nia Rozwoju, natomiast w jego realizacji uczestniczą również inne
komórki organizacyjne PSE Operator S.A. oraz podmioty powiąza-
Planowanie
ne: spółki obszarowe i spółka EPC S.A.
Proces ten obejmuje także współpracę z pozostałymi użytkownika-
mi systemu przesyłowego, którymi są przede wszystkim operato-
rozwoju sieci
rzy systemów dystrybucyjnych oraz wytwórcy energii elektrycznej
przyłączeni do sieci przesyłowej.
przesyłowej Planowanie rozwoju polega, w wielkim skrócie, na podejmowaniu
z perspektywą wieloletnią działań optymalizujących rozbudowę
sieci przesyłowej w celu zachowania bezpieczeństwa dostaw ener-
i dystrybucyjnej
gii elektrycznej dla odbiorców. Odbywa się to na kilku poziomach
hierarchicznych obejmujących perspektywę czasową (od planów
krótkookresowych przez średniookresowe aż do długookreso-
110 kV
wych). Szczegółowość planowania skorelowana jest z horyzontem
planowania (im dłuższa perspektywa czasowa ujęta w planie, tym
J ac ent y Węgl i ński ,
mniejszy stopień szczegółowości).
D y r e k t o r D e p a r t a m e n t u P l a n o w a n i a R o z w o j u
Zasadniczym dokumentem planistycznym OSP jest plan rozwo-
T o m a s z T a r w a c k i , ju sieci przesyłowej (PRSP), opracowywany zgodnie z prawem
energetycznym (pr. energ.). Planowanie rozwoju jest czynnością
Z a s t ę p c a D y r e k t o r a D e p a r t a m e n t u P l a n o w a n i a
powtarzalną, wymagającą ciągłego doskonalenia  optymalizacji
Roz woj u ds. St udi ów i Anal i z , PSE Oper at or S. A.
oraz śledzenia czynników mających wpływ na założenia techniczne
i makroekonomiczne przyjęte przy tworzeniu planów.
Stąd przyjęty w OSP hierarchiczny i kroczący model planowania.
Hierarchiczność polega na nadrzędności PRSP nad planami krót-
kookresowymi, które z kolei są bardziej szczegółowe. Model kro-
Wstęp
czący to okresowa aktualizacja planów, począwszy od PRSP. Pla-
nowanie wymaga również zwrotnej pętli planistycznej przy ocenie
Proces planowania rozwoju sieci przesyłowej stanowi jeden
wyników procesów planistycznych na stan wyjściowy objęty plano-
z ważniejszych procesów realizowanych przez operatora systemu
waniem; dotyczy to zwłaszcza różnego rodzaju analiz technicznych
przesyłowego (OSP). Jego głównym celem jest utrzymanie długo-
i ekonomicznych wykonywanych w procesie planowania.
terminowego bezpieczeństwa elektroenergetycznego kraju przez
Jednym z podstawowych obszarów planowania rozwoju sieci jest
zapewnienie zrównoważonego rozwoju infrastruktury sieciowej
obszar planowania przestrzennego. Inwestycje sieciowe OSP
najwyższych i wysokich napięć (NN i WN) dla pokrycia zapotrze-
o znaczeniu ponadlokalnym/krajowym wymagają współdziałania
bowania odbiorców na energię elektryczną pochodzącą ze z
ródeł
na szczeblu rządowym w celu realizacji zadań strategicznych decy-
krajowych oraz zagranicznych przez rozwój połączeń z systemami
dujących o bezpieczeństwie energetycznym kraju, w tym postano-
elektroenergetycznymi krajów sąsiednich.
wień polityki energetycznej kraju, oraz na szczeblu regionalnym
Strukturalnie został on umiejscowiony w Departamencie Planowa-
w celu skoordynowania planowania rozwoju województwa z plana-
55
mi centralnymi/rządowymi. W konsekwencji następuje przeniesie- energ., dotyczące równego i jednakowego traktowania wszystkich
nie zadań strategicznych na plany lokalne poszczególnych gmin. użytkowników Krajowego Systemu Elektroenergetycznego (KSE)
Działania podejmowane w procesie planowania rozwoju sieci prze- przez OSP, PSE Operator oczekuje na ujednolicenie norm postępo-
syłowej powinny tworzyć warunki do zrównoważonego rozwoju go- wania przy budowie i rozbudowie sieci wynikających z innych regu-
spodarczego kraju. lacji prawnych, zwłaszcza w zakresie pozyskania praw służebności
Należy podkreślić konieczność uzyskiwania kompromisu w pro- przesyłu w budowie linii NN stanowiących zadania strategiczne/
cesie planowania przestrzennego dla zadań lokalnych i ponad- rządowe zapewniające poprawę bezpieczeństwa energetycznego
lokalnych, ponieważ zbyt często plany lokalne pomijają zadania kraju.
o charakterze strategicznym/krajowym. Jest to skutek między Kształtowanie właściwej jakości pracy systemu elektroenergetycz-
innymi braku standardów planistycznych, ale również niekiedy nego to stworzenie również warunków do pracy odnawialnych z
ró-
niezrozumienia w zakresie wzajemnych relacji między działaniami deł energii elektrycznej (OZE) i ich powiązanie siecią z odbiorem
o charakterze strategicznym i ich roli w realizacji zadań na rzecz oraz innymi z
ródłami o przewidywalnych i stabilnych warunkach
lokalnych środowisk i społeczności. pracy.
