Lekcja próbna - Prowadzenie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością




 
 
Prowadzenie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością
Lekcja próbna
Funkcjonowanie organów spółki z oo.
Do istoty spółek kapitałowych, czyli także spółki z oo., należy strukturalne
oddzielenie kapitału oraz zarządzania. Nie znaczy to, że te same osoby nie mogą
występować jednocześnie w obu tych rolach. Przeciwnie, często właśnie tak się
dzieje, że wspólnik - zwłaszcza większościowy - jest członkiem zarządu bądź
nawet jednoosobowym zarządem spółki.
Nie dochodzi tu jednakże do naruszenia samej koncepcji spółki z oo., w której
regułą jest rozdzielenie funkcji zgromadzenia wspólników jako najwyższego,
uchwałodawczego organu spółki od funkcji bieżącego zarządu. W pewnym sensie
występuje tu zatem analogia do podziału ról między władzą ustawodawczą i
wykonawczÄ….
Konsekwencją wspomnianego podziału kompetencji jest przede wszystkim
niedopuszczalność władczego wkraczania wspólników w bieżące zarządzanie sprawami
spółki. Wspólnicy według swego swobodnego uznania powołują zarząd i mogą go w
każdej chwili odwołać. Nie mogą natomiast wydawać wiążących poleceń członkom
zarządu bądź jakimkolwiek innym pracownikom spółki.
Konsekwencją tego podziału ról i zróżnicowania kompetencji wspólników oraz
członków zarządu w spółce z oo. są także istotne różnice w unormowaniu zakresu
oraz zasad odpowiedzialności obu tych grup podmiotów, tj. wspólników i członków
zarządu spółki.
Organ - to wyodrębniona jednostka organizacyjna w pewnej uporządkowanej i
sformalizowanej strukturze, powołana do wykonywania określonych zadań w cudzym
imieniu, wyposażona w niezbędne środki rzeczowe i prawne dla zrealizowania tych
zadań. Organem może być też jeden człowiek, wyposażony przez prawo w zespół
koniecznych uprawnień i obowiązków.
Organy spółki z ograniczoną odpowiedzialnością określane są w Kodeksie
handlowym jako władze tejże spółki i występują w trojakiej postaci: jako organy
zarządu, nadzoru (kontroli) i zgromadzenie wspólników.
Na pojęcie nadzoru składają się funkcje dwóch niezależnych,
wyspecjalizowanych organów: rady nadzorczej i komisji rewizyjnej.
Zgromadzenie wspólników jest organem kolegialnym, ujawniającym swą wolę
władczą w formie uchwał i zdolnym działać tylko in corpore (wszyscy razem).
Tryb powołania, tryb odwołania, zasady pracy (tzw. zasady procedowania) oraz
kompetencje organów spółek kapitałowych określa w podstawowych zarysach Kodeks
handlowy, z zastrzeżeniem, że pewne kwestie mogą być uregulowane odmiennie lub
choćby bardziej szczegółowo w umowach konkretnych spółek.
Przez kompetencje organów rozumiemy tu tradycyjnie zarówno uprawnienia tych
organów, jak i towarzyszące uprawnieniom obowiązki.
 
1. ZarzÄ…d
Zarząd jest organem wykonawczym spółki z oo.
Funkcjonowanie zarządów spółek z oo. jest uregulowane w art. 195 - 204
Kh.
Zarząd jest organem wybieralnym. Członków zarządu powołuje z reguły
zgromadzenie wspólników, chyba że umowa spółki stanowi inaczej, powierzając to
zadanie zwykle radzie nadzorczej.
Zarząd składa się z jednej lub większej liczby osób fizycznych.
Kadencja zarządu w spółce z oo. związana jest z reguły z długością okresu
sprawozdawczego i może wynosić jeden rok lub kilka lat, a nawet może być
nieokreślona.
Ustanowienie personalnego składu zarządu odbywa się w trybie uchwały.
Członkami zarządu mogą być ustanowieni wspólnicy lub osoby spoza ich grona,
chodzi bowiem o dobór ludzi z właściwym przygotowaniem zawodowym i praktyką. W
przypadku zatrudnienia członków zarządu spoza grona wspólników mamy do czynienia
z menedżerskim charakterem tego organu.
Zarząd reprezentuje spółkę w sądzie i poza sądem (art. 198 & 1 Kh.) .
Prawo członka zarządu do reprezentowania spółki rozciąga się na wszystkie
czynności sądowe i pozasądowe, związane z prowadzeniem działalności
przedsiębiorstwa spółki. Prawo to rozciąga się na zbywanie i obciążanie
nieruchomości, ustanawianie i odwoływanie prokury.
Prawa zarządu do reprezentowania spółki wobec osób trzecich nie można
ograniczyć (art. 198 & 3 Kh).
Jeżeli zarząd jest wieloosobowy, sposób reprezentowania reguluje umowa
spółki. Jeżeli umowa spółki nie zawiera żadnych postanowień odnośnie sposobu
reprezentowania spółki w zarządzie wieloosobowym, do składania oświadczeń i
podpisywania w imieniu spółki wymagane jest współdziałanie dwóch członków
zarządu albo jednego członka zarządu łącznie z prokurentem.
Jeżeli zarząd jest wieloosobowy, a umowa spółki nie stanowi inaczej, w
stosunku członków zarządu spółki między sobą obowiązują następujące zasady (art.
