" Galeria literackich portretów polskiego inteligenta zestawionych z bohaterów wybranych dzieł pozytywizmu, Młodej Polski i międzywojnia".











Wtorek, 25 Kwietnia Imieniny obchodzą: Marek, Jarosław, Elwira
 



















  Sciaga.pl > Prace
> Młoda
Polska >
Home | Reklama | Info
| Mail






Gdzie Cz@T ???




Gdzie jestSciaga.pl
?
















" Galeria literackich
portretów polskiego inteligenta zestawionych z bohaterów
wybranych dzieł pozytywizmu, Młodej Polski i
międzywojnia".










kategoria:   J.polski
zakres:   Młoda Polska
dodano:   1999-09-05




Portret Stanisława
Wokulskiego - nowego wzorca pozytywistycznego inteligenta. Stanisław
Wokulski człowiek czterdziestopięcioletni ma już za sobą bogate i
burzliwe doświadczenia. W młodości dzięki samokształceniu wydobywa
się z piwnicy Hopfera i wynosi do pozycji studenta Szkoły Głównej.
Pokonuje próg, który dla subiektów i "chłopców do posług" był nie do
przekroczenia. Energia wyrażana w samozaparciach i pokonywaniu
barier wyzwalała w nim wyjątkową witalność, która zawsze przejawiała
się dążeniem do poszerzania horyzontów myślowych zdobycia wiedzy,
wzbogacenia świadomości. Wokulski rządny poznania w
przeciwieństwie do przeciwników "łapczywie chwyta czas"- pochłania
dostarczone przez studentów książki z dziedziny socjologii,
filozofii, literatury. Zadziwia młodych ludzi i gości lokalu,
których obsypuje umiejętnością interpretacji czytanych tekstów i
poznawczych problemów, które w formie pytań stawia ludziom
wykształconym. Imponuje swoją postawą, prowokując jednocześnie
środowisko do zainteresowania sobą co owocuje przygotowaniem
subiekta Wokulskiego do egzaminów i otrzymania statusu studenta.
Wokulski już w tym okresie określa samego siebie - z taką
konsekwencją będzie w sposób świadomy kreował swoją osobowość i
określał swoje miejsce w życiu. Zdobyte i wymarzone miejsce
w Szkole Głównej zamienia na okopy powstańcze, ale i ta decyzja jest
uwarunkowana solidarnością z szlacheckim powstaniem narodowym.
Wokulski mimo "wysadzenia z gniazda" czuje się powiązany z rodowodem
szlacheckim. Powstanie skazało go na Sybir, ale i tu Wokulski
zaprezentował swoją odmienność i silne piętro własnej
indywidualności nie poddaje się ani nostalgii, ani represji, ale
powstanie uczynił nowym aktem poznania. W Irkucku zdobywa wyższe
wykształcenie, dyplom uniwersytecki i propozycję pracy naukowej.
Zesłanie dla Wokulskiego stało się okresem twórczym, rozwojowym.
Decyzja powrotu do Warszawy była niewątpliwie, być może nie w pełni
uświadomionym, przez młodego inteligenta, ale narzuconym sobie
prawem do zmierzenia się z tym światem, który kiedyś dla kelnera
obsługującego gości, kupców, adwokatów był niedostępny. Wokulski
podjął tę nową poprzeczkę i przegrał. Dla rozwoju własnego Irkuck
był niewątpliwie wymarzonym miejscem kariery naukowej. Uczeni
warszawscy odrzucili syberyjskiego " dobrze zapowiadającego się
uczonego", bo był dla nich tylko byłym subiektem. W świecie młody
wykształcony, na zesłaniu, inteligent nie miał również miejsca.
Wokulski zmierzył się znów z przeciwnym mu światem i pokonał
go. Małżeństwo z Minclową pozwoliło mu objąć sklep poniemiecki i
rozwinąć go w krótkim czasie z dużym sukcesem oraz osiągnąć kapitał
większy, aniżeli dorobek trzech pokoleń kupców niemieckich. Wokulski
udowodnił, że posiada dzięki wiedzy i umiejętności dobrej
organizacji i twórczego myślenia osiągnąć w handlu to co łączyło
Żydów i Niemców, uznanych tradycją jako predestynowanych do tego
zawodu. Wokulski to portret nowoczesnego kupca,
reprezentującego nowy wzorzec w tym zawodzie Polaka. Oszałamiająca
kariera Wokulskiego w handlu wynika z ryzyka jakie podejmuje
inwestując kapitał w zupełnie nowe przedsięwzięcie. Taki model kupca
obcy jest ówczesnym reprezentantom handlu. Wokulski zdobywa ogromny
kapitał w bardzo krótkim czasie na dostawach żywnościowych (mąka,
chleb) wojskom i powraca do Warszawy z dochodem, który stawia go w