Kolejny element integralności procesów planowania przestrzen- Spełnienie wymaganych przepisami prawa krajowego i unijnego
nego dotyczy wypracowania zasad zintegrowanego planowania wielu norm, w tym dyrektyw ekologicznych, jest możliwe pod wa-
infrastruktury technicznej niezbędnej do zapewnienia rozwoju runkiem stworzenia przepisów prawnych pozwalających skutecz-
kraju, regionów i poszczególnych gmin. Dotyczy to zwłaszcza in- nie realizować rozbudowę sieci. Szczególne znaczenie w przypad-
westycji drogowych, budowy rurociągów gazu i cieczy, linii elek- ku z
ródeł odnawialnych mają postanowienia dyrektywy w sprawie
troenergetycznych oraz telekomunikacyjnych. Większość przed- promowania stosowania energii elektrycznej pochodzącej z tych
siębiorstw odpowiedzialnych za realizację tych budowli liniowych z
ródeł, zobowiązujące operatorów do stworzenia warunków dla
funkcjonuje jako zarządzający mieniem Skarbu Państwa, zatem przyłączenia OZE oraz zapewnienia im priorytetowego dostępu do
opracowanie zasad współpracy przy planowaniu oraz realizacji usług przesyłowych. Wypełnienie tych postanowień niekoniecznie
tego typu przedsięwzięć nie powinno stanowić barier, tym bardziej zależy od działań samego operatora, jest również zobowiązaniem
że są to w wymiarze krajowym inwestycje strategiczne mające na organów rządowych do stworzenia realnych warunków do budowy
celu zapewnienie rozwoju kraju i jego poszczególnych regionów. infrastruktury sieciowej przez likwidację barier hamujących do-
Planowanie przestrzenne sieci obejmuje również kształtowanie jej tychczas skutecznie rozbudowę sieci.
struktury, parametrów elektrycznych, w tym niezawodnościowych, Podstawowe przeszkody w osiągnięciu tego celu stanowią:
oraz roli poszczególnych elementów jej wyposażenia wynikającej " brak właściwych procesów planowania przestrzennego na szcze-
z rozmieszczenia i charakterystyki pracy, zarówno z
ródeł wytwór- blu krajowym, regionalnym i gminnym, a zwłaszcza ich wzajemnych
czych, jak i miejsc odbioru energii. korelacji w realizacji zadań strategicznych i lokalnych,
Powyższe ma szczególne znaczenie w procesie planowania przyłą- " nieuporządkowany stan prawny sieci w kontekście ustanowie-
czeń nowych mocy wytwórczych, a także instalacji odbiorczych czy nia prawa służebności,
też sieci. Brak zdefiniowanych strategicznych kierunków rozwoju " brak stosownych norm prawnych w zakresie pozyskania pra-
sieci powoduje pewną przypadkowość w jej rozwoju, dyktowaną wa służebności przy budowie nowych obiektów liniowych, w tym
zwłaszcza nowymi przyłączeniami, które zgodnie z prawem ener- zwłaszcza w odniesieniu do wyceny służebności,
getycznym są obligatoryjne. " nieuporządkowany stan prawnowłasnościowy nieruchomości
Mając na uwadze obecne uwarunkowania prawne zawarte w pr. w ewidencji gruntów.
56
Technologia
Technologia
Technologia
Technologia
Technologia
Technologia
Technologia
Technologia
Polskie Sieci Elektroenergetyczne Operator Spó ka Akcyjna
Rys 1. Krajowa Sie Przesy owa. Stan w 2009 r.
Krajowa Sieć Przesyłowa. Stan w 2009 r.
LEGENDA
ISTNIEJ CE LINIE 220 kV
ISTNIEJ CE LINIE 400 kV
LINIE 400 kV W TRAKCIE BUDOWY
LINIE 220 kV PRACUJ CE NA 110 kV
LINIA 750 kV
ISTNIEJ CE STACJE ODBIORCZE 220/110 kV
ISTNIEJ CE STACJE ODBIORCZE 400/110 kV
ISTNIEJ CE STACJE ODBIORCZE 400/220/110 kV
ISTNIEJ CE STACJE ELEKTROWNIANE
Strona 1 z 1
Polskie Sieci Elektroenergetyczne Operator Spó ka Akcyjna
Planowany kształt Krajowej Sieci Przesyłowej 2030
i planowane budowy nowych lub modernizacje istniejących stacji.
