HOBBY Usprawnienia
Minitransceiver SSB na pasmo 80m
AntoÅ›  kolejna wersja Antka (2)
wodować zrywanie drgań (w tym
Kolejny opis usprawnień i uwag pomocnych w uruchomieniu prototypo-
egzemplarzu nie było zrywania).
wego układu ministransceivera, którego schemat opublikowano w Świecie
Aby obniżyć amplitudę drgań
Radio 6/06.
obu generatorów, zlikwidowałem
rezystory dołączone do nóżek 7
Raport SP2JQR
Zasada działania układu
Wstępnie pomierzone niektóre SA612 oraz dobrałem dzielniki po-
SP5AHT oraz raport
W generatorze VFO zastosowa- parametry: jemnościowe tak, aby amplituda
SP6IFN znajduje siÄ™ w ÅšR
6/06 na str. 48-51.
łem tymczasowo 3 równolegle po-
selektywność obwodów wejścio- sygnału wynosiła około 0,2Vpik.
łączone diody BB609 dające zakres wych odbiornika (fot.1) Zmieniłem też schemat wzmac-
przestrajania od 3,790 do 3,745MHz selektywność obwodów nadajni- niacza sterującego. Na tranzysto-

bez dodatkowych kombinacji. ka (fot. 2); widoczne znaczniki to rze BC550 ma on dużo większe
Przy małym napięciu strojącym 3MHz, 4MHz, 5MHz wzmocnienie, pomimo zastosowa-
pożądany jest układ przeciwsobny. wytłumienie nośnej: około 50dB nia silnego sprzężenia zwrotnego

Kompensują się w tym układzie Ten ostatni parametr był psuty w emiterze. Rezystor w emiterze
napięcia w.cz. wyprostowane przez przez dodatkowy rezystor w gene- 22&! zwiększa także impedancję
diody. Stabilność termiczna takiego ratorze kwarcowym. wejściową wzmacniacza, dopaso-
układu jest o wiele lepsza, szcze- Równowaga mieszacza jest bar- wując ją do mieszacza. Dodatkowe
gólnie dla napięć strojących poniżej dzo delikatna i nie należy jej zabu- obciążenie mieszacza gałęzią RC
jednego wolta. Problem jest szcze- rzać elementami dla prądu stałego zapobiega wzbudzaniu się całe-
gólnie ważny, gdyż zwiększona (na początku amplituda tego ge- go układu. Konieczna była zmiana
moc powoduje silne nagrzewanie neratora była o wiele za duża). Ten impedancji charakterystycznej ob-
całego TRX-a, wywołując przestro- sam problem wystąpił w drugim wodów nadajnika (w dwuobwodo-
jenie - w skrajnym przypadku - na- generatorze - VFO. Zbyt duża am- wym filtrze LC dałem dławiki po
wet o 3kHz. plituda generatora dawaÅ‚a dużo 2,2µH i kondensatory 820pF zapew-
W obwodach komutacyjnych prążków widocznych na analizato- niające wymaganą krzywą przeno-
wystarczył jeden tranzystor BS107 rze widma w sygnale wyjściowym. szenia nadajnika).
oraz dwie dodatkowe diody zna- Duża amplituda powodowała też Tranzystora BS170 nie polecam
komicie przyśpieszające przełącza- prostowanie napięcia w.cz. na dio- do SSB, gdyż jest bardzo nieliniowy.
nie i likwidujące przykre zjawiska. dzie pojemnościowej przy niskim Poprawę jakości modulacji uzyska-
Płytki drukowanej prawie nie prze- napięciu strojącym, co objawia się łem, zwiększając sprzężenie zwrot-
rabiałem - tylko jedno cięcie i 4 ele- wielką niestabilnością generatora, ne w z
ródle (R=22&!). Można też
menty SMD. a w skrajnym przypadku mogła po- to zrobić w nieprzyzwoity sposób
- jak w Traperze, gdzie obudowa
tranzystora nagrzewa siÄ™ do 110°C
(mierzyłem pirometrem) i, o dziwo,
układ pracuje. Takich mało nieza-
wodnych rozwiązań staram się uni-
kać w swoich konstrukcjach.
