Sztuczna inseminacja
Sztuczna inseminacja polega na:
Pobraniu ejakulatu od samca
Ocenieniu i rozrzedzeniu ejakulatu
Przechowywaniu
Wprowadzeniu nasienia do narządu rodnego samicy
Metody uzyskiwania nasienia
Nasienie pobieramy w dwóch celach:
Do badań na płodność
Do sztucznego unasienniania
Nasienie pobieramy w specjalnych pomieszczeniach  maneżach , które muszą spełniać
kilka warunków:
Bezpieczeństwo obsługi (możliwość ucieczki i ukrycia się)
Bezpieczeństwo samców (głównie antypoślizgowe maty na podłodze)
Higieniczne (łatwość mycia i dezynfekcji)
Funkcjonalne (odpowiednia lokalizacja, bliskość laboratorium)
Pobieranie nasienia na sztuczną pochwę.
Wyróżnia się 2 typy sztucznych pochw
Typu zamkniętego  służy do pobierania całego ejakulatu
Typu otwartego  umożliwia frakcjonowane pobieranie ejakulatu
Pochwa tylu zamknietego zbudowana jest z
Zewnętrznego trzonu w postaci cylidra z twardego materiału (średnicy i długości
odpowiedniej dla dnego gatunku: buchaj, knur długość33 cm, średnica
wewnętrzna 5,2 cm)
Gumowa wkładka, której ściany wraz ze ścianami cylindra tworzą komorę wodno
powietrzną
Wentyl  znajduje się w cylindrze umożliwia szybkie napełnienie komory woda i
powietrzem
Gumowy lejek  z jednej strony mocowany na cylindrze z drugiej strony
przyłączany zbiorniczek na ejakulat
 Zbiorniczek  szklany z płaszczem wodnym i podziałką
Pochwa typu otwartego zbudowana jak wyżej, nie posiada lejka i zbiorniczka
Pobieranie nasienia opiera się na wykorzystaniu odruchów płciowych
Doprowadzenie do wzwodu  odruchy wykształcone w czasie treningu i wychowu
rozpłodnika,
Przygotowanie do skoku
Buhaje  oprowadzanie po okręgu jeden za drugim, ruch w karuzeli, puste skoki
(bez pochwy)
Knury  gra wstepna wobec fantomu, syntetyczne feromony
Ejakulacja  poprzez imitacje warunków panujących w pochwie działających na
żołądz
prącia
Odpowiednia temperatura i ciśnienie (wprowadzamy do komory 0,25 l wody o
temp. 45_
C i dopompowujemy powietrze do odpowiedniego ciśnienia
Wydzielina śluzowa pochwy  wazelina
Wewnetrzna budowa pochwy  uformowana w czasie montażu gumowa
wkładka, długośc i szerokośc sztucznej pochwy, u knura w czasie kopulacji
dopompowuje się powietrze, lub stosuje się specjalną spiralę
Sztuczna pochwa może być zamontowana na stałe na fantomie lub podstawiana
przez obsługę w trakcie odruchu wspięcia na fantam.
W momencie skoku reproduktora należy dłonią chwycić trzon prącia 10  15 cm od
napletkowego i skierowuje się je do cylindra sztucznej pochwy
W tym czasie sztuczną pochwę trzymamy pod kątem 45_

W momencie dotknięcią wkładki sztucznej pochwy przez prącie dochodzi do
pchnięcia, należy wtedy ustawić sztuczną pochwę poziomo
Masaż dodatkowych gruczołów płciowych
Pobieramy w ten sposób nasienie od wartościowych samców, które nie mogą wykonac
skoku. Masuje się najpierw przez prostnice gruczoły pęcherzykowe  prowadzi to do
spływania wydzieliny oczyszczającej drogi moczowe. Następnie masujemy ruchami przód
 tył bańki nasieniowodów  powoduje to wypływanie nasienia do podstawionego
zbiorniczka. Można uzyskać podobną ilośc nasienia jak przy sztucznej pochwie, ale o
niższej koncentracji i często zanieczyszczone na wskutek spływania po żołądzi (brak
erekcji)
Elektroejakulacja
Polega na pobudzeniu ośrodka ejakulacji w odcinku lędz
wiowym kręgosłupa za
pomocą bodz
ców elektrycznych
Urządzenie do elektroejakulacji składa się z:
Elektrody dwubiegunowej w postaci walca,
Transformatora
Opornicy suwakowej
Przed zabiegiem usuwa się kał z prostnicy i wykonuje lewatywę, elektrodę smaruje
się wazeliną przed umieszczeniem w odbytnicy. Pobudzenie samca do ejakulacji polega
na stopniowym podnoszeniu napiecia aż do punktu szczytowego, a następnie na
stosunkowo szybko wraca się do ponktu wyjściowego, po przerwie trwającej kilkadziesiąt
sekund cykl się powtarza aż do uzyskania ejakulacji. Stosuje się prąd o czestotliwości
50Hz, napięciu 8  24v i natężeniu 0,8 A. Ejakulacja nastepuje po 3  4 cyklach. W
pierwszysch cyklach pojawia się wydzielina gruczołów dodatkowych z niewielka ilością
plemników, dopiero póz
niej właściwe nasienie a na samym końcu znowu wydzielina
gruczołów dodatkowych. Wadą metody jest zanieczyszczenie nasienia wydzieliną
napletkową, gdyż nie dochodzi do wzwodu, a także skurcze innych mięśni nie związanych
z ejakulacją. Samiec poddany takiemu zabiegowi musi być unieruchomiony w poskromie.