LEGENDA
ISTNIEJ CE LINIE 220 kV
ISTNIEJ CE LINIE 400 kV
ISTNIEJ CA LINIA 750 kV
PROJEKTOWANE LINIE 220 kV
PROJEKTOWANE LINIE 400 kV
PLANOWANE MODERNIZACJE LINII 220 Kv
PROJEKTOWANE LINIE 400kV PRACUJ CE NA 220 kV
ISTNIEJ CE STACJE ODBIORCZE 220/110 kV
ISTNIEJ CE STACJE ODBIORCZE 400/110 kV
ISTNIEJ CE STACJE ODBIORCZE 400/220/110 kV
ISTNIEJ CE STACJE ELEKTROWNIANE
PLANOWANE BUDOWY NOWYCH LUB MODERNIZACJE ISTNIEJ CYCH STACJI
Rys 4 Planowany kszta t Krajowej Sieci Przesy owej 2030 i planowane budowy nowych lub modernizacje istniej cych stacji.
Strona 3 z 3
Polskie Sieci Elektroenergetyczne Operator Spó ka Akcyjna
Dane porównawcze dla województw
1) Dane porównawcze dla województw
Dla porównania skali inwestycji sektora wytwórczego, w poszczególnych województwach na poniższych
Dla porównania skali inwestycji sektora wytwórczego, w poszczególnych województwach na
wykresach przedstawiono zestawione na podstawie posiadanych przez PSE Operator danych prognozowane
poni szych wykresach przedstawiono zestawione na podstawie posiadanych przez PSE Operator
moce wytwórcze z podziałem na z
ródła konwencjonalne i OZE.
danych prognozowane moce wytwórcze z podzia em na ród a konwencjonalne i OZE.
PLANY ROZBUDOWY RÓDE KONWENCJONALNYCH [MW]
WYDANE WARUNKI PRZY CZENIA I TOCZ CE SI POST POWANIA
5 000
LOKALIZACJE POTENCJALNE
4 500
4 000
3 500
3 000
2 500
2 000
1 500
1 000
500
0
SKALA WNIOSKOWANEGO ROZWOJU FARM WIATROWYCH
8 000
WYDANE WARUNKI PRZY CZENIA
7 000
OKRE LONY/UZGODNIONY ZAKRES EKSPERTYZY
6 000
5 000
4 000
3 000
2 000
1 000
0
Strona 4 z 4
l skie
ódzkie
lubuskie
lubelskie
opolskie
podlaskie
pomorskie
mazurskie
warmi sko-
dolno l skie
ma opolskie
mazowieckie
podkarpackie
wielkopolskie
wi tokrzyskie
kujawsko-pomorskie
zachodniopomorskie
l skie
ódzkie
lubuskie
lubelskie
opolskie
podlaskie
pomorskie
mazurskie
warmi sko-
ma opolskie
dolno l skie
mazowieckie
podkarpackie
wielkopolskie
wi tokrzyskie
kujawsko-pomorskie
zachodniopomorskie
Polskie Sieci Elektroenergetyczne Operator Spó ka Akcyjna
ZU YCIE ENERGII ELEKTRYCZNEJ WG WOJEWÓDZTW W 2007 r
[GWh]
25 000
20 000
15 000
10 000
5 000
0
l skie
ódzkie
lubuskie
lubelskie
opolskie
podlaskie
pomorskie
mazurskie
warmi sko-
dolno l skie
ma opolskie
mazowieckie
podkarpackie
wielkopolskie
wi tokrzyskie
kujawsko-pomorskie
zachodniopomorskie
o nasilonej lokalizacji farm wiatrowych. Podstawowe zapotrzebo-
Przyjęta metodyka opracowywania planu
wanie muszą zaspokoić z
ródła systemowe, a struktura sieci powin-
rozwoju sieci przesyłowej
na uwzględnić ich wzajemne lokalizacje w geografii wytwarzania
wraz z odpowiednimi parametrami regulacyjnymi dostosowanymi
Podstawą do rozpoczęcia planowania stanowi ocena stanu pracy
do rodzaju dostępnych jednostek wytwórczych. Należy przy tym
KSE prowadzona na bieżąco w dwóch zasadniczych obszarach:
uwzględnić tendencję rynkową budowy jednostek wytwórczych
" w obszarze ruchowym  ocena pracy systemu elektroenerge-
o coraz wyższej mocy, zbliżonej obecnie do poziomu 1000 MW. Sta-
tycznego prowadzona przez służby ruchowe w odniesieniu do
wia to przed OSP potrzebę opracowania nowych kierunków zarzą-
niezawodności pracy i zdolności do pokrycia bieżącego zapotrze-
dzania pracą systemu elektroenergetycznego, w tym warunkami
bowania na energię elektryczną,
jego niezawodnej i bezpiecznej pracy, w której decydującą rolę
" w obszarze eksploatacyjnym  oceny stanu technicznego sieci
odgrywa struktura sieci przesyłowej. Problemy związane z za-
i jej poszczególnych elementów w kontekście dotrzymania zakła-
planowaniem rozwoju sieci wynikające z wniosków o przyłączenie
danych parametrów bezawaryjnej pracy prowadzone przez służby
farm wiatrowych stanowią nowy element w planowaniu rozwoju
eksploatacyjne.