201 & 1 Kh):
1) każdy członek zarządu ma prawo i obowiązek prowadzenia spraw spółki,
2) każdy członek zarządu może prowadzić bez uprzedniej zgody (uchwały)
zarządu sprawy, nieprzekraczające zakresu zwykłych czynności spółki,
3) w przypadku sprzeciwu, odnośnie przeprowadzenia zwykłych czynności spółki,
wyrażonego choćby przez jednego z członków zarządu, wymagane jest podjęcie
uchwały zarządu spółki,
4) prowadzenie spraw przekraczających zakres zwykłych czynności spółki wymaga
uprzedniej uchwały zarządu,
5) uchwały zarządu zapadają bezwzględną większością głosów obecnych,
6) w razie sprzeczności interesów spółki z osobistymi interesami członka
zarządu, jego małżonka, krewnych i powinowatych do drugiego stopnia, członek
zarządu powinien wstrzymać się od udziału w rozstrzyganiu takich spraw.
Członkowie zarządu mogą być w każdej chwili odwołani, przy czym uprawnienie
to przysługuje wyłącznie zgromadzeniu wspólników, nawet w sytuacji, gdyby zarząd
był powołany przez radę nadzorczą. Rada nadzorcza może co najwyżej zawieszać w
czynnościach poszczególnych członków zarządu, jak również delegować swoich
członków do czasowego wykonywania czynności zarządu, co nie obejmuje prawa
odwołania członków zarządu.
W umowach pomiędzy spółką a członkami zarządu oraz w sporach z nimi
reprezentuje spółkę rada nadzorcza lub pełnomocnicy, powołani uchwałą wspólników
(art. 203 Kh).
Członkowie zarządu mogą być pracownikami spółki, choćby nawet byli
wspólnikami. Może łączyć ich wtedy stosunek podporządkowania radzie nadzorczej,
która występuje w imieniu pracodawcy.
 
2. Zatrudnianie członków zarządu spółki z oo.
Członek zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, będący jednocześnie
kierownikiem zakładu pracy, może być zatrudniony zarówno na podstawie stosunku
pracy podporządkowanej (umowa o pracę) lub stosunku pracy niezależnej (np. umowa
zlecenie).
Zgodnie z art. 197 ż 1 Kh Członkowie zarządu mogą być w każdej chwili
odwołani, co jednak nie uwłacza ich roszczeniom z umowy o pracę.
Jest to praktycznie jedyna regulacja zawarta w Kh dotyczÄ…ca stosunku
prawnego, na podstawie, którego wykonuje zatrudnienie członek zarządu spółki z
oo.
W sytuacji, gdy członek zarządu takiej spółki pełni równocześnie funkcję
kierownika zakładu pracy (dyrektora spółki, dyrektora zarządu, prezesa zarządu)
istnieje poważna wątpliwość prawna co do charakteru stosunku prawnego łączącego
go ze spółką w zakresie zatrudnienia, która znalazła wyraz w orzecznictwie.
Najczęściej występuje to pogląd, że stosunek pracy członka zarządu spółki
kapitałowej, także gdy jest on kierownikiem zakładu pracy, może powstać
wyłącznie na podstawie umowy o pracę. Wynikać to ma z wyraźnej regulacji
wspomnianego art.197 & 1 Kh., stanowiącego przepis szczególny w stosunku do
przepisów Kodeksu pracy.
Powołanie członka zarządu spółki kapitałowej nie oznacza jeszcze nawiązania
stosunku pracy, gdyż mimo zbieżności terminologicznej jest to tylko powierzenie
danej osobie piastowania funkcji organu spółki.
W warunkach gospodarki wolnorynkowej decydujące znaczenie należy przypisać
swobodzie stron w kształtowaniu treści stosunku prawnego łączącego spółkę z
członkami jej zarządu.
Pełnienie funkcji członka zarządu wiąże się z wykonywaniem szeregu czynności.
Czynności te wykonywane są zazwyczaj odpłatnie, przy czym odpłatność ta
przybiera różne formy (wynagrodzenie, ekwiwalent). W prawidłowym określeniu jaki
stosunek prawny wiąże członka zarządu ze spółką będzie też pomagało prawidłowe
określenie formy wynagrodzenia oraz rodzaj wykonywanych czynności. Decydujące
znaczenie ma tu także forma prawna, na podstawie której czynności te są
wykonywane.
Poprzez samą uchwałę powołującą na członka zarządu spółki nie następuje
nawiÄ…zanie stosunku pracy.
Natomiast najczęściej w praktyce są stosowane następujące formy (sposoby)
zatrudniania członków zarządu w spółkach kapitałowych:
1) umowa o pracÄ™
2) umowa zlecenie.
Wybór jednej z powyższych form zatrudnienia zależy od decyzji organu
powołującego członków zarządu.
Jak wspomniano wcześniej, w myśl art.195 & 2 Kh. Do zarządu mogą być
powołane osoby spośród wspólników lub spoza ich grona.
Ponowne powołanie ustępujących członków zarządu spółki jest dopuszczalne,
gdyż ustawa tego nie wyklucza. Jednak umowa spółki może stanowić, że ponowne
powołanie jest wykluczone całkowicie lub tylko na pewien czas.
