MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ
Zbigniew Lankiewicz
Sporządzanie mapy do celów prawnych 311[10].Z3.04
Poradnik dla ucznia
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
Recenzenci:
mgr in\
. Wanda Brześcińska
dr in\
. Barbara Gąsowska
Opracowanie redakcyjne:
mgr in\
. Barbara Kapruziak
Konsultacja:
mgr Małgorzata Sienna
Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 311[10].Z3.04
Sporządzanie mapy do celów prawnych, zawartej w modułowym programie nauczania dla
zawodu technik geodeta.
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
1
SPIS TREŚCI
1. Wprowadzenie 3
2. Wymagania wstępne 5
3. Cele kształcenia 6
4. Materiał nauczania 7
4.1. Prace geodezyjne wykonywane do celów prawnych 7
4.1.1. Materiał nauczania 7
4.1.2. Pytania sprawdzające 12
4.1.3. Ćwiczenia 13
4.1.4. Sprawdzian postępów 14
4.2. Mapy do celów prawnych 15
4.2.1. Materiał nauczania 15
4.2.2. Pytania sprawdzające 17
4.2.3. Ćwiczenia 17
4.2.4. Sprawdzian postępów 18
5. Sprawdzian osiągnięć 19
6. Literatura 24
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
2
1. WPROWADZENIE
Poradnik będzie Ci pomocny w kształtowaniu umiejętności wykonania mapy do celów
prawnych wraz z projektem podziału działki, a tak\
e pozwoli Ci zapoznać się
z podstawowymi rodzajami map.
W poradniku znajdziesz:
- wymagania wstępne, które określają umiejętności niezbędne do realizacji tej jednostki
modułowej,
- cele kształcenia, które określą jaką wiedzą i jakimi umiejętnościami powinieneś
dysponować po realizacji jednostki,
- materiał nauczania, który składa się z następujących zagadnień:
- podziały nieruchomości,
- scalenia i podziały gruntów,
- instrukcje i wytyczne techniczne,
- gospodarka nieruchomościami,
- mapy do celów prawnych,
- pytania sprawdzające, które umo\
liwią Ci upewnienie się, \
e poziom Twoich wiadomości
jest wystarczający do realizacji ćwiczeń,
- ćwiczenia, które umo\
liwią Ci praktyczne wykorzystanie zdobytych wcześniej
wiadomości,
- sprawdzian postępów, czyli zestaw kilku pytań dający Ci mo\
liwość sprawdzenia, czy
orientujesz się w zagadnieniach dotyczących zrealizowanego materiału nauczania,
- sprawdzian osiągnięć, czyli przykładowy test sprawdzający wiadomości z zakresu całej
jednostki.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
3
311[10].Z3
Obsługa geodezyjna
nieruchomości
311[10]. Z3.01
Stosowanie przepisów prawnych w
geodezji
311[10]. Z3.02
Prowadzenie ewidencji gruntów
i budynków
311[10]. Z3.03
Wykonywanie prac geodezyjnych do
celów prawnych
311[10]. Z3.04
Sporządzanie mapy do celów
prawnych
Schemat układu jednostek modułowych
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
4
2. WYMAGANIA WST
PNE
Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:
- korzystać z ró\
nych z
ródeł informacji,
- posługiwać się podstawowymi pojęciami z prawoznawstwa,
- stosować przepisy prawa cywilnego, prawa rzeczowego i prawa administracyjnego,
- stosować w pracach geodezyjnych i kartograficznych obowiązujące normy, standardy
techniczne oraz przepisy prawne,
- dobierać sprzęt do wykonywania czynności związanych z pracami geodezyjnymi,
- wykonywać czynności techniczno-prawne związane z podziałami nieruchomości a tak\
e
ze scaleniem i podziałem nieruchomości.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
5
3. CELE KSZTAA
CENIA
W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:
 zaplanować i zorganizować wykonanie prac terenowych w zespołach pomiarowych,
 zastosować zasady bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony środowiska podczas
realizacji geodezyjnych ćwiczeń terenowych,
 dobrać sprzęt do zaplanowanych pomiarów,
 sporządzić wstępny projekt podziału działki,
 zaprojektować nowe granice działek,
 wykonać pomiar granic działki,
 sporządzić operat podziału działki,
 sporządzić mapę do celów prawnych.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
6
4. MATERIAA
NAUCZANIA
4.1. Prace geodezyjne wykonywane do celów prawnych
4.1.1. Materiał nauczania
Podziały nieruchomości
Materiał nauczania dotyczący ww. zagadnienia omówiony został w pakiecie
pt.:  Wykonywanie prac geodezyjnych do celów prawnych 311[10].Z3.03. Zawarto w nim
wszystkie regulacje prawne dotyczące tematyki podziałów, poszczególne etapy wykonywania
podziałów, a tak\
e omówiono w nim całą dokumentację jaka powstaje podczas wykonywania
podziałów.