sieci i temu zagadnieniu poświęcony zostanie oddzielny rozdział
Wnioski z powyższych ocen stanowią istotny element w procesie
w PRSP.
planowania rozwoju sieci przesyłowej, są bowiem decydujące dla
Kolejnym bardzo istotnym elementem w procesie planowania roz-
perspektywy krótkoterminowego planowania (okres do pięciu lat,
woju sieci przesyłowej są plany rozwoju sieci opracowywane przez
na jaki sporządzane są np. plany odtworzeniowe i modernizacyjne
operatorów systemu dystrybucyjnego (OSD), z których wynika po-
istniejącej infrastruktury sieciowej).
trzeba lokalizacji nowych miejsc dostarczania energii, czyli budo-
Kolejnym elementem istotnym z punktu widzenia planowania są
wy stacji NN/WN. Integrowanie planów rozwoju sieci zamkniętej
wnioski przyłączeniowe składane do OSP, zwłaszcza w zakresie bu-
jest również po restrukturyzacji sektora elektroenergetycznego
dowy lub odtworzenia z
ródeł wytwórczych. Ich lokalizacja decyduje
nowym elementem procesu planowania rozwoju sieci przesyłowej.
o potrzebach rozbudowy sieci w celu stworzenia warunków do wy-
W ciągu ostatnich kilkunastu lat operatorzy nie wypracowali
prowadzenia planowanych mocy wytwórczych. Rodzaj z
ródeł i ich
wspólnych zasad i standardów budowy planów oraz realizacji
charakter pracy mają również istotne znaczenie dla planowanego
procesów inwestycyjnych. Dostęp do nowych technologii ułatwia
kształtu i roli sieci. Podstawę do pokrycia zapotrzebowania na moc
procesy budowy, natomiast rosnące wymagania, zwłaszcza w za-
i energię elektryczną stanowią elektrownie systemowe, uzupełnia-
kresie ochrony środowiska, wymagają większej integracji działań
ne w sezonie zimowym pracą elektrociepłowni, natomiast zapotrze-
w procesie budowy sieci, w tym np. budowę linii wielotorowych
bowanie szczytowe uzupełniane jest z
ródłami szczytowymi. Obsza-
i wielonapięciowych lub stosowanie w uzasadnionych przypadkach
ry z niedostatecznym rozwojem sieci dla pokrycia zapotrzebowania
technologii kablowych.
powinny być wyposażone w z
ródła interwencyjne, gotowe podjąć
Analizy systemowe opracowywane na rzecz przyłączeń jednostek
pracę w każdej sytuacji związanej z awarią sieci dosyłającej energię
wytwórczych, zarówno o charakterze konwencjonalnym, jak i OZE,
z odległych z
ródeł systemowych. Rozwój farm wiatrowych stwarza
wykazują potrzebę rozbudowy sieci przesyłowej, budowy linii 400
nowe uwarunkowania w kształtowaniu sieci, a zwłaszcza powiązań
i 110 kV oraz potrzebę zwiększenia zdolności przesyłowych istnie-
obszarów ich lokalizacji poprzez sieć ze z
ródłami systemowymi. To
jących linii. Plan działań w tej dziedzinie może być kompleksowo
stawia również nowe wymagania w zakresie kształtowania wielko-
opracowany dopiero w wyniku uzgodnień planów sporządzanych
ści rezerw wirujących w z
ródłach systemowych i ich dostępności dla
przez operatorów systemu dystrybucyjnego (OSD) i po ich ocenie
pokrycia zapotrzebowania w sytuacji braku generacji w obszarach
ELEKTRO NERGETYKA
nr 2 / 2009
61
pod względem spójności z PRSP. Koordynacja rozbudowy sieci do- w procesie budowy linii elektroenergetycznych. Realizacja zapla-
tyczy obecnie ustalenia wspólnych inicjatyw obejmujących budowę nowanej rozbudowy wynika również z wielu działań zawartych
bądz
rozbudowę węzłów sieciowych NN/110 kV oraz rozwiązywa- w polityce energetycznej kraju, w tym w odniesieniu do spełnienia
nie problemów rozbudowy sieci, w tym zwiększanie przepustowo- postanowień pakietu klimatycznego i stworzenia warunków przy-
ści linii wynikające z potrzeby przyłączenia jednostek wytwórczych łączenia OZE w wielkości obligatoryjnej dla naszego kraju oraz
zgodnie z określonymi warunkami przyłączenia. Radykalne zmiany planowanej rozbudowy sieci przesyłowej w jednym ze scenariuszy
w rozbudowie sieci zamkniętej mogą powstać w wyniku wniosków potencjalnej budowy elektrowni jądrowych.