W stopniu końcowym koniecz-
ne było zastosowanie sprzężenia
napięciowego, aby zlikwidować
wzbudzenia tranzystora IRF520.
Filtr wyjściowy został odpowiednio
dopasowany w celu uzyskania po-
nad 10W mocy. Z tej okazji zmiany
wymagało też dopasowanie obwo-
du wejściowego odbiornika.
Cewki wyjściowe filtru nadaj-
nika wykonałem jako powietrzne
drutem DNE 0,3 nawinięte na śred-
nicy 6mm: L3 - 16 zwojów, L5  9
zwojów, L6  14 zwojów.
DÅ‚awik zasilania L4 nawinÄ…Å‚em
również drutem DNE, z tym że na
ferrytowym rdzeniu 6-otworowym
z materiału F 200.
Ze względu na  dużą moc,
zwiększenia wartości wymagały też
obwody odsprzęgające. Żadne do-
datkowe elementy nie były jednak
Gotowy AntoÅ›  Pancernik SP2JQR potrzebne.
Åšwiat Radio Lipiec 2006
50
Uzyskałem następujące moce i klucza 4066 powinna spotykać
w funkcji napięcia zasilania: się z masą pozostałych układów
 11,5V - 8,7W tylko w jednym punkcie przy wej-
 12,0V - 9,6W (prąd pobierany ściu wzmacniacza na tranzystorze
przez TRX - 1,6A) BC550 w miejscu, gdzie jest kon-
 13,0V - 11,4W densator blokujący, wówczas nie
 13,8V - 12,9W (1,95A) wystąpi sprzężenie zwrotne po ma-
 15,0V - 14,4W (2,35A) sie i dodatkowe tłumienie wyjścia
Moce były pomierzone bez re- mieszacza gałęzią RC nie będzie
zystora 0,2&! w drenie tranzystora potrzebne.
(rezystor ten poprawia jakość mo- Jeszcze dwa słowa o tranzystorze
dulacji, stabilizuje termicznie prÄ…d BS107 i BS170 jako kluczu.
spoczynkowy). Moc po jego zasto- Należy pamiętać o dość dużej
sowaniu spada o około 1W. Rezy- pojemności S-D w stanie otwartym,
stor 1om jeszcze bardziej poprawia która wynosi około 50pF oraz o dio-
jakość modulacji - moc spada do dzie zwrotnej, co sprawia, że ten
około 5W przy 13,8V zasilania. klucz nie we wszystkich zastosowa- Antoś zmontowany przez SP2JQR; sama płytka bez tranzystora
Odbiornik po dopasowaniu ob- niach się sprawdzi. Okazał się on mocy i radiatora
wodów ma zbliżoną czułość do Ant- jednak najprostszym rozwiązaniem
ka w wersji podstawowej, umoż- w Antosiu. logowych analogowych układów
liwiając prowadzenie łączności na Podczas montowania płytki scalonych.
pełnowymiarowym dipolu nawet w obudowie mogą wystąpić kompli- Jestem przekonany, że to wła-
w środku dnia. kacje, dlatego chciałbym przekazać śnie wymienione wyżej przyczyny
Mam bardzo ważną uwagę do kilka pomocnych uwag. Głównym są powodem niestabilności stopni
projektu płytki drukowanej. Wyj- powodem wszystkich nieszczęść końcowych, a nie wartości elemen-
ście filtru PI stopnia mocy musi związanych z obudową są znowu tów. Dostrajając filtr PI, zmieniałem
mieć masę podłączoną bezpośred- nieprawidłowe połączenia mas. w dużym zakresie wartości elemen-
nio do masy gniazda antenowego Płytka bazowa Antosia powinna tów i układ był cały czas stabilny.