Członkowie zarządu mogą być w każdej chwili odwołani bez względu na to, czy
powołani zostali na czas określony lub nieokreślony, na czas trwania spółki, czy
też wybrani zostali spośród wspólników lub spoza ich grona. Nie jest w tym
przypadku istotne także i to, czy powołanie nastąpiło na podstawie umowy, czy w
drodze uchwały zgromadzenia wspólników, bądź na drodze powołania przez radę
nadzorczÄ….
Umowa spółki może przyznać prawo odwołania czynnikom powołującym członków
zarządu, bez względu na to, czy są one organami spółki. Jeżeli umowa spółki nie
zawiera w tym zakresie stosownych postanowień, wówczas prawo odwołania służy
temu organowi lub osobie, które powołały członków zarządu. Prawo odwołania
przysługuje zawsze zgromadzeniu wspólników, będącemu naczelną władzą spółki, bez
względu na to, jakiemu organowi przyznano prawo odwołania.
Odwołanie członka zarządu spółki rodzi określone skutki prawne. I tak, umowa
spółki może przyznać członkowi zarządu odszkodowanie w razie, gdy odwołanie
nastąpiło przed terminem. Jednakże w przypadku, gdy odwołanie nastąpiło z
ważnych powodów, członkowi zarządu nie przysługuje roszczenie o odszkodowanie.
Jeżeli w umowie spółki nie zastrzeżono odszkodowania na rzecz członka zarządu
odwołanego bez ważnych przyczyn, prawo do odszkodowania nie przysługuje mu.
Ewentualne jego roszczenia z tego tytułu mogą być wówczas oparte tylko na umowie
o pracę - jeżeli ją zawarto.
Odwołanie członka zarządu spółki może stanowić rozwiązanie umowy o pracę ze
skutkami przewidzianymi w tejże umowie, bądź też unormowanymi przez Kodeks
pracy. Jeżeli odwołany członek zarządu pozostawał wobec spółki w stosunku umowy
o pracę, może on dochodzić roszczeń związanych z przyczyną zwolnienia go z pracy
bez wypowiedzenia, czy też przed upływem umówionego czasu, o ile nie zaistniały
przyczyny uzasadniajÄ…ce przedwczesne rozwiÄ…zanie stosunku pracy.
W takim też przypadku odwołanie może być równoznaczne z wypowiedzeniem umowy
o pracÄ™.
W okresie wypowiedzenia pracownik ma prawo do wynagrodzenia w wysokości
przysługującej mu przed odwołaniem.
Na wniosek lub za zgodą członka zarządu można go zatrudnić w okresie
wypowiedzenia przy innej pracy, odpowiedniej ze względu na jego kwalifikacje
zawodowe, a po upływie okresu wypowiedzenia zatrudnić na uzgodnionych przez
strony warunkach pracy i płacy.
Odwołanie może być też równoznaczne z rozwiązaniem umowy o pracę bez
wypowiedzenia.
Z kolei zmiana umowy spółki w części dotyczącej odwołania członka zarządu z
ważnych przyczyn, jeżeli jest nim wspólnik, może nastąpić jedynie za jego
zgodÄ….
Umowę o pracę członków zarządu zawiera w imieniu spółki rada nadzorcza lub
wyznaczeni przez zgromadzenie wspólników pełnomocnicy - gdy nie ma rady
nadzorczej.
Do zawierania i rozwiązywania umów o pracę z członkami zarządu stosuje się
odpowiednio przepisy Kodeksu pracy stosowane do pracowników.
Z członkami zarządów spółek mogą być więc zawierane umowy o pracę:
1) na czas określony
2) na czas nieokreślony.
Umowę o pracę na czas określony nawiązuje się wtedy, gdy powołanie na funkcję
członka zarządu wiąże się z ściśle określoną kadencją. Wówczas umowę o pracę
zawiera się na okres tejże kadencji.
Umowę o pracę na czas nieokreślony zawiera się wówczas, gdy powołanie również
nastąpiło na czas nieokreślony.
Najbardziej kontrowersyjnym sposobem zatrudnienia członka zarządu spółki
kapitałowej jest zawarcie z nim umowy zlecenie.
Umowa zlecenie jest umowÄ… cywilnoprawnÄ… zawieranÄ… na podstawie art.734 - 751
Kodeksu cywilnego.
Przez umowÄ™ zlecenia przyjmujÄ…cy zlecenie - zleceniobiorca zobowiÄ…zuje siÄ™ do
dokonania określonej czynności dla dającego zlecenie - zleceniodawcy.
Umowa zlecenia jest umową starannego działania, co oznacza, że liczy się tu
sposób wykonywania czynności będących przedmiotem umowy, a nie efekt końcowy.
Staranność działania mierzymy tu średnim poziomem wykonywania czynności
właściwym dla danego ich rodzaju.
Umowa zlecenia może zostać zawarta na czas określony (np. na okres kadencji),
albo na czas nieokreślony. Niezależnie od czasu, na jaki została zawarta umowa,
każda ze stron może ja wypowiedzieć w każdym czasie. Jednakże zawierając umowę
strony mogą przewidzieć okresy wypowiedzenia umowy, które będą obowiązywały obie
strony. Nie można natomiast zrzec się z góry uprawnienia do wypowiedzenia umowy
zlecenia z ważnych powodów.
Jeżeli ani z umowy, ani z okoliczności nie wynika, że zleceniobiorca
zobowiązał się wykonać je bez wynagrodzenia, za wykonanie zlecenia należy się
wynagrodzenie.
