Budżet UE
Dr Joanna Siwińska Gorzelak
Wydział Nauk Ekonomicznych UW
Program zajęć
" Budżet UE  podstawy
" Budżet UE  procedura budżetowa
" Dochody i wydatki budżetu UE
" Budżet UE a teoria federalizmu fiskalnego
" Polityka spójności
" Polityka rolna
Budżet UE
" Budżet UE określa dochody i wydatki UE w perspektywie
jednego roku
" Roczny budżet UE stanowi około 1% dochodu
narodowego państw członkowskich Unii (na rok 2011 to
było 142 mld euro) , co odpowiada kwocie około 244 euro
na jednego mieszkańca.
" Budżet UE trudno więc porównać z budżetem zwykłego,
nowoczesnego państwa.
" Nie istnieją podatki ogólnoeuropejskie (!)
" Większość polityk realizowanych przez narodowe państwa
europejskie, a więc finansowana jest z budżetu UE w
żadnym lub bardzo ograniczonym wymiarze.
" Budżet podporządkowany jest zasadzie subsydiarności
Budżet UE
Budżet UE
Dochody i wydatki budżetowe podlegają następującym
(głównym!) ograniczeniom:
" Wymóg zrównoważonego budżetu.
 Traktaty nie zezwalają na deficyt w budżecie Unii.
Oznacza to, że wszystkie wydatki należy pokryć z
dochodów;
" Ograniczenie wielkości wydatków.
 Pułap zasobów własnych to maksymalna kwota zasobów
własnych, którą UE może co roku pobierać.
 Limit ten ustalono obecnie na poziomie 1,24% produktu
narodowego bru o (PNB) w Unii.
" Wieloletnie ramy finansowe
Wieloletnie ramy finansowe
" Zgodnie z traktatem z Lizbony wieloletnie ramy
finansowe stają się prawnie wiążącym aktem
przyjmowanym w wyniku specjalnej procedury
ustawodawczej  o tym, jaka jest to procedura 
póz
niej
Dochody budżetu UE
" Tradycyjne zasoby własne (TZW)  pochodzą głównie z opłat celnych
pobieranych od towarów sprowadzanych z krajów nienależących do UE.
" Zasoby oparte na podatku od wartości dodanej (VAT)  w postaci
jednakowej stawki procentowej stosowanej do ujednoliconej wartości
dochodów z tytułu VAT osiąganych przez każde państwo członkowskie
od 2007 jest to 0,3%.
" Zasoby oparte na dochodzie narodowym bru o (DNB)  uzyskiwane
poprzez zastosowanie jednolitej stawki procentowej do DNB każdego
państwa członkowskiego. Mimo zmiennego charakteru tej pozycji jest to
obecnie największe z
ródło środków finansowych UE.
" Do budżetu wpływają też inne dochody, takie jak podatki od
wynagrodzeń pracowników instytucji UE, składki wpłacane przez
państwa spoza UE na niektóre programy unijne oraz kary finansowe
nakładane na przedsiębiorstwa za łamanie prawa konkurencji i innych
przepisów.
Dochody budżetu UE, rok 2012



















Dochody budżetu UE
Dochody budżetu UE
Dochody budżetu UE  struktura (jako
procent całości dochodów)
Zmiany struktury dochodów
Dochody budżetu UE
Pozostałe
1,2%
1,1%
3,0%
1,4%
1,2%
1,6%
2,0%
2,1%
Niemcy
19,6%
2,3%
2,5%
Belgia 3,1%
POLSKA
3,2%
Holandia
3,9%
Francja
17,6%
Hiszpania
8,9%
UK
Włochy
11,9%
13,4%
Rabat brytyjski
" Przyjęty w 1984 roku (sukces pani Thatcher)
" Wielka Brytania w niewielkim stopniu korzysta z pieniędzy ze WPR
" Rabat oblicza się w dość skomplikowany sposób; redukuje on wpłatę
WB opartą na DNB
" Jest to znaczna kwota, w roku 2010 wynosił 3,35 dochodów własnych
UE i 30% składki płaconej przez WB
" Rabat brytyjski finansowany jest przez pozostałe kraje,
proporcjonalnie do wielkości DNB
" 4 państwa członkowskie wynegocjowały nadzwyczajne zwolnienie z
finansowania rabatu brytyjskiego (Niemcy, Holandia, Szwecja i
Austria)
" Holandia i Szwecja otrzymała obniżenie wpłat z tytułu 4 z
ródła
Beneficjenci i płatnicy ne o
" Porównanie płaconych przez kraje składek z sumą
otrzymanego wsparcia z budżetu pozwala na obliczenie salda
rozliczeń danego państwa z budżetem UE.