płynących z realizowanych wspólnie z OSD analiz pracy sieci oraz Dla zaplanowanych scenariuszy rozbudowy sieci przesyłowej wy-
tworzenia planów rozwoju obejmujących sieć zamkniętą (o na- konano obliczenia systemowe oceniające niezawodność i warunki
pięciu 110, 220 i 400 kV). W strategii rozbudowy sieci zamkniętej bezpieczeństwa pracy proponowanych wariantów rozbudowy, wy-
przyjęto generalną zasadę rozbudowy sieci o napięciu 400 kV bierając jednocześnie opcję rozbudowy o charakterze optymalnym
stanowiącej szkieletową i oczkową sieć przesyłową z odciążeniem z punktu widzenia wyników przeprowadzonych analiz i ocen przy
funkcji przesyłowych pełnionych dotychczas w wielu obszarach uwzględnieniu potencjalnych warunków wykonalności zaplanowa-
przez sieć o napięciu 110 kV. Przyjęto również zasadę, że w obsza- nych przedsięwzięć.
rach mocno zurbanizowanych, np. w aglomeracjach, w których nie Mając na uwadze uwarunkowania, zwłaszcza zewnętrzne, przyję-
ma możliwości rozbudowywania sieci 400 kV, rozwijana będzie sieć te w pracach nad tworzeniem niniejszego PRSP, w tym planowane
220 kV, która na najtrudniejszych odcinkach może być budowana przyłączenia nowych mocy wytwórczych o charakterze konwencjo-
w postaci linii kablowych. W sieci 110 kV, a zwłaszcza w liniach na- nalnym i OZE, należy założyć potrzebę bieżącego monitorowania
powietrznych, konieczne jest podjęcie działań w celu zlikwidowania oraz oceny stopnia realizacji planu, w tym aktualności przyjętych
tzw. wąskich gardeł na przesyle spowodowanych w większości cią- założeń, zwłaszcza co do miejsc i rodzaju przyłączanych z
ródeł wy-
gów liniowych niejednorodnością przekrojów przewodów fazowych twórczych. Olbrzymie ryzyko dotyczy podjęcia się przez PSE Ope-
na poszczególnych odcinkach linii. Działania te należy uznać za rator S.A. budowy nowych linii NN związanych z wyprowadzeniem
priorytetowe przy prowadzeniu uzgodnień planów z OSD. Podsu- mocy dla dużych jednostek wytwórczych. Brak linii grozi nie tylko
mowując, w chwili obecnej kierunki przyjętej planowanej rozbudo- ograniczeniami w pracy nowych jednostek wytwórczych, co może
wy sieci przesyłowej są wynikiem działań wynikających zwłaszcza skutkować dodatkowymi kosztami finansowymi w postaci kar dla
z planowanych przyłączeń nowych jednostek wytwórczych, w tym operatora, lecz także niedotrzymaniem warunków stabilności
OZE. Są również wynikiem ustaleń z OSD dotyczących zapewnienia i bezpieczeństwa pracy systemu elektroenergetycznego. Ryzyko
perspektywicznego bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej wynika również z przyjętych wielkości mocy wnioskowanych do
oraz uzgodnionych z operatorami sąsiednich systemów elektro- przyłączenia do systemu (zarówno jednostek konwencjonalnych,
energetycznych kierunkowych działań w zakresie rozbudowy po- jak i OZE). Operator systemu elektroenergetycznego nie może
łączeń międzysystemowych. odmówić wydania warunków przyłączenia nowych mocy, zwłaszcza
w sytuacji grożącego procesu wycofywania z ruchu jednostek nie-
Sposób wdrożenia PRSP spełniających wymagań wynikających z przyjętego pakietu klima-
tycznego. Nie może też odmówić wydania warunków dla przyłącza-
Skuteczna realizacja zaplanowanych działań jest uzależniona od nia farm wiatrowych, nawet jeśli wnioskowane moce przekraczają
likwidacji wielu wskazanych barier w przepisach prawnych, doty- kilkakrotnie wielkości obligatoryjne wynikające z dyrektywy kli-
czących pozyskiwania praw do dysponowania nieruchomościami matycznej. Przedstawiony kształt rozwoju systemu przesyłowego
62
Technologia
Technologia
Technologia
Technologia
Technologia
Technologia
Technologia
Technologia
w perspektywie do lat 2025  2030 jest zatem układem maksymalnym Powyższy cel osiągany jest dzięki realizacji cyklu prac progno-
uwzględniającym wszystkie prawdopodobne inicjatywy po stronie stycznych, przygotowaniu odpowiedniej bazy danych sieciowych
podażowej. Ocena realności wykonania zamierzeń inwestycyjnych oraz wykonaniu technicznych analiz systemowych. Podstawowe
będzie weryfikowana w procesie monitorowania podpisywanych produkty planowania rozwoju sieci przesyłowej opisano poniżej.