- tylko w ten sposób można pozbyć być połączona z masą tylko w jed- Zmieniała się jedynie moc wyjścio-
się tendencji do wzbudzeń (po- nym punkcie. Najlepiej, aby tym wa oraz zawartość harmonicznych
wstaje sprzężenie zwrotne po ma- punktem było gniazdo antenowe. i obcych prążków widocznych na
sie) przy lekko odstrojonej antenie Åšruby mocujÄ…ce nie powinny Å‚Ä…- analizatorze widma. Tylko skraj-
lub zastosowaniu dodatkowego czyć masy płytki z obudową. Tylko nie odległe wartości powodowały
wzmacniacza z nie do końca do- wówczas nie wytworzy się pętla wzbudzenia.
brym współczynnikiem SWR. Przy sprzężenia zwrotnego umożliwia- Zaobserwowałem jednak silny
takim umieszczeniu kołka masy jąca wzbudzenie międzystopniowe wpływ pola magnetycznego wytwa-
jak na zdjęciu - czyli oryginalnie wzmacniaczy w.cz. Aby odizolować rzanego przez dławik stopnia koń-
- układ dobrze pracuje tylko z do- pozostałe połączenia masy dla w.cz., cowego na dławik obwodu rezonan-
brym dopasowaniem. Wystarczy to należy na przewody mikrofonowe sowego nadajnika. Zbliżenie tych
podłączenie wykonać bezpośrednio nałożyć pierścienie ferrytowe z ma- elementów do siebie powodowało
od ścieżki masy filtru PI i problem teriału o dużej przenikalności. To wzbudzenie całego wzmacniacza.
znika, dlatego kołek należy prze- samo dotyczy przewodów zasilania. Dlatego bardzo pozytywną rzeczą
projektować. Masa przewodu potencjometru gło- jest wykonanie dławika drenowego
Dobrze by też było wydzielić śności nie powinna być połączona na rdzeniu o zamkniętym obwodzie
masę układu formowania. Masa z jego obudową. Ekranowanie m.cz. magnetycznym  najlepiej na rdze-
mieszaczy, filtr u kwarcowego wystÄ…pi, natomiast w.cz. nie przej- niu dwuotworowym TV.
dzie. Dotyczy to również potencjo- Mam prawie pewność, że uda
metru sterującego varicapami. mi się uruchomić Antosia w me-
Wszystkie te problemy z masÄ… talowej obudowie. Moja obudo-
i obudową nie wystąpiłyby, gdyby wa będzie jednocześnie radiatorem
płytka drukowana miała nieco inny nieco większym od płytki bazowej
projekt mas. Chodzi tu o odcięcie ze względu na konieczność odpro-
możliwości powstania pętli sprzę- wadzenia docelowej mocy 30W.
żenia zwrotnego po ścieżkach masy. Może tu jeszcze wystąpić problem
W chwili oddawania
tego numeru do druku
Zasada wydzielania masy obwodów pojemności między tranzystorem
SP2JQR potwierdził,
sterujących powinna obowiązywać mocy a obudową (kolejna droga dla
że uzyskał z Antosia
Selektywność obwodów wejściowych dla całego TRX-a, idąc kolejnymi niepożądanego sprzężenia zwrot-
34W mocy i dokonał
odbiornika stopniami w kierunku anteny, aż nego). Jeśli wystąpią jakieś inne kolejnych modernizacji.
W przedstawionym
do gniazda antenowego. Wówczas problemy, o których tu nie napisa-
układzie pokazanym
nawet bardzo duży prąd stopnia łem, to dam znać.
na schemacie w ÅšR
końcowego nie będzie mógł się cof- Henryk SP2JQR
6/06 wprowadził m.in.
nąć do stopni sterujących, bo nie zmianę polegającą na
zasilaniu wejść wzmac-
będzie miał zamkniętego obwodu, Z m o d e r n i z o w a n y s c h e m a t
niacza operacyjnego US5
przez który mógłby popłynąć. Na wzmacniacza mocy oraz układ dio-
z napięcia 5V a nie 12V
ten temat napisano dużo książek, dowej kompensacji temperaturowej
(rezystory R9 i R15 dołą-
czył do wyjścia US1 oraz
tyle tylko, że dotyczą one głównie VXO wraz z krótkim opisem i inne
wymontował rezystory
układów m.cz. i systemów pomia- zdjęcia wnętrza Antosia znajdują
R8 i R14).
rowych. Problemy te są również się w dziale  Porady .
SP5AHT
Selektywność obwodów nadajnika poruszone w wielu notach kata-
Åšwiat Radio Lipiec 2006
51