pozycji jakiej żaden Żyd ani drobnomieszczański kupiec niemiecki nie
osiągnął. Kupiec polski reprezentowany przez Wokulskiego to człowiek
otwarty, operatywny, umiejący korzystać z doświadczeń, potrafiący
podejmować skuteczne decyzje, błyskotliwy imponujący rozległością
horyzontów i kontaktów w liczących się stolicach Europy, Moskwy,
Paryżu. Portret takiego polskiego kupca, niewątpliwie był
twórczy i zachęcający do zmiany wizerunku polskiego szlachcica i
mieszczanina, bowiem Prus zachęcał Polaków do objęcia handlu w swoje
ręce. Wokulski, miał być wzorcem modelowym. I niewątpliwie stałby
się nim, gdyby nie obciążały Polaków nawyki szlacheckie, mocno
określające polską mentalność. Właśnie tą szlachecką a właściwie
arystokratyczną mentalnością przenikającą psychikę narodową Polaków,
został "przygnieciony" Stanisław Wokulski. Gdyby nie nagła miłość do
arystokratki w wyniku, której zatracił witalność w zdobywaniu
arystokracji, wdzieraniu się do ich salonów, zabieganiu o ich
względy, rozwijałby dalej sieć sklepów, inwestował w przemiany np.:
Powiśla, reformowałby gospodarkę. Wzbogacając siebie, inwestowałby
nadal w społeczeństwo realizując programowe hasło pozytywistów.
Jednak w charakterze Polaka, jak twierdzi żydowski lekarz Szuman,
ścierają się dwie siły - idealista nieprzewidywalny, romantyk, który
w jednej chwili gotów dla marzenia, zachcianki, miłości zniszczyć
kapitał całego życia i racjonalista, który inteligentnie
zdecydowanie rozwiązuje życiowe problemy i skutecznie zdobywa
majątek. Portret Wokulskiego jest właśnie pęknięty, ale w tym
pęknięciu znajduje odbicie, charakter narodowy Polaków, który tak
precyzyjnie uchwycił Prus, ale do którego komentarz włożył w słowa
doktora Szumana, polskiego Żyda. Wokulski to zdobywca, który nie
znosi przeszkód, ale jeśli przeszkoda jest nie do pokonania "rozbija
łeb o nią". Cały problem polega na tym, że Polacy nie potrafią
wycofać się w porę i to co jest ich niewątpliwym kapitałem, potrafią
zniweczyć, podporządkować w gruncie rzeczy ulotnej i nieznaczącej
sile. Wokulski być może przegrał jako człowiek, bo na pewno przegrał
jako kupiec, bo dał się zniszczyć namiętności, która spaliła jego
twórczą energię. Ale namiętności nie dał się zniszczyć
Tomasz Judym z powieści "Ludzie bezdomni" - inteligent epoki Młodej
Polski, który poświęcił się wielkiej idei walki o lepszy byt
proletariatu. Z wielkim trudem ukończył wydział medycyny i wyjechał
do Paryża. Zdobył doświadczenie i praktykę zawodową, które pozwoliły
mu spojrzeć realistycznie na stan polskiego proletariatu. Po
powrocie doktor Judym odbył wędrówkę po warszawskim Powiślu, niczym
Stanisław Wokulski i utwierdził się w przekonaniu prowizorycznej
pomocy najuboższemu społeczeństwu. Chciał naprawić ludzką krzywdę,
jednak nie był przekonujący dla swoich przyjaciół-lekarzy, którzy na
zebraniu kpią i odwracają się od niego. Jego chęć niesienia pomocy
ludziom ubogim nie znajduje odbicia w środowisku lekarskim. Doktor
Judym podejmuje samotną walkę z niesprawiedliwością i
niezrozumieniem, czego przykładem był jego pobyt w Cisach. Otwiera
szpital dla chorych, leczy zatrutych skażoną wodą, przez co popadł w
konflikt z tamtejszym właścicielem. Jego kolejna próba skończyła się
niepowodzeniem. Wyjeżdża do Zagłębia, gdzie widząc rozpacz i nędzę
górników, decyduje się po raz kolejny na pomoc chorym. Jednak jego
działania nie przynoszą odpowiednich skutków i tym razem przegrywa.
Doktor Judym nie przestaje walczyć, pomimo niepowodzeń jakie odnosi.
Uważa to za swój obowiązek, poświęca się całkowicie, odrzucając
nawet miłość Joasi, przez co czyni ją nieszczęśliwą.
Portret jaki reprezentuje Tomasz Judym jest
charakterystyczny dla bohaterów tej epoki, Doktor Piotr, którzy
wybrali chęć niesienia pomocy innym nad własne szczęście
"Nie może mieć ojca ani matki, ani jednej rzeczy, którą by
przycisnął do serca z miłością, dopóki z oblicza ziemi nie