zobowiązań  umów przyłączeniowych, oraz na etapie wstępnym 1. Prognozy popytu na energię elektryczną  są to prognozy wy-
opracowywania studiów wykonalności dla poszczególnych przed- konywane na poziomie kraju, które uwzględniają wiele obecnych
sięwzięć. Niezwykle istotne jest planowanie ładu przestrzennego, i przewidywanych uwarunkowań w sektorze elektroenergetycz-
które powinno wyprzedzać z perspektywą kilkunastoletnią proces nym, oraz bazujące na nich prognozy rejonowe, które skupiają
planowania rozwoju sieci, a dzisiaj stanowi jedną z zasadniczych się na przewidywanych zmianach w strukturze odbiorców energii
barier w procesie rozbudowy sieci. Nadmiarowe potraktowanie po- elektrycznej w ujęciu lokalnym. Na podstawie prognoz rejonowych
trzeb w procesie planowania rozwoju sieci przesyłowej jest w tym przygotowywane są prognozy węzłowe przenoszone bezpośrednio
przypadku działaniem zamierzonym, biorąc pod uwagę bariery do obliczeniowych modeli sieciowych.
występujące w procesie przygotowania i realizacji wielu inwesty- 2. Prognozy podaży energii elektrycznej (z
ródła konwencjonal-
cji, zwłaszcza liniowych. Plan skonstruowano również pod kątem ne)  w chwili obecnej są to prognozy oparte głównie na wystą-
realności budowy w pierwszej kolejności nowych elementów sieci, pieniach inwestorów zgłaszających chęć budowy nowych z
ródeł
które w dalszym etapie rozbudowy pozwolą na wyłączanie z ruchu wytwórczych w lokalizacjach istniejących lub nowych, które w dużej
istniejących linii 220 kV w celu ich przebudowy na napięcie 400 mierze nastąpiły w wyniku postanowień szczytu energetycznego
kV. Jako inwestycje priorytetowe potraktowano plany związane z UE z grudnia 2008 roku. Należy podkreślić, że lokalizacja, wielkość
wykonaniem połączeń międzysystemowych, szczególnie projektu i charakterystyka pracy konwencjonalnych z
ródeł wytwórczych
związanego z realizacją połączenia systemów Polski i Litwy. Real- mają istotny wpływ na funkcjonowanie systemu przesyłowego
ność wykonania wielu pozostałych planowanych zamierzeń z per- i kierunki jego rozwoju.
spektywy tworzonego PRSP, a zwłaszcza jego uwarunkowań, nie 3. Prognozy podaży energii elektrycznej (z
ródła odnawialne)
może być zweryfikowana na etapie tworzenia planu. Będzie ona  z punktu widzenia OSP są to prognozy dotyczące głównie roz-
przedmiotem bieżącej oceny i aktualizacji planu w średniookreso- woju energetyki wiatrowej. Ich cechą charakterystyczną jest duża
wym dokumencie planistycznym, jakim będzie plan zamierzeń in- niepewność wynikająca z bardzo częstych przypadków niereali-
westycyjnych opracowywany przez OSP na okres siedmioletni. zowania inwestycji, dla których określone zostały warunki przy-
łączenia do sieci, przy jednoczesnym składaniu przez inwestorów
Analizy systemowe i ocena planowanych nowych wniosków o określenie warunków przyłączenia do sieci. Te
scenariuszy rozwoju zjawiska powodują, że praktycznie niemożliwe jest opracowanie
w miarę realnych harmonogramów przyłączania kolejnych farm
Celem planowania rozwoju sieci przesyłowej jest długotermino- wiatrowych do sieci. Przy tworzeniu powyższych prognoz OSP
we (10  15-letnie) zapewnienie bezpieczeństwa dostaw energii uwzględnia wymogi stawiane w pakiecie klimatycznym 3x20.
elektrycznej przy zachowaniu odpowiedniej niezawodności funk- 4. Obliczeniowe modele sieciowe  służą do oceny pracy KSE
cjonowania sieci. Realizacja tego celu wymaga łączenia ze sobą w rozpatrywanym horyzoncie planistycznym oraz do oceny propo-
zagadnień prognozowania podaży i popytu energii elektrycznej nowanych inwestycji likwidujących ograniczenia przesyłowe w KSE.
