Budżet Unii Europejskiej
1
y
ródła finansowania działalności UE
Działalność UE finansowana jest z budżetu ogólnego i pięciu z
ródeł
pozabudżetowych:
" Europejskiego Funduszu Rozwoju
" Europejskiego Banku Inwestycyjnego
" Europejskiego Funduszu Inwestycyjnego
" Operacji kredytowych i pożyczkowych na rynkach finansowych
" Europejskiego Baku Odbudowy i Rozwoju
2
Najważniejszą rolę w systemie finansowym UE odgrywa
budżet ogólny.
" Początkowo każda z trzech Wspólnot Europejskich (EWWiS, EWG,
EWEA) miała oddzielny budżet.
" W następstwie połączenia w 1967 r. instytucji tych Wspólnot
połączeniu uległy ich budżety. Poza budżetem ogólnym znajdował
się budżet operacyjny EWWiS. Budżet ten funkcjonował do roku
2002.
" Do roku 1970 działalność Wspólnot była finansowana wyłącznie ze
składek .
" Uzyskane w ten sposób środki przeznaczane były przede wszystkim na
finansowanie Wspólnej polityki rolnej (począwszy od roku 1962).
3
W kwietniu 1970 r. Rada podjęła decyzję o ustanowieniu
tzw. systemu zasobów własnych, który miał stopniowo
zastąpić bezpośrednie wpłaty krajów członkowskich do
budżetu.
" System zasobów własnych oznaczał, że do budżetu trafiały
w sposób automatyczny dochody pochodzące z określonych z
ródeł.
" W ten sposób została zapewniona autonomia finansowa Wspólnot,
gdyż finansowanie budżetu nie zależało od każdorazowych
negocjacji z krajami członkowskimi w kwestii wysokości wnoszonych
przez nich wpłat do budżetu.
" Ustalony system finansowy funkcjonował do początku lat
osiemdziesiątych, kiedy to przeprowadzono kolejne reformy.
4
Obecnie UE posiada tzw. zasoby własne, z których finansuje wydatki.
Z prawnego punktu widzenia zasoby te należą do UE. Państwa
członkowskie gromadzą je w jej imieniu i przekazują do unijnego
budżetu.
Zasoby własne dzielą się na trzy rodzaje::
" Tradycyjne zasoby własne  pochodzą z opłat celnych pobieranych
od towarów sprowadzanych z krajów nienależących do UE.
" Zasoby oparte na podatku od wartości dodanej (VAT)  w
postaci jednolitej stawki procentowej stosowanej do ujednoliconej
wartości dochodów z tytułu VAT osiąganych przez każde państwo
członkowskie.
" Zasoby oparte na dochodzie narodowym brutto (DNB) 
uzyskiwane poprzez zastosowanie jednolitej stawki procentowej do
DNB każdego państwa członkowskiego.
5
Do budżetu wpływają także inne dochody, takie jak podatki od
wynagrodzeń pracowników instytucji UE, kary finansowe nakładane na
państwa członkowskie za łamanie prawa konkurencji i innych przepisów.
6
Zasady budżetowe:
" Zasada jedności (jednolitości) budżetu: wszelkie dochody i
wydatki muszą być ujęte w jednym budżecie, zapisane w jednym
dokumencie budżetowym odnoszącym się do każdego roku
budżetowego.
" Zasada jednoroczności  budżet jest opracowywany i
przyjmowany na jeden rok budżetowy i środki muszą zostać
wykorzystywane w tym okresie,
" Zasada uniwersalności  podobnie jak w budżetach krajowych,
oznacza, że dochody i wydatki są wobec siebie autonomiczne, tzn.,
że poszczególne kategorie wydatków nie mogą być związane z
konkretnymi przychodami i odwrotnie. A
ączna kwota przychodów
musi zapewnić płynność budżetu, tzn. na pokrycie wszystkich
wydatków.
7
" Zasada równowagi budżetowej, dochody i wydatki zapisane w
budżecie muszą znajdować się w równowadze
" Zasada szczegółowości (specyfikacji)  poszczególne środki
przeznaczone są na określone cele. Wyspecyfikowanie wydatków i
dochodów ma zapewnić przejrzystość budżetu i wykorzystaniu go
jako narzędzia realizacji przyjętych celów.