Umowa zlecenie jest umową wykonywaną w ramach pracy niezależnej, tak więc jej
wykorzystanie dla celów zatrudnienia członków zarządu spółki budzić może duże
wątpliwości.
Nie będzie natomiast możliwe zawarcie z członkiem zarządu spółki kapitałowej
umowy o dzieło. Istotą umów o dzieło, zawieranych na podstawie art. 627 - 646
Kodeksu cywilnego, jest efekt końcowy, czyli wykonane przez przyjmującego
zamówienie - wykonawcę dzieło. Wykonywanie funkcji członka zarządu określonych w
Kodeksie handlowym nie jest dziełem w rozumieniu przepisów o umowie o dzieło,
gdyż nie ma charakteru zamkniętej i weryfikowalnej całości wymaganej dla
dzieła.
 
3. Wynagrodzenie oraz opodatkowanie wynagrodzenia członka zarządu
Wynagrodzenie za pełnienie funkcji członka zarządu przybiera formę
ekwiwalentu lub wypłaty oświadczonej zgodnie z przepisami Kodeksu pracy.
Wysokość wynagrodzenia oraz termin i formę płatności regulują zawarte z
członkiem zarządu umowy oraz obowiązujące w tym zakresie przepisy prawa.
Wynagrodzenia i inne wydatki (diety i inne należności z tytułu podróży
służbowych krajowych i zagranicznych, koszty używania prywatnego samochodu do
celów służbowych itp.) ponoszone na rzecz członków zarządu spółki zarówno
będących, jaki nie będących udziałowcami są kosztem uzyskania przychodu spółki
do wysokości wynikającej z zawartych umów o pracę lub uchwał wspólników.
Z kolei w świetle ustawy z dnia 26 lipca 1991r. o podatku dochodowym od osób
fizycznych (art. 13 pkt. 7 i art. 41 - tekst jednolity: Dz.U. z 1993r. Nr 90,
poz.416 z późn.zm.) osoby prawne, które dokonują wypłaty wynagrodzeń na rzecz
osób, niezależnie od sposobu ich powołania, należących do składów zarządów, są
obowiązane jako płatnicy pobierać zaliczki na podatek dochodowy w wysokości 20%
należności.
Zasady pobierania zaliczek są różne i zależą od sposobu zawarcia umowy z
członkiem zarządu.
Zaliczki od wynagrodzeń ze stosunku pracy powinny być pobierane w wysokości i
według zasad określonych w art. 32 i 38 ustawy o podatku dochodowym od osób
fizycznych (tekst jednolity: Dz.U. z 1993r. Nr 90, poz.416 z póżn.zm.).
Jeżeli pracownik spółki lub osoba nie będąca pracownikiem, otrzymuje również
wynagrodzenie z tytułu udziału w zarządzie (z reguły są to wynagrodzenia za
posiedzenia) przyznane przez władze spółki, wynagrodzenie to należy traktować
jako przychód, o którym mowa w art.13 pkt.7 ustawy.
W związku z tym zaliczki od wynagrodzeń za udział w posiedzeniu zarządu
należy pobierać w wysokości i na zasadach określonych w art. 41 powołanej
ustawy. Zgodnie z tymi zasadami zaliczki na podatek dochodowy ustalane sÄ… w
wysokości 20% należności, bez pomniejszania o koszty uzyskania przychodów.
Do wynagrodzeń otrzymywanych z tytułu umowy o dzieło lub umowy zlecenia ma
zastosowanie art. 13 pkt.8. Zaliczki na podatek dochodowy od ww. wynagrodzeń
należy pobierać w wysokości i na zasadach określonych w art. 41 powyższej
ustawy.
W odniesieniu do wynagrodzeń z tytułu umów o dzieło czy umów zlecenia ma
zastosowanie art. 13 pkt. 8 ustawy. Zaliczki na podatek dochodowy od tych
wynagrodzeń należy pobierać w wysokości i na zasadach określonych w art. 41
ustawy, a więc zaliczki na podatek ustalane są w wysokości 20% należności
pomniejszonej o koszty uzyskania przychodów (20%).
 
4. Ubezpieczenie społeczne członków zarządu
Obowiązek ubezpieczenia społecznego osób sprawujących funkcje członków
zarządu zależy od formy zatrudnienia.
Stąd też jeżeli członkowie zarządu spółek pełnią swoje funkcje tylko w
oparciu o uchwałę powołującą, nie podlegają ubezpieczeniu społecznemu. W
konsekwencji od wypłat należnych za pełnienie tych funkcji nie opłaca się
składek na ubezpieczenie społeczne. Obowiązek opłacania składek istnieje bowiem
tylko w razie podlegania ubezpieczeniu.
Pełnienie funkcji członka zarządu da więc podstawę do objęcia ubezpieczeniem
społecznym tylko wówczas, gdy oprócz uchwały powołującej dokonane zostanie
zawarcie stosunku pracy przez zawarcie umowy o pracÄ™ lub umowy zlecenie.
W przypadku zawarcia umowy o pracę w każdym przypadku będzie istniał
obowiązek ubezpieczenia społecznego.
Jeżeli natomiast zostanie zawarta umowa zlecenia, obowiązek ubezpieczenia
powstanie jedynie wtedy, gdy umowa spełni warunki określone w ustawie z dnia 19
grudnia 1975r. o ubezpieczeniu społecznym osób wykonujących pracę na podstawie
umowy agencyjnej lub umowy zlecenia (tekst jednolity: Dz.U. z 1983r., Nr 31,
poz.146 z póżn. zm.: m.in.Dz.U. z 1994r., Nr 133, poz.686).