Metodę tą stosuje się rzadko, tylko w uzasadnionych przypadkac. Nie stosuje się jej u
ogierów
Metoda 'na rękę
Polega na rytmicznym uciskaniu żołędzi prącia aż do uzyskania ejakulacji.
Stosowana najczęściej u knurów, lisów i psów. Metoda ta pozwala na frakcjonowanie
nasienia
Ocena właściwości nasienia
W czasie badania nasienia należy przestrzegać kilku warunków
Nasienie przechowujemy w łaz
ni wodnej o teperaturze 35_
C
Wszystkie urządzenia, rozcieńczalniki, i sprzęt z którym styka się nasienie muszą
mieć taką temperaturę
Unikać środków chemicznych i fizycznych działających zabójczo na plemniki
Badanie nasienia dzielimy na:
Badanie wstępne
Makroskopowe
Mikroskopowe
Ocenę koncentracji plemników
Dodatkowe badania nasienia
Badanie wstępne makroskopowe
Objetość  wg skali na naczyniach na nasienie
Barwę: biała, kremowa, żółta
Konsystencja: wodnista, śmietankowa, mleczna
Obecność zanieczyszczeń lub domieszek
Zapach  zblizony do zapachu mleka
Badanie wstepne mikroskopowe
Gestość nasienia szacunkowo
Gęste (Densum  D)  plemniki leżą jeden od drugiego w odległości mniejszej od
połowy długości witki, w 1 mm3  1 mln plemników
Średnio gęste (Semidensum  SD)  odległość większa od połowy witki, w 1
mm3  0,5  1 mln
Rzadkie (Rarum  R)  odległośc większa od długości witki, w 1 mm3 <0,5 mln
Aglutynacja plemników  rozproszenie plemników wiąże się z ich ruchem i
ujemnym ładunkiem, który zapobiega ich zbijaniu i sklejaniu. Utrata lub
zobojetnienie ładunku prowadzi do aglutynacji (wyższa kwasowość, hipertoniczne
roztwory, dwuwartościowe kationy, płyny ustrojowe) wystepowanie aglutynacji
dyskwalifikuje nasienie z użytku. Aglutynacja może być pojedyncza lub gwiaz
dzista
Masowy ruch plemników  ocena polega na stwierdzeniu intensywności falowania
masy nasienia wywołanego aktywnością ruchu ławic plemników. Im bardziej
intensywne falowanie tym jakość nsienia lepsza. Do inseminacji używa się nasienie
co najmniej na (+)
(+++)  silny ruch falowy
(++)  średni ruch flowy
(+)  słabe falowanie
(+/-)  ledwo zaznaczone falowanie
(-)  brak ruchu (nekrospermia)
 Liczba plemników ruchliwych i rodzaj ich ruchu
Prawidłowy
Prostoliniowy (postępowy, z widocznym ruchem witki)
Torpedowy  (bardzo szybki prostoliniowy, o prawie nie uchwytnych ruchach
witki)
Nieprawidłowy
Kołowy, oscylacyjny, zegarowy, wsteczny
Ocena w stopniach
(5)  81  100% o ruchu prawidłowym
(4)  61  80% o ruchu prawidłowym
(3)  41  60% o ruchu prawidłowym
(2)  21  40% o ruchu prawidłowym
(1)  0  20% o ruchu prawidłowym
Za przydatne do inseminacji uważa się nasienie o 60% plemników o ruchu
prawidłowym
Ocena właściwości nasienia
Ocena koncentracji plemników  określa się ilośc plemnikow w 1 mm3, jest
obiektywnym wskaz
nikiem czynności plemnikotwórczej jąder
Metoda standardów  porównanie próbki nasienia rozrzedzonej 1:30 z NaCl z
próbkami standardowymi
Komparatorów optycznych  porównywanie przechodzenia światła
Spermiodensymetryczna
Ustalenie spermatokrytu
Metoda kolorymetryczna
Metoda hemocytometryczna  najdokładniejsza, ale najbardziej czasochłonna
polega na policzeniu liczby plemników na stoliku Burkera lub Thoma  Zeissa
Metoda oporności elektrycznej ejakulatu
Dodakowe badania nasienia  wykonuje się je u nowego rozpłodnika, okresowo i
przy obniżeniu jakości ejakulatu
Odczyn (pH) nasienia
Norma  charakterystyczna dla każdego gatunku
 Podwyższenie  stany zapalne, niepełna ejakulacja