" Zasad jednostki rozliczeniowej  budżet sporządza się i wykonuje
w euro
" Zasada należytego zarządzania finansami  środki budżetowe
wykorzystuje się zgodnie z zasadą należytego zarządzania
finansami, tj. gospodarności, efektywności i skuteczności
" Zasada przejrzystości budżetu  budżet i budżety korygujące oraz
sprawozdania finansowe publikuje się w dzienniku Urzędowym UE.
8
Uchwalanie budżetu UE (Traktat o funkcjonowaniu UE)
Wieloletnie ramy finansowe
" Wieloletnie ramy finansowe mają na celu zapewnienie dokonywania
wydatków w sposób usystematyzowany i w granicach jej zasobów
własnych
" Ramy ustala się na okres co najmniej pięciu lat
" Roczny budżet Unii jest zgodny z wieloletnimi ramami finansowymi
9
Roczny budżet UE
" Do dnia 1 lipca wszystkie instytucje i organy UE obliczają (zgodnie z
własnymi procedurami wewnętrznymi) szacunkową wartość swoich
budżetów na przyszły rok.
" Komisja konsoliduje te szacunkowe wartości i opracowuje projekt
budżetu rocznego, który przedkłada Radzie i Parlamentowi
Europejskiemu do dnia 1 września (w praktyce Komisja stara się
przedstawić projekt budżetu do końca kwietnia lub do początku
maja).
10
Czytanie budżetu w Radzie
" Rada przyjmuje stanowisko w sprawie projektu budżetu wraz z
ewentualnymi poprawkami i przekazuje je Parlamentowi
Europejskiemu nie póz
niej niż 1 paz
dziernika.
" Rada informuje także Parlament Europejski o powodach, które
uzasadniają jej stanowisko.
Czytanie budżetu w Parlamencie
" Parlament ma 42 dni na przyjęcie budżetu lub przekazanie swoich
poprawek Radzie.
" Rada może przyjąć poprawki w terminie 10 dni i przyjąć projekt
budżetu.
11
Komitet Pojednawczy
" Jeżeli Rada nie przyjmie poprawek Parlamentu, tworzy się Komitet
pojednawczy, w skład którego wchodzą członkowie Rady (lub ich
przedstawiciele) oraz taka sama liczba członków Parlamentu
Europejskiego.
" Komitet pojednawczy ma za zadanie opracować wspólny projekt w
terminie 21 dni.
" Po uzgodnieniu (na początku listopada) wspólnego projektu w
komitecie pojednawczym, Rada oraz Parlament mają 14 dni na jego
przyjęcie lub odrzucenie. Parlament może przyjąć budżet nawet jeśli
Rada odrzuci wspólny projekt.
" Jeśli Rada lub Parlament odrzuci wspólny projekt a drugi organ władzy
budżetowej nie będzie w stanie podjąć decyzji, budżet zostaje
odrzucony i Komisja musi przedstawić nowy projekt budżetu.
12
Jeśli na początku roku budżetowego budżet na ten rok nie zostanie
ostatecznie przyjęty, wydatki miesięczne nie mogą przekroczyć 1/12
środków zapisanych w budżecie na poprzedni rok budżetowy.
13
Procedura budżetowa
1 września
Komisja Projekt budżetu
Rada Czytanie projektu budżetu  poprawki 1 paz
dziernika
Parlament Czytanie poprawek 13 listopada (42 dni)
TAK NIE
(większość oddanych głosów) (większość członków)
Rada przyjmuje poprawki Procedura
Budżet przyjęty
Parlamentu w terminie 10 dni pojednawcza
13 listopada
Parlament i Rada Wspólny projekt
do 4 grudnia
(21 dni)
NIE
TAK (w terminie 14 dni)
Parlament i Rada
Rada odrzuca Rada i Parlament
Rada przyjmuje
przyjmują projekt (lub
projekt, ostateczny odrzucają projekt
projekt
nie są w stanie
głos należy do
podjąć decyzji)
Parlamentu
18 grudnia
(14 dni)14
Odrzucenie projektu budżetu
Przyjęcie budżetu
" Komisja wykonuje budżet we współpracy z Państwami Członkowskimi na
własną odpowiedzialność i w granicach przyznanych środków , zgodnie z
zasadą należytego zarządzania finansami.