" Oczywiście, nie jest to stała pozycja wraz z szybkim
rozwojem gospodarczym państwo może zmienić się z
beneficjenta w płatnika ne o, jak miało to miejsce w
przypadku Irlandii.
" W debacie nad integracją europejską saldo to jest silnym
argumentem zarówno dla zwolenników, jak i przeciwników
obecnego stanu integracji.
" Dominuje ono również negocjacje budżetowe
" Z punktu widzenia ekonomii integracji jest to chybione
pojęcie
Najwięksi beneficjenci i płatnicy
ne o, 2011
15
10,975
10
4,662
4,415
5
2,983 2,994
0
Niemcy Francja Włochy UK Holandia Portugalia Hiszpania Węgry Grecja Polska
2,213
5
5,565
5,933
6,405
10
9,002
15
Beneficjenci i płatnicy ne o
" h p://ec.europa.eu/budget/figures/interac ve/
index_en.cfm
Beneficjenci i płatnicy ne o;
2007 2013
80
60
40
20
0
20
40
60
80
100
" y
ródło: Open Europe
Beneficjenci i płatnicy ne o per capita;
2007 2013
3000
2500
2000
1500
1000
500
0
500
1000
1500
2000
 Słuszny zwrot
" Rachunek pozycji ne o staje się punktem odniesienia
do oceny skuteczności działań danego kraju na forum
europejskim, jest też podstawą oceny w krajowej
debacie politycznej
" Sprzyja to formułowaniu uproszczonych ocen
konsekwencji udziału w procesie integracji
" W państwach, które są płatnikami ne o, pojawiają się
zarzuty o zbyt wysokich kosztach Unii i o konieczności
otrzymania  słusznego zwrotu
" Akcentowanie  słusznego zwrotu powoduje, że
brakuje merytorycznej debaty o wartości dodanej
wydatków europejskich na poziomie Unii
Krytyka
" Mimo różnych tytułów odnoszących się do dochodów budżetu UE,
większość z nich są to wpłaty dokonywane wprost z budżetów
państw członkowskich! Budżet UE nie bazuje na rzeczywistych,
niezależnych od budżetów narodowych, zasobów własnych
" System wpłat, pomimo, że działa dobrze, rodzi problemy; m.in.
wpłaty do budżetu UE są postrzegane jako obciążenie dla budżetów
narodowych
" To są  składki członkowskie , a nie dochody budżetu
" Jest z
ródłem dyskusji o  pozycji ne o i  sprawiedliwym zwrocie .
Koncentracja na krótkim horyzoncie czasowym
" Brak kontroli i świadomości o kosztach Unii (obywatele);
" Nierówne traktowanie krajów
" Obecny system nie sprzyja integracji, a dezintegracji!
Cytat ze stron rządowych& .
(pozycja ne o!)
"  W 2007 roku do Polski trafiło 7,8 miliarda
euro (7,4 proc. wszystkich unijnych
wydatków). Po zapłaceniu składki,  na czysto
Polska zarobiła około 5,1 miliarda euro
" h p://www.funduszeeuropejskie.gov.pl/
OrganizacjaFunduszyEuropejskich/Strony/
czymsafundusze.aspx
Możliwości zmian
" Podatek europejski  widoczny i prosty;
efektywny, łatwy i tani w administracji, stabilny,
sprawiedliwy, niezależny, dotykający obszarów,
w których UE jest aktywna; połączony z reformą
wydatków
Wydatki budżetu UE na 2010 r.
y
ródło: http://ec.europa.eu/budget/budget_detail/current_year_en.htm
24
Wydatki budżetu UE w 2013
Wydatki budżetu UE
Wydatki budżetu
Czemu takie wydatki?
