego mimo powrotu do dawnego punktu równowagi realne płace są ni\
sze ni\
na
poczÄ…tku.
P AS SAS
SAS
P2
P1
AD
Y* Y
Równowaga na rynku pracy - istnieje tylko jeden poziom płac realnych, dla którego poda\

pracy jest równa popytowi na pracę. Przy tym poziomie płac rynek pracy jest w stanie
równowagi, a gospodarka znajduje się zawsze w stanie pełnego zatrudnienia. W związku z
tym w efekcie otrzymamy pionową krzywą AS, gdzie poziom produkcji jest właściwy dla
stanu pełnego zatrudnienia w gospodarce (model klasyczny).
W/P
Ns W/P - płace realne
N - zatrudnienie
W/P* Ns - poda\
pracy
Nd - popyt na pracÄ™
Nd
N* N
Trzeba jednak zauwa\
yć, \
e krzywa poda\
y pracy nie jest to\
sama z wielkością zasobów siły
roboczej  innymi słowy w rzeczywistości w gospodarce jest więcej osób, które potencjalnie
mogłyby podjąć pracę ale nie są nią zainteresowane. Dlatego te\
gdybyśmy chcieli
przedstawić na jednym wykresie zarówno krzywą poda\
y pracy jak i krzywÄ… pokazujÄ…cÄ…
całkowity zasób siły roboczej to wyglądałoby to następująco:
w/p Ns Nf
Nd
w/p*
N* N1 N
10
Bartek Rokicki Ćwiczenia z Makroekonomii II
Jak widać, Ns pokazuje jedynie pracowników skłonnych przyjąć ofertę pracy, zaś krzywa Nf
wielkość zasobu siły roboczej. A zatem odległość N* - N1 wyznacza naturalną stopę
bezrobocia. Zarazem mo\
na tak\
e zastanawiać się czy w przypadku rynku pracy uzasadnione
jest mówienie o występowaniu doskonałej konkurencji (istnieje wiele monopoli po stronie
poda\
y oraz monopsonów po stronie popytu) oraz o funkcjonowaniu mechanizmu rynkowego
(ze względu na istnienie instytucji rynku pracy, które mają wpływ na jego kształt poziom
równowagi). Szczególną rolę odgrywają tutaj związki zawodowe, które będą wpływać na
krzywÄ… poda\
y pracy.
w/p Ns Ns Nf
Nd
w/p*
w/p
N* N2 N1 N
W przypadku gdy mamy do czynienia ze wzrostem cen (na skutek ekspansywnej polityki
fiskalnej lub monetarnej), który nie jest uwzględniony przez związki zawodowe w
negocjacjach płacowych, to wówczas mo\
liwe jest zwiększenie zatrudnienia w krótkim
okresie (bo spada realne wynagrodzenie). Wtedy krzywa poda\
y pracy przesuwa siÄ™ w prawo,
wzrasta zatrudnienie, spada realna płaca i spada naturalna stopa bezrobocia. W kolejnym
okresie związki zawodowe uwzględnią ju\
przeszły wzrost cen i wymuszą wzrost
nominalnych płac, co doprowadzi do przesunięcia krzywej poda\
y pracy w górę (analogicznie
do przesunięcia krzywej SAS). Proces dostosowań będzie trwał do momentu osiągnięcia
długookresowej równowagi na rynku pracy gdzie naturalna stopa bezrobocia jest równa
odległości N* - N1.
Z kolei je\
eli wyjściowo znajdujemy się w punkcie równowagi długookresowej to nagły
spadek zagregowanego popytu prowadzący do spadku cen spowoduje wzrost płacy realnej i
spadek zatrudnienia. Przesuniemy się wtedy wzdłu\
krzywej popytu na pracę w górę (krzywa
poda\
y nie ulegnie przesunięciu). Wzrost bezrobocia powy\
ej naturalnej stopy bezrobocia
wymusi następnie na pracownikach stopniowe obni\
anie płac nominalnych  w efekcie
spadnÄ… te\
płace realne zaś zatrudnienie będzie rosło stopniowo a\
do chwili osiągnięcia
równowagi długookresowej (czyli będziemy się przesuwać w dół wzdłu\
krzywej popytu na
pracÄ™).
Model racjonalnych oczekiwań Lucasa  zgodnie z tym modelem zarówno firmy jak i
pracownicy podejmują decyzje w oparciu o swoje oczekiwania dotyczące przyszłości.
Przekonanie o racjonalności tych oczekiwań jest oparte na zało\
eniu o tym, \
e mo\
liwy jest
dostęp do pełnej informacji oraz jej właściwe wykorzystanie do sporządzenia dobrych
prognoz. Jednocześnie zakłada się, \
e rynek pracy jest zawsze w równowadze, a więc nie
występuje bezrobocie (nawet frykcyjne). A zatem, realne wynagrodzenie będzie ustalane w
oparciu o przewidywania firm i pracowników dotyczące przyszłego poziomu cen. Mo\
e siÄ™
jednak okazać, \
e firmy i robotnicy mają dostęp do innych z
ródeł informacji i wtedy ich
ocena poziomu cen mo\
e się ró\
nić. Sytuacja taka przedstawiona jest na rysunku poni\
ej.