" Komisja przedkłada corocznie Parlamentowi Europejskiemu i
Radzie rozliczenia za poprzedni rok budżetowy odnoszące się do
wykonania budżetu.
" Parlament Europejski na zlecenie Rady, udziela Komisji
absolutorium z wykonania budżetu. W tym celu Rada i Parlament
badają rachunki, bilans finansowy i roczne sprawozdanie Trybunału
Obrachunkowego.
" Przed udzieleniem Komisji absolutorium, Parlament Europejski
może żądać przesłuchania Komisji w sprawie wykonania wydatków
lub funkcjonowania systemów kontroli finansowej.
15
Odpowiedzialność za zarządzanie budżetem
" Ostateczna odpowiedzialność za wykonanie budżetu spoczywa na
Komisji Europejskiej.
" W praktyce większość unijnych funduszy (około 76%) jest
wydawana w ramach tzw. zarządzania dzielonego. Zasada ta
polega na tym, że to władze państw członkowskich, w większym
stopniu niż Komisja odpowiadają za zarządzanie wydatkami.
16
Kontrola zewnętrzna
" Oprócz regularnych audytów i kontroli wewnętrznych roczne
sprawozdania finansowe i zarządzanie zasobami UE podlegają
zewnętrznej i niezależnej kontroli Trybunału Obrachunkowego.
" Co roku Trybunał Obrachunkowy sporządza sprawozdanie dla
Parlamentu i Rady.
" Wraz z nimi wydaje opinię zwaną poświadczeniem wiarygodności ,
która dotyczy:
Wiarygodności rachunków oraz
Legalności i prawidłowości transakcji leżących u podstaw rozliczeń
17
Rozliczenie przed Parlamentem Europejskim
" Kiedy roczne sprawozdanie Trybunału Obrachunkowego jest już
opublikowane, a roczne rachunki zamknięte, Rada przedstawia
Parlamentowi Europejskiemu swoje zalecenia.
" Na tej podstawie Parlament Europejski wyraża opinię na temat tego,
jak Komisja zarządzała budżetem w danym roku budżetowym
" Jeśli Parlament uzna, że zarządzanie to było prawidłowe, udziela
Komisji absolutorium.
18
19
Finansowanie budżetu w roku
2011
Inne (podatki
zasoby oparte na
pracowników
podatku VAT
instytucji UE,
11%
składki państw
spoza UE na
opłaty rolne i
niektóre programy
cukrowe oraz cła
unijne, kary
12%
finansowe dla
przedsiębiorstw)
1%
zasoby oparte na
DNB
20
76%
Tabela 1. Struktura wydatków z budżetu UE w 2006r.
Wyszczególnienie Wydatki w mln euro % budżetu
Rolnictwo 50 991 45,5
Polityka strukturalna 35 640 31,8
Polityki wewnętrzne 8 889 7,9
Działalność zewnętrzna 5 369 4,8
Administracja 6 657 6,0
Rezerwy 458 0,4
Pomoc przedakcesyjna 2 893 2,6
Kompensacje 1 074 1,0
Razem 111 970 100,0
21
Tabela 2. Wydatki w ramach budżetu UE w latach
2000-2006 i 2007-2013
Agenda 2000 Perspektywa finansowa 2007-
2013
1. Rolnictwo 1. Trwały rozwój
2. Działania strukturalne 1a. konkurencyjność na rzecz
wzrostu i zatrudnienia
3. Polityki wewnętrzne 1b. spójność na rzecz wzrostu i
zatrudnienia
4. Polityki zewnętrzne 2. Zachowanie i zarządzanie
zasobami
5. Administracja 3. Obywatelstwo, wolność,
bezpieczeństwo i sprawiedliwość
6. Rezerwy 4. Unia jako partner globalny
7. Pomoc przedakcesyjna 5. Administracja
8. Kompensacje
22
Wydatki budżetu w roku 2011
UE na arenie
międzynarodowej
Inne, w tym koszty
6%
administracyjne
Obywatelstwo,
6%
wolność,
bezpieczeństwo i
sprawiedliwość
1%
Zasoby naturalne:
rolnictwo, rozwój
obszarów
Konkurencyjność
wiejskich,
i spójność
środowisko i
46%
rybołówstwo
41%
23
Tabela 2. Wydatki w ramach budżetu UE w latach
2000-2006 i 2007-2013
