Motyw Boga




  Motyw Boga



Biblia - ukazuje człowieka w stosunku do Boga, opis stworzenia
świata - wszystko co jest stworzone pochodzi od Boga ,

Hymn o miłości - miłość jest cechą Boga, a zbawienie
będzie oznaką tej miłości.

Ks. Koheleta fragment “Wszystko ma swój czas" -
Kohelet w końcowych rozważaniach stwierdza, że wszystko pochodzi od Boga,

“Przypowieść o talentach" - wszystko, czym jesteÅ›my
i co posiadamy jest darem Bożym, talentem nam powierzonym.

Narodziny i życie Chrystusa, dzieje apostolskie i
prześladowanie pierwszych chrześcijan.

Åšredniowiecze

-teocentryzm- Bóg jest przyczyną wszelkiego bytu i bytem
najwyższym.

“Legenda o Å›w. Aleksym" - tylko czÅ‚owiek cnotliwy
może ze spokojem oczekiwać śmierci, po której zostanie zbawiony.

“Pieśń o Rolandzie" - “Bóg, honor i
ojczyzna" - najważniejsze wartości rycerza, Roland poprzez swą rycerską śmierć
wyraża bezwzgledną wierność Bogu.

“Rozmowa Mistrza Polikarpa ze Å›mierciÄ…" - Bóg
przychyla siÄ™ do modlitewnej proÅ›by Mistrza, “by uźrzaÅ‚ Å›mierć w jej postawie"
co świadczy o Jego wszechobecności.

“PosÅ‚uchajcie bracia miÅ‚a" - Matka Boska namawia
kobiety, aby prosiły Boga, Bóg jest miłosierny.

Renesans

Jan Kochanowski:

hymn “Czego chcesz od nas, Panie" - utwór ten jest
pochwałą Boga. Chwała niewidzialnego Boga poprzez widzialny świat. Bóg jako artysta,
świat to dzieło sztuki. Poczucie trwałości i

niezmienności świata logicznie uporządkowanego i
kierowanego przez Boską mądrość, wolę i opatrzność. Bóg jest doskonały, idealny i
taki też stworzył świat.

fraszka “Na dom w Czarnolesie" - apostrofa do Boga,
prośba o dobre, uczciwe życie.

pieÅ›ni: “Chcemy sobie być radzi", “MiÅ‚o szaleć
kiedy czas po temu" - hołd złożony Bogu przez poddanego mu, miłującego Go
człowieka,

treny: X - Jan Kochanowski zwątpił w życie po śmierci,
w Boga, do którego miał zaufanie, w obliczu nieszczęść nawet wiara upadła.

XI - nie jesteśmy w stanie zmienić decyzji Boga.

Barok

M. Sęp - Szarzyński - Bóg karzący, Bóg jako Chrystus
Król, oddalenie się, daleki do osiągnięcia

D. Naborowski “Marność" - dramatyczne życie
człowieka, ale należy to przyjmować ze spokojem, wierzyć w Boga jako przeznaczenie.
Musimy być pobożni, aby móc nie bać się śmierci ciągle musimy mieć wzgląd na
Boga.

Romantyzm

Adam Mickiewicz:

“Dziady" : Widzenie ks. Piotra - “Panie czymże ja
jestem przed Twoim obliczem?...prochem i niczem" - personifikacja ojczyzny, jest ofiara
niewinna, tak jak Chrystus.

Wielka Improwizacja - bunt i bluźnierstwo Konrada, który
domaga siÄ™ od Boga “rzÄ…du dusz", Bóg milczy.

“Pan Tadeusz" - Jacek Soplica przyjÄ…Å‚ imiÄ™ Robak -
wyraz skruchy i pokory wobec Boga.

J. SÅ‚owacki - “Smutno mi Boże" - ton żaÅ‚obny,
elegijny, dominuje smutek i zaduma, dostrzeganie podobieństwa do modlitwy (Bóg,
wieczór). Zrezygnowany podmiot wątpi w skuteczność wiary.

Z. KrasiÅ„ski - “Nie-Boska komedia" - przeciwko i bez
Boga, krwawa komedia, zasługuje raczej na Boży gniew. Zakończenie utworu - cudowne
pojawienie się Chrystusa i zwycięstwo dobra nad złem.