W materiale dotyczącym podziałów nieruchomości w pakiecie  Sporządzanie mapy do
celów prawnych nale\
y przypomnieć, co zawiera: mapa z projektem podziału i mapa
podziału, a tak\
e dla przypomnienia ogólnych zasad podziałów zostanie przedstawiony
schemat ideowy ich wykonywania.
W szczególności mapy z projektem podziału, a tak\
e mapa podziału zawierają:
1. nazwę jednostki ewidencyjnej, oznaczenie obrębu, numer arkusza mapy,
2. adres nieruchomości podlegającej podziałowi,
3. skalę mapy,
4. granice nieruchomości podlegającej podziałowi,
5. oznaczenie nieruchomości podlegającej podziałowi według danych z katastru, księgi
wieczystej lub innych dokumentów określających stan prawny nieruchomości,
6. oznaczenie nieruchomości sąsiednich według danych z katastru,
7. powierzchnie dzielonej działki oraz naniesione kolorem czerwonym powierzchnie
projektowanych do wydzielenia działek,
8. naniesione kolorem czerwonym granice projektowanych do wydzielenia działek gruntu,
9. przedstawione kolorem czerwonym oznaczenia nowoprojektowanych działek gruntu,
10. szkic orientacyjny w skali umo\
liwiający zlokalizowanie nieruchomości,
11. wykaz zmian gruntowych,
12. wykaz synchronizacyjny, w przypadku gdy w księdze wieczystej  lub w razie jej braku 
w innych dokumentach określających stan prawny nieruchomości, nieruchomość
podlegająca podziałowi posiada inne oznaczenia i inną powierzchnię ni\
w katastrze
nieruchomości,
13. niezbędne do projektu podziału nieruchomości elementy zagospodarowania terenu,
a w szczególności: ogrodzenia, budynki, obiekty małej architektury, studnie, szamba,
przyłącza, drzewa stanowiące pomniki przyrody, elementy sieci uzbrojenia terenu
przebiegające przez nieruchomość podlegającą podziałowi,
14. datę wykonania mapy oraz imię i nazwisko, numer uprawnień zawodowych i podpis
osoby, która wykonała mapę.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
7
Plan zagospodarowania przestrzennego lub decyzja
o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu
Podział: Podział:
 na wniosek  z urzędu
Wstępny projekt
podziału
Wójt
Postanowienie o zgodności podziału
z planem miejscowym
Zgłoszenie prac
Prace
geodezyjne
Projekt podziału
Przyjęcie operatu do
zasobu
Wójt
Decyzja o zatwierdzeniu projektu
podziału
Klauzule na mapie
Stabilizacja nowych granic
Wniesienie podziału przez Ośrodek
na mapę zasadniczą
Zmiany w ewidencji gruntów
i budynków
Rys. 1. Schemat ideowy podziału nieruchomości [2]
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
8
Scalenie i podział nieruchomości
Scalenie i podział nieruchomości reguluje  Ustawa o gospodarce nieruchomościami .
Przepisy ww. ustawy stosuje się do nieruchomości poło\
onych na obszarach
przeznaczonych w planach miejscowych na cele inne ni\
rolne i leśne, a tak\
e
do nieruchomości, które zostały objęte postępowaniem scaleniowym na podstawie ustawy
o scalaniu i wymianie gruntów.
Aby dokonać procedury scalenia i podziału nieruchomości, gmina musi przeanalizować
szczegółowe warunki scalenia i podziału, określone w planie miejscowym.
Scalenia i podziału nieruchomości mo\
na dokonać:
1. na wniosek właścicieli lub u\
ytkowników wieczystych posiadających na obszarze
przewidzianym do scalenia ponad 50% powierzchni gruntów. Do. wniosku dołącza się:
- odpisy ksiąg wieczystych lub w przypadku ich braku, inne dokumenty
potwierdzające prawa do nieruchomości,
- wypisy i wyrysy z katastru nieruchomości.
2. z urzędu, je\
eli gmina jest właścicielem lub u\
ytkownikiem wieczystym ponad 50%
powierzchni gruntów lub jeśli w planie miejscowym określono obszary wymagające
przeprowadzenia scaleń i podziałów.
Po zło\
eniu wniosku, wójt, w okresie do 6 miesięcy od dnia zło\
enia wniosku,
przeprowadza analizę okoliczności uzasadniających dokonanie scalenia i podziału
nieruchomości. W wyniku przeprowadzonej analizy zło\
onego wniosku, wójt przedstawia
radzie gminy projekt uchwały:
- o przystąpieniu do scalenia i podziału nieruchomości w granicach określonych w tym
projekcie albo,
- o odmowie przystąpienia do scalenia i podziału nieruchomości.
Po wejściu w \
ycie uchwały o przystąpieniu do scalenia i podziału nieruchomości, wójt
wyznacza termin zebrania informacyjnego i powiadamia o nim uczestników postępowania.
Na zebraniu informacyjnym uczestnicy postępowania zaznajamiani są z uchwałą
o przystąpieniu do scalenia i podziału nieruchomości oraz z wynikami przeprowadzonej
analizy, a tak\
e dokonuje się wyboru rady uczestników scalenia w liczbie do 10 osób.