Szacunkowe wydatki na 2011 r Mld %
euro
1. Trwały rozwój 64,5 46
1a. konkurencyjność na rzecz wzrostu i 13,5
zatrudnienia
1b. spójność na rzecz wzrostu i 51
zatrudnienia
58,7 41
2. Zachowanie i zarządzanie zasobami
3. Obywatelstwo, wolność, 1,8 1
bezpieczeństwo i sprawiedliwość
4. Unia jako partner globalny 8,8 6
5. Administracja 8,2 6
Razem 141,9 100
24
Trwały wzrost
Obejmuje on:
Konkurencyjność na rzecz wzrostu gospodarczego i zatrudnienia 
wspieranie badań, szkolnictwa, innowacyjności i mobilności
Agenda polityki
Europejski
społecznej
fundusz
ułatwiająca
dostosowania do
społeczeństwu
globalizacji
przewidywanie
Zdecentralizowani
5%
zmian i
e agencji
zarządzanie nimi
Inne działania i
2%
2%
programy
4%
Konkurencyjność i
Poprawa jakości
innowacje
edukacji i szkoleń
Zamykanie
4%
9%
obiektów
jądrowych
Promowanie
2%
zrównoważonych
Nacisk na badania
sieci
naukowe i rozwój
transportowych i
technologii
energetycznych w
54%
UE
25
18%
Spójność na rzecz wzrostu gospodarczego i zatrudnienia 
rozwijanie potencjału gospodarczego w całej UE.
Cel
Cel "europejska
Pomoc
"konwergencja"
współpraca
techniczna ;
fundusz
terytorialna";
0,20%
spójności;
2,50%
17,40%
Cel
Cel
"konwergencja"
"konkurencyjnoś
fundusze
ć regionalna i
strukturalne;
zatrudnienie";
61,60%
18,30%
26
Zasoby naturalne i ich ochrona
finansowanie Wspólnej Polityki Rolnej (WPR)
finansowanie polityki rybołówstwa i ochrony środowiska
Wydatki
związane z
rynkiem i
pomoc
bezpośrednia;
74,30%
Inne działania i
Rozwój
programy;
obszarów
0,10%
wiejskich;
23,50%
Środowisko;
Rybołówstwo;
0,50%
1,60%
27
Obywatelstwo, wolność,
bezpieczeństwo i sprawiedliwość
Wolność, bezpieczeństwo i sprawiedliwość  finansowanie polityki
migracyjnej oraz bezpieczeństwa i sprawiedliwości
Inne działania i
Zdecentralizowane
programy
agencje
9%
17%
Solidarność i
Prawa podstawowe i
zarządzanie
sprawiedliwość
przepływami
11%
migracyjnymi
54%
Bezpieczeństwo i
ochrona swobód
9%
28
Obywatelstwo  środki m.in. na politykę kulturalną, programy
popularyzujące kulturę i sztukę europejską oraz informowanie i
dialog z obywatelami UE
Media 2007
17%
Instrument finansowy
ochrony ludności
Wspieranie
3%
europejskiej kultury i
Informowanie o
różnorodności
polityce UE i większy
32%
kontakt z obywatelami
15%
Inne działania i
programy
4%
Zapewnienie dostępu
Zdecentralizowane
do podstawowych
agencje
towarów i usług
17%
12%
29
UE jako partner na arenie
międzynarodowej
Pomoc rozwojowa UE dla państw rozwijających się
Polityka sąsiedztwa
Pomoc przedakcesyjna
Wydatki na pomoc humanitarną
Wspólna polityka
Instrument
zagraniczna i
Instrument na
współpracy w
Pomoc
bezpieczeństwa;
rzecz
dziedzinie
makroekonomicz
3,90%
stabilności; 1%
Rezerwa na
bezpieczeństwa
na; 2,10%
pomoc
jądrowego;
nadzwyczajną;
2,40%
Pomoc
Demokracja i
3,30%
humanitarna;
prawa człowieka;
10,30%
2%
Inne działania i
programy ; 2,80%
Instrument na
Instrument
rzecz współpracy
przedakcesyjny;
z państwami
19,70%
uprzemysłowiony
Europejski
mi; 0,30%
Instrument
Instrument
Sąsiedztwa i
współpracy na
Partnerstwa
30
rzecz rozwoju;
(ENPI); 21,40%
30,80%
Administracja
Zapewnia środki na funkcjonowanie aparatu administracji KE, Rady,
Parlamentu i innych instytucji UE, a także na świadczenia socjalne
dla unijnych urzędników.