Tylko w razie zawarcia z członkiem zarządu umowy o pracę lub umowy zlecenia
(rodzącej obowiązek ubezpieczenia) spółka ma obowiązek opłacać składki na
ubezpieczenie społeczne, a także na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych
Świadczeń Pracowniczych, od wypłat należnych za pełnienie tej funkcji.
Składki na ubezpieczenie społeczne powinny być wypłacane na takich samych
zasadach, jak składki od wypłat wynagrodzeń pozostałych pracowników.
Składka na ubezpieczenie społeczne w przypadku członków zarządu spółki
kapitałowej zatrudnionych na podstawie umowy zlecenia wynosi 42,2% od
miesięcznego wynagrodzenia brutto ( w tym: 40% składka właściwa na ZUS, 2% na
Fundusz Pracy i 0,2% na Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych). Jednak
składka ta jest dzielona i płacona w częściach przez zleceniodawcę i
zleceniobiorcę. Tak więc członek zarządu płaci w własnego wynagrodzenia 20%
składki, a spółka pozostałe 22,2% z własnych środków. Płatnikiem całości składki
jest spółka, która w wymaganym czasie odprowadza całość składki do ZUSu.
 
5. Status prawny i kompetencje ZarzÄ…du
Kodeks handlowy nakłada na członków zarządu obowiązek lojalności względem
spółki. Obowiązek ten polega na tym, że członek zarządu nie może bez zezwolenia
spółki zajmować się interesami konkurencyjnymi ani też uczestniczyć w spółce
konkurencyjnej jako wspólnik jawny lub członek władz.
W razie sprzeczności interesów spółki z osobistymi interesami członka zarządu
bądź osób mu najbliższych (krewni i powinowaci do drugiego stopnia), członek ten
powinien wstrzymać się od udziału w rozstrzyganiu takich spraw (art. 202 Kh.).

Członkowie zarządu podlegają ograniczeniom wobec spółki (choćby dotyczącym
konkurencji), ustalonym w Kodeksie handlowym, w umowie spółki oraz, jeżeli umowa
nie stanowi inaczej, w uchwałach wspólników.
W umowach, tudzież sporach pomiędzy spółką a członkami zarządu spółkę
reprezentuje rada nadzorcza lub pełnomocnicy powołani w tym celu uchwałą
wspólników. Natomiast w sporach pomiędzy spółką a wspólnikami dotyczących
unieważnienia uchwał zgromadzenia wspólników, spółkę reprezentuje zarząd.
Zarząd spełnia funkcje wykonawcze i podejmuje decyzje w zakresie bieżącej
działalności gospodarczej spółki, nie zastrzeżone innym organom.
Jednakże zakres kompetencji w różnych spółkach z oo. może być odmienny, stąd
możemy mówić o modelu “silnego" albo “sÅ‚abego" zarzÄ…du. Kodeks handlowy
przyjmuje zasadÄ™ domniemania kompetencji na rzecz zarzÄ…du, kompetencje bowiem
zgromadzenia wspólników powinny być ściśle określone w umowie nie licząc
przepisów kodeksowych bezwzględnie obowiązujących oraz merytorycznie zawężonych
kompetencji rady nadzorczej czy komisji rewizyjnej. W konsekwencji im większy
będzie zakres spraw wyliczonych w umowie, a wymagających uchwały zgromadzenia
wspólników, tym “sÅ‚absza" bÄ™dzie pozycja zarzÄ…du, bowiem wobec spółki czÅ‚onkowie
zarządu podlegają ograniczeniom ustanowionym w umowie oraz uchwałach
zgromadzenia wspólników.
Istnieje jeszcze druga możliwość osłabienia pozycji zarządu, tym razem ze
strony rady nadzorczej. Mianowicie, umowa spółki może rozszerzyć uprawnienia
rady nadzorczej, a w szczególności postanowił, że zarząd będzie zobowiązany
zasięgać zezwolenia rady nadzorczej przed dokonaniem pewnych oznaczonych w
umowie czynności. W tej sytuacji rola zarządu ograniczy się do spełnienia
najbardziej podstawowych czynności, ważniejsze bowiem decyzje gospodarcze będą
zapadać na szczeblu rady nadzorczej. Omówiony wyżej model “sÅ‚abego" zarzÄ…du może
znaleźć zastosowanie zwłaszcza wtedy, gdy członkami zarządu są osoby spoza grona
wspólników, a więc zatrudnieni przez spółkę menedżerowie. Wspólnicy zaś, a w
szczególności założyciele, którzy rezerwują dla siebie pozycję członka rady
nadzorczej, chcą sprawować ścisłą kontrolę nad spółką, bez absorbowania w tym
celu własnego czasu.
Zarząd składa się z jednego lub większej liczby członków
Jeżeli zarząd jest wieloosobowy, a umowa spółki nie stanowi inaczej, Kodeks
handlowy ustala następujące zasady, regulujące wewnętrzne stosunki zarządu:
- każdy członek zarządu ma prawo i obowiązek prowadzenia spraw spółki,
- każdy członek zarządu może prowadzić bez uprzedniej uchwały sprawy nie
przekraczające zakresu zwykłych czynności spółki.