" Wyłącznie  konieczność historyczna .
" Powstawanie EWG  CAP  rekompensata dla
Francji, za otwarcie granic; Niemcom zależy na
EWG bo są  uwięzione pomiędzy Blokiem
Wschodnim a Francją; na początku istnienia
EWG groz
na wyjścia danego kraju była
 credible
" Europejski Fundusz Społeczny  rekompensata
dla Włoch
" Dalsze poszerzenie UE  Wielka Brytania
(rabat)
Zasady tworzenia budżetu UE
" Zasada jednolitości i rzetelności budżetowej: wszystkie
dochody i wydatki Unii Europejskiej powinny być zawarte w
budżecie ogólnym; dodatkowo, w budżecie zawarte są
zabezpieczenia na operacje udzielania i zaciągania
kredytów, podjęte przez UE.
" Zasada jednoroczności: wymaga, by środki budżetowe były
zatwierdzane na konkretny rok budżetowy, który trwa od 1
stycznia do 31 grudnia. Środki z prognozowanych
wieloletnich perspektyw budżetowych są  rozdzielane na
roczne budżety ogólne.
" Zasada uniwersalności: nie można przypisywać konkretnych
wydatków do konkretnych dochodów.
" Zasada specyfikacji: wydatki budżetowe są zapisywane
według określonej metodologii, w ramach tytułów,
rozdziałów, artykułów i pozycji. Każda instytucja w ramach
swojego działu może przesunąć środki: między tytułami do
10% środków, między rozdziałami i artykułami  bez
Zasady tworzenia budżetu UE
" Zasada równowagi. Dochody powinny być
równe płatnościom w danym roku budżetowym.
Budżet nie może mieć salda ujemnego (deficytu).
Nie można bowiem zaciągać pożyczki na
pokrycie deficytu przez UE. Nadwyżki przechodzą
na rok następny lub  gdy to konieczne 
przyjmowana jest korekta budżetu.
" Zasada jednostki rozliczeniowej. Jednostką
walutową, w której przygotowuje i rozlicza się
budżet, jest euro.
" Zasada należytego zarządzania finansami.
Wieloletnie ramy finansowe
" Aby usprawnić procedurę budżetową, od 1988 r.
instytucje europejskie zawierają porozumienia
międzyinstytucjonalne dotyczące procesu
przyjmowania budżetu oraz jego podziału.
" Porozumienia te zawierane są na kilka lat
" Coroczne spory między Parlamentem a Radą
wywoływały kryzysy polityczne, które negatywnie
oddziaływały na stabilność EWG.
" Dzięki wieloletniemu planowaniu budżetowemu
polityczna rywalizacja o budżet ogólny UE odbywa się
znacznie rzadziej, obecnie co siedem lat.
" Ramy określają limit wydatków w określonych latach.
" Istotną zmianą, którą wprowadził Traktat Lizboński,
było prawne usankcjonowanie perspektyw
WRF
" WRF to nie budżet  to pewne ramy kolejnych
budżetów
" WRF wyznaczają maksymalne pułapy  w
budżecie przyjmuje się na ogół nieco niższe
wydatki
" Są dwa rodzaje pułapów  maksymalny pułap
wydatków z danej kategorii na dany rok i
maksymalny pułap wszystkich wydatków na rok
Wieloletnie ramy finansowe
" Delors I; Delors II, Agenda 2000; 2007 2013; 2014 2020
" Proces przyjmowania WRF:
 Propozycję WRF przedstawia Komisja Europejska.
 Rada Europejska w trybie jednomyślnej decyzji akceptuje WRF oraz
decyzje dotyczące zasobów własnych (interesy wyłącznie narodowe 
słuszny zwrot!).