C. K. Norwid - “Moja piosnka" (II) - “TÄ™skno mi
Panie..." - refleksja nad własnymi uczuciami, własnym losem. Tęsknota za ojczyzną
(gniazdo bocianie, zwyczaj pokłonu w imieniu Chrystusa)

Pozytywizm

H. Sienkiewicz - “Quo vadis" - obraz pierwszych
chrześcijan.

MÅ‚oda Polska

J. Kasprowicz - "Hymny" - bunt wobec Boga, wizja
zagłady, końca świata, Bóg karzący, surowy sędzia obojętnie patrzy na to co dzieje
się poniżej, niemy.

“KsiÄ™ga ubogich" - Bóg jest dobrotliwym staruszkiem,
który wszystko wybaczy.

T. Miciński - [Jam ciemny jest wśrod wichrów płomień
Boży]-wszystko pochodzi od Boga, nawet zło.

“Anake" - szatan buntuje siÄ™ przeciwko harmonii
gwiazd, jednostka uosabiajÄ…ca bunt czÅ‚owieka przeciw boskiemu porzÄ…dkowi.  

Współczesność

J. Twardowski - “PodziÄ™kowanie", “Daj nam",
“Spieszmy siÄ™" - KsiÄ…dz-poeta prezentuje w swojej poezji ukÅ‚ad Bóg-czÅ‚owiek
oparty na najważniejszym z przykazań Boskich, na przykazie miłości, Bóg jest bliski
człowiekowi, przejawia się w jego zwykłym życiu, darach i radości ziemskiej, pełnym
istnieniu.

Hanna Krall - “Zdążyć przed Panem Bogiem" -
wyÅ›cig, chęć uprzedzenia Boga, próba wydarcia życia: “Pan Bóg już chce zgasić
świeczkę, a ja muszę szybko osłonić płomień wykorzystując Jego chwilową
nieuwagę. Niech się pali choć trochę dłużej, niż On by sobie tego życzył."

Albert Camus - “Dżuma" - dla dr Rieux niewiara staje
sie siłą i oparciem. Na nikogo nie zrzuca odpowiedzialności, nie ma pytań, pretensji
do Boga dlaczego do tego dopuÅ›ciÅ‚. “Åšmierć stanowi porzÄ…dek Å›wiata. Może lepiej
jest dla Boga dlaczego do tego dopuścił. Walczy ze wszystkich sił ze śmiercią nie
wznosząc oczu ku temu niebu gdzie on milczy. Paneloux - uważa dżumę za karę rzuconą
przez Boga na grzeszników, jedynym sposobem odwrócenia plagi jest modlitwa i pokuta :
Miłość do Boga jest trudną miłościa.

T. Różewicz - “Bez" - Å›wiat bez Boga.
Współczesnego człowieka cechuje brak wiary, Bóg przestaje być potrzebny, nie
zauważamy momentu odejścia od Boga.

Cz. MiÅ‚osz - “Piosenka o koÅ„cu Å›wiata" - wiersz nie
neguje Boga, przyjęcie, że koniec świata następuje każdego dnia dla jakiegoś
człowieka.

“OEcomomia divina" - Å›wiat bez Boga byÅ‚by chaosem,
byt bez Boga nie ma podstaw, ludzie grzesząc prowokują Boga, chcą znaku, chociaż kary.


“Wiara" - cierpienie nadaje sens życiu, widzi Boga w
świecie, wiersz to akceptacja świata.

“Nadzieja" - nadzieja, czyli wiara w to, że istnieje
coś więcej niż świat widzialny.

“MiÅ‚ość" - kolejne wymaganie, prawda wiary,
sÅ‚użyć Bogu należy nawet jeÅ›li nie rozumiemy : “to nic, że czasem nie wie czemu
służyć, nie ten najlepiej służy kto rozumie".

“Heroizacja i deheroizacja postaci w literaturze
wojennej i powojennej"

Wybuch drugiej wojny światowej miał wielki wpływ na
działalność twórców literatury polskiej. Od tego czasu ich twórczość należy do
epoki nazwanej na razie współczesnością. Charakteryzuje się ona poszukiwaniem nowych
form. Autorzy starając się jak najdokładniej oddać zachowania się ludności w
realiach wojennych przedstawiają bohatera w różny sposób. Jedni starali się nie
wywyższać jednostki ponad resztę, inni znów czuli się zobowiązani do przekazania
pokoleniom wielkich czynów, których autorami byli mali zwykli ludzie. Jeszcze inni
wiązali ze sobą obydwa te sposoby w celu osiągnięcia wcześniej zamierzonego celu.