11
Bartek Rokicki Ćwiczenia z Makroekonomii II
W
Ns* W - płaca nominalna
W'
W* Nd'
Nd*
N* N' N
Początkowo zarówno firmy jak i pracownicy przewidują, \
e poziom cen wynosić będzie Pe i
w oparciu o te prognozy równowaga na rynku pracy osiągana jest na przecięciu krzywych
poda\
y i popytu na pracę (Ns* i Nd*), przy poziomie płac nominalnych równym W* i
zatrudnieniu wynoszÄ…cym N*. Je\
eli jednak w pewnym momencie występuje asymetria
informacji pomiędzy firmami i pracownikami i te pierwsze wiedzą, \
e rzeczywisty poziom
cen przewy\
sza Pe to będą chciały aby zatrudnienie wzrosło (bo spadły realne płace). W
efekcie krzywa popytu na pracę przesunie się w górę (Nd* do Nd'), rośnie zatrudnienie, płace
nominalne i produkcja.
Poniewa\
w tym modelu występuje asymetria informacji pomiędzy firmami i robotnikami, ci
ostatni sÄ…dzÄ…, \
e zarabiają więcej, podczas gdy w rzeczywistości w nowym punkcie
równowagi płace realne są ni\
sze ni\
na początku przy płacy nominalnej na poziomie W* i
cenach na poziomie Pe. Gdyby robotnicy wcześniej znali rzeczywisty poziom cen, to ich
wzrost nie wpłynąłby na poziom produkcji gdy\
krzywa poda\
y pracy przesunęłaby się w
górę.
Na podstawie tej obserwacji Lucas wyprowadził wzór na krzywą poda\
y, zgodnie z którym
zmiana produkcji zale\
y od zmiany cen:
Y = ÈP/Pe (16) gdzie È to wra\
liwość Y zmiany cen
Poniewa\
racjonalne oczekiwania ludzi będą równie\
wpływać na ich popyt na rynku dóbr to
mo\
emy wyprowadzić wzór na krzywą popytu, biorący pod uwagę mechanizm racjonalnych
oczekiwań:
e
b M
Pe = Å‚
(17) gdzie Me - oczekiwana poda\
pieniÄ…dza
h Y - Å‚A
ZnajÄ…c ju\
zało\
enia o tym, \
e oczekiwania wpływają zarówno na krzywą popytu jak i krzywą
poda\
y mo\
emy przedstawić 2 przypadki:
a) oczekiwany wzrost poda\
y pieniÄ…dza
Je\
eli wzrost poda\
y pieniądza jest oczekiwany to zarówno AS jak i AD przesuną się w górę
w takiej samej proporcji. Dlatego oczekiwana zmiana poda\
y M/P nie ma rzeczywistych
efektów.
12
Bartek Rokicki Ćwiczenia z Makroekonomii II
P AS SAS'
P2 SAS
P1
AD'
AD
Y* Y
b) nieoczekiwany wzrost poda\
y pieniÄ…dza
P AS SAS'
P3 SAS
P2
P1
AD'
AD
Y* Y' Y
Je\
eli wzrost poda\
y pieniÄ…dza nie jest oczekiwany, to poczÄ…tkowo przesuwa siÄ™ jedynie
krzywa AD do AD' co powoduje wzrost cen do P2 i produkcji do Y'. Dopiero po pewnym
czasie nastąpi rewizja oczekiwań robotników odnośnie cen i w efekcie AS AS' (Pe będzie
ju\
wy\
sze).
Wniosek  zmiana realnej poda\
y pieniądza ma wpływ na gospodarkę tylko w sytuacji, gdy
jest nieoczekiwana. W przeciwnym przypadku wszyscy uczestnicy \
ycia gospodarczego
mogą z wyprzedzeniem przygotować się do zmiany wywołanej zwiększoną poda\
Ä… pieniÄ…dza
lub inflacjÄ….
***
Zadanie 1. Poka\
na wykresach ISLM oraz ASAD jaki wpływ na równowagę gospodarczą
Canibalii będzie miało podniesienie stopy podatkowej, spowodowane deficytem na rachunku
oszczędnościowo-rozliczeniowym prezydenta Lectera.
Zadanie 2. Kłótnie wewnątrz ROPEQ spowodowały znaczne zwiększenie światowej
produkcji ropy naftowej i w związku z tym spadek jej cen. Co powinien zrobić rząd jeśli chce
wykorzystać tą sytuację do obni\
enia poziomu inflacji? Jak wpłynie to na równowagę w
modelu?
Zadanie 3. W Canibalii Prezydent w swoim orędziu noworocznym ogłosił, i\
przewidywana
stopa inflacji wyniesie 4%. Co stanie się w gospodarce jeśli na skutek działań banku
centralnego (poda\
pieniądza większa od zapowiadanej) ceny wzrosną ponad 4%? Co stanie
się jeśli bank będzie prowadził restrykcyjną politykę monetarną i ceny wzrosną tylko o 2%?
Zadanie 4. Jak wpłyną na Y, P, krzywą SAS i rynek pracy następujące wydarzenia (przy
zało\
eniu występowania oczekiwań adaptacyjnych):
a) uwzględniony w rokowaniach płacowych miniony wzrost cen,
b) spadek cen w okresie między rokowaniami płacowymi.
13