znikną te podłe nory". Reprezentuje pogląd Stefana
Żeromskiego, nie mogącego pogodzić społecznej misji z życiem
osobistym. Podobną postawę bohaterów możemy zauważyć w innych
utworach jak "Siłaczka", "Dr. Piotr", którzy też poświęcili własne
szczęście i swój los dla dobra szlachetnej sprawy. Jednak z góry
byli skazani na klęskę, gdyż stali się jednostkami walczącymi za
ogół. Doktor Judym nie był rozumiany nawet przez proletariat,
któremu niósł pomoc. Doktor Judym prezentuje postawę
prometejską, jakże charakterystyczną dla bohaterów romantycznych,
wyrzekających się własnego szczęścia. Natomiast z okresem
pozytywizmu łączy go hasło utylitaryzmu, chęci służenia
najbiedniejszym. Więc widzimy, że Stefan Żeromski stworzył portret
bohatera idealnego, łączącego w sobie cechy romantyka i pozytywisty.
Tomasz Judym to bohater, którego upór i ambicja, mogłyby w
obecnych czasach uchodzić za jedną z cnót godnych naśladowania i
jakich mało w obecnym świecie. Postawę nie tak
wyidealizowaną, choć też pragnącą dokonać wzniosłych celów,
wykreował Stefan Żeromski w powieści "Przedwiośnie". Portret,
zbuntowanego, niezdecydowanego ale pragnącego wolności i chętnego do
walki wyzwoleńczej, reprezentował Cezary Baryka. Wpływ na jego
decyzje wywarły wydarzenia Rewolucji Październikowej w Baku, gdzie
główny bohater wychowywał się i romantyczna wizja Polski, mit
"Szklanych domów". Wizja, która uświadomiła Cezaremu możliwość
lepszego życia. Cezary Baryka szuka własnego miejsca w odrodzonym
państwie. Po powrocie do Polski, Cezary zauważa, że mit opowiedziany
przez ojca, był przykrywką rzeczywistości, że była to wizja
fantastyczna, dostrzega konieczność zmian społeczno-politycznych,
bezrobocie, wewnętrzne rozbicie polityczne. Wszystkie te czynniki
prowadzą do upadku państwa. Wizja Cezarego, po zetknięciu z
rzeczywistością zmieniła się radykalnie. Cezary Baryka nie
godzi się na stan jaki zaistniał w kraju. Twarde reguły z jakimi,
musiał się uporać, podczas walk w Baku nauczyły go dawać sobie radę
w każdych warunkach. Początkowo rozpoczął naukę w wyższej uczelni,
jednak potrzeba walki o wolność ojczyzny zwyciężyła. Cezary bierze
udział w wojnie polsko-rosyjskiej, co również ma wpływ na
kształtowanie się jego osobowości. Uświadamia sobie, że chcąc żyć w
wolnym i niepodległym kraju, należy się dla niego poświęcić. Nikt
nas w tym nie wyręczy. Postawę obojętną i lekceważącą Cezary
zauważa w Nawłoci, gdzie ziemiaństwo oddaje się hulankom nie
zwracając uwagi na losy kraju. Nie obchodzą ich sprawy ojczyzny,
jedynie możliwość oddawania się hulankom i zabawom, kosztem chłopów,
którzy ich utrzymują. Cezary nie godzi się na takie postępowanie,
jednak sam nie jest w stanie zmienić tego stanu. Szuka
sprzymierzeńców. Jednak ani plan reform Gajowca, ani komunistów w
pełni go nie satysfakcjonuje. Cezary żąda zmian, które doprowadzą do
odrodzenia Polski, uwolnienia chłopów spod jarzma, jakie na nich
ciąży, reformy gospodarki i stworzenia trwałego rządu.
Portret Cezarego Baryki do końca nie jest wykreowany, ulega
zatarciu, pozostaje samotny, gdyż nie mo się zdecydować na któryś z
planów reform społecznych. Jako wyraz buntu przeciwko nieudolnemu
tworzeniu nowej Polski, bierze udział w manifestacji komunistów,
staje "na jej czele", ale idzie z boku, chcąc podkreślić swój
indywidualizm. Polscy inteligencji reprezentują odmienne
portrety, jak odmienne są epoki w których żyli, ale mieli wspólny
cel jakim była chęć niesienia pomocy ludziom. Jednak ich wzniosłe
cele, w każdym przypadku wiązały się z poświęceniem własnego
szczęścia. Ich życiem prywatnym wypełniały cele do których dążyli.
Każdy z nich był indywidualistą zagubionym i nieszczęśliwym.








Autor: Noe

Ocena : 4 








oceń
prace:
1 2 3 4 5 6


Home | Reklama | Info
| Mail


Prace | Pomoc | Książki | Artykuły | News | Katalog | Forum
| Rozrywka






Wszelkie prawa zastrzeżone / All
rights reserved  Sciaga.pl
2000