Emerytury
Szkoły
(wszystkie
europejskie
instytucje)
2%
15%
Komisje
46%
Pozostałe
instytucje
37%
31
Wspólna Polityka Rolna UE od 2007 r. jest
finansowana za pomocą dwóch oddzielnych
funduszy:
" Europejskiego Funduszu Rolnego
Gwarancji (EFRG) i
" Europejskiego Funduszu Rolnego na
rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich
(EFRROW).
32
Europejski Fundusz Rolny Gwarancji
finansuje następujące wydatki:
" Interwencje w zakresie regulacji rynków
rolnych,
" Refundacje eksportowe,
" Płatności bezpośrednie dla rolników
przewidziane w ramach WPR,
" Wkład finansowy w wybrane działania
informacyjno-promocyjne na rzecz
33
produktów rolnych.
Ponadto Europejski Fundusz Rolny
Gwarancji finansuje m. in.
" niektóre działania weterynaryjne, np. zwalczanie
i kontrolę chorób zwierzęcych czy ochronę
fitosanitarną,
" promocję produktów rolnych,
" wprowadzanie i utrzymywanie systemów
informacyjnych rachunkowości rolniczej,
" wydatki związane z rybołówstwem.
34
Europejski Fundusz Rolny Gwarancji
(EFRG) nie pokrywa wydatków związanych
z kosztami administracyjnymi i kosztami
zatrudnienia, poniesionymi przez państwa
członkowskie i przez beneficjentów
ubiegających się o środki z EFRG.
35
Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju
Obszarów Wiejskich wspiera zrównoważony
rozwój obszarów wiejskich.
Wsparcie rozwoju obszarów wiejskich przyczynia
się do realizacji następujących celów:
" Poprawy konkurencyjności rolnictwa i leśnictwa poprzez
wspieranie restrukturyzacji, rozwoju i innowacji,
" Poprawy środowiska naturalnego i terenów wiejskich
poprzez wspieranie gospodarowania gruntami;
" Poprawy jakości życia na obszarach wiejskich oraz
różnicowania działalności gospodarczej.
36
Wkład EFFROW oblicza się na podstawie kwoty
kwalifikujących się wydatków publicznych.
Stawkę wkładu EFFROW ustala się dla każdej osi:
1. w przypadku osi 1 (konkurencyjność) i osi 3
(różnicowanie i jakość życia) a także dla pomocy
technicznej mają zastosowanie odpowiednie pułapy:
" 75% - 50% kwalifikujących się wydatków publicznych
37
W przypadku osi 2 (poprawa środowiska naturalnego i
terenów wiejskich) oraz osi 4 (Leader) można
dofinansować ze środków UE:
 80% - 50% kwalifikujących się wydatków publicznych
" Minimalna wysokość wkładu EFFROW na poziomie osi
wynosi 20%.
" Środki pomocy technicznej podjęte z inicjatywy Komisji
mogą być finansowane w 100%. Wydatki, które zostaną
sfinansowane z EFFROW nie mogą być współfinansowane
z funduszy strukturalnych UE.
38
Wykres 1. Wydatki w ramach Europejskiego Funduszu
Rolnego Gwarancji, w latach 2007-2011 (w tys. euro)
39
Cele Wspólnoty Europejskiej, na lata 2014-2020
Aktualne cele Unii Europejskiej zostały określone w
dokumencie  Europa 2020 , w którym stwierdzono, iż w
2020 roku Wspólnota powinna osiągnąć:
" Wskaz
nik zatrudnienia osób w wieku 20-64 lata - 75%,
" 3% PKB przeznaczyć na badania i rozwój,
" Cele 20/20/20 w zakresie klimatu i energii, (zmniejszenie
emisji dwutlenku węgla o 20%, zwiększenie udziału
odnawialnych z
ródeł energii w całkowitym zużyciu energii
do 20% i zwiększenie efektywności wykorzystania energii o
20%.
40
" Co najmniej 40% osób z młodego pokolenia powinno
uzyskać wyższe wykształcenie,
" Zmniejszenie o 20 mln osób zagrożonych ubóstwem.
41