Następnie przygotowywany jest projekt uchwały o scaleniu i podziale nieruchomości.
Projekt ww. uchwały jest przygotowany w oparciu o dokumentację geodezyjną projektu
scalenia i podziału nieruchomości, wykonaną przez geodetę posiadającego uprawnienia
z zakresu 2 ( Rozgraniczanie i podziały nieruchomości (gruntów) oraz sporządzanie
dokumentacji do celów prawnych ). Na ww. dokumentację składają się:
- mapa z geodezyjnym projektem scalenia i podziału nieruchomości,
- rejestr nieruchomości, z wykazaniem stanu dotychczasowego oraz stanu nowego
po scaleniu i podziale.
Geodeta uprawniony wykonuje tak\
e dodatkowo czynności polegające na:
- geodezyjnym opracowaniu granic nieruchomości objętych scaleniem i podziałem
nieruchomości,
- wyznaczeniu i wskazaniu uczestnikom postępowania granic nowo wydzielonych działek
gruntu oraz utrwaleniu tych granic, zgodnie z przepisami o rozgraniczaniu
nieruchomości.
Przed podjęciem uchwały o scaleniu i podziale nieruchomości, dokumentacja geodezyjna
projektu scalenia i podziału nieruchomości wykonana przez geodetę uprawnionego, podlega
przyjęciu do państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego.
Mając tak przygotowany projekt uchwały o scaleniu i podziale nieruchomości, wójt
przedstawia go radzie gminy.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
9
Projekt uchwały powinien zawierać między innymi:
- geodezyjną dokumentację projektową scalenia i podziału nieruchomości,
- wnioski, uwagi i zastrze\
enia zgłoszone w okresie wyło\
enia projektu do wglądu,
- protokoły z posiedzeń rady,
- propozycje rozstrzygnięć, ze wskazaniem praw do nowo wydzielonych działek gruntu.
W okresie, kiedy projekt uchwały wyło\
ony jest do wglądu, uczestnicy postępowania
mogą składać na piśmie wnioski, uwagi i zastrze\
enia do tego projektu. We wnioskach
uczestnicy postępowania mogą wskazywać działki gruntu, które chcieliby otrzymać w zamian
za dotychczas posiadane nieruchomości. Zło\
one wnioski i uwagi podlegają zaopiniowaniu
przez radę uczestników scalenia.
O sposobie załatwienia wniosków i uwag rozstrzyga rada gminy w uchwale o scaleniu
i podziale. O sposobie rozstrzygnięć zawiadamia się na piśmie uczestników postępowania,
którzy zło\
yli uwagi, doręczając im wyciąg z uchwały.
Koszty, związane ze scaleniem i podziałem nieruchomości, ponoszą uczestnicy
postępowania, proporcjonalnie do powierzchni posiadanych przez nich nieruchomości
objętych scaleniem i podziałem.
W uchwale o przystąpieniu do scalenia i podziału nieruchomości, rada gminy określa
granice zewnętrzne gruntów, objętych scaleniem i podziałem.
Zabudowane części nieruchomości mogą być objęte uchwałą, za zgodą ich właścicieli lub
u\
ytkowników wieczystych.
Wójt składa we właściwym sądzie wniosek o ujawnienie w księdze wieczystej
przystąpienia do scalenia i podziału nieruchomości, a gdy nieruchomość nie ma zało\
onej
księgi wieczystej, o zło\
enie do istniejącego zbioru dokumentów odpisu uchwały.
Rada gminy podejmuje uchwałę o scaleniu i podziale nieruchomości. Czynności
związane z przeprowadzeniem postępowania w sprawie scalenia i podziału wykonuje wójt,
burmistrz albo prezydent miasta.
Uchwała rady gminy o scaleniu i podziale nieruchomości powinna zawierać:
- opracowane geodezyjnie granice gruntów objętych scaleniem i podziałem,
- wypis i wyrys z planu miejscowego,
- geodezyjny projekt scalenia i podziału nieruchomości;
- rejestr nieruchomości, z wykazaniem ich stanu dotychczasowego oraz stanu nowego
po scaleniu i podziale, w tym nieruchomości przyznanych uczestnikom postępowania
w zamian za nieruchomości będące ich własnością lub pozostające w u\
ytkowaniu
wieczystym przed scaleniem i podziałem,
- rozstrzygnięcia w sprawach nieruchomości otrzymywanych w zamian za nieruchomości
objęte scaleniem i podziałem, a tak\
e pomniejszenia powierzchni niezbędnej do
wydzielenia działek gruntu pod nowe drogi lub pod poszerzenie dróg istniejących.