Jeżeli jednak przed załatwieniem takiej sprawy choćby jeden z pozostałych
członków zarządu sprzeciwił się jej przeprowadzeniu lub jeżeli sprawa przekracza
zwykły zakres czynności spółki, konieczna jest uchwała zarządu.
Zarząd reprezentuje spółkę. Zakres reprezentacji jest szeroki, obejmuje
bowiem wszystkie czynności sądowe i pozasądowe związane z prowadzeniem
jakiegokolwiek przedsiębiorstwa handlowego spółki, nie wyłączając zbywania i
obciążania nieruchomości, ustanawiania i odwoływania prokury (art. 198 & 2
Kh). Powyższy zakres nie obejmuje jednak prawa zbycia lub wydzierżawienia
przedsiębiorstwa albo ustanowienia na nim prawa użytkowania, to bowiem należy
wyłącznie do kompetencji zgromadzenia wspólników. Jeżeli zakres reprezentacji
został w umowie ograniczony jest to skuteczne tylko wobec spółki, natomiast nie
wywołuje to skutków prawnych wobec osób trzecich (art. 198 & 3 Kh).
Składanie oświadczeń woli i podpisywanie dokumentów w imieniu spółki, jeżeli
zarząd jest wieloosobowy, wymaga współdziałania dwóch członków zarządu albo
jednego członka zarządu łącznie z prokurentem (tzw. reprezentacja łączna).
Umowa spółki może postanowić, że w zarządzie wieloosobowym, każdy z jego
członków może reprezentować spółkę samoistnie, albo tylko niektórzy z nich lub
wszyscy Å‚Ä…cznie.
W kilku sytuacjach musi działać cały zarząd, a więc w wypadku powołania
zarządu wieloosobowego wszyscy jego członkowie. Ma to miejsce w następujących
przypadkach:
- zgłoszenie spółki do rejestru handlowego (art. 165 Kh)
- zgłoszenie zmiany umowy spółki (art. 243 & 3 Kh)
- zgłoszenie podwyższenia kapitału zakładowego (art. 258 & 1 Kh) lub jego
obniżenie (art. 261 & 1 Kh)
- zgłoszenie połączenia spółek (art. 285 & 1 Kh).
Dla poprowadzenia poszczególnych spraw, np. negocjowania warunków kontraktu,
wystąpienia przed sądem, zarząd może ustanowić wykwalifikowanego specjalistę
(np. adwokata) spoza spółki, udzielając mu stosownego pełnomocnictwa.
W sprawach gdzie potrzebna jest zgoda całego zarządu - jeśli jest
wieloosobowy - zarząd zajmuje stanowisko w formie uchwały podejmowanej
bezwzględną większością głosów. Na co dzień wieloosobowy zarząd zajmuje się
jednak sprawami spółki wg przyjętego wewnętrznie podziału zadań, z
uwzględnieniem wymogów reprezentacji łącznej. Koordynacją pracy poszczególnych
członków zarządu zajmuje się dyrektor (prezes) zarządu lub po prostu jeden z
członków, wskazany przez radę nadzorczą albo przez uchwałę wspólników czy umowę
spółki.
 
6. Organy kontrolne spółki z oo.
Organami kontrolnymi mogą być w spółce z oo. Rada Nadzorcza lub Komisja
Rewizyjna.
W przypadku spółki z oo. daleko jednak sięga swoboda kontroli spółki przez
indywidualnego wspólnika. Prawo kontroli służy bowiem każdemu wspólnikowi. W tym
celu wspólnik może każdego czasu przeglądać księgi i dokumenty spółki,
sporządzać bilans dla swego użytku i żądać wyjaśnień od zarządu spółki.
Taka indywidualna kontrola może być wyłączona, gdy w spółce powołano organ
kontrolny (art. 206 & 3 Kh).
Umowa spółki może ustanowić radę nadzorczą lub komisję rewizyjną albo obie te
władze, gdy kapitał zakładowy przewyższa kwotę 25 000,-zł, a wspólników jest
więcej niż pięćdziesięciu, co najmniej jeden z tych organów spółki powinien być
powołany.
Członkowie zarządu, likwidatorzy i pracownicy spółki nie mogą być
jednocześnie członkami rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej (art.207 Kh.) - co
wynika z ogólnej zasady, że nikt nie jest odpowiednim sędzią we własnej sprawie
(Å‚ac. nemo iudex idoneus in propria causa).
Organy kontrolne składają się z minimum trzech członków.
Rada nadzorcza jest organem zobowiązanym do wykonywania stałego nadzoru
nad działalnoocią spółki we wszystkich obszarach tej działalności. W
szczególności do zadań rady należy:
- badanie bilansu,
- rachunku zysków i strat,
- porównywanie zapisów w księgach i dokumentach ze stanem faktycznym,
- badanie sprawozdań i wniosków zarządu,
- składanie zgromadzeniu wspólników corocznego sprawozdania pisemnego z
wyników powyższych badań.
Rada nadzorcza wybierana jest i odwoływana w drodze uchwały wspólników, a jej
kadencja upływa z dniem zgromadzenia wspólników zatwierdzającego sprawozdanie,
bilans i rachunek zysków i strat za ostatni rok urzędowania.
Powstawanie i wygasanie mandatów odbywa się według powyższych zasad,
identycznych zarówno w przypadku rady nadzorczej, jak i komisji rewizyjnej (art.
210 - 211 Kh.).