Wykonywane za pomocą papierka wskaz
nikowego, pehametru, wykonuje się rz na
miesiąc
Przeżywalność  Jest to test przydatności nasienia do przechowywania, umieszczamy
próbke w cieplarce i sprawdzamy co 1  2h ruchliwość plemnikow aż do czasu
całkowitego zaniku ruchu postepowego. Przeprowadzane raz na miesiąc
Flora bakteryjna  Wykonywane 2 razy do roku
Morfologia nasienia
Plemniki każdego gatunku mają charakterystyczną budowę. Oprócz form
prawidłowo zbudowanych wystepują równieżplemniki o zmienionej budowie (formy
patologiczne).
Badanie morfologiczne nasienia polega na klasyfikacji poszczególnych form
patologicznych i ustalanie ich procentowego udziału. Wady dzielimy na główne i
podrzędne
Badanie wykonujemy 4 razy w roku
Wady głowne powstają na wskutek zaburzeń spermatogenezy, a wady podrzędne w
trakcie dojrzewania plemników i obróbki ejakulatu po pobraniu
Wady główne
Plemnik niedorozwiniety
Plemnik podwójny
Plemnik guzowaty
Plemnik bezgłowy
Plemnik z diademem główki
Gruszkowata główka
Główka zwężona u podstawy
Zatarty kontór główki
Głowka mała nieprawidłowa
Główka luz
na nieprawidłowa
Korkociąg wstawki
Inne wady wstawki
Kropla proksymalna
Defekt Daga
Wady podrzędne
Głowka odosiowa
Główka wąska
Główka mała normalna
Główka olbrzymia szeroka
Główka luz
na normalna
Oddzielona błona akrosomu
Kropla distalna
Pojedyncza kropla witki
Pętla na końcu witki
Rozrzedzanie i konserwacja nasienia
Naturalne rozcieńczalniki nasienia (wydzieliny gruczołow płciowych) nie są
najkorzystniejszym środowiskiem do przechowywania plemników
Sztuczne rozcieńczalniki mają za zadanie: rozrzedzić ejakulat stwarzając możliwość
inseminacji większej ilości samic oraz stworzyc korzystniejsze warunki do przechowywania
nasienia
Składniki rozcieńczalnika mają okreslone funkcje:
Ochrona przed udarem chłodowym  żółtko jaja kurzego lub mleko krwoie
Bufory chemiczne  cytryniany lub fosforany
y
ródło energi  fruktoza, glukoza
Działanie bakteriostatyczne  antybiotyki i sulfonamidy
Krioprotektory
Za optymalne rozrzedzenie uważa się takie, w którym w jednej dawce nasienia jest:
10 mln (bydło), 3  5 mld (trzoda chlewna), 400  500 mln (konie) plemników o ruchu
postepowym
Przechowywanie nasienia w stanie płynnym
Nasienie po zbadaniu utrzymuje się w temperaturze 32  35�C i rozcieńcza
wstepnie 1:1
Następnie schładza się do temperatury pokojowej i dokonuje rozrzedzenia
ostatecznego (do pożadanej koncentracji plemników w dawce)
Po rozrzedzeniu nasienie dzieli się na porcje i przechowuje w ampułkach (bydło)
lub zbiorniczkach (trzoda chlewna)
Nasienie przechowuje się w temperaturze 4�C (bydło), 15  18�C (trzoda chlewna)
Ta metoda pozwala na przechowywanie nasienia przez około 92h
Przechowywanie nasienia w stanie zamrożenia
Polega na wprowadzeniue plemników w stan anabiozy, poprzez obniżenie temperatury
poniżej pkt zamarzania
W czasie procesu zmarzania szkodliwy wpływ ma:
Krystalizacja wody wewnątrzkomórkowej, uszkadzająca struktury komórkowe
Szok termiczny
Wysokie stężenie elektrolitów
Zmiany ciśnienia osmotycznego i pH
Odwodnienie protoplazmy komórek
Rekrystalizacja w czasie rozmrażania
Ażeby zapobiec wystepowaniu tych niekorzystnych zjawisk, stosuje się
krioprotektory. Czas działania krioprotektorów to ekwilibracja. Dzielimy je na:
Penetrujące  Są to związki o małej masie cząsteczkowej, wnikające do komórek.