Pomniejszenie to następuje proporcjonalnie do powierzchni wszystkich nieruchomości
objętych scaleniem i podziałem oraz do ogólnej powierzchni działek gruntu
wydzielonych pod nowe drogi i pod poszerzenie dróg istniejących. Je\
eli nie ma
mo\
liwości przydzielenia nieruchomości o powierzchni w pełni równowa\
nej, za ró\
nicę
powierzchni dokonuje się odpowiednich dopłat w gotówce;
- ustalenia, co do rodzaju urządzeń infrastruktury technicznej planowanych
do wybudowania, terminy ich budowy oraz z
ródła finansowania,
- ustalenia, co do wysokości, terminu i sposobu zapłaty opłat adiacenckich (jest to opłata
ustalona w związku ze wzrostem wartości nieruchomości spowodowanym budową
urządzeń infrastruktury technicznej z udziałem środków Skarbu Państwa, jednostek
samorządu terytorialnego, środków pochodzących z bud\
etu Unii Europejskiej
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
10
lub ze z
ródeł zagranicznych nie podlegających zwrotowi, albo opłatę ustaloną w związku
ze scaleniem i podziałem nieruchomości, a tak\
e podziałem nieruchomości),
- rozstrzygnięcie o sposobie załatwienia wniosków, uwag i zastrze\
eń, zło\
onych
przez uczestników postępowania.
Uchwała o scaleniu i podziale nieruchomości, stanowi podstawę do:
- zamknięcia istniejących ksiąg wieczystych,
- zało\
enia nowych ksiąg wieczystych i ujawnienia w nich praw do nieruchomości
powstałych w wyniku scalenia i podziału,
- ujawnienia nowego stanu prawnego nieruchomości w katastrze nieruchomości,
- wyznaczenia i utrwalenia na gruncie granic nieruchomości powstałych w wyniku scalenia
i podziału,
- wprowadzenia uczestników postępowania na nowe nieruchomości.
Wnioski o dokonanie czynności zamknięcia istniejących lub zało\
enia nowych ksiąg
wieczystych oraz ujawnienia nowego stanu prawnego w katastrze nieruchomości, składa wójt,
burmistrz albo prezydent miasta.
Obcią\
enia na nieruchomościach objętych scaleniem i podziałem przenosi się do nowo
zało\
onych ksiąg wieczystych.1
Plan miejscowy
Scalenie i podział:
- na wniosek
- z urzędu
Wójt - analiza
Projekt uchwały o odmowie
Projekt uchwały o przystąpieniu
do scalenia i podziału
Projekt granic zewnętrznych
Wypis z planu
Rys. 2. Kolejność wykonywania poszczególnych etapów prac scalania i podziału nieruchomości [2]
1
 Ustawa o gospodarce nieruchomościami z dnia 21 sierpnia 1997 r.
 Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 4 maja 2005 r. w sprawie scalania i podziału nieruchomości
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
11
Instrukcje techniczne obowiązujące w geodezji i kartografii
1.  O-1 Ogólne zasady wykonywania prac geodezyjnych
2.  O-2 Ogólne zasady opracowania map dla celów gospodarczych
3.  O-3 Zasady kompletowania dokumentacji geodezyjnej i kartograficznej
4.  O-4 Zasady prowadzenia państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego
5.  G-1 Pozioma osnowa geodezyjna
6.  G-2 Wysokościowa osnowa geodezyjna
7.  G-3 Geodezyjna obsługa inwestycji
8.  G-4 Pomiary sytuacyjne i wysokościowe
9.  G-5 Ewidencja gruntów i budynków
10.  G-7 Geodezyjna ewidencja sieci uzbrojenia terenu
11.  K-1 Mapa zasadnicza
12.  K-1 Podstawowa mapa kraju
13.  K-1 Mapa zasadnicza
14.  K-2 Mapy topograficzne do celów gospodarczych
15.  K-3 Mapy tematyczne.2
Gospodarka nieruchomościami
Gospodarka nieruchomościami to metody i warunki zarządzania przestrzenią i jej
obiektami, wynikające głównie z ustaleń zawartych w miejscowych planach
zagospodarowania przestrzennego.
Gospodarka nieruchomościami jest procesem obejmującym szereg czynności
o charakterze prawnym i geodezyjno prawnym, mających na celu właściwe zarządzanie
nieruchomościami, w szczególności nieruchomościami stanowiącymi własność Skarbu
Państwa i Jednostek Samorządu Terytorialnego.
Najwa\
niejszymi procesami gospodarki nieruchomościami są:
 tworzenie zasobów nieruchomości,
 sprzeda\
nieruchomości i oddawanie w u\
ytkowanie wieczyste,
 oddawanie nieruchomości w trwały zarząd,
 podział nieruchomości,
 scalenia i podziały nieruchomości,
 pierwokup nieruchomości,
 wywłaszczanie nieruchomości i zwrot wywłaszczonych nieruchomości,
 określanie udziału w kosztach budowy urządzeń infrastruktury technicznej,
 wycena nieruchomości.
4.1.2. Pytania sprawdzające
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jakie są zasady wykonywania podziałów nieruchomości?
2. Jakie są zasady wykonywania scalania i podziałów gruntów?
3. Jaka jest tematyka podstawowych instrukcji stosowanych w geodezji i kartografii?
4. Jakie są najwa\
niejsze procesy gospodarki nieruchomościami?