 
Komisja rewizyjna jest organem zobowiązanym do wykonywania stałego
nadzoru nad działalnością spółki. Jeśli w spółce jest powołana również rada
nadzorcza, wówczas z reguły komisja rewizyjna koncentruje się na kontroli
rachunkowości spółki, w podanym wcześniej rozumieniu (bilans, księgi itp.). W
każdym wypadku komisja rewizyjna powinna złożyć pisemne sprawozdanie ze swych
badań (zdarza się, że komisja rewizyjna i rada nadzorcza opracowują i składają
wspólnikom sprawozdania wspólne).
Uchwały rady bądź komisji rewizyjnej mogą być powzięte jeśli członkowie
zostali zaproszeni. Uchwały zapadają bezwzględną większością głosów osób
obecnych, chyba że umowa spółki stanowi inaczej. Obrady tych organów nadzoru są
protokołowane.
Zasadniczą i najczęściej spotykaną formą powiązania osób należących do
składów rad nadzorczych lub komisji rewizyjnych ze spółką jest stosunek
pracy.
W tym przypadku członkowie organów kontrolnych mogą otrzymywać ze spółki:
1) wynagrodzenie ze stosunku pracy przysługujące z tytułu zawartej umowy o
pracÄ™,
2) wynagrodzenie z tytułu udziału w organie kontrolnym ustalane za
posiedzenie (honorarium, ryczałt),
3) wynagrodzenie z tytułu umów o dzieło czy umów zlecenia.
W pierwszym przypadku, tj. przy zatrudnieniu na podstawie umowy o pracÄ™, do
tak zatrudnionych członków organów kontrolnych stosuje się odpowiednio wszystkie
przepisy prawa, jak w stosunku do pozostałych pracowników. Nie mniej taki sposób
zatrudnienia członków organów kontrolnych jest bardzo rzadko spotykany.
Składki na ubezpieczenie społeczne osób sprawujących funkcje w organach
kontrolnych będą musiały być naliczane tylko wówczas, gdy honoraria wypłacane są
na podstawie umowy o pracÄ™ lub umowy zlecenia rodzÄ…cej taki obowiÄ…zek zgodnie z
ustawą z dnia 19 grudnia 1975r. o ubezpieczeniu społecznym ... (tekst jedn.:
Dz.U. z 1983r. Nr 31, poz. 146 z póżn.zm.).
Częściej mamy do czynienia z zatrudnieniem na podstawie umów cywilnoprawnych
tj. umów zlecenie i umów o dzieło. Na podstawie & 1 ust. 1 Rozporządzenia
Rady Ministrów z dnia 29 stycznia 1990r. w sprawie wysokości i podstawy wymiaru
składek na ubezpieczenie społeczne ... (Dz.U. z 1993r. Nr 68, poz.330 z
późn.zm.) można stwierdzić, że wypłaty wynagrodzeń dla członków organów
kontrolnych podlegają ubezpieczeniu tylko wtedy, gdy członek tego organu (np.
Rady Nadzorczej) sprawuje swoją funkcję w ramach umowy zlecenia; oczywiście
zawartej na okres co najmniej 15 dni. Należy pamiętać, że obowiązek
ubezpieczenia powstaje jednak od umów zlecenia zawartych na okres krótszy niż 15
dni ale ponawianych. Sumowaniu podlegają te umowy, jeżeli przerwa między nimi
nie przekroczyła 60 dni. Jeśli natomiast przekroczyła 60 dni, to poprzednich
umów nie dolicza się do bieżących. Jednakże w przypadku zatrudnienia członków
organów kontrolnych, czas na jaki zostaje zawarta umowa powinien być zbieżny z
czasem na jaką kadencję ich powołano, czyli równy z długością kadencji
organu.
Z tytułu pełnienia funkcji w organach kontrolnych spółek handlowych (rady
nadzorcze, komisje rewizyjne) mogą przysługiwać honoraria. Jest to najczęściej
stosowana forma wynagradzania członków organów kontrolnych za sprawowanie przez
nich swoich funkcji. Wysokość honorariów oraz zasady ich wypłacania regulują
każdorazowo wewnętrzne przepisy spółek. Może być to w formie stałej kwoty lub
ryczałtu za udział w poszczególnych posiedzeniach tych organów.
Honoraria z tytułu udziału w radach nadzorczych (komisjach rewizyjnych) nie
podlegają obowiązkowi ubezpieczenia społecznego, a zatem i wypłaty z tego tytułu
nie mają wpływu na tzw. zawieszalność emerytur i rent.
Sprawę naliczania składek od honorariów reguluje & 7 ust. 2
rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 29 stycznia 1990r. w sprawie wysokości i
podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne .... (Dz.U. z 1993r. Nr 68,
poz. 330 z późn.zm.)
Każde z wymienionych rodzajów wynagrodzeń członków organów kontrolnych jest
opodatkowane na innych zasadach.
I tak:
1) Zaliczki od wynagrodzeń ze stosunku pracy powinny być pobierane w
wysokości i według zasad określonych w art.art. 32 i 38 ustawy z dnia 26 lipca
1991r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Tekst jedn.: Dz.U. z 1993r. Nr
90, poz.416 z późn.zm.).
2) Wynagrodzenia z tytułu udziału w radzie nadzorczej, komisji rewizyjnej
ustalane są z reguły za poszczególne posiedzenia tych organów (ryczałt,
honoraria). Wynagrodzenia te należy traktować jako przychód wymieniony w art. 13
pkt. 7 powyższej ustawy.