Pierwszym był glicerol, który wnika do komórki i wiąże wodę wewnątrzkomórkową
zapobiegając jej krystalizacji, obniża pkt zamarzania oraz chroni przed szokiem
termicznym
Niepenetrujące  Są to związki o dużej masie cząsteczkowej (sacharoza, glukoza),
najczęściej polimery, nie wnikają do komórek , a ich działanie nie jest do końca poznane,
przypuszcza się że wpływają na przechodzenie wody w drodze osmozy i otaczają komórki
chroniąc je przed wpływem niskiej temperatury
Metody zamrażania nasienia
We wszystkich metodach schemat jest nastepujący
Badanie ejakulatu
Ocena koncentracji plemników i okreslenie stopnia rozrzedzenia
Wstępne rozrzedzenie ejakulatu 1:1
Ostateczne rozrzedzenie ejakulatu (rozcieńczalnik z krioprotektorem)
Ekwilibracja
Porcjowanie
 Schładzanie
Test zywotności plemników
U bydła sprawdzamy ruch postepowy plemników (ponieważ wrażliwy na niską
temperature jest wstawka zawierająca mitochondria)
U świń łatwo ulega zniszczeniu akrosom zawierający enzymy lityczne
Badamy nasienie enzymatycznie poszukując w osoczu odpowiednich enzymów
(wstawka  AspAT, akrosom  hialuronidaza, akrozyna, neuramidaza, CPE)
Rodzaje metod zamrażania nasienia
Metoda zamrażania w ampułkach
Stosowana w byłym ZSRR, USA i Niemczech,
Rozrzedzone nasienie konfekcjonuje się w ampułkach, zatapia się
Ekwilibracja w 3�C przez 15  18h
Test Jacobsena  zamrażamy na 15 min 3 losowe ampułki, następnie rozmrażamy i
badamy ruchliwość plemników. Minimum to 30%. Jeżeli nasienie przejdzie test
to zamrażamy je 2 etapowo
I etap w temperaturze -79�C (suchy lód)
II etap -196�C (ciekły azot)
Zalety:
Pełna izolacja nasienia od czynnika chłodzącego
Możliwośc pełnej identyfikacji ejakulatów
Wady:
Duża powierzchnia przechowywania - koszty
Metoda zamrażania w słomkach (pajetkach)
Pierwotnie stosowana we Francji, obecnie najpopularniejsza metoda przechowywania
nasienia
Ekwilibracja przez 18h w temperaturze 4�C, następnie wprowadzanie nasienia do
słomek (specjalne urzadzenie). Słomki wystepują w 3 rodzajach:
Maxi  średnica 4 mm, objetość 1,2 ml
Midi  srednica 2,8 mm, objetośc 0,5 ml
Mini  średnica 2,8 mm, objetość 0,25 ml
Po napełnieniu jeden koniec zatapiany, drugi wypełniany sproszkowanym
alkoholem poliwinylowym, który krzepnie w połaczeniu z nasieniem
Zamrażanie 2 etapowe:
I etap  3 min w parach ciekłego azotu
II etap w ciekłym azocie
Zalety:
Pełna automatyka procesu
Najmniejsza powierzchnia składowania
Brak bezpośredniego kontaktu nasienia z czynnikiem chłodzącym
Wady
Częsta nieszczelnośc korka z alkoholu poliwinilowego
Metoda zamrażania w minitubach
Udoskonalenie metody słomkowej, nasienie konfekcjonowane w celofanowych
rureczkach (minitubach), końce zatykane metalowymi lub plastikowymi kuleczkami. Ten
system eliminuje możliwość przenikania par azotu do nasienia (może się tak dziać w
mietodzie słomkowej.