2
www.gugik.gov.pl
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
12
4.1.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Wykonaj pomiar granic działki; oblicz współrzędne punktów granicznych i wykonaj
szkic polowy z pomiaru.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) odszukać w terenie punkty osnowy sytuacyjnej,
2) dokonać wywiadu terenowego, odszukać zastabilizowane punkty graniczne lub inne
elementy, które mogą określać granice działki,
3) pomierzyć poło\
enie ww. punktów, a tak\
e innych elementów, jakie powinna zawierać
mapa do celów prawnych,
4) sporządzić szkic polowy z wykonanego pomiaru,
5) obliczyć współrzędne pomierzonych punktów,
6) porównać obliczone współrzędne z wartościami podanymi w dokumentach geodezyjnych,
zawierających dane liczbowe niezbędne do ustalenia przebiegu granic.
Wyposa\
enie stanowiska pracy:
- kopie dokumentów geodezyjnych, zawierających dane liczbowe niezbędne do ustalenia
przebiegu granic,
- szkicownik,
- teodolit,
- statyw,
- tyczki,
- ruletki,
- komputer z oprogramowaniem do obliczeń geodezyjnych,
- ołówki,
- długopisy.
Ćwiczenie 2
Wykonaj schemat ideowy procesu podziałów nieruchomości podlegających ustawie
o gospodarce nieruchomościami.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) odszukać właściwe przepisy prawne regulujące podziały nieruchomości,
2) dokonać analizy kolejności czynności wykonywanych w procesie podziałowym,
3) dokonać analizy wszystkich mo\
liwości wykonania podziału nieruchomości,
4) narysować schemat ideowy podziału nieruchomości na podstawie dokonanej wcześniej
analizy,
5) przedstawić na forum grupy wyniki swojej pracy.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
13
Wyposa\
enie stanowiska pracy:
- przepisy prawne regulujące podziały nieruchomości (Ustawa o gospodarce
nieruchomościami z dnia 21 sierpnia 1997 r. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia
7 grudnia 2004 r. w sprawie sposobu i trybu dokonywania podziału nieruchomości),
- kartka papieru,
- długopis.
4.1.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) określić zasady wykonania podziałów nieruchomości?
1
1

2) określić zasady wykonania scalenia i podziałów nieruchomości?
1
1

3) wymienić podstawowe instrukcje stosowane w geodezji i kartografii?
1
1

4) wyjaśnić pojęcie: gospodarka nieruchomościami?
1
1

5) wykonać pomiar granic działki?
1
1

6) obliczyć współrzędne punktów granicznych?
1
1

7) wykonać szkic polowy z pomiaru?
1
1

 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
14
4.2. Mapy do celów prawnych
4.2.1. Materiał nauczania
Rodzaje map do celów prawnych i ich przeznaczenie [2]
W zale\
ności od charakteru działań prawnych wykonywane są następujące rodzaje map
prawnych:
1. mapy nieruchomości w istniejących granicach jako wyrysy i wypisy z ewidencji gruntów,
które słu\
ą (lub mogą słu\
yć) do wszelkich działań prawnych, np. do:
- zało\
enia ksiąg wieczystych,
- wykupu,
- wywłaszczenia,
- sprzeda\
y,
- przekazania,
- innych celów,
2. mapy podziału pojedynczych nieruchomości lub kilku nieruchomości, słu\
ące do:
- zniesienia współwłasności,
- kupna-sprzeda\
y,
- przekazania,
- innych celów,
3. mapy scalenia i podziału nieruchomości,
4. mapy podziału nieruchomości (gruntów) do wykupu lub wywłaszczenia:
- obiektów wydłu\
onych,
- innych terenów,
5. mapy do celów sądowych, słu\
ące na przykład do:
- stwierdzenia zasiedzenia,
- działu spadku,
- zniesienia współwłasności,
- ustalenia słu\
ebności,
6. mapy do celów opiniodawczych, jako kopie mapy zasadniczej, ewidencyjnej lub innej
mapy, uzupełnione w miarę potrzeb odpowiednimi elementami graficznymi i opisowymi,
w zale\
ności od celu, dla którego są wykonywane,
7. inne mapy, uwzględniające specyficzne warunki i potrzeby.3
Ogólne zasady sporządzania map do celów prawnych [2]
Mapy do celów prawnych opracowuje się:
 w skalach z ciągu skalowego mapy zasadniczej,
 w formatach będących wielokrotnością arkusza A-4,
 w dwóch kolorach: czarnym dla treści istniejącej i czerwonym dla treści
projektowanej,
 przy u\
yciu znaków umownych określonych w instrukcji technicznej  K-1 .