w poszczególnych regionach kraju z zagadnieniami oceny wystar- Modele sieciowe powstają na bazie aktualnych modeli sieciowych
czalności i niezawodności pracy układu sieciowego. tworzonych cyklicznie przez OSP, które są przetwarzane na pod-
63
stawie opisanych wyżej prognoz, a także uwzględniają nowe ele- dystrybucyjnej 110 kV ma na celu określenie kierunków rozwoju
menty sieciowe, których realizacja została już przesądzona. sieci 110 kV i połączeń sieci 110 kV z siecią przesyłową NN wyni-
5. Ocena wystarczalności i niezawodności przesyłu energii elek- kających z:
trycznej  wykonywana jest w celu identyfikacji ograniczeń przesy- a) planowanej rozbudowy sieci przesyłowej 400 i 220 kV, zawartej
łowych w KSE, głównie w sieci przesyłowej, wynikających ze zwięk- w projekcie planu rozwoju PSE Operator, spowodowanej: wzrostem
szonego zapotrzebowania na moc w rozpatrywanym horyzoncie zapotrzebowania na moc oraz przyłączeniem nowych z
ródeł wy-
czasowym oraz zmian w strukturze wytwarzania. Identyfikacja twórczych  nowe relacje liniowe 400 i 220 kV,
ograniczeń przesyłowych oparta jest na obliczeniach rozpływów b) zmiany struktury wytwarzania w KSE (z ogólną tendencją po-
mocy w okresach szczytowego zapotrzebowania na moc i stanowi legającą na wycofywaniu generacji z sieci 110 kV i przyłączaniu
podstawę do określenia działań inwestycyjnych mających sprzyjać nowych mocy wytwórczych do sieci NN 400 i 220 kV),
eliminacji tych ograniczeń. c) planowanej rozbudowy sieci dystrybucyjnej 110 kV spowodowa-
6. Warianty rozbudowy krajowej sieci przesyłowej i ich ocena efek- nej: zwiększeniem zapotrzebowania na moc, potrzebą likwidacji
tywności technicznej  są to zestawy przedsięwzięć inwestycyjnych wąskich gardeł, koniecznością dostosowania sieci 110 kV do wyżej
w KSP, które będą sprzyjać likwidacji zidentyfikowanych ograni- wymienionej zmiany struktury wytwarzania, przyłączaniem nowych
czeń przesyłowych. Proponowane przedsięwzięcia są poddane z
ródeł wytwórczych (w tym farm wiatrowych), potrzebą budowy no-
analizie rozpływowej mającej na celu określenie ich efektywności wych transformacji 110 kV/SN oraz niezbędnych zmian w jednost-
technicznej. Wynikiem tych analiz jest rekomendowany układ roz- kach transformatorowych WN/SN (wzrost mocy, zmiana alokacji
budowy KSP. istniejących jednostek, zakupy nowych),
7. Analizy techniczne uszczegółowiające  określony wyżej reko- d) potrzeby znaczącego zwiększenia przepustowości powiązań
mendowany układ rozbudowy KSP poddawany jest dodatkowym między siecią przesyłową i dystrybucyjną,
analizom technicznym obejmującym: e) znaczącego wzrostu poziomów mocy i prądów zwarciowych
" obliczenia zwarciowe  dla oceny wielkości prądów i poziomów w sieci NN i 110 kV,
mocy zwarciowych w stacjach elektroenergetycznych, f) potrzeby optymalizacji rozpływów w sieci NN i WN (konfiguracji
" obliczenia rozpływów mocy w okresach niskiego zapotrzebowa- sieci) z uwzględnieniem poziomu strat.
nia na moc  do oceny sytuacji napięciowej w KSE,
" ocena stabilności pracy systemu  do oceny równowagi dyna- Opracowana koncepcja powinna uwzględniać:
micznej wybranych elektrowni systemowych oraz do oceny stabil- a) przewidywany rozwój aglomeracji, w tym obszarów o zwiększo-
ności napięciowej KSE. nej aktywności gospodarczej,
Wynikiem powyższych analiz technicznych jest zestaw dodatkowych b) optymalizację majątku sieciowego uczestniczącego w przesyle
inwestycji sieciowych eliminujących zidentyfikowane zagrożenia. i rozdziale energii (możliwe likwidacje, niezbędne modernizacje
oraz potrzeby budowy nowych obiektów),
Założenia do wykonania koncepcji
c) poprawę efektywności wykorzystania istniejącej infrastruktury
pracy sieci przesyłowej NN i
sieciowej,
dystrybucyjnej 110 kV
d) strukturę wiekową analizowanego majątku sieciowego,
e) niezawodność zasilania,
Cel wykonania koncepcji
f) koszty budowy, utrzymania i likwidacji majątku sieciowego.