Metoda mrożenia w kulkach (japońska)
Nie wymaga do konfekcjonowania żadnych opakowań
Ekwilibracja 6h
Następnie nakrapiana w wypalone w suchym lodzie zagłebienia o pojemności 0,2 
0,3 ml
Nasienie zamarza w postaci kuleczek i następnie jest mrożone 2 etapowo (pary
azotu, ciekły azot)
Zalety:
Duża prostota i minimalne wyposażenie techniczne
Wady:
Trudność w identyfikacji
Kontakt nasienia z czynnikiem mrożącym
Opisane metody dotyczą nasienia buhaja ponieważ nie opanowano zadowalającej
metody mrożenia innych ejakulatów
Sztuczne wprowadzenie nasienia do dróg rodnych samicy
I etap  wywiad na temat danej samicy
Kiedy zaobserwowano objawy rui
Jak wyglądał poprzedni sezon rozrodczy
II etap  oględziny
Sprawdzenie objawów i nasilenia rui
Sprawdzenie gotowości do krycia
III etap  przygotowanie sprzetu i nasienia (nasienie mrożone należy rozmrozić)
Kulki  umieszcamy kulke w 1 ml płynu fizjologiznego o temperaturze 35�C
Słomki, minituby  umieszcamy je w łaz
ni wodnej lub podgrzewaczu przez 3 -5
minut
IV etap  inseminacja
Zabieg przeprowadzamy na unieruchomionym zwierzęciu
Metody sztucznej inseminacji
Metoda pod kontrolą wzroku (wziernikowa)
Do pochwy wprowadzamy wziernik pochwowy, który pozwala nam dokonać
oględzin wnetrza pochwy i ustalić zewnetrzne ujście szyjki macicy. Za pomoca pipety lub
pistoletu inseminacyjnego deponujemy nasienie. Stosowana u: krów, klaczy, owiec
Wada  konieczność wyjaławiania wziernika
Metoda pod kontrolą dotyku
Polega na ustaleniu położenia szyjki macicy badaniem per rectum, a następnie
wprowadzenie per vaginam urządzenia inseminacyjnego i pod kontrolą dotyku
umieszczenie go w szyjce macicy, gdzie deponowane jest nasienie (bydło)
Ustalenie położenia ujścia szyjki macicy dłonią wprowadzoną razem z urządzeniem
inseminacyjnym do pochwy (klacze)
Ustalenie szyjki macicy przez powłoki brzuszne (małe mięsożerne)
Jest to najczęściej obecnie stosowana metoda
Zalety:
Wykorzystanie sprzetu jednorazowego użytku
Szybkośc wykonywania
Duża skuteczność
 Mała pracochłonność
Sprzęt do inseminacji
Pipeta inseminacyjna  nasienie świeże i mrożone w kulkach lub ampułkach
Pistolet inseminacyjny  słomki i minituby
Technika wykonania
Badanie narządu rodnego
Usunięcie kału z prostnicy
Dezynfekcja sromu i okolic
Rozchylamy wargi sromowe i wprowadzamy urządzenie pod kątem 45� (aby
uniknąć wejścia do cewki moczowej)
Przesuwamy po górnym sklepieniu pochwy do zewnętrznego ujścia szyjki macicy
Per rectum ustalamy szyjkę macicy
Wprowadzamy kateter do szyjki macicy i deponujemy nasienie
Metoda bez kontroli
Stosowana najczęściej u loch, możliwa gdy nie wystepują w pochwie uchyłki. Do
inseminacji loch uzywa się pipet i kateterów specjalnego typu, które imitują działanie
pracia. U loch w czasie aktu kopulacji macica jest bardzo aktywna, w czasie inseminacji
nasienie jest zasysane do rogów macicy
Rozchylamy wargi sromowe i wprowadzamy kateter pod kątem 45�
Posuwamy się po górnym sklepieniu pochwy do momentu pojawienia się lekkiego
oporu
Następnie kateter wprowadzamy ruchem obrotowym 9w lewą stronę) do wyczucia
oporu
Podłaczamy zbiorniczek z nasieniem, które jest zasysane przez macicę
Po zassaniu nasienia wykonujemy  masaż łechtaczki co przyśpiesza ruchy macicy
i wędrówkę plemników w stronę jajowodów
Znaczenie i zastosowanie sztucznej inseminacji
Przyspieszenie i wzrost postępu hodowlanego poprzez ostrzejszą selekcję samców
Wieksza liczba potomstwa po jednym osobniku (dzieki rozrzedzaniu nasienia)
Ułatwienie doboru par do rozpłodu i umożliwienie bastardyzacji zwierząt
Wyższa skuteczność sztucznej inseminacji  nasienie najwyższej jakości
 Ułatwienia w handlu i wymianie nasienia
Możliwośc przechowywania nasienia jako rezerwy genetycznej danego osobnika
lub rasy
Wyeliminowanie chorób krycia
Obniżenie kosztów utrzymania reproduktorów poprzez ograniczenie ich liczby