Na treść mapy do celów prawnych składają się:
 granice nieruchomości istniejących,
 granice nieruchomości projektowanych,
 granice działek,
3
Grzechnik B., Marzec Z.  Mapy do celów prawnych podziały i scalanie oraz rozgraniczanie nieruchomości
Warszawa 1998 Agencja Geodezyjno-Prawna  Grunt
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
15
 numery według ewidencji gruntów i budynków,
 nazwy i numery ksiąg wieczystych,
 miary czołowe, gdy granice zostały ustalone według stanu prawnego
i zastabilizowane punkty graniczne,
 nazwy ulic,
 numery porządkowe nieruchomości,
 numery ewidencyjne oraz oznaczenia i nazwy ksiąg wieczystych dla nieruchomości
sąsiednich,
 budynki i ogrodzenia trwałe.
Na mapie do celów prawnych oprócz rysunku podstawowego nale\
y umieścić:
1. szkic orientacyjny w skali umo\
liwiającej zlokalizowanie obiektu wraz z kierunkiem
północy,
2. wykaz zmian gruntowych (przy mapach podziałowych), gdy powierzchnia z dokumentów
prawnych ró\
ni się od powierzchni uwidocznionej w ewidencji gruntów i budynków,
3. wykaz synchronizacyjny (przy mapach podziałowych), gdy oznaczenie nieruchomości
w dokumentach określających stan prawny jest ró\
ne od oznaczenia w ewidencji gruntów
i budynków,
4. opis mapy zawierający:
 poło\
enie nieruchomości,
 skalę mapy,
 cel sporządzenia mapy,
 sposób ustalenia lub przyjęcia granic nieruchomości,
 materiały z
ródłowe wykorzystane dla opracowania mapy,
 dane dotyczące wykonawcy mapy, numer uprawnień zawodowych, podpis i datę
opracowania,
5. uwagi i objaśnienia niezbędne do korzystania z mapy, w szczególności dotyczące
rozbie\
ności:
 powierzchni,
 oznaczeń,
 zapisów w księgach wieczystych,
6. numerację nowoprojektowanych nieruchomości według poni\
szych zasad:
- dla kilku obiektów wydzielonych z jednej działki stosuje się numerację w postaci
ułamka; w liczniku ułamka zapisuje się numer ewidencyjny działki pierwotnej,
a w mianowniku kolejny numer nowej działki,
- dla du\
ej ilości obiektów nadaje się im kolejne numery w obrębie ewidencyjnym.
7. rejestr nieruchomości (stosowany w przypadku wykupu lub wywłaszczenia), który
zawiera:
- informacje o właścicielach, u\
ytkownikach wieczystych lub władających,
- oznaczenia i powierzchnie nieruchomości,
- powierzchnie u\
ytków i klas,
- informacje o sposobie przekształcania struktury powierzchniowej nieruchomości,
- bilans powierzchni,
- wartość nieruchomości.4
4
Grzechnik B., Marzec Z.  Mapy do celów prawnych podziały i scalanie oraz rozgraniczanie nieruchomości
Warszawa 1998 Agencja Geodezyjno-Prawna  Grunt
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
16
4.2.2. Pytania sprawdzające
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jakie są rodzaje map do celów prawnych?
2. Jaka jest treść map do celów prawnych?
3. Jakie dodatkowe informacje (oprócz rysunku podstawowego) umieszcza się na mapie do
celów prawnych?
4. Jakie są zasady numerowania nowoprojektowanych nieruchomości?
5. Jakie informacje zawiera rejestr nieruchomości?
4.2.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Opracuj mapę z projektem podziału nieruchomości.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zgromadzić dokumenty dotyczące dzielonej nieruchomości, a tak\
e nieruchomości
sąsiednich,
2) opracować szkic wyniesienia nowoprojektowanych punktów granicznych działki,
3) opracować mapę z projektem podziału oraz wykaz zmian gruntowych.
Wyposa\
enie stanowiska pracy:
- dokumenty dotyczące dzielonej nieruchomości, a tak\
e nieruchomości sąsiednich,
- stanowisko komputerowe z geodezyjnym programem graficznym,
- instrukcja obsługi geodezyjnego programu graficznego.
Ćwiczenie 2
Skompletuj operat podziału działki.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) sporządzić następujące dokumenty:
 protokół zło\
enia operatu do PODGiK,
 zgłoszenie pracy geodezyjnej,
 sprawozdanie techniczne,
 wypisy z rejestru gruntów,
 protokoły z badania ksiąg wieczystych,
 wstępny projekt podziału działki,
 zawiadomienia o czynnościach przyjęcia granic nieruchomości,
 szkice wyniesienia punktów granicznych,
 obliczenie współrzędnych punktów granicznych,
 protokół graniczny podziału działki,
 wykaz zmian gruntowych,
 szkic polowy z pomiaru granic na gruncie,
 mapa z projektem podziału nieruchomości wraz z wykazem zmian,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
17
 protokół z czynności utrwalenia nowych punktów granicznych;
2) skompletować operat podziału działki, porządkując dokumenty według ww. kolejności.
Wyposa\
enie stanowiska pracy:
- Ustawa Prawo Geodezyjne i Kartograficzne,
- niezbędne instrukcje i wytyczne techniczne,
- operaty podziału działek,
- druki i formularze niezbędnych dokumentów,
- teczka wiązana.