Opracowanie koncepcji pracy sieci przesyłowej 400 i 220 kV oraz
Opracowywana koncepcja powinna określać kierunki rozwoju sieci
64
Technologia
Technologia
Technologia
Technologia
Technologia
Technologia
Technologia
Technologia
w perspektywie długoterminowej w zależności od zmieniającej się " informacji wynikających z wydanych warunków technicznych
struktury zapotrzebowania na moc i energię elektryczną. przyłączenia,
Ogólny zakres i formuła wykonywania analiz technicznych b) badane stany charakterystyczne obciążeń: szczyt zimowy, szczyt
letni, dolina letnia,
Przewiduje się pięć etapów pracy, w ramach której wykonywane c) dopuszczalne obciążalności prądowe linii: zima (temp. 0�C), lato
będą analizy techniczne. Po zakończeniu każdego z etapów prze- (temp. 25�C). Koncepcja powinna również zawierać wyniki obliczeń
widuje się uzgodnienia wyników oraz uszczegółowienie założeń na z uwzględnieniem letniej obciążalności prądowej linii dla tempe-
kolejny etap pracy. Ogólna charakterystyka poszczególnych eta- ratury 30�C,
pów pracy wygląda następująco: d) ocena pracy sieci przesyłowej i dystrybucyjnej 110 kV (wystar-
Etap I  Identyfikacja ograniczeń sieciowych dla roku 2015, czalność infrastruktury i poprawność układu pracy sieci) na
Etap II  Analiza wariantów rozbudowy sieci dla roku 2015, podstawie analiz rozpływowych i zwarciowych w stanach normal-
Etap III  Identyfikacja ograniczeń sieciowych dla roku 2020, nych, poawaryjnych zgodnie z kryterium n-1 oraz poawaryjnych
Etap IV  Analiza wariantów rozbudowy sieci dla roku 2020, w określonych remontowych stanach pracy sieci NN i 110 kV zgodnie
Etap V  Określenie kierunków rozbudowy sieci dla roku 2025. z kryterium n-2.
Do wykonania koncepcji pracy sieci przesyłowej NN i dystrybucyj-
nej 110 kV niezbędne są następujące rodzaje analiz technicznych: Zgodnie z powyższymi założeniami we współpracy z OSD, zgodnie
a) obliczenia rozpływów mocy w stanach normalnych, poawaryj- z dzisiejszą strukturą organizacyjną PSE Operator S.A. zainicjował
nych (n-1) oraz poawaryjnych w określonych remontowych stanach opracowanie planów rozwoju sieci zamkniętej w poszczególnych
pracy sieci NN i 110 kV, w różnych etapach rozbudowy sieci NN grupach OSD. Następnie PSE Operator S.A. dokona zintegrowania
i 110 kV, opracowanych planów w skali całego KSE, dokument w tym kształ-
b) obliczenia mocy i prądów zwarciowych w różnych etapach rozbu- cie zostanie zaakceptowany przez wszystkich operatorów (OSP
dowy sieci przesyłowej i 110 kV. i OSD) i przedłożony do uzgodnień z prezesem URE. Tak opracowa-
ny i uzgodniony plan rozwoju sieci zamkniętej (PRSZ) będzie pod-
Podstawowe założenia do analiz technicznych stawą do wprowadzenia ujętych w nim zamierzeń inwestycyjnych
do planów zagospodarowania kraju i województw jako inwestycji
a) analizy wykonywane dla lat 2015, 2020 i 2025 z uwzględnieniem: celu publicznego. Dokument ten będzie podstawą do opracowa-
" prognozowanego zapotrzebowania na moc czynną i bierną, nia zintegrowanych planów inwestycyjnych, których realizacja
" planowanego rozwoju sektora wytwórczego, powinna zapewnić bezpieczeństwo dostaw energii do odbiorców,
" planowanego rozwoju sieci przesyłowej i dystrybucyjnej (plany uwzględniając zoptymalizowany kształt elektroenergetycznego
modernizacji oraz plany rozwoju), systemu przesyłowego energii w kraju. Na podstawie powyższe-
" stanu technicznego sieci, go dokumentu powinna być kształtowana strona podażowa ener-
" topologii sieci, gii i mocy, zostaną stworzone warunki do wyprowadzenia mocy
" planowanego rozwoju aglomeracji (informacje o możliwym roz- z dedykowanych dla wytwarzania węzłów sieciowych. W ten sposób
woju wynikającym z analizy planów zagospodarowania przestrzen- będzie również możliwa realizacja postanowień polityki energe-
nego miast, studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowa- tycznej kraju, zabezpieczając też osiąganie indykatywnych celów
nia przestrzennego, założeń do planów oraz planów zaopatrzenia w zakresie ochrony środowiska, nałożonych na nasz kraj przez
w media), ustawodawstwo unijne.
ELEKTRO NERGETYKA
nr 2 / 2009
65