Sposobem relacji, która wystÄ™puje w “Zdążyć przed
Panem Bogiem" Hanny Krall, a wynikajÄ…cym z postawy dr Edelmanna jest deheroizacja.
Doktor wręcz nalega, aby opisywanych przez niego ludzi autorka przedstawiła jako
normalnych obywateli pełniących lepiej lub gorzej swoje obowiązki. Dążąc do jak
najprawdziwszego przedstawienia wydarzeń doktor wystrzega się jakiegokolwiek
wywyższania jednostek, ponieważ czytelnik mógłby skoncentrować uwagę na bohaterskich
czynach a nie na przesłaniu jakie posiada utwór czyli na wiernym opisie zdarzeń w
getcie, zachowań i przemyśleń ludzi uwięzionych.

Z podanych przyczyn, to jest poprzez chęć przedstawienia
zachowaÅ„ cywila w oblężonym mieÅ›cie także autor “PamiÄ™tników z powstania
warszawskiego" - Miron Białoszewski deheroizuje zagrożonych warszawiaków, do których
sam należy. Przedstawia on doświadczenia cywila nie zaangażowanego w militarne
zmagania, przedstawia świat schronów, podwórek, skrytych przejść i kanałów, życie
wypełnione strachem, ucieczką do stopniowo zacieśniających się przestrzeni życiowych
oraz zdobywaniem pożywienia i wody. Tak właśnie przedstawia się życie cywila w
tamtych warunkach. Nie jest ono niczym wielkim, nie jest bohaterskie, jest po prostu
ciągłym zagrożeniem i lękiem.

Chęć przedstawienia bohatera jako zwykłego człowieka
widoczna jest także w “Medalionach" Zofii NaÅ‚kowskiej. Na przykÅ‚adzie kilku osób
chce ukazać losy tysięcy ludzi. Są to zazwyczaj ludzie prości, niewinni, przyjmujący
bierną postawę wobec wojny. Nie mają poczucia swej bohaterskości, znają jedynie
swojÄ… niedolÄ™.

Można jednak doszukać się w tym utworze elementów
heroicznych. Postaciami przedstawianymi w sposób heroiczny są na pewno Greczynki, które
“Å›piewaÅ‚y jakby byÅ‚y zdrowe".

W dwojaki sposób ukazuje swych bohaterów także Borowski
w “Opowiadaniach". Bez heroizmu przedstawia tych, którzy “byli źli, okrutni, bo
chcieli przeżyć". W stosunku do nich autor stosuje narrację bihewiorystyczną, czyli
ogranicza się do opisu zachowań ludzkich bez przemyśleń i monologów wewnętrznych.
Uważa on, że człowiek zlagrowany, to znaczy ten który postanowił przeżyć w obozie,
pozbawiony jest sfery uczuciowej. Dlatego też na śmierć z honorem, będącą w
warunkach obozowych jedyną możliwością zachowania człowieczeństwa, decydują się
jedynie ludzie świeżo przybyli mający poczucie swej wartości jaką posiadali będąc
wolnymi. Są to jednostki w pewien sposób wybitne, wywyższone ponad poziom ogółu.
Należą do nich między innymi stara kobieta biorąca trupy dzieci, a także dziewczyna,
która wskakuje do ciężarówki ze świadomością swej bliskiej śmierci.

Podobnie postÄ…piÅ‚ Henio z “PoczÄ…tku" - Andrzeja
Szczypiorskiego. “PrzyjÄ…Å‚ przeznaczenie z podniesionÄ… gÅ‚owÄ…" wracajÄ…c do getta,
gdzie czekała go pewna śmierć. Jak więc widać w realiach wojennych jednostką
wybitną można pozostać niemalże jedynie poprzez poświęcenie swego życia dla
wyższych idei.