 Reszta decyzji jest przyjmowana większością kwalifikowaną
 Jeżeli rozporządzenie Rady ustanawiające nowe ramy finansowe nie
zostało przyjęte przed wygaśnięciem poprzednich ram finansowych,
pułapy i inne przepisy dotyczące ostatniego roku obowiązywania tych ram
przedłuża się do czasu przyjęcia tego aktu
 Następnie Ramy muszą być przyjęte przez PE, większością kwalifikowaną;
 Wynegocjowane WRF jest sankcjonowana Porozumieniem
Międzyinstytucjonalnym, zawartym między Komisją, Radą i
Parlamentem
Prace w Radzie
" Komitet Stałych Przedstawicieli (COREPER)
składa się ze stałych przedstawicieli krajów członkowskich Unii
Europejskiej przy Radzie Unii Europejskiej w Brukseli w randze
ambasadorów oraz ich zastępców.
" Jego zadaniem jest przygotowywanie posiedzeń Rady Unii Europejskiej.
Może także podejmować pewne decyzje proceduralne oraz powoływać
grupy robocze.
" Wszystkie punkty porządku obrad posiedzenia Rady podlegają uprzedniej
dyskusji w COREPER, o ile nie zostanie postanowione inaczej. COREPER
stara się wypracować kompromis, który zostanie przedstawiony do
zatwierdzenia Radzie.
COREPER
" Komitet dzieli punkty obrad Rady na trzy kategorie:
" Punkty nie wymagające podjęcia decyzji ministerialnej, przedstawiane jedynie w
celach informacyjnych.
" Punkty A, w przypadku których decyzja może zostać podjęta bez dyskusji. Jeżeli
mimo to któryś z ministrów wyrazi wątpliwości, punkty te wracają do COREPER,
gdzie są ponownie rozpatrywane.
" Punkty B, które wymagają przeprowadzenia dyskusji, a nie zawsze da się zawczasu
przewidzieć, jaka będzie decyzja.
" Dany punkt może być wewnętrznie opisany jako pozorny punkt B po to aby
opinia publiczna odniosła wrażenie, że jest to punkt B, nad którym ministrowie
aktywnie obradują ze względu na jego wagę, podczas gdy w istocie można go
potraktować jako punkt A, ponieważ COREPER przeprowadził już negocjacje i
osiągnął kompromis.
" Ministrowie podejmują stosunkowo mało decyzji co do prawdziwych punktów B:
zazwyczaj są one odsyłane do ponownego rozważenia przez COREPER, skąd
powracają jako punkty A lub pozorne B. W dokumentach i porządku obrad punkt A
określany jest jako "A" item
 Budgetary deadlock
Grupa MS Ilość głosów Blokująca Większość Ilość głosów Blokująca
(NICEA) mniejszość kwalifikowa (LIZBONA) mniejszość
(NICEA) na (NIEA) (LIZBONA)
Beneficjenci 196 91 255 20 4
ne o
Płatnicy 91 91 255 5 4
ne o
Kraje 58 91 255 2 4
 break
even
y
ródło: Blankart&Koester (2009); Refocuisng the EU budget
" Płatnicy ne o mają wystarczającą liczbę
głosów, by zablokować zmiany  zwiększenie
budżetu; ale są zbyt słabi, by wymusić reformy
budżetu
" Beneficjenci ne o bez problemu zablokują
wszystkie zmiany zmierzające do okrojenia
budżetu, czy też naruszenia ich wąskich
interesów
"  Skoro niemożliwa jest reforma budżetu, to
dobrze, że jest on stosunkowo mały 
Elastyczność WRF
" Rezerwa na pomoc nadzwyczajną  kryzysy
humanitarne w krajach nie EU
" Fundusz Solidarnościowy: kryzysy w krajach EU
" Instrument Elastyczności
" Europejski Fundusz Dostosowania do Globalizacji
(masowe zwolenienia)
" Parlament włączany jest do tej procedury na samym końcu
" Ma prawo veta, nie ma jednak formalnego prawa do
wprowadzania poprawek
" Ale w toku całej procedury w toku całej procedury prowadzącej
do przyjęcia ram finansowych:  Parlament Europejski, Rada i
Komisja podejmują( wszelkie środki niezbędne do ułatwienia
takiego przyjęcia .