4.2.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) wymienić rodzaje map do celów prawnych?
1
1

2) określić treść map do celów prawnych?
1
1

3) wyjaśnić zasady numerowania nowoprojektowanych nieruchomości?
1
1

4) wymienić elementy składowe rejestru nieruchomości?
1
1

5) sporządzić operat podziału działki?
1
1

6) sporządzić mapę do celów prawnych?
1
1

 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
18
5. SPRAWDZIAN OSI
GNI
Ć
INSTRUKCJA DLA UCZNIA
1. Przeczytaj uwa\
nie instrukcję  masz na tę czynność 5 minut; je\
eli masz wątpliwości -
zapytaj nauczyciela.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań. Do ka\
dego zadania dołączone są 4 mo\
liwości odpowiedzi. Tylko
jedna jest prawidłowa.
5. Za ka\
dą poprawną odpowiedz
otrzymasz 1 punkt, za złą odpowiedz
lub jej brak
otrzymasz 0 punktów.
6. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi; zaznacz poprawną
odpowiedz
stawiając w odpowiedniej rubryce znak X.
7. W przypadku pomyłki błędną odpowiedz
zaznacz kółkiem, a następnie zaznacz
odpowiedz
prawidłową.
8. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
9. Kiedy udzielenie odpowiedzi na kolejne zadanie będzie Ci sprawiało trudność, odłó\
jego
rozwiązanie na póz
niej i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.
10. Na rozwiązanie testu masz 60 minut.
11. Po zakończeniu testu podnieś rękę i zaczekaj, a\
nauczyciel odbierze od Ciebie pracę.
Powodzenia !
ZESTAW ZADAC
TESTOWYCH
1. Zaewidencjonowane zgłoszenie pracy geodezyjnej upowa\
nia do
a) wstępu do budynku.
b) samowolnej wycinki drzew i krzewów, które uniemo\
liwiają wykonanie pomiaru.
c) wstępu na grunt.
d) pobrania zaliczki pienię\
nej od zlecającego.
2. Mapa do celów prawnych nie zawiera następujących elementów
a) granic nieruchomości.
b) ogrodzeń trwałych.
c) budynków.
d) elementów uzbrojenia terenu.
3. Niezbędnym warunkiem jaki nale\
y spełnić by podział nieruchomości był mo\
liwy jest
konieczność by
a) projektowane do wydzielenia działki mają nieregularne kształty.
b) projektowane do wydzielenia działki nie mają dostępu do drogi publicznej.
c) powierzchnia jednej z nowych działek wynosi mniej ni\
500 m2.
d) projektowane do wydzielenia działki nie mają jednakowej powierzchni.
4. Decyzje zatwierdzające podziały nieruchomości wydaje
a) marszałek województwa.
b) wójt.
c) wojewoda.
d) premier.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
19
5. Protokół z czynności przyjęcia granic, wykonywany przy podziale nieruchomości nie
zawiera
a) oznaczenia nieruchomości podlegającej podziałowi według danych z katastru.
b) oznaczenia nieruchomości podlegającej podziałowi według danych z ksiąg
wieczystych.
c) szkicu przebiegu granic dzielonej działki.
d) przedstawionych w kolorze czerwonym nowoprojektowanych granic nieruchomości.
6. Wstępny projekt podziału nieruchomości nie musi zawierać
a) dokumentu określającego tytuł prawny do nieruchomości.
b) zgody właścicieli nieruchomości sąsiednich na podział.
c) protokołu z przyjęcia granic nieruchomości.
d) wypisu i wyrysu z EGiB.
7. Zale\
nie od ustaleń planu miejscowego podział nieruchomości mo\
e nastąpić w celu
a) zniesienia współwłasności nieruchomości zabudowanej co najmniej dwoma
budynkami, wzniesionymi na podstawie pozwolenia na budowę, je\
eli podział ma
polegać na wydzieleniu dla poszczególnych współwłaścicieli, wskazanych we
wspólnym wniosku, budynków wraz z działkami gruntu niezbędnymi do
prawidłowego korzystania z tych budynków.
b) wydzielenia działki budowlanej, je\
eli budynek został wzniesiony na tej działce
przez samoistnego posiadacza w dobrej wierze.
c) wydzielenia części nieruchomości, której własność lub u\
ytkowanie
wieczyste zostały nabyte z mocy prawa.
d) podziału działki budowlanej, gdy nieruchomość dzielona będzie przeznaczona pod
budowę osiedla domów jednorodzinnych.
8. Podziały nieruchomości mo\
e wykonywać geodeta, który posiada uprawnienia
a) z zakresu 1.
b) z zakresu 2.
c) z zakresu 3.
d) z zakresu 4.
9. Przepisy dotyczące scalenia i podziału nieruchomości, stosuje się do nieruchomości,
poło\
onych na obszarach przeznaczonych w planach miejscowych na cele
a) inne ni\
rolne i leśne.
b) rolne.
c) leśne.
d) rolne i leśne.