Taki sposób kreowania bohatera przyjmuje w “Innym
świecie" Gustaw Herling Grudziński. Heroiczną postawę bohaterów swego utworu
dostrzega w ich dążeniu do ratowania swej godności. Przykładem takiej heroicznej
postawy może być postać Kostylewa opalającego sobie rękę w płomieniu aby tylko nie
pracować dla Rosji a także Natalia Lwowna popeÅ‚niajÄ…ca samobójstwo “na pięć minut
przed wyrokiem". Fin Karinen podejmuje próbę ucieczki, która od samego swego
poczÄ…tku skazana jest na niepowodzenie. Mimo to jej plan podtrzymuje go na duchu i pomaga
mu przetrwać gdyż “czÅ‚owiek nie może żyć, nie wiedzÄ…c po co żyje." Jedynym
przykładem postawy heroicznej bez poświęcania swego życia była głodówka Polaków.
Taka forma sprzeciwu, protestu wymagała w warunkach obozowych ogromnej siły woli i
wielkiego zaparcia.

W literaturze o tematyce wojennej realizatorem
twórczoÅ›ci, w której wystÄ™puje heroizm jest CzesÅ‚aw MiÅ‚osz. W wierszu “Ballada"
składa on hołd matce rozpaczającej po stracie syna. Jednocześnie utwór opisuje losy
Gajcego, któremu wiersz ten jest poświęcony. Autor opisuje jego czyny, pomimo że jego
Å›mierć dla innych nic nie znaczy a nawet “mówiÄ…, że wstydzić siÄ™ trzeba, że
niedobrej bronił sprawy". Miłosz dostrzega w losie Gajcego tragiczne losy pokolenia
Kolumbów oraz niedolę wielu polskich matek, na które współcześni nie powinni być
obojętni. Temat obojętności ludzi wobec cierpień lub śmierci innych poeta podejmuje
także w wierszu “Campo di Fiori". Przedstawia zachowania ludzi w stosunku do
bohaterów w dwóch płaszczyznach historycznych; to jest przedstawia egzekucję Giordana
Bruno na tytułowym Campo di Fiori w Rzymie a także dzień powstania w getcie warszawskim
kiedy za jego murami przy dźwiękach wesołej muzyki w słoneczny wiosenny dzień
kręciła się karuzela i bawili się warszawiacy nie zauważając tragedii bohatersko
broniących się Żydów.

Zobojętnienie ludzi na losy innych jest także tematem
wiersza Tadeusza Różewicza “Matka ocalonych". Przedstawia w tym wierszu obÅ‚Ä…kanÄ…
po stracie dzieci matkę, ale najbardziej przeraża go obojętność ludzi na cierpienie
innego człowieka.

Baczyński widzi w heroizmie, tak samo zresztą jak w
patriotyzmie, jedynÄ… drogÄ™ do ocalenia czÅ‚owieczeÅ„stwa. W wierszu “Pokolenie"
przyrównuje mÅ‚odych ludzi, których najpiÄ™kniejsze lata przypadÅ‚y na “czas wielkiej
próby", do bohaterów “iliady" mówiÄ…c:

“Nie wiedzÄ…c, czy my karty iliady rzeźbione ogniem w
błyszczącym złocie, czy nam postawią z litości chociaż,

nad grobem krzyż".

Tak jak w “Balladzie" MiÅ‚osza tak i u BaczyÅ„skiego w
“Elegii o chÅ‚opcu polskim" wystÄ™puje motyw zrozpaczonej po Å›mierci syna matki.
Przypomina ona jego niedolÄ™ i cierpienia:

“haftowali ci, syneczku, smutne oczy rudÄ… krwiÄ…,

malowali krajobrazy w żółte ściegi pożóg,

wyszywali wisielcami drzew płynące morze".

Jest także przekonana o tym, że jej syn nie był
zwykłym człowiekiem, ale był jednostką wybitną, obdarzoną wielkim uczuciem. Matka
wie o tym, że jej syn pozostaÅ‚ do koÅ„ca wierny Bogu i ojczyźnie - “Zanim padÅ‚eÅ›,
jeszcze ziemię przeżegnałeś ręką. Czy to była kula, synku, czy to serce pękło?"
Jego śmierć, na polu walki, tak podobna do sposobu umierania średniowiecznych rycerzy,
pozostała symbolem wiary i patriotyzmu ówczesnego młodego pokolenia.



Utworzono w dniu: 10 listopad 2000
Copyrights (c) Sciaga4U  -  All rights reserved