" Na tej podstawie PE domaga sie( należytego miejsca w procesie
tworzenia WRF i przeglądu budżetu UE.
" Domagając sie( konsekwentnie uruchomienia odpowiednich ram
współpracy i konsultacji z Radą i Komisją, PE w rezultacie jest
włączany do negocjacjo
WRF 2014 2020
" Dla 28 państw członkowskich (Chorwacja)
" Wydatki; ponad 959 miliardów euro
(zobowiązania); co stanowi około 1% PNB UE
Ramy finansowe 2014 2020
" h p://ec.europa.eu/budget/mff/figures/
index_en.cfm
Procedura budżetowa
Propozycje zmian
" Dochody  prawdziwe zasoby własne
" Większa elastyczność
" Europejski System Budżetowy
Możliwe z
ródła dochodów
budżetu i ich cechy
Unia fiskalna?
"  Czy możliwe jest utrzymanie unii monetarnej w
długim okresie, bez większej jedności fiskalnej?
" Wydaje się, że nie
Jeffrey Frankel
Federalizm fiskalny
" Federalizm fiskalny  rozważania poświęcone
rolom, jakie powinny pełnić różne poziomy
sektora publicznego; które funkcje i instrumenty
sektora publicznego powinny być
scentralizowane, a które powinny pozostać w
ges i rządów lokalnych
Federalizm fiskalny
" Tradycyjne podejście
 Internalizacja efektów zewnętrznych; jeżeli skutki
polityki wykraczają poza ośrodek lokalny, to należy
rozważyć przeniesienie ich na poziom centralny
 Efekty skali  centralizacja
 Heterogeniczne preferencje  decentralizacja
" Tradeoff: lepsza znajomość preferencji, często
lepsza kontrola wyborcy a efekty zewnętrzne i
efekty skali
Federalizm fiskalny
" Nowe podejście  podkreśla, że decyzje rządu są wynikiem
oportunizmu rządzących i gry politycznej, a nie dążenia do
maksymalizacji użyteczności wyborców
" Dana polityka prowadzona na innym szczeblu, niż na to wskazuje
tradycyjna teoria federalizmu fiskalnego, może być efektywna,
jeżeli pozwala zapobiec negatywnym efektom wynikającym z
oportunizmu rządzących
 Korzystne efekty oderwania polityki do grup interesu
 Korzystne efekty rekompensaty dla  przegranych ,
nawet jeżeli z ekonomicznego punktu widzenia jest
to nieefektywne
Federalizm fiskalny
" Dobra, które powinny być dostarczane
centralnie:
 Obrona, bezpieczeństwo wewnętrzne, pomoc dla
krajów trzecich (ochrona przed zorganizowaną
przestępczością, terroryzmem, polityka imigracyjna)
 Polityka prorozwojowa (R&D)
 Podstawowe standardy w edukacji; podstawowa
nauka języków
 Redystrybucja (jeżeli celem jest równość); ale
heterogeniczność preferencji plus konieczność
dopasowania programów do indywidualnych
problemów
Federalizm fiskalny
" UE jest bardzo specyficzna  duża
heterogeniczność; mały solidaryzm; różne
interesy
" Na ile teoria jest przystosowana do realiów UE?
" Wartość dodana pochodząca z wydatków na
szczeblu UE
" Uzasadnienie dla wydatków UE: skuteczność,
wydajność współdziałanie
+ WRF 2014 2020
" Konkurencyjność dla wzrostu i zatrudnienia
(13% całości WRF)
" Gospodarcza, społeczne i terytorialna
spójność (34%)
" Polityka rolna (39%)
" RAZEM: 86% WRF
" W ramach zreformowanej polityki spójności
udostępnione zostaną środki w wysokości
366,8 mld euro (34% wszystkich środków)