10. Scalenia i podziału nieruchomości mo\
na dokonać na wniosek właścicieli posiadających
na obszarze przewidzianym do scalenia ponad
a) 10% powierzchni gruntów.
b) 50% powierzchni gruntów.
c) 25% powierzchni gruntów.
d) 30% powierzchni gruntów.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
20
11. Scalenia i podziału nieruchomości mo\
na dokonać z urzędu pod warunkiem, \
e gmina
jest właścicielem
a) ponad 10% powierzchni gruntów.
b) ponad 25% powierzchni gruntów.
c) ponad 50% powierzchni gruntów.
d) ponad 30% powierzchni gruntów.
12. Uchwała o scaleniu i podziale nieruchomości nie stanowi podstawy do
a) zamknięcia istniejących ksiąg wieczystych.
b) zało\
enia nowych ksiąg wieczystych i ujawnienia w nich praw do nieruchomości
powstałych w wyniku scalenia i podziału.
c) ujawnienia nowego stanu prawnego nieruchomości w katastrze nieruchomości.
d) rozpoczęcia negocjacji w sprawie nieruchomości zamiennych.
13. Na mapie do celów prawnych, oprócz rysunku podstawowego nale\
y umieścić
a) elementy podziemne uzbrojenia terenu.
b) elementy naziemne uzbrojenia terenu.
c) nazwy i numery ksiąg wieczystych.
d) szkic orientacyjny wraz z kierunkiem północy.
14. Wykaz synchronizacyjny (przy mapach podziałowych) wykonuje się
a) zawsze.
b) gdy powierzchnia z dokumentów określających stan prawny jest ró\
na
od powierzchni ujawnionej w ewidencji gruntów i budynków.
c) gdy oznaczenie nieruchomości w dokumentach określających stan prawny jest ró\
ne
od oznaczenia z ewidencji gruntów i budynków.
d) gdy wymaga tego zleceniodawca.
15. Mapą do celów prawnych nie jest mapa
a) scalenia i podziału nieruchomości.
b) zasadnicza.
c) podziału pojedynczej nieruchomości.
d) podziału nieruchomości (gruntów) do wykupu lub wywłaszczenia.
16. Mapy do celów prawnych opracowuje się w oparciu o znaki umowne określone w
a) instrukcji technicznej  K-1 .
b) instrukcji technicznej  G-1 .
c) instrukcji technicznej  O-4 .
d) instrukcji technicznej  G-2 .
17. Mapy do celów prawnych opracowuje się
a) w dwóch kolorach: czarnym dla treści istniejącej i czerwonym dla treści
projektowanej.
b) w dwóch kolorach: czerwonym dla treści istniejącej i czarnym dla treści
projektowanej.
c) w kolorze czarnym.
d) w kolorze czerwonym.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
21
18. Rejestr nieruchomości (stosowany w przypadku wykupu lub wywłaszczenia) zawiera
a) elementy naziemne uzbrojenia terenu.
b) wartość nieruchomości.
c) wysokościową osnowę geodezyjną.
d) elementy podziemne uzbrojenia terenu.
19. Szkic orientacyjny stosowany na mapach do celów prawnych stanowi element
a) słu\
ący tylko do określenia kierunku północy.
b) będący zmniejszoną mapą podziałową.
c) słu\
ący do wstępnego lokalizowania przedstawionej na mapie treści.
d) ozdobny.
20. Instrukcja techniczna  K-1 dotyczy
a) poziomej osnowy geodezyjnej.
b) wysokościowej osnowy geodezyjnej.
c) geodezyjnej obsługi inwestycji.
d) podstawowej mapy kraju.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
22
KARTA ODPOWIEDZI
Imię i nazwisko:..........................................................................................
Sporządzanie mapy do celów prawnych
Zakreśl poprawną odpowiedz
.
Nr
Odpowiedz
Punkty
zadania
1. a b c d
2. a b c d
3. a b c d
4. a b c d
5. a b c d
6. a b c d
7. a b c d
8. a b c d
9. a b c d
10. a b c d
11. a b c d
12. a b c d
13. a b c d
14. a b c d
15. a b c d
16. a b c d
17. a b c d
18. a b c d
19. a b c d
20. a b c d
Razem:
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
23
6. LITERATURA
1. Bojar Z.: czasopismo  Geodeta : artykuł  Procedura administracyjna , Nr 8/2004,
sierpień 2004 r.
2. Grzechnik B., Marzec Z.:  Mapy do celów prawnych. Podziały i scalenia oraz
rozgraniczanie nieruchomości . Agencja Geodezyjno-Prawna  GRUNT , Warszawa
1998
3. Hycner R.:  Wybrane problemy geodezyjne i prawne . Katowice 2002
4. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 grudnia 2004 r. w sprawie sposobu i trybu
dokonywania podziałów nieruchomości.
5. Rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie scalania i podziału nieruchomości
6. Ustawa o gospodarce nieruchomościami
7. Ustawa Prawo Geodezyjne i Kartograficzne
8. www.gugik.gov.pl
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
24