W tym przypadku ma zastosowanie zapis art. 41 ustawy, zgodnie z którym,
zaliczki na podatek dochodowy ustalane są w wysokości 20% należności, bez
pomniejszania o koszty uzyskania przychodów.
3) W odniesieniu do wynagrodzeń z tytułu umów o dzieło czy umów zlecenia ma
zastosowanie art. 13 pkt. 8 ustawy. Zaliczki na podatek dochodowy od tych
wynagrodzeń należy pobierać w wysokości i na zasadach określonych w art. 41
ustawy, a więc zaliczki na podatek ustalane są w wysokości 20% należności
pomniejszonej o koszty uzyskania przychodów (20%).
Zgodnie z art.16 ust.1 pkt.38 ustawy z dnia 15 lutego 1992r. o podatku
dochodowym od osób prawnych (tekst jednolity: Dz.U. z 1993r. Nr 106, poz.482 z
późn.zm.), nie uważa się za koszty uzyskania przychodów - wydatków ponoszonych
na rzecz udziałowców nie będących pracownikami w rozumieniu odrębnych przepisów
oraz na rzecz osób wchodzących w skład rad nadzorczych, komisji rewizyjnych lub
innych organów stanowiących osób prawnych, z wyjątkiem wynagrodzeń wypłacanych z
tytułu pełnionych funkcji.
Oznacza to, że wynagrodzenia z tytułu pełnionych funkcji wypłacane tym osobom
są zaliczane do kosztów uzyskania przychodów, natomiast wszystkie inne koszty,
jak: koszty podróży, diety, koszty używania prywatnego samochodu itp., mogą być
wypłacane tym osobom, jednak nie będą one stanowiły kosztu uzyskania
przychodu.
Natomiast, kosztami uzyskania przychodów spółki wypłacającej są wynagrodzenia
osób wchodzących w skład rad nadzorczych lub komisji rewizyjnych z tytułu umów o
dzieło lub umów zlecenia, chyba że inne przepisy, poza postanowieniami art.207
Kh., zakazują również łączenia funkcji w radzie nadzorczej lub komisji
rewizyjnej i wykonywania tego rodzaju umów.
7. Zgromadzenie Wspólników spółki z oo.
Organem stanowiącym w najważniejszych sprawach spółki z oo. jest Zgromadzenie
Wspólników. Ustawowe kompetencje Zgromadzenia Wspólników określa art . 221 Kh.
ObejmujÄ… one:
1) rozpatrzenie i zatwierdzenie sprawozdania, bilansu oraz rachunku zysków i
strat za rok ubiegły i kwitowanie władz spółki z wykonania przez nie
obowiązków,
2) wszelkie postanowienia dotyczące roszczeń o naprawienie szkody wyrządzonej
przy zawiązywaniu spółki lub sprawowaniu zarządu albo nadzoru,
3) zbycie i wydzierżawienie przedsiębiorstwa oraz ustanowienie na nim prawa
użytkowania,
4) nabycie i zbycie nieruchomości, jeżeli umowa spółki nie stanowi
inaczej,
5) zwrot dopłat.
Umowa spółki może rozszerzyć kompetencje Zgromadzenia wspólników o jeszcze
inne sprawy.
Zgromadzenia wspólników mogą być zwyczajne i nadzwyczajne.
Zgromadzenie zwyczajne powinno odbyć się w ciągu czterech miesięcy po upływie
roku obrachunkowego dla rozpatrzenia i zatwierdzenia sprawozdania, bilansu oraz
rachunku zysków i strat za rok ubiegły, powzięcia uchwały o podziale zysków lub
o pokryciu strat, a także (o ile umowa spółki tak stanowi) udzielenia władzom
spółki pokwitowania z wykonania przez nie obowiązków (art. 223 & 2 Kh).
Przedmiotem zwyczajnego zgromadzenia wspólników mogą być także inne sprawy
przewidziane w umowie spółki.
Nadzwyczajne zgromadzenia wspólników zwołuje się w przypadkach określonych w
Kodeksie handlowym (art.226 & 2, art. 227, art. 228 & 1, art. 230 &
2), a także w przypadkach gdy organy lub osoby uprawnione do zwoływania
gromadzenia tak postanowiÄ….
Wspólnicy mogą brać udział w zgromadzeniu wspólników osobiście lub za
pośrednictwem pełnomocników, o ile umowa spółki nie zawiera w tym względzie
ograniczeń.
Zgromadzenie wspólników jest ważne bez względu na ilość reprezentowanych na
nim udziałów, chyba że przepisy Kodeksu handlowego lub umowa spółki wymagają
określonego minimum.
Porządek obrad zgromadzenia wspólników podany do wiadomości jego uczestnikom
ma charakter wiążący.
Uchwały są podejmowane bezwzględną większością głosów, chyba że umowa spółki
lub przepisy Kodeksu handlowego stanowiÄ… inaczej.
Zadanie:
W skład spółki z o.o. X wchodzi trzech wspólników:
- Spółka Akcyjna Y - 100 udziałów po 100,-zł
- Jan Kowalski - 70 udziałów po 100,-zł
- Adam Nowak - 30 udziałów po 100,-zł
Wskaż jakie organy, kto może wejść w ich skład, powinny zostać powołane w
